Afrikadakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı — Vikipediya

2016-cı ildə Afrikadakı Ümumdüya irsi obyektlərinin xəritəsi. Obyektlərin nisbətən az olduğu qitənin qərb sahillərinin əksinə, şimal, şərq və cənub hissələrində obyektlər daha sıxdır.
2016-cı ildə Afrikadakı Ümumdünya irsi obyektlərinin xəritəsi. Obyektlərin hər biri nöqtə ilə qeyd edilmişdir.
     yoxdur
     1–2 obyekt
     3–4 obyekt
     5–6 obyekt
     7–8 obyekt
     9 obyekt

Afrikadakı Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (UNESCO) Afrikada 145 Ümumdünya irsi obyekti təyin etmişdir.[a] Bu obyektlər 35 suveren dövlətdə yerləşir.

Ümumdünya irsi obyektlərinin seçimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dövlətlər arasında siyahıya daxil olmuş obyekt sayına görə Cənubi Afrika Respublikası on obyekt ilə liderdir. Ardınca doqquz obyektin yerləşdiyi Efiopiya və Mərakeş, daha sonra səkkiz obyekt ilə Tunis və yeddi obyekt ilə Əlcəzair, Misir, Keniya, Seneqal və Tanzaniya gəlir. Siyahıya daxil olan on ölkənin hər birində yalnız bir obyekt var. Dörd obyekt iki ölkə arasında paylaşılır: Maloti-Drakensberq parkı (Lesoto və Cənubi Afrika), Nimba dağı Təbiət Qoruğu (Kot d'İvuar və Qvineya), Seneqambiya daş çevrələri (Qambiya və Seneqal) və Viktoriya şəlaləsi (Zambiya və Zimbabve). Sanqa meşəsi (Mərkəzi Afrika Respublikası, Kamerun və Konqo) və V-Arli-Pencari kompleksi (Benin, Burkina Faso və Niger) isə üç ölkə arasında bölüşdürülür.[1]

Qitədən Ümumdünya irsi siyahısına ilk obyektlər 1978-ci ildə, Seneqaldakı Qore adası və Efiopiyadakı Lalibela qaya kilsələri yazılmışdır.[2][3]

Somali hökuməti 1972-ci il Ümumdünya irsi konvensiyasının üzvü olmadığı üçün Somalidə rəsmi Ümumdünya irsi obyekti yoxdur. Bununla birlikdə, ölkədə Ümumdünya irsi statusu üçün gələcək namizəd olacağına inanılan bir çox arxeoloji ərazi var.[4]

UNESCO-nun Ümumdünya irsi komitəsi hər il siyahıya yeni obyektlər yaza bilər və ya artıq meyarlara cavab verməyən obyektləri siyahıdan çıxara bilər. Seçim altısı mədəni (i-vi), dördü isə təbii (vii – x) irsə aid olan on meyara əsaslanır.[5] "Qarışıq obyektlər" olaraq təyin olunan bəzi obyektlər həm mədəni, həm də təbii irsi təmsil edir. Afrikada 55 mədəni, 44 təbii və 5 qarışıq Ümumdünya irsi obyekti var.[1]

Obyektlərin sayını artırmaq və qitədəki mövcud obyektləri qorumaq üçün bir neçə addım atılıb. Məsələn, 5 may 2006-cı ildə Afrikanın Sub-Saxara bölgəsini hədəf alan Afrika Ümumdünya irsi Fondu fəaliyyətə başlamışdır. Fond mövcud obyektlərin milli ehtiyatlarını qorumaq üçün ölkələr üzrə kadrların işə götürülməsi, habelə Ümumdünya irsi siyahısına yazmaq üçün namizədlik sənədlərini hazırlamağı planlaşdırır. İrsin xüsusiyyətlərinin qorunması və idarə edilməsinə və təhlükə altında olan irsin bərpasına kömək etmək üçün təqaüd təyin edilmişdir.[6]

Fond əvvəlcə Cənubi Afrika Respublikası tərəfindən 3,5 milyon ABŞ dolları ilə maliyyələşdirilmişdi. 2011-ci ilin mart ayına qədər isə 4,1 milyon dollar dəyərindəki əlavə vədlə birlikdə müxtəlif ölkələrdən 4,7 milyon dollar toplanmışdır.[7] UNESCO həmçinin əraziləri daha da pisləşmədən qorumaq məqsədi ilə Efiopiyadakı Afrika insanı mənşəli obyektlər haqqında məlumatlılığı artırmağa çalışır.[8]

Ümumdünya irsi komitəsi irsin siyahıya yazıldığı xüsusiyyətlərini təhdid edən şərtləri əsas gətirərək hər hansı bir obyektnin təhlükə altına düşdüyünü təyin edə bilər.[9] Digər Ümumdünya irsi obyektləri ilə yanaşı, təhlükə altında olan obyektlər də hər il komitə tərəfindən keçirilən iclasda yenidən qiymətləndirilir.[10][11] Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısında Afrikanın 17 obyekti var ki, bu da bütün Afrika irsinin 13%-ni və dünyadakı məhv olmaq təhlükəsi altında olan 48 obyektnin 35%-ni təşkil edir. Konqo Demokratik Respublikası və Liviyanın hər ikisində təhlükə altında olan 5 obyekt var. Bu rəqəm, ölkələrin üçdə ikisində 3-dən çox obyekt qeydə alındığı nəzərə alınarsa, dünyadakı istənilən dövlət üçün ikinci ən yüksək nəticədir.[b][12]

Afrikadakı obyektlər meşəsizləşmə və ovçuluq,[13][14] vətəndaş müharibəsi,[15] ərazi üzərində məsuliyyət daşıyan işçilərin təhdid edilməsi və girov götürülməsi,[16] neft və qaz layihələri və mədən işləri,[17] biomüxtəlifliyin azalması[18] və tikililərin ziyan görməsi[19] kimi müxtəlif səbəblərdən bu cür qeyd edilmişdir. Obyektlərdən üçü əvvəllər təhlükədə elan edilmiş, lakin sonra statusunu itirmişdir: Nqoronqoro Mühafizə Bölgəsi (1984–1989),[20] Ruvenzori dağları Milli Parkı (1999–2004)[21] və Tipaza (2002–2006).[22] Qaramba Milli Parkı və Timbuktu da müvafiq olaraq 1992 və 2005-ci illərdə statuslarını itirmiş, lakin daha sonra 1996 və 2012-ci illərdə statuslarını yenidən bərpa etmişlər.[23][24] Çox sayda təhlükəli obyekt və ətraflarındakı vəziyyətə baxmayaraq, Afrikadakı Ümumdünya irsi obyektlərindən heç biri öz statusunu itirməmişdir.[25]

Cədvəl

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Aşağıdakı siyahı Afrikanın UNESCO tərəfindən verilmiş geosiyasi tərifinə məhəl qoymur və "ərəb dövlətləri"-ndəki obyektləri də ehtiva edir.[26] Misir Şimali Afrikanın bir hissəsi olaraq daxil edilmişdir. Siyahıya həmçinin, aid olduğu dövlət başqa qitədə yerləşən, lakin Afrika ərazisində olan bir neçə obyekt də daxildir. Bunlardan üçü Kanar adalarında (İspaniyaya aid), biri Madeyrada (Portuqaliyaya aid), biri Reyunyonda (Fransaya aid) və biri Tristan-da-Kunya arxipelaqında (Birləşmiş Krallığa aid) yerləşir.

Cədvəl, müvafiq sütunun yuxarısındakı21x21pxdüyməsinə kliklədikdə sütuna uyğun olaraq sıralanır.

  • Obyekt – obyektin adı.
  • Yer – regional və ya əyalət səviyyəsindəki bölgə ilə müşaiyyət olunan ölkəyə görə sıralanır. Çoxmillətli və ya çox regionlu obyektlər olduqda, adlar əlifba sırası ilə sıralanır.
  • Tip / Kriteriya – Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən təyin olunmuşdur.
  • Sahə – hektar və akrla. Verilməyən dəyər, UNESCO tərəfindən heç bir məlumatın yayımlanmadığını göstərir.
  • İl – obyektin Ümumdünya irsi siyahısına yazıldığı tarix.
  • Təsvir – mövcud olduqda təhlükə altında olan bir obyekt kimi seçilmə səbəbləri də daxil olmaqla obyekt haqqında qısa məlumat
  Təhlükədə Təhlükədə
  * Trans-sərhəd obyekt

Obyektlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Obyekt Şəkil Yer Tip / Kriteriya Sahə
ha (akr)
 İl Təsvir
Aapravasi-Qhat Port-Lui rayonu,
 Mavriki
20°09′31″ c. e. 57°30′11″ ş. u. 		Mədəni: (vi) 0,16 (0,40) 2006 Aapravasi-Qhat qullar yerinə müqaviləli fəhlələrin istifadə edildiyi "Böyük təcrübə"-də iştirak etmək üçün Britaniya hökuməti tərəfindən seçilən ilk yer idi.[27]
Abomey Kral sarayları Zu departamenti,
 Benin
7°11′00″ şm. e. 1°59′00″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv) 48 (120) 1985 Şəhər 1625–1900-cu illər arasında Dahomeya krallığını idarə edən on iki padşahın iqamətgahı idi. Padşahlardan biri istisna olmaqla hamısı ərazidə öz sarayını tikmişdir.[28]
Air və Tenere milli təbiət qoruğuTəhlükədə Arli departamenti,
 Niger
18° şm. e. 9° ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 7 736 000 (19 120 000) 1991 Afrikanın ən böyük qorunan ərazisi olan park Böyük Səhranın Tenere bölgəsində yerləşir və Air vulkanik qaya kütləsi ilə unikal flora və faunası olan, təcrid olunmuş Sahel torpaqlarından ibarətdir.[29] Təbii ehtiyat 1992-ci ildə hərbi münaqişələrin artması və altı qoruq heyətinin girov götürülməsi ilə əlaqədar olaraq UNESCO-nun Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına salındı. 1999-cu ildə ərazinin siyahıdan çıxarılması nəzərdən keçirilsə də, mövqeyi hələ də dəyişməz olaraq qalır.[30][31]
Aksum Tıqray regionu,
 Efiopiya
14°07′49″ şm. e. 38°43′07″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iv) — 1980 I-XIII əsrlərə aid olan Aksum şəhərinin dağıntıları qədim Efiopiyanın qəlbini və "Şərqi Roma İmperiyası ilə İran arasındakı ən güclü dövlət"-i təmsil edir. Buraya monolitik obelisklər, nəhəng stelalar, kral türbələri və keçmiş qalaların dağıntıları daxildir.[32]
Aldabra atollu Aldabra qrupu,
 Seyşel adaları
9°25′00″ c. e. 46°25′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 35 000
(86 000) 		1982 Aldabra atollu dörd böyük mərcan adası və mərcanlarla əhatə olunmuş laqundan ibarətdir. Adalar dünyanın ən böyük nəhəng tısbağa populyasiyasına sahibdir.[33]
Ambuhimanqa kral təpəsi Antananarivu,
 Madaqaskar
18°45′33″ c. e. 47°33′46″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (vi) 59 (150) 2001 Kral şəhəri və dəfn yeri bir neçə əsr boyu güclü milli kimlik hissləri yaratmış mənəvi və müqəddəs bir yerdir.[34]
Aqadezin tarixi mərkəzi Çirozerin departamenti,
 Niger
16°58′25″ şm. e. 7°59′29″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii) 78 (190) 2013 [35]
Askia türbəsiTəhlükədə Qao rayonu,
 Mali
16°17′23″ şm. e. 0°02′40″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv) 4 (9,9) 2004 1495-cü ildə tikilən piramida İmperator Askia Məhəmmədin məzarı olaraq inşa edilmişdir. Bura trans-Saxara qızıl ticarətinə nəzarət edən bir imperiyanın gücünü təmsil edir.[36] Ərazi 2012-ci ilin iyun ayında əraziyə bir neçə həftəlik davamlı təhdidin ardınca baş verən Qao döyüşündən sonra təhlükə altına düşdü.[37]
Atsinanana rütubətli meşələriTəhlükədə Şərqi Madaqaskar,
 Madaqaskar
14°27′35″ c. e. 49°42′09″ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 479 660
(1 185 300) 		2007 Ərazi altı milli parkdan ibarətdir və 60 milyon ildir təcrid halında inkişaf edərək adanın bənzərsiz biomüxtəlifliyini qoruyur.[38] Madaqaskarda qanunsuz ağac ixracının qadağan olunmasına baxmayaraq, parka giriş və ovçuluq fəaliyyətləri getdikcə böyüməyə davam etdiyindən, park 2010-cu ildən bəri təhlükə altında hesap olunur.[39]
Avaş çayının aşağı vaidisi Afar regionu,
 Efiopiya
11°06′00″ şm. e. 40°34′46″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv) — 1980 Ən azı dörd milyon il əvvələ aid edilən palaentoloji kəşflər insanın təkamülünə dəlalət edir.[40]
Ayt-Ben-Xaddu ksarı Ayt-Ben-Xaddu,
 Mərakeş
31°02′50″ şm. e. 7°07′44″ q. u. 		Mədəni: (iv), (v) 3 (7,4) 1987 Ksar Böyük Səhradan əvvəlki dövrə aid yüksək divarlarla əhatələnmiş və bürclər ilə möhkəmləndirilmiş yaşayış yerinin bir nümunəsidir.[41]
Aşanti ənənəvi tikililəri Kumasi,
 Qana
6°24′04″ şm. e. 1°37′33″ q. u. 		Mədəni: (v) — 1980 Kumasinin şimal-şərqində yerləşən ərazidə 18-ci əsrdə çiçəklənən Aşanti İmperiyasının son qalıqları yerləşir. Torpaqdan, ağacdan və samandan hazırlanan yaşayış yerləri "zamanın və havanın vurduğu ziyanlar"-a qarşı həssasdır.[42]
Bandiaqara uçurumu Bandiaqara dairəsi,
 Mali
14°20′00″ şm. e. 3°25′00″ q. u. 		Qarışıq: (v), (vii) 327 390
(809 000) 		1989 Bandiaqaranın qumlu yaylaları və qayalıqları evlər, anbarlar, qurbangahlar, ziyarətgahlar və Toqu-Na görüş yerləri ilə birlikdə ərazini xarakterizə edir. Maskalar, ziyafətlər, ayinlər və əcdadlara ibadət kimi sosial ənənələr də buranın mədəni əhəmiyyətini artırır.[43]
Bank-d'Arqen Milli Parkı

Azefal və Nuadibu,
 Mavritaniya
20°14′05″ şm. e. 16°06′32″ q. u.

