Komisariat Straży Granicznej „Cieszyn” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Komisariat Straży Granicznej „Cieszyn”
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1928

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Komisariat Straży Celnej „Cieszyn”

Kontynuacja

Komisariat SG „Cierlicko”

Organizacja
Dyslokacja

Cieszyn

Formacja

Straż Graniczna

Podległość

Inspektorat Graniczny nr 17
Obwód SG „Bielsko”

Posterunek graniczny na moście w Cieszynie
Posterunek graniczny na moście w Cieszynie

Komisariat Straży Granicznej „Cieszyn” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej w latach 1928–1939.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[2]. Komisariat Straży Celnej „Cieszyn”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Granicznego Straży Celnej „Cieszyn”[3].

W drugiej połowie 1927 roku przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Cieszyn”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[5].

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[6]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Cieszyn” do Inspektoratu Granicznego nr 17 „Biała” i określił jego strukturę organizacyjną[5]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 roku w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[7]. Rozkazem nr 3 z 27 lipca 1936 roku w sprawach reorganizacji placówek i zmian przydziałów, dowódca Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Pogwizdów” z komisariatu Straży Granicznej „Zebrzydowice” i przydzielił do komisariatu Straży Granicznej „Cieszyn”[8].

Rozkazem nr 3 z 8 września 1938 roku w sprawach reorganizacji jednostek na terenach Śląskiego, Zachodniomałopolskiego i Wschodniomałopolskiego okręgów Straży Granicznej, a także utworzenia nowych komisariatów i placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski, działając na podstawie upoważnienia Ministra Skarbu z 14 października 1938 roku zarządził przeniesienie siedzib komendy obwodu „Bielsko” do Cieszyna, a komisariatu i placówki II linii „Cieszyn” do Cierlicka Górnego[9]. Ponadto komisariat „Cieszyn” miał zorganizować nowe placówki linii w miejscowościach: Domasławice Górne, Sobieszowice Górne, Błędowice Dolne, oraz zapewnić częściową obsadę personalną nowo utworzonego komisariatu Straży Granicznej „Ligotka Kameralna”[10].

Służba graniczna

[edytuj | edytuj kod]

Sąsiednie komisariaty:

Kierownicy/komendanci komisariatu

[edytuj | edytuj kod]
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
komisarz Włodzimierz Krogulski[a][b] 1 VII 1928 – 22 VI 1929[13] kierownik komisariatu „Tarnowskie Góry”
komisarz Wilhelm Pfister był II 1933[14]
komisarz Henryk Roszkowski[15] 10 XI 1933[16] – był X 1935
komisarz Edward Fox 1 VI 1938[17] - 29 X 1938[18] kwatermistrz K.Ob. „Cieszyn”

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]
Szkic komisariatu SG „Cieszyn”
Mapa Inspektoratu „Bielsko” z naniesionymi szlakami i punktami przemytniczymi

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[5]:

Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[19]:

Organizacja komisariatu w 1935[20]:

  1. Włodzimierz Krogulski – od 1914 żołnierz 14 kompanii 2 pułku piechoty Legionów Polskich. Ranny w bitwie pod Młotkowem. W maju 1915 ukończył Szkołę Podchorążych i został przydzielony do 6 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym wstąpił do Polskiego Korpusu Posiłkowego, a zimą 1918 wcielony do wojska austriackiego i wysłany na front włoski. Tam zostaje powtórnie ranny. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Walczył na froncie ukraińskim w Galicji Wschodniej. W okolicy Stryja dostał się do niewoli ukraińskiej. Po uwolnieniu, dowodził kompanią sztabową 12 Dywizji Piechoty. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W lipcu 1922 w stopniu przodownika przeszedł do służby w Straży Celnej na stanowisko kierownika placówki SC „Bystrzec”. W marcu 1928 w stopniu podkomisarza wstąpił do Straży Granicznej. W od lipca 1928 pełnił obowiązki kierownika komisariatu SG „Cieszyn”. W 1928 przeniesiony został na identyczne stanowisko w Tarnowskich Górach. W 1932 wyznaczony na stanowisko kierownika IG „Nowy Targ”, a w listopadzie 1934 przeniesiony w stan nieczynny[11].
  2. Według Kozłowskiego Włodzimierz Krogulski wyznaczony został na stanowisko kierownika IG „Nowy Targ”[11], a na podstawie Historii Inspektoratu Granicznego „Częstochowa” należy wnioskować, że był wyznaczony na stanowisko kwatermistrza tegoż Inspektoratu[12]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
  • Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.