Təbii: (ix), (x) 1 200 000
(3 000 000) 		1989 Park qum təpələrindən, sahil bataqlıqlarından, kiçik adalardan və dayaz su obyektlərindən ibarətdir. Sərhədləri Atlantik okeanının sahilləri ilə həmsərhəddir. Quşların tez-tez ərazilərdə miqrasiya etməsinə rast gəlinir və balıqçılarım tez-tez balıqları cəlb etmək üçün istifadə etdiyi müxtəlif dəniz tısbağaları və delfinlər müşayiət olunur.[44]
Bassari ölkəsi: Bassari, Fula və Bedik mədəni landşaftı  Seneqal
12°35′36″ şm. e. 12°50′45″ q. u. 		Mədəni: (iii), (v), (vi) 50 309
(124 320) 		2012 [45]
Burkino-Fasonun qədim qara metallurgiya əraziləri Douroula, Tiveqa, Yamane, Kindibo və Bekuy departamenti,
 Burkina-Faso
12°35′16″ şm. e. 3°19′44″ q. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (vi) 122,3 (302) 2019 [46]
Bvindi keçilməz Milli Parkı Kabale, Kisoro və Rukunqiri rayonları,
 Uqanda
1°04′50″ c. e. 29°39′41″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 32 092
(79 300) 		1994 Uqandanın cənub-qərbində, düzənlik və dağ meşələrinin sərhədində yerləşən parkda 160-dan çox ağac, yüzdən çox qıjı növü, müxtəlif növ quş və kəpənəklər yaşayır. Parkda dağ qorillası da daxil olmaqla, nəsli kəsilməkdə olan bir çox növ mövcuddur.[47]
Böyük Rift Dərəsindəki Keniya gölü sistemi Şərqi Keyp və Qərbi Keyp vilayətləri,
 Cənubi Afrika Respublikası
34°21′40″ c. e. 18°28′30″ ş. u. 		Təbii: (viii), (x) 161 485
(399 040) 		2011 Keniyada, Böyük Rift dərəsində yerləşən ərazidə üç göl var: Boqoriya gölü, Nakuru gölü və Elmenteyta gölü. Bölgəyə tez-tez on üç təhlükədə olan növ də daxil olmaqla, müxtəlif növ quşlar gəlir.[48][49]
Böyük Zimbabve Milli abidəsi Masvinqo əyaləti,
 Zimbabve
20°17′00″ c. e. 30°56′00″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (vi) 722 (1 780) 1986 Hal-hazırda xarabalığa çevrilən şəhər XI və XV əsrlər arasında əhəmiyyətli bir ticarət mərkəzi və Bantu sivilizasiyasının paytaxtı idi.[50]
Cəbəl-Barkal Meroe,
 Sudan
18°32′00″ şm. e. 31°49′00″ ş. u. 		Mədəni: (i), (ii), (iii), (iv), (vi) 183 (450) 2003 Nil Vadisində yerləşən bu beş sahə, Napata və Meroe mədəniyyətlərini xarakterizə edən ibadətgahlara malikdir.[51]
Cəmilə
Setif,
 Əlcəzair
36°19′14″ şm. e. 5°44′12″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv) 30 (74) 1982 Dağlıq ərazidə yerləşən bu Roma şəhərinin dağıntıları, o cümlədən forum, məbədlər, bazilikalar, zəfər tağları və evlər, hər biri dəniz səviyyəsindən 900 metr (3,000 ft) yüksəklikdəki əraziyə uyğunlaşdırılmışdır.[52]
Cənubi Afrika Respublikasındakı fosil hominid sahələri[c] Qautenq, Limpopo və Şimal-Qərb vilayətləri,
 Cənubi Afrika Respublikası
24°09′31″ c. e. 29°10′37″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (vi) — 1999 Ərazidəki müxtəlif fosil sahələrində 3,3 milyon illik insan işğalı və təkamülünün izləri var.[53]
Cuc Milli Parkı Sen-Lui bölgəsi,
 Seneqal
16°30′00″ şm. e. 16°10′00″ q. u. 		Təbii: (vii), (x) 16 000
(40 000) 		1981 Park Seneqal çayı deltasının bataqlıq axınlarından, göllərdən, gölməçələrdən və çaylardan ibarətdir. Bura çəhrayı qutan, kürən vağ, Afrika ərsindimdiyi, iri ağ vağ və qarabatdaqlar də daxil olmaqla 1,5 milyon quşun evidir. Ziyarətgahda timsahlar, Afrika lamantini və digər tipik Saxara növləri də var.[54]
Çonqoni qaya təsvirləri Dedza dairəsi,
 Malavi
14°17′36″ c. e. 34°16′45″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (vi) 12 640
(31 200) 		2006 127 sahədən ibarət ərazidə qaya təsvirlərinin Mərkəzi Afrikadakı Daş dövrü rəsmlərindən tutmuş fermerlərin müasir işlərinə qədər ən zəngin konsentrasiyası var. Qaya rəsmlərində təsvir olunan simvollar qadınların diqqət mərkəzindədir və Çeva xalqı üçün mədəni əhəmiyyət daşıyır.[55]
Duqqa Beca vilayəti,
 Tunis
36°25′25″ şm. e. 9°13′13″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii) 70 (170) 1997 Ərazidə Qədim Roma və Bizans imperiyası dövründə çiçəklənən, lakin İslam dövründə geriləmiş Liviya-Pun dövlətinin keçmiş paytaxtı Duqqanın dağıntıları yerləşir.[56]
Ennedi platosu  Çad
17°02′30″ şm. e. 21°51′46″ ş. u. 		Qarışıq: (iii), (vii), (ix) 2 441 200
(6 032 000) 		2016 [57]
Əbu MinaTəhlükədə Abusir,
 Misir
30°50′28″ şm. e. 29°39′47″ ş. u. 		Mədəni: (iv) 182 (450) 1979 Keçmiş xristian müqəddəs şəhərinin dağıntıları içində bir kilsə, vəftizxana, bazilika, ictimai binalar, küçələr, monastırlar, evlər və emalatxanalar var və İsgəndəriyyəli Müqəddəs Minanın türbəsi üzərində qurulmuşdur.[58] Ümumdünya irsi komitəsi 2001-ci ildə, ərazidəki "həddindən artıq su" ilə qarşılaşdıqda yarı maye halına gələn gildən ibarət olan mağaralar səbəbiylə Əbu Minanı Təhlükə altında olan Ümumdünya irsi təyin etdi.[59]
Əbu Simbeldən Şəkilyə qədər olan Nubiya obyektləri Əsvan,
 Misir
22°20′11″ şm. e. 31°37′34″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (vi) 374 (920) 1979 Nil boyunca yerləşən ərazidə II Ramzesin məbədi və İsida ziyarətgahı kimi obyektlər var.[60]
Əl-Cəm amfiteatrı Əl-Cəm,
 Tunis
35°17′47″ şm. e. 10°42′25″ ş. u. 		Mədəni: (iv), (vi) — 1979 3-cü əsrdə inşa edilən Əl-Cəm amfiteatrı Şimali Afrikanın ən böyük amfiteatrıdır. Amfiteatr həmçinin İtaliyanın hüdudlarından kənarda 35 000 tamaşaçı tutumuna sahib olaraq inşa edilən ən böyük amfiteatrdır və "Roma İmperiyasının əzəmətini və miqyası"-nı göstərir.[61]
Əl-Hitan vadisi Əl-Fayyum qubernatorluğu,
 Misir
29°20′00″ şm. e. 30°11′00″ ş. u. 		Təbii: (viii) 20 015 (49 460) 2005 Misirin qərbində yerləşən ərazi hazırda məhv olmuş Archaeoceti-nin qalıqlarını ehtiva edir və balinaların quruda yaşayan bir heyvandan su məməlisinə olan təkamülünün xəritəsini əks etdirir.[62]
Əl-Qeyrəvan Kayruan vilayəti,
 Tunis
35°40′54″ şm. e. 10°06′14″ ş. u. 		Mədəni: (i), (ii), (iii), (v), (vi) — 1988 Keçmiş paytaxt 670-ci ildə qurulmuş və 9-cu əsrdə çiçəklənmişdir. Şəhərin irsinə Ukba məscidi və Üç Qapılı məscid daxildir.[63]
Əlcəzair Kasbahı Əlcəzair şəhəri,
 Əlcəzair
36°47′00″ şm. e. 3°03′37″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (v) 60 (150) 1992 Aralıq dənizi sahilində yerləşən bu bənzərsiz İslam şəhəri eramızdan əvvəl 4-cü əsrə aid olan Karfagen ticarət postlarını nəzərdən keçirirdi. Ərazidə qəbristanlıq, köhnə məscidlər və Osmanlı üslubunda sarayların qalıqları var.[64]
Əs-Suveyra şəhərinin tarixi hissəsi Əs-Suveyra,
 Mərakeş
31°31′00″ şm. e. 9°46′10″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv) 30 (74) 2001 18-ci əsrin sonlarında inşa edilmiş bu istehkamlı dəniz limanı Şimali Afrika və Avropa memarlığının vəhdətinə malikdir və Böyük Səhra ilə Avropa arasındakı əsas ticarət mərkəzi idi.[65]
Əsməra Maekel,
 Eritreya
15°20′07″ şm. e. 38°56′09″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iv) 481 (1 190) 2017 Dəniz səviyyəsindən 2000 metr hündürlükdə yerləşən Eritreyanın paytaxtı 1890-cı illərdən bu yana İtalyan müstəmləkə gücü üçün hərbi dayaq olaraq inkişaf etmişdir. Əsməra 1935-ci ildən sonra dövrün İtalyan rasionalist idiomunu hökumət binalarına, yaşayış və ticarət binalarına, kilsələrə, məscidlərə, sinaqoqlara, kinoteatrlara, otellərə və s. tətbiq edərək genişmiqyaslı bir tikinti proqramı həyata keçirdi.[66]
Fasil-Qebbi Amhara regionu,
 Efiopiya
12°36′25″ şm. e. 37°27′58″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii) — 1979 Qala XVI–XVII əsrlərdə Efiopiya imperatorlarının iqamətgahı idi. Hindu və ərəb üslubundakı binaları özündə cəmləşdirən şəhər qalıqları sonradan Yezuit missionerləri tərəfindən barokko üslubunda təmir edilmişdir.[67]
Fransanın Cənub və Antarktika əraziləri Kroze və Kergelen adaları,
 Fransa
49°22′49″ c. e. 69°21′10″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 67 296 900
(166 294 000) 		2019 [68]
Fəs şəhərinin tarixi hissəsi Fəs,
 Mərakeş
34°03′40″ şm. e. 4°58′40″ q. u. 		Mədəni: (ii), (v) 280 (690) 1981 Keçmiş paytaxt 9-cu əsrdə qurulmuş və dünyanın ən qədim universitetinə sahibdir. Şəhərin əsas obyektləri XIII–XIV əsrlərə aiddir.[69]
Ga Təbiət Qoruğu Ga və Lobo departamenti,
 Kamerun
3° şm. e. 13° ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 526 000
(1 300 000) 		1987 Afrikanın ən böyük və ən yaxşı qorunan rütubətli meşələri arasında olan qoruq demək olar ki, tamamilə Ga çayı ilə əhatə olunmuşdur və beşi təhlükə altında olan 107 məməli növünə ev sahibliyi edir.[70]
Harar, tarixi qala-şəhər Harari regionu,
 Efiopiya
9°18′32″ şm. e. 42°08′16″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv), (v) 48 (120) 2006 Şəhər yayla üzərində yerləşir və dərələr və savanna ilə əhatə olunmuşdur. Buraya 82 məscid, 102 ziyarətgah və qəsəbələrdən ibarət unikal daxili dizayn daxildir. İslamın dördüncü ən müqəddəs şəhəri olduğu deyilir.[71]
ǂXomani mədəni landşaftı Şimali Keyp vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
25°41′15″ c. e. 20°22′29″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (v), (vi) 959 100
(2 370 000 		2017 ǂXomani mədəni landşaftı, ölkənin şimal hissəsindəki Botsvana və Namibiya ilə sərhədində yerləşir və Kalaxari Qemsbok Milli Parkı ilə üst-üstə düşür. Qumun geniş ənginliyi daş dövründən bu günə qədər olan insan işğalına dair sübutları ehtiva edir və keçmiş köçəri ǂXomani San xalqının mədəniyyəti və sərt səhra şəraitinə uyğunlaşmalarına imkan verən strategiyalarla əlaqələndirilir.[72]
İsa qalası Mombasa,
 Keniya
4°03′46″ c. e. 39°40′46″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iv) 161 485
(399 040) 		2011 İsa qalası Mombasanın köhnə limanını qorumaq üçün 1593–1596-cı illərdə Mombasa adasında inşa edilən portuqal qalasıdır. Qalanın planı İntibah dövrünün "insan bədəni mükəmməl mütənasibdir" idealına uyğun olaraq hazırlanmışdır.[73]
iSimanqaliso Milli Parkı Kvazulu-Natal vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
27°50′20″ c. e. 32°33′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 239 566
(591 980 		1999 Parkda flüvial, dəniz və eol proseslərindən qaynaqlanan mərcan rifləri, uzun qumlu çimərliklər, sahil zolaqları, göl sistemləri və papirus bataqlığı da daxil olmaqla müxtəlif landşaftlar mövcuddur.[74]
İşkyol Milli Parkı Bizerta,
 Tunis
37°09′49″ şm. e. 9°40′29″ ş. u. 		Təbii: (x) 12 600
(31 000) 		1980 İşkyol gölü və ətrafındakı bataqlıq ördək, qaz, leylək və qızılqaz da daxil olmaqla yüz minlərlə köçəri quş üçün səyahət yeridir. Bura bir vaxtlar Şimali Afrika boyunca uzanan zəncirin bir hissəsi idi.[75]
Kahuzi-Byeqa Milli Parkı Təhlükədə Maniema və Cənubi Kivu vilayətləri,
 Konqo Demokratik Respublikası
2°30′ şm. e. 28°45′ ş. u. 		Təbii: (x) 600 000
(1 500 000) 		1980 Park iki sönmüş vulkanın, Kahuzi və Byeqanın təsiri altındadır. Ərazi zəngin faunaya malikdir.[76] 1997-ci ildə meşələrin qırılması və ovçuluq əsas problemə çevrildiyindən park Təhlükə altında olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[77]
Karfagen arxeoloji ərazisi Tunis şəhəri,
 Tunis
36°51′10″ şm. e. 10°19′24″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (vi) — 1979 Eramızdan əvvəl IX əsrdə qurulan Karfagen Aralıq dənizini əhatə edən bir ticarət imperiyasına çevrildi və UNESCO-ya görə "parlaq bir mədəniyyətin yurdu" idi. Şəhər miladdan əvvəl 146-cı ildə Romalıların qələbəsi ilə bitən Pun müharibələrində məhv edilmiş, lakin sonradan elə Ronmalılar tərəfindən yenidən qurulmuşdur.[78]
Kasubi türbələri Təhlükədə Kampala,
 Uqanda
0°20′55″ şm. e. 32°33′05″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (iv), (vi) 27 (67) 2001 1884-cü ildən sonra tikilən türbələr əsasən ağac, saman, qamış və suvaq olmaqla üzvi materiallardan istifadə edilən təməl memarlığın ən böyük nümunəsidir.[79] Məzarların demək olar ki, hamısı 2010-cu ilin martında yanğın nəticəsində məhv olmuş və Ümumdünya irsi komitəsini ərazini təhlükə altında qeyd etməyə təhrik etmişdir. Uqanda hökuməti o vaxtdan məzarların bərpasına çağırdı və UNESCO layihə üçün vəsait ayımağı qəbul etdi.[80][81]
Keniya dağı Milli Parkı Mərkəz vilayəti və Şərqi vilayət,
 Keniya
0°09′18″ şm. e. 37°18′56″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix) 142 020
(350 900) 		1997 Park Keniya dağını (5 199 m (17 057 fut) əhatə edir və ərazidə on iki buzlaq mövcuddur.[82]
Keyp floristik vilayəti Şərqi Keyp və Qərbi Keyp vilayətləri,
 Cənubi Afrika Respublikası
34°21′40″ c. e. 18°28′30″ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 553 000
(1 370 000) 		2004 Vilayət bütün dünyadakı ən zəngin floraya sahib olan və Afrikanın ümumi florasının təxminən 20%-ni əhatə edən səkkiz qorunan ərazidən ibarətdir. Onun elmi dəyəri bitkilərdə yanğın və radiasiyaya uyğunlaşmanın olması və böcəklər tərəfindən toxum daşınması ilə nümayiş etdirilir.[83]
Khami şəhərinin dağıntıları Matabelelend,
 Zimbabve
20°09′30″ c. e. 28°22′36″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv) — 1986 Şəhər 16-cı əsrin ortalarından sonra inşa edilmiş və mühüm ticarət mərkəzi olmuşdur.[84]
Kilimancaro Milli Parkı Kilimancaro regionu,
 Tanzaniya
3°04′00″ c. e. 37°22′00″ ş. u. 		Təbii: (vii) 75 575
(186 750) 		1987 Vulkanik massiv olan Kilimancaro dağı Afrikanın ən yüksək nöqtəsidir (5.955 metr (19.341 fut)) və çoxsaylı məməli növünün yaşadığı savanna və meşədən ibarət bir park ilə əhatə olunmuşdur.[85]
Kilva-Kisivani və Sonqo-Mnaranın dağıntıları Kilva rayonu,
 Tanzaniya
8°57′28″ c. e. 39°31′22″ ş. u. 		Mədəni: (iii) — 1981 Ərazidə XIII–XVI əsrdən bəri Hind okeanı boyunca ticarət üçün geniş istifadə olunan iki limanın qalıqları var.[86] Bura 2004-cü ildə, "Davamlı dağılma və Kilva-Kisivani və Sonqo-Mnara dağıntılarının əmlakına təsir edən ciddi təhdidlər" səbəbiylə Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına salındı.[87] Daha sonra şərait yaxşılaşdı və 2014-cü ildə obyektlər siyahıdan çıxarıldı.[88]
Kirena arxeoloji ərazisiTəhlükədə Cəbəl Axdar,
 Liviya
32°49′30″ şm. e. 21°51′30″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (vi) — 1982 Əvvəlki Yunan müstəmləkəsi olan şəhər 365-ci ildə Krit zəlzələsi zamanı məhv olsa da, Roma tərəfindən bərpa edilmiş və paytaxta çevrilmişdi. Min illik dağıntılar 18-ci əsrdən bəri məşhur bir yer olaraq qalmışdır.[89]
Komoye Milli ParkıTəhlükədə Zanzan dairəsi,
 Kot-d'İvuar
9° şm. e. 4° ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 1 150 000
(2 800 000) 		1983 Qərbi Afrikanın ən böyük qorunan ərazilərindən biri olan parkda Komoye çayı və onu müşayiət edən unikal flora mövcuddur.[90] Ərazi 2003-cü ildə Kot-d'İvuardakı iğtişaşlar və brakonyerlik, təbii yanğınlar, ərazinin düzgün idarə edilməməsi və həddindən artıq otarma kimi digər amillər səbəbiylə UNESCO-nun Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[91]
Kondoa qaya təsvirləri Kondoa rayonu,
 Tanzaniya
4°43′28″ c. e. 35°50′02″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (vi) 233 600
(577 000) 		2006 Ərazidəki 150 sığınacaqda iki min illik qaya oyma və bir çox yüksək bədii tapıntı tapılmışdır. Bu rəsmlər ovçu və toplayıcılardan əkinçilik və maldarlığa qədərki sosial-iqtisadi inkişafı təsvir edir.[92]
Konso mədəni landşaftı Cənub xalqları regionu,
 Efiopiya
5°18′ şm. e. 37°24′ ş. u. 		Mədəni: (iii), (v) 14 000
(35 000) 		2011 Ərazi Efiopiyanın Konso yüksək dağlıq ərazilərində yerləşən 55 kilometr (34 mil) yüksəkliyindəki qaya terraslar və istehkam yaşayış məntəqələrini ehtiva edir.[93]
Kunta Kinteh adası və əlaqəli obyektlər[d] Bancul, Aşağı Niumi və Yuxarı Niumi,
 Qambiya
13°18′58″ şm. e. 16°21′26″ q. u. 		Mədəni: (iii), (vi) 8 (20) 2003 Ada Afrika və Avropa arasındakı müstəmləkə dövründən Qambiya çayı boyunca müstəqilliyə qədər olan qarşılaşmaların şahididir.[94]
Kutammaku Kara regionu,
 Toqo
10°04′00″ şm. e. 1°08′00″ ş. u. 		Mədəni: (v), (vi) 50 000
(120 000) 		2004 Batammariba xalqının palçıqdan hazırlanmış qala-evləri Toqonun simvolu halına gəlmişdir. Tikililər ikimərtəbəlidir və sferik taxıl anbarına malikdir.[95]
Lalibela qaya kilsələri Amhara regionu,
 Efiopiya
12°01′46″ şm. e. 39°02′26″ ş. u. 		Mədəni: (i), (ii), (iii) — 1978 Ərazidə XIII əsrə aid on bir qayadan yonulmuş kilsə var.[96]
Lemorn mədəni landşaftı Blek-River rayonu,
 Mavriki
20°27′07″ c. e. 57°19′42″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (vi) 349
(860) 		2008 Sadəcə okeana çııxışı olan dağ 18-ci və 19-cu əsrin əvvəllərində qaçan qullar tərəfindən sığınacaq kimi istifadə edilmişdir. Onlar mağaralarda və dağın zirvəsində kiçik yaşayış məntəqələri qurmuşdular.[97]
Leptis-Maqna arxeoloji ərazisiTəhlükədə Əl-Xums,
 Liviya
32°38′18″ şm. e. 14°17′35″ ş. u. 		Mədəni: (i), (ii), (iii) — 1982 Romanın Leptis-Maqna şəhəri burada doğulmuş imperator Septimi Sever tərəfindən genişləndirilmişdi. İctimai abidələr, liman, bazar, anbarlar, dükanlar və evlər şəhərin bu siyahıya daxil olmasının səbəbləri arasındadır.[98]
Lope Milli Parkı Oqove-İvindo və Oqove-Lolo əyalətləri,
 Qabon
0°30′ şm. e. 11°30′ ş. u. 		Qarışıq: (iii), (iv), (ix), (x) 491 291
(1 214 010) 		2007 Parkda yaxşı qorunan rütubətli meşələr və savanna mövcuddur. Nəticədə, ərazidə nəsli kəsilməkdə olan, böyük məməlilərdən ibarət fərqli ekosistem yaranmışdır.[99]
Loropeni xarabalıqları Loropeni,
 Burkina-Faso
10°15′00″ şm. e. 3°35′00″ q. u. 		Mədəni: (iii) 1.1 (2.7) 2009 Min ildən çox yaşı olan Loropeni trans-Saxara qızıl ticarəti əsnasında inşa edilən yüzə yaxın daş tikilinin bir hissəsi olan Lobidə tikilmiş on qaladan ən yaxşı qorunanıdır.[100]
Madeyranın monteverdesi Madeyra,  Portuqaliya
32°46′00″ şm. e. 17°00′00″ q. u. 		Təbii: (ix), (x) 15 000
(37 000) 		1999 Ərazi Monteverde meşəsinin sağ qalan ən böyük hissəsidir. Təxminən 90%-i qədim meşədən ibarətdir və Madeyra uzun-ayaq göyərçini kimi endemik növlərə sahibdir.[101]
Maloti-Drakensberq parkı Qaças-Nek rayonu,
 Lesoto*
Kvazulu-Natal,
 Cənubi Afrika Respublikası*
29°45′55″ c. e. 29°07′23″ ş. u. 		Qarışıq: (i), (iii), (vii), (x) 249 313
(616 070) 		2000 Parkda kəskin sıldırımlar, qızıl qum daşı divarları və Sub-saxara bölgəsindəki qaya təsvirlərinin ən böyük konsentrasiyası mövcuddur.[102]
Mana Puls Milli Parkı, Sapi və Çevur safari sahələri Qərbi Maşonalend,
 Zimbabve
15°49′10″ c. e. 29°24′29″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 676 600
(1 672 000) 		1984 Zambezi çayının sahilində yerləşən parkda kəl, bəbir, çita və Nil timsahları kimi müxtəlif vəhşi heyvanlar var.[103]
Manova Qounda Sent-Floris Milli ParkıTəhlükədə Baminqi-Banqoran,
 Mərkəzi Afrika Respublikası
9°00′ şm. e. 21°30′ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 1 740 000
(4 300 000) 		1988 Parkda qara kərgədan, fil, hepard, bəbir, vəhşi it, qırmızı qazella və camış da daxil olmaqla zəngin bir flora və faunaya sahib olan geniş savannalar var.[104] Ərazi 1997-ci ildə parkdakı heyvanlar aləminin 80%-ni təhdid etdiyi düşünülən otarma və brakonyerlik səbəbiylə Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına yerləşdirildi. Həmçinin dörd park işçisinin güllələnməsi və "ümumi təhlükəsizlik vəziyyətinin pisləşməsi" də qeyd edildi.[14]
Mapunqubve mədəni lanşaftı Limpopo vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
22°11′33″ c. e. 29°14′20″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv), (v) 28 168
(69 600) 		2003 Limpopo və Şaşe çaylarının kəsişməsində açıq savanna landşaftı uzanır. Bura 14-cü əsrdə ərazinin tərk edilməsinə qədər saraylar və yaşayış məntəqələrinin toxunulmamış qalıqları olan Mapunqubve krallığının mərkəzi idi.[105]
Matobo təpələri Cənubi Matebelelend,
 Zimbabve
20°30′ c. e. 28°30′ ş. u. 		Mədəni: (iii), (v), (vi) 205 000
(510 000) 		2003 Böyük təpələr erkən Daş dövründən bəri təbii sığınacaq kimi istifadə olunur və qayaüstü rəsmlər kolleksiyasına malikdir.[106]
Maxonyvua dağları Mpumalanqa vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
25°47′06″ c. e. 31°03′07″ ş. u. 		Təbii: (viii) 113 137
(279 570) 		2018 Dağlarda dünyanın ən qədim geoloji quruluşları var və yaşı 3,6 ilə 3,25 milyard arasında olduğu təxmin edilən vulkanik və çökmə süxurların olduğu məlumdur.[107]
Mbanza-Konqo Zaire vilayəti,
 Anqola
6°16′04″ c. e. 14°14′53″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (vi) 89,29 (220,6) 2017 570 metr yüksəklikdəki yaylada yerləşən Mbanza-Konqo şəhəri 14–19-cu əsrlərdə Cənubi Afrikanın ən böyük dövlətlərindən biri olan Konqo krallığının siyasi və mənəvi paytaxtı idi.[108]
Meknes tarixi şəhəri Meknes,
 Mərakeş
33°53′00″ şm. e. 5°33′30″ q. u. 		Mədəni: (iv) — 1996 Keçmiş paytaxt XI əsrdə qurulmuş və 17–18-ci əsrlərdə İspan-Mavr təsiri olan bir şəhərə çevrilmişdir.[109]
Memfis və nekrolopu – Gizadan Dahşura qədər olan Piramidalar Cizə,
 Misir
29°58′34″ şm. e. 31°07′49″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (vi) 16 358
(40 420) 		1979 Keçmiş paytaxtda qaya türbələri, mastabalar, məbədlər və piramidalar kimi dəfn abidələri mövcuddur. Qədim Dünyanın yeddi möcüzəsindən biridir.[110]
Meroe adasının arxeoloji ərazisi Meroe,
 Sudan
16°56′00″ şm. e. 33°43′00″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv), (v) 2 357
(5 820) 		2011 Ərazi eramızdan əvvəl VIII əsrdən eramızın IV əsrinə qədər hakimiyyətdə olan Kuş krallığının mərkəzi idi. Burada piramida, məbəd və ev kimi tikililərin qalıqları var.[111]
Micikendaların müqəddəs Kaya meşələri Sahil vilayəti,
 Keniya
3°55′55″ c. e. 39°35′46″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (v), (vi) 1 538
(3 800) 		2008 Kaya Keniya sahilləri boyunca 200 km (120 mil) ərazidə yayılmış on bir meşədən ibarətdir. 16-cı əsrdə Micikenda xalqı tərəfindən inşa edilmiş yaşayış məntəqələrinin qalıqları qorunur və bu gün müqəddəs yerlər hesab olunur.[112]
Mozambik adası  Mozambik
15°02′03″ c. e. 40°44′09″ ş. u. 		Mədəni: (iv), (vi) — 1991 Keçmiş Portuqaliya ticarət postu 16-cı əsrdən bəri eyni memarlıq texnikalarından, üslub və materiallardan istifadə etmişdir.[113]
Mzab vadisi Qardaya,
 Əlcəzair
32°29′00″ şm. e. 3°41′00″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (v) 4 000
(9 900) 		1982 Bu günə qədər gəlib çatan bu ənənəvi insan yaşayış yeri 10-cu əsrdə İbadilər tərəfindən, beş ksar ətrafında inşa edilmişdir.[114]
Müqəddəs Yekaterina monastırı Cənubi Sinay qubernatorluğu,
 Misir
28°33′22″ şm. e. 33°58′32″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (iv), (vi) 60 100
(149 000) 		2002 VI əsrdən etibarən Horeb dağının yaxınlığında Şərqi pravoslav monastırı yerləşmişdir. Bölgə xristianlar, müsəlmanlar və yəhudilər üçün müqəddəsdir.[115]
Mərrakeş şəhərinin tarixi hissəsi Mərrakeş,
 Mərakeş
31°37′53″ şm. e. 7°59′12″ q. u. 		Mədəni: (i), (ii), (iv), (v) 1 107
(2 740) 		1985 Şəhər 1070-ci illərdə qurulmuş və uzun müddət siyasi, iqtisadi və mədəniyyət mərkəzi olaraq qalmışdır. O dövrə aid abidələrə Əl-Kutubiya məscidi, kasbah və döyüş istehkamları daxildir. Həmçinin şəhər saraylar da daxil olmaqla daha yeni xüsusiyyətlərə də malikdir.[116]
Namib qum dənizi  Namibiya
24°53′07″ c. e. 15°24′28″ ş. u. 		Təbii: (vii), (viii), (ix), (x) 3 077 700
(7 605 000) 		2013 [117]
Nimba dağı Təbiət QoruğuTəhlükədə Lola prefakturası,
 Kot-d'İvuar*
 Qvineya*
7°36′11″ şm. e. 8°23′27″ q. u. 		Təbii: (ix), (x) 18 000
(44 000) 		1981 Qoruqda yamacları sıx meşə və dağ otlaqları ilə örtülmüş Nimba dağı yerləşir.[118] 1992-ci ildə park sərhədləri daxilində təklif olunan dəmir və filiz mədənçiliyi güzəştinə və qaçqınların artmasına əsaslanaraq Təhlükə altında olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edildi. Daha sonra iştirakçı tərəf təklif olunan mədən sahəsinin sərhədləri ilə əlaqədar yanlışlıq olduğunu və sahənin parka daxil olmadığını bildirdi.[119] Bununla birlikdə 2011-ci ildən etibarən ərazinin Kot-d'İvuar hissəsi təhlükəsizlik baxımından zəif olduğuna görə park hələ də siyahıda qalır.[120]
Niokolo-Koba Milli parkıTəhlükədə Keduqu və Tambakunda regionu,
 Seneqal
13°04′00″ şm. e. 12°43′00″ q. u. 		Təbii: (x) 913 000
(2 260 000) 		1981 Qambiya çayı ilə həmsərhəd olan meşələrin və savannaların nəhəng kanna, şimpanze, şir, quş, sürünən və amfibiyaların da daxil olduğu fərqli bir faunası var.[121] Park məməlilərin aşağı populyasiyasına görə təhlükə altındakı obyektlər arasına düşdü, bənd tikildi və problemlər həll edildi.[122]
Nqoronqoro qorunan ərazisi Aruşa regionu,
 Tanzaniya
3°11′14″ c. e. 35°32′27″ ş. u. 		Qarışıq: (iv), (vii), (viii), (ix), (x) 809 440
(2 000 200) 		1979 Ərazidə yerləşən aktiv Ol-Doinyo-Lenqai vulkanının yaxınlığındakı kraterdə vəhşi heyvanların konsentrasiyası mövcuddur.[123]
Nyasa gölü Milli Parkı Mərkəz bölgəsi və Cənub bölgəsi,
 Malavi
14°02′00″ c. e. 34°53′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 9 400
(23 000) 		1984 Nyasa gölündə çoxu endemik olan yüzlərlə balıq növü yaşayır.[124]
Okapi Milli ParkıTəhlükədə Şərq vilayəti (Konqo),
 Konqo Demokratik Respublikası
2°00′ şm. e. 28°30′ ş. u. 		Təbii: (x) 1 372 625
(3 391 830) 		1996 Konqo çayı hövzəsindəki İturi rütubətli meşəsinin beşdə birini əhatə edən qoruqda bir çox təhlükəli primat və quş növləri var. Burada köçəri piqmey Mbuti və Efe tayfaları yaşayır.[125] 1997-ci ildə talan, fillərin öldürülməsi və qoruq işçilərinin qaçması, qoruğun Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına yerləşdirilməsinə səbəb oldu.[126]
Okavanqo deltası  Botsvana
19°17′00″ c. e. 22°54′00″ ş. u. 		Təbii: (x) 2 023 590
(5 000 400) 		2014 [127]
Omo çayının aşağı vadisi Cənub xalqları regionu,
 Efiopiya
4°48′00″ şm. e. 35°58′00″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv) — 1980 Turkana gölü yaxınlığındakı tarixdən əvvəlki yer Homo gracilis kimi bir çox fosil tapıntılarının aşkar olnuduğu yerdir.[128]
Osun-Osoqbo Osoqbo,
 Nigeriya
7°45′20″ şm. e. 4°33′08″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (vi) 75 (190) 2005 Sıx meşələr Nigeriyanın cənubundakı yüksək meşələrin son qalıqlarından biridir. Bura Yoruba mədəniyyətinin son müqəddəs bağıdır.[129]
Portuqal Mazaqan şəhəri (Əl-Cədidə) Əl-Cədidə,
 Mərakeş
33°15′24″ şm. e. 8°30′07″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv) 8 (20) 2004 16-cı əsrin əvvəllərindən intibah hərbi dizaynına uyğun olaraq dizayn edilmiş istehkam 1769-cu ildə Mərakeş tərəfindən alındı. Ərazidəki tikililərə sistern və bir Qotik kilsə daxildir.[130]
Pun şəhəri Kerkuan və onun nekropolu Nabul vilayəti,
 Tunis
36°56′47″ şm. e. 11°05′57″ ş. u. 		Mədəni: (iii) — 1985 E.ə. 250-ci ildə, Birinci Pun mühribəsi zamanı tərk edilmiş şəhər Finikiya-Pun yaşayış məskəninin qalan yeganə nümunəsidir.[131]
Qalalar və qəsrlər, Volta, Böyük Akkra, Mərkəzi və Qərb regionları Mərkəz, Böyük Akkra, Volta və Qərb bölgəsi,
 Qana
5°14′51″ şm. e. 0°47′07″ q. u. 		Mədəni: (vi) — 1979 Ərazidə 1482–1786-ci illər arasında Qana sahili boyunca inşa edilmiş istehkam ticarət postlarının qalıqları var.[132]
Qalatu Bəni Həmmad Maadid,
 Əlcəzair
35°49′06″ şm. e. 4°47′13″ ş. u. 		Mədəni: (iii) 150 (370) 1980 Həmmadi əmirlərinin ilk paytaxtı olan şəhər 1007-ci ildə tikilmiş və 1152-ci ildə sökülmüşdür. Buraya Əlcəzairdəki ən böyük məscidlərdən biri də daxil idi.[133]
Qaramba Milli ParkıTəhlükədə Şərq vilayəti,
 Konqo Demokratik Respublikası
4°00′ şm. e. 29°15′ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 500 000
(1 200 000) 		1980 Parkda fil, zürafə, begemot və ağ kərgədan kimi heyvanlar yaşayan geniş savannalar, çəmənliklər və meşəlik yerlər var.[134] Qaramba bölgədəki ağ kərgədan populyasiyasının azalmasından sonra Təhlükə altında olan Ümumdünya irsi siyahısına salınsa da,[135] 1991-ci ildə siyahıdan çıxarılmışdı.[136] Lakin 1996-cı ildə üç mühafizəçinin öldürülməsi və ağ kərgədan populyasiyasının aşağı düşməsi ilə park statusu yenidən qazandı.[137][138]
Qaraxonay Milli Parkı Qomera,
 İspaniya
28°07′34″ şm. e. 17°14′14″ q. u. 		Təbii: (vii), (ix) 3 984
(9 840) 		1986 Kanar adalarına daxil olan La-Qomera adasının ortasında olan parkın çox hissəsi rütubətli monteverde meşəsi ilə örtülmüşdür.[139]
Qof və İnaksessibl adaları Müqəddəs Yelena,
 Böyük Britaniya
40°19′29″ c. e. 9°55′43″ q. u. 		Təbii: (vii), (x) 7 900
(20 000) 		1995 Ərazi Şimal mülayim qurşağındakı ən toxunulmaz adalar və dəniz ekosistemlərindən birini təmsil edir. Uçurumlar ərazidəki məməlilərdən azaddır və dünyanın ən böyük dənizquşu koloniyalarından birini təqdim edir.[140]
Qore adası Dakar (bölgə),
 Seneqal
14°40′02″ şm. e. 17°24′03″ q. u. 		Mədəni: (vi) — 1978 Ada XV–XIX əsrlərdə Afrika sahillərində ən böyük qul ticarəti mərkəzi idi.[141]
Qrand-Bassam tarixi şəhəri Cənubi Komoe,
 Kot-d'İvuar
5°11′45″ şm. e. 3°44′11″ q. u. 		Mədəni: (iii), (iv) 110 (270) 2012 19-cu və 20-ci əsrlərdə tikilmiş müstəmləkə şəhəri olan Qrand-Bassam Fransanın bu bölgədəki hakimiyyətindən sonra ilk Kot-d'İvuar paytaxtı idi. Ticarət, idarəetmə və ümumi mənzilsalma sahələri üzrə ixtisaslaşmış məhəllələr şəhərin ən vacib liman olmağı ilə yanaşı, ölkənin iqtisadi və qanuni mərkəzi olmasına da kömək etdi.[142]
Qədim Cenne şəhəriTəhlükədə Cenne,
 Mali
13°54′23″ şm. e. 4°33′18″ q. u. 		Mədəni: (iii), (iv) — 1988 Eramızdan əvvəl 250-ci ildən etibarən məskunlaşılan şəhər Trans-Saxara qızıl ticarətində mühüm bir halqa idi. Ərazidə 2000 ənənəvi ev mövcuddur.[143]
Qədim Lamu şəhəri Lamu,
 Keniya
2°16′05″ c. e. 40°54′07″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iv), (vi) 16 (40) 2001 Bu şəhər ən qədim suahili yaşayış məskənidir və mərcan daşı və manqrov ağaclarından inşa edilmişdir. Şəhər daxili həyətlər, eyvanlar və işləməli taxta qapılar ilə xarakterizə olunur.[144]
Qədim Qədamis şəhəriTəhlükədə Qədamis,
 Liviya
30°08′00″ şm. e. 9°30′00″ ş. u. 		Mədəni: (v) — 1986 Oazisdə yerləşən Qədamis Böyük Səhradan əvvələ aid ən qədim şəhərlərdən biridir və funksiyaların şaquli bölgüsü ilə xarakterizə olunan ənənəvi bir memarlığı təmsil edir.[145]
Qədim Uadan, Şinqetti, Tişit və Ualata ksarı Şinqetti, Uadan, Ualata və Tişit,
 Mavritaniya
20°55′44″ şm. e. 11°37′25″ q. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (v) — 1996 "11-ci və 12-ci əsrlərdə Böyük Səhranı keçən karvanlara xidmət etmək üçün qurulan bu ticari və dini mərkəzlər İslam mədəniyyətinin mərkəzinə çevrildi.[…] Kvadrat minarəli bir məscidin ətrafındakı dar küçələr boyunca patioları[e] olan evlər toplandı. Onlar Qərbi Böyük Səhra xalqlarının köçəri mədəniyyətinə əsaslanan ənənəvi həyat tərzini təsvir edirlər. "[f][146]
Rabat, müasir paytaxt və tarixi şəhər: Paylaşılan irs Rabat-Sale-Zammur-Zaer,
 Mərakeş
34°01′27″ şm. e. 6°49′22″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv) 349 (860) 2012 1912–1930-cu illər arasında fransızların rəhbərliyi altında yenidən qurulan şəhər botanika bağları, Həsən məscidi və 17-ci əsrə aid Mavr və Əndəlüs yaşayış yerlərinin qalıqları kimi tarixi və müasir xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirir.[147]
Reyunyon Milli Parkı Reyunyon,
 Fransa
21°05′58″ c. e. 55°28′48″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 105 838
(261 530) 		2010 Reyunyon Milli Parkının bir hissəsi olan görkəmli ərazi və biomüxtəliflik.[148]
Risko-Keydo və Qran-Kanariyanın müqəddəs meşələri Risko-Keydo,
 İspaniya
28°02′40″ şm. e. 15°39′40″ q. u. 		Mədəni: (iii), (v) 9 425
(23 290) 		2019 [149]
Rixtersveld mədəni və botanik landşaftı Şimali Keyp vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
28°36′00″ c. e. 17°12′14″ ş. u. 		Mədəni: (iv), (v) 160 000
(400 000) 		2007 Dağ səhrası iki min il boyu dəyişməmiş mövsümi miqrasiya ilə yaşayan Nama xalqının yarı-köçəri həyat tərzini təmin edir.[150]
Robben adası Qərbi Keyp vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
33°48′00″ c. e. 18°22′00″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (vi) 475 (1 170) 1999 Ada 17-ci və 20-ci əsr arasında siyasi məhbuslar üçün də daxil olmaqla həbsxana, cəmiyyət tərfindən qəbul edilməyən qruplar üçün xəstəxana və hərbi baza kimi istifadə edilmişdir.[151]
Ruvenzori dağları Milli Parkı Bundibuqio, Kabarole və Keysis rayonu,
 Uqanda
0°13′25″ şm. e. 29°55′27″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 99 600
(246 000) 		1994 Ruvenzori dağlarının çoxunu, o cümlədən Afrikanın üçüncü ən yüksək zirvəsi olan Stenli dağını əhatə edən parkda buzlaq, şəlalələr və alp landşaftına aid göllər var. Parkda həmçinin nəsli kəsilməkdə olan növlər və qeyri-adi flora mövcuddur.[152]
Sabrata arxeoloji ərazisiTəhlükədə Sabrata,
 Liviya
32°48′19″ şm. e. 12°29′06″ ş. u. 		Mədəni: (iii) — 1982 Afrikalı sahillərinin məhsulları üçün çıxış yeri, Finikiya ticarət postu olan Sabrata 2-ci və 3-cü əsrlərdə ərəbləşdirilmədən və yenidən qurulmadan əvvəl qısa müddətdə hakimiyyətdə olan Numidiya krallığının bir hissəsi idi.[153]
Salonqa Milli ParkıTəhlükədə Maniema və Cənubi Kivu,
 Konqo Demokratik Respublikası
2° c. e. 21° ş. u. 		Təbii: (vii), (ix) 3 600 000
(8 900 000) 		1984 Afrikanın ən böyük tropik rütubətli meşəsi Konqo çayı hövzəsinin mərkəzində yerləşir və oraya yalnız su yolu getmək mümkündür. Bura bonobo, Konqo tovuzquşusu, meşə fili və mecistops kimi nəsli kəsilməkdə olan növlərin yaşayış yeridir.[154] Ərazi 1999-cu ildə brakonyerlik fəaliyyətinin və təcavüzkarlığın artması səbəbindən təhlükədə olan obyektlər arasına düşdü.[155]
Salum deltası  Seneqal
13°50′07″ şm. e. 16°29′55″ q. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (v) 145 811
(360 310) 		2011 Sahə balıq ovu və ərazi boyunca yerləşən 218 ədəd molyusk təpəsi ilə molyusk ixracı sayəsində insan həyatına kömək edir.[156]
San-Kristobal-de-la-Laquna Santa-Kruz-de-Tenerife əyaləti,
 İspaniya
28°28′40″ şm. e. 16°18′42″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv) 60 (150) 1999 Şəhər iki mərkəzdən ibarətdir: planlaşdırılmamış Yuxarı Şəhər və fəlsəfi əsaslara görə planlaşdırılan Aşağı şəhər. Tikililərin çoxu 16–18-ci əsrlərə aiddir.[157]
Sanqa meşəsi  Kamerun*
 Mərkəzi Afrika Respublikası*
 Konqo Respublikası*
2°36′34″ şm. e. 16°33′15″ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 746 309
(1 844 170) 		2012 [158]
Sanqaneb dəniz Milli Parkı və Dunqonab körfəzi – Mukkavar adası Dəniz Milli Parkı Sdn Sudan
19°44′10″ şm. e. 37°26′35″ ş. u. 		Təbii: (vii), (ix), (x) 199 524
(493 030) 		2016 Mərkəzi Qırmızı dənizdə yerləşən Sanqaneb, Dunqonab körfəzi və Mukkavar adası mərcan rifləri, manqrovlar, yosun yataqları, çimərliklər və adacıqları əhatə edir və dəniz quşları, dəniz məməliləri, balıqlar, köpək balığı, tısbağa, manta skatı və dyoqon populyasiyalarına sahibdir.[159]
Selus ov ehtiyatıTəhlükədə Lindi, Moroqoro, Mtvara, Pvani və Ruvuma bölgələri,
 Tanzaniya
9°00′ c. e. 37°24′ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 5 000 000
(12 000 000) 		1982 Parkın bitki örtüyü sıx cəngəlliklərdən açıq meşəli çəmənliklərə qədər dəyişir və çox sayda fil, qara kərgədan, bəbir, zürafə, begemot və timsah populyasiyasına malikdir.[160] Ərazi xüsusilə fillər və kərgədanlara yönəlmiş geniş brakonyerlik səbəbiylə 2014-cü ildə Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[161]
Sen-Lui adası Sen-Lui bölgəsi,
 Seneqal
16°01′40″ şm. e. 16°30′16″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv) — 2000 17-ci əsrə aid bu fransız müstəmləkə məskəni Seneqal çayının mənsəbindəki adada yerləşir. Şəhər Qərbi Afrika mədəniyyətində və iqtisadiyyatında əhəmiyyətli rol oynamışdır.[162]
Seneqambiya daş çevrələri Mərkəzi Çay dairəsi və Kaolak bölgəsi,
 Qambiya*
 Seneqal*
13°41′28″ şm. e. 15°31′21″ q. u. 		Mədəni: (i), (iii) 10 (25) 2006 Daş çervrələr Qambiya çayı boyunca yerləşən 1000-dən çox müxtəlif abidə arasındadır. Dəfn yerləri kimi istifadə olunan daş çevrələr eramızdan əvvəl III–XVI əsrlərdə qurulmuşdur.[163]
Serengeti Milli Parkı Aruşa, Mara və Şinyanqa bölgəsi
 Tanzaniya
2°20′00″ c. e. 34°34′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 1 476 300
(3 648 000) 		1981 Geniş savanna qnular, qazellalar, zebralar və onların yırtıcılarının illik miqrasiyası ilə məşhurdur.[164]
Sidadi-Velya Ribeyra-Qrande,
 Kabo-Verde
14°54′55″ şm. e. 23°36′19″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (vi) 209 (520) 2009 Santyaqu adasının cənubunda yerləşən şəhər 16-cı əsrə aid qalıqlar ilə birlikdə tropiklərdə ilk Avropa müstəmləkə postu idi. İki kilsə, bir kral qəsri və Pillari meydanı tropik şəhərin orijinal küçə tərtibatını yenidən canlandırmağa kömək edir.[165]
Simien Milli ParkıTəhlükədə Amhara regionu,
 Efiopiya
13°11′00″ şm. e. 38°04′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 22 000
(54 000) 		1978 Aşınan Efiopiya yaylası kələ-kötür dağ zirvələri, dərin dərələr və təxminən 1500 m (4,900 fut) enən kəskin uçurumlardan ibarətdir. 1996-cı ildə dağ keçisi, buşbok və kol donuzu populyasiyasının azalması, həmçinin parkda insan sayının artması Ümumdünya irsi komitəsini parkı Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil etməyə məcbur etdi.[166]
Stoun Taun Zənzibar,
 Tanzaniya
6°09′47″ c. e. 39°11′21″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (vi) 96 (240) 2000 Şərqi Afrika sahil ticarətinin ilkin nümunəsi olan şəhərin hissələri və landşaftı dəyişməz olaraq qalır.[167]
Sukur mədəni landşaftı Madaqali,
 Nigeriya
10°44′26″ şm. e. 13°34′19″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (v), (vi) — 1999 Ərazidə Hidi Sarayı, terraslı sahələr və köhnə bir dəmir sənayesinin qalıqları var.[168]
Sus şəhərinin tarixi hissəsi Sus vilayəti,
 Tunis
35°49′40″ şm. e. 10°38′19″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (v) 32 (79) 1988 Erkən İslam dövrü şəhərinin bariz nümunəsi olan şəhər 9-cu əsrdə əhəmiyyətli bir liman idi.[169]
Tadrart-Akakus qaya təsvirləriTəhlükədə Fəzzan,
 Liviya
24°50′00″ şm. e. 10°20′00″ ş. u. 		Mədəni: (iii) — 1985 Ərazidəki e.ə. 12000- b.e.100-cü illərə aid olan minlərlə mağara təsvirləri müxtəlif üslublarda görünür.[170]
Tarixi Qahirə Qahirə,
 Misir
30°03′00″ şm. e. 31°15′40″ ş. u. 		Mədəni: (i), (v), (vi) 524 (1 290) 1979 Dünyanın ən qədim İslam şəhərlərindən biri olan Qahirənin mərkəzində yerləşən bu ərazi 10-cu əsrə aiddir və 14-cü əsrdə qızıl çağına çatmışdır. Burada məscidlər, mədrəsələr, hamam və fəvvarələr var.[171]
Tarixi Teben və nekropolu Kena,
 Misir
25°44′00″ şm. e. 32°36′00″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (vi) 7 390
(18 300) 		1979 Misirin keçmiş paytaxtı və Misir tanrısı Amonun şəhəri Qədim Misirə aid izləri ehtiva edir. Krallar vadisi və Kraliçalar vadisinin məbədləri, sarayları və nekropolları Misir sivilizasiyasının parlaq şahidliyini daşıyır.[172]
Tassilin Accer İllizi və Tamanrasset,
 Əlcəzair
25°30′ şm. e. 9°00′ ş. u. 		Qarışıq: (i), (iii), (vii), (viii) 7 200 000
(18 000 000) 		1982 Ərazi eramızdan əvvəl 6000-ci ildən eramızın I əsrlərinə qədər davam edən iqlim dəyişikliklərini, heyvan köçlərini və insan həyatının təkamülünü təsvir edən 15000 mağara qravürləri olan bir landşaftda yerləşir.[173]
Tay Milli Parkı Qiqlo və Sasandra,
 Kot-d'İvuar
5°45′00″ şm. e. 7°07′00″ q. u. 		Təbii: (vii), (x) 330 000
(820 000) 		1982 Qərbi Afrika tropik meşələrinin qalan bir neçə hissəsindən biri olan parkda on bir növ meymun növü də daxil olmaqla zəngin bir flora vardır.[174]
Tetuan şəhərinin tarixi hissəsi Tetuan,
 Mərakeş
35°34′15″ şm. e. 5°22′00″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv), (v) 7 (17) 1997 Mərakeşin ən tamamlanmış mədinəsi[g] 8-ci əsrdə Mərakeş və Əndəlüs arasındakı əsas təmas nöqtəsi olaraq xidmət etmişdir. Şəhər rekonkistadan sonra Əndəlüs qaçqınları tərəfindən yenidən qurulmuşdur.[175]
Teyde Milli Parkı Santa-Kruz-de-Tenerife əyaləti,
 İspaniya
28°16′17″ şm. e. 16°38′37″ q. u. 		Təbii: (vii), (viii) 18 990
(46 900) 		2007 Milli parkda 3,718 m (12,198 fut) yüksəkliyi ilə İspaniyanın ən yüksək, dünyanın isə üçüncü ən yüksək vulkanı olan Teyde strаtоvulkаnı yerləşir.[176]
Thimliç Ohinqa Miqori qraflığı,
 Keniya
0°58′23″ c. e. 34°15′30″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv), (v) 21 (52) 2018 Eramızın 16-cı əsrinə aid olan quru daş divarlı yaşayış məskəni öz növünün ən böyük və ən yaxşı qorunan ənənəvi nümunəsidir.[177]
TimbuktuTəhlükədə Timbuktu dairəsi,
 Mali
16°46′24″ şm. e. 2°59′58″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iv), (v) — 1988 Şəhər 15–16-cı əsrlərdə İslam təbliğinin mərkəzi idi və burada üç məscid və bir çox mədrəsə var.[178] Ərazi əraziyə 2012-ci ilin iyun ayında baş verən və sahəyə bir neçə həftə davamlı təhdidlər edən Qao döyüşündən sonra təhlükə altına alındı. Günlər keçdikdən sonra Timbuktu ərazisindəki bəzi abidələr dini səbəblərə görə İslamçı bir qrup olan Ənsər əd-Din tərəfindən məhv edildi.[179]
Timqad Batna vilayəti,
 Əlcəzair
35°29′03″ şm. e. 6°28′07″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv) 0,04 (0,099) 1982 Eramızın 100-cü ildə İmperator Trayan tərəfindən qurulmuş bu hərbi koloniyada Roma şəhərinə xas olan nəhəng küçələr var.[180]
Tipaza Tipaza,
 Əlcəzair
36°35′31″ şm. e. 2°26′58″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (iv) 52 (130) 1982 Əvvəlcə Karfagenin ticarət mərkəzi olan Tipaza, romalılar tərəfindən hərbi bazaya çevrilmişdi. Tipazanın Bizans dövründə tənəzzülə doğru getməsinə baxmayaraq, şəhərdə 3–4 əsrlərə aid ağır xristian təsirlərini görmək mümkündür.[181]
Tiya Cənub xalqları regionu,
 Efiopiya
8°26′06″ şm. e. 38°36′44″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iv) — 1980 Ərazidə şifrəsini açmaq çətin olan simvollarla örtülmüş 32 oyma stela da daxil olmaqla 35 abidə var.[182]
Tsinqi de Bemaraha Təbiət Qoruğu Melaki,
 Madaqaskar
18°40′00″ c. e. 44°45′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (x) 152 000
(380 000) 		1990 Manambolo çayının kanyonu zirvələrə və iti uclu əhəng daşı formalaşmalarından ibarət bir meşəyə parçalanan karst və əhəng daşı landaşaftlarından ibarətdir. Ərazi lemurlar və quşlar üçün yaşayış yeri olan əldəyməmiş meşələr, göllər və manqrov bataqlıqlarına sahibdir.[183]
Tsodilo Şimal-Qərb rayonu,
 Botsvana
18°45′00″ c. e. 21°44′00″ ş. u. 		Mədəni: (i), (iii), (vi) 4 800
(12 000) 		2001 Ərazi Kalaxari səhrasındakı 4500-dən çox qaya təsvirini ehtiva edir. Arxeoloji qeydlər 100 000 ildən bəri davam edən insan və ətraf mühit fəaliyyətlərinə dair sübutlar təqdim edir.[184]
Tunis şəhərinin tarixi hissəsi Tunis,
 Tunis
36°49′00″ şm. e. 10°10′00″ ş. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (v) — 1979 Ərazidə Tunisin XII–XVI əsrlərdəki qızıl dövrünə aid edilən saraylar, məscidlər, məqbərələr, mədrəsələr və fəvvarələr də daxil olmaqla 700 abidə var.[185]
Turkana gölü Milli ParklarıTəhlükədə Turkana gölü,
 Keniya
3°03′05″ şm. e. 36°30′13″ ş. u. 		Təbii: (viii), (x) 161 485
(399 040) 		1997 Afrikanın ən böyük duzlu gölü olan Turkana fauna və floranın öyrənilməsi üçün vacib bir sahədir. Bura Nil timsahı, begemot və bir neçə zəhərli ilan üçün çoxalma yeridir.[186] Ərazi ilk növbədə Efiopiyanın Qilqel Qibe III bəndinin potensial təsiri ilə əlaqədar olaraq 2018-ci ildə Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[187]
Tvifelfonteyn Kunene,
 Namibiya
20°35′44″ c. e. 14°22′21″ ş. u. 		Mədəni: (iii), (v) 57 (140) 2007 Ərazi Afrikadakı 2 000 ildən çox bir dövrə aid ən böyük qaya qravürləri konsentrasiyasından birinə sahibdir.[188]
Unianqa gölləri Ennedi regionu,
 Çad
19°03′18″ şm. e. 20°30′20″ ş. u. 		Təbii: (vii) 62 808
(155 200) 		2012 Unianqa gölləri Böyük səhrada, Şimal-Şərqi Çadda yerləşən 18 göldən ibarətdir. Onlar müxtəlif ölçü, dərinlik, kimyəvi tərkib və rənglər nümayiş etdirir və bəziləri su faunasına sahibdir.[189]
V-Arli-Pencari kompleksi  Benin;
 Burkina-Faso;
 Niger
11°53′03″ şm. e. 2°29′16″ ş. u. 		Təbii: (ix), (x) 1 494 831
(3 693 810);
Bufer zonası 1 101 221
(2 721 180) 		1996[h] Parklar savanna və meşə zolağı arasındakı zonada yerləşir və biogeoqrafik sahəi üçün vacib bir ekosistemdir.[190]
Valle-de-Me Praslen,
 Seyşel adaları
4°19′45″ c. e. 55°44′15″ ş. u. 		Təbii: (vii), (viii), (ix), (x) 20 (49) 1983 Təbii palma meşəsi demək olar ki, ilkin vəziyyətində qorunub saxlanılır.[191]
Viktoriya şəlaləsi Livinqston rayonu və Şimal Matebelelend,
 Zambiya*
 Zimbabve*
17°55′28″ c. e. 25°51′19″ ş. u. 		Təbii: (vii), (viii) 8 780
(21 700) 		1989 Genişliyi 2 km-dən çox olan Zambezi çayının şəlaləsi rəngarəng dumanla nəticələnən müxtəlif bazalt dərələrinə qərq olur.[192]
Virunqa Milli ParkıTəhlükədə Şimali Kivu və Cənubi Kivu,
 Konqo Demokratik Respublikası
0°55′00″ şm. e. 29°10′00″ ş. u. 		Təbii: (vii), (viii), (x) 800 000
(2 000 000) 		1979 Parkda bataqlıqlar, savannalar və qar sahələri var.[193] Virunqa 1994-cü ildə Ruandadakı müharibə və ardınca parkdakı qaçqın əhalinin artması, meşələrin qırılması, brakonyerlik, park işçilərinin qaçması və meşələrin tükənməsi səbəbiylə Təhlükədə olan Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[194]
Volyubilis arxeoloji ərazisi Meknes,
 Mərakeş
34°04′26″ şm. e. 5°33′25″ q. u. 		Mədəni: (ii), (iii), (iv), (vi) 42 (100) 1997 Volyubilisin mühüm Roma postu e.ə. III əsrdə Mavretaniyanın paytaxtı olaraq quruldu. Burada çox sayda tikili var idi və onların qalıqları bu günə qədər gəlib çatmışdır.[195]
Vredefort qübbəsi Fri-Steyt və Şimal-Qərb vilayəti,
 Cənubi Afrika Respublikası
26°52′ c. e. 27°16′ ş. u. 		Təbii: (viii) 30 000
(74 000) 		2005 Diametri 190 km (120 mil) olan krater Yer kürəsində iki milyard ildən çox yaşı olan ən böyük, ən qədim və ən dərin aşınmış zərbə karteridir.[196]

Afrikanın UNESCO-dakı çıxışı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ölkələr bölgələrinə görə bölünmüşdür. Şimali Afrika mavi, Şərqi Afrika narıncı, Mərkəzi Afrika bənövşəyi, Qərbi Afrika yaşıl, Cənubi Afrika isə qırmızı rənglə təmsil olunub.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı, World Heritage List, 1 noyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 5 noyabr 2015
  2. ↑ "Number of World Heritage properties inscribed each Year". UNESCO. 2021-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  3. ↑ Intergovernmental Committee for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, Second Session, Final Report (PDF) (Hesabat). Vaşinqton: UNESCO. 5–8 sentyabr 1978. 7–8. 2017-10-19 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 8 sentyabr 2011.
  4. ↑ Hegarty, Stephanie. "Sada Mire: Uncovering Somalia's Heritage". BBC. 20 sentyabr 2011. 2020-11-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 yanvar 2014.
  5. ↑ "The Criteria for Selection". UNESCO. 2011-09-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 sentyabr 2011.
  6. ↑ "Launch of African World Heritage Fund" (Press-reliz). UNESCO. 3 may 2006. 1 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 sentyabr 2011.
  7. ↑ Annual Report 2010 (PDF) (Hesabat). Afrika Ümumdünya irsi Fondu. İstifadə tarixi: 10 sentyabr 2011.[daimi ölü keçid]
  8. ↑ "UNESCO meeting to promote African human origin sites and the World Heritage Convention" (Press-reliz). UNESCO. 2022-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 sentyabr 2011.
  9. ↑ "World Heritage in Danger". UNESCO. 2021-01-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  10. ↑ "The World Heritage Committee". UNESCO. 2006-11-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  11. ↑ "Sessions". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  12. ↑ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, List of World Heritage in Danger, 30 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 5 noyabr 2015.
  13. ↑ "Kahuzi-Biega National Park – Threats to the Site (1997)". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  14. ↑ 1 2 "Manovo-Gounda St Floris National Park – Threats to the Site (1997)". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqsut 2020.
  15. ↑ "Comoé National Park – Threats to the Site (2003)". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  16. ↑ "Air and Ténéré Natural Reserves – Threats to the Site (1992)". UNESCO. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  17. ↑ "Mining threats on the rise in World Heritage Sites" (Press-reliz). IUCN. 27 iyun 2011. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  18. ↑ Concerns Regarding the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, Thirty-Fifth Session (PDF) (Hesabat). Paris: UNESCO. 19–29 iyun 2011. 20–21. 2022-07-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  19. ↑ "Abu Mena – Threats to the Site (2001)". UNESCO. 2007-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  20. ↑ "Ngorongoro Conservation Area – History". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  21. ↑ "Rwenzori Mountains National Park – History". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  22. ↑ "Tipasa – History". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  23. ↑ "Garamba National Park – History". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  24. ↑ "Timbuktu – History". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  25. ↑ Connolly, K. "Bridge takes Dresden off Unesco world heritage list". The Guardian. 25 iyun 2009. 2013-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 sentyabr 2009.
  26. ↑ "Number of World Heritage Properties by region". UNESCO. 2011-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  27. ↑ "Aapravasi Ghat". UNESCO. 2012-11-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  28. ↑ "Royal Palaces of Abomey". UNESCO. 2006-01-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  29. ↑ "Air and Ténéré Natural Reserves". UNESCO. 2022-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  30. ↑ "Air and Ténéré Natural Reserves – Threats to the Site (1992)". UNESCO. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  31. ↑ "Decision 33COM 7A.10 – Air and Ténéré Natural Reserves (Niger) (N 573)". UNESCO. 2022-07-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  32. ↑ "Aksum". UNESCO. 2022-08-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  33. ↑ "Aldabra Atoll". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  34. ↑ "Royal Hill of Ambohimanga". UNESCO. 2011-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  35. ↑ "Historic Centre of Agadez". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  36. ↑ "Tomb of Askia". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  37. ↑ "Heritage sites in northern Mali placed on List of World Heritage in Danger". UNESCO. 28 iyun 2012. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  38. ↑ "Rainforests of the Atsinanana". UNESCO. 27 avqust 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  39. ↑ "Decision – 34COM 7B.2 – Rainforests of Atsinanana (Madagascar) (N 1257)". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  40. ↑ "Lower Valley of the Awash". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  41. ↑ "Ksar of Ait-Ben-Haddou". UNESCO. 2018-09-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  42. ↑ "Asante Traditional Buildings". UNESCO. 2019-04-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  43. ↑ "Cliff of Bandiagara (Land of the Dogons)". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  44. ↑ "Banc d'Arguin National Park". UNESCO. 2019-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  45. ↑ "Bassari Country: Bassari, Fula and Bedik Cultural Landscapes". UNESCO. 2022-08-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  46. ↑ "Ancient ferrous metallurgy sites of Burkina Faso". UNESCO. 2019-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  47. ↑ "Bwindi Impenetrable National Park". UNESCO. 2021-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  48. ↑ "Kenya Lake System in the Great Rift Valley and Australia's Ningaloo Coast inscribed on UNESCO's World Heritage List". UNESCO. 2022-08-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2011.
  49. ↑ "Kenya Lake System in the Great Rift Valley". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2011.
  50. ↑ "Great Zimbabwe National Monument". UNESCO. 2022-08-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  51. ↑ "Gebel Barkal and the Sites of the Napatan Region". UNESCO. 2020-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  52. ↑ "Djémila". UNESCO. 2022-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  53. ↑ "Fossil Hominid Sites of Sterkfontein, Swartkrans, Kromdraai, and Environs". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  54. ↑ "Djoudj National Bird Sanctuary". UNESCO. 2006-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  55. ↑ "Chongoni Rock-Art Area". UNESCO. 2018-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  56. ↑ "Dougga / Thugga". UNESCO. 2022-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  57. ↑ "Ennedi Massif: Natural and Cultural Landscape". UNESCO. 2019-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  58. ↑ "Abu Mena". UNESCO. 2005-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  59. ↑ "Abu Mena – Threats to the Site (2001)". UNESCO. 2007-10-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 avqust 2010.
  60. ↑ "Nubian Monuments from Abu Simbel to Philae". UNESCO. 2020-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  61. ↑ "Amphitheatre of El Jem". UNESCO. 2022-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  62. ↑ "Wadi Al-Hitan (Whale Valley)". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  63. ↑ "Kairouan". UNESCO. 2022-08-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  64. ↑ "Kasbah of Algiers". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  65. ↑ "Medina of Essaouira (formerly Mogador)". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  66. ↑ "Asmara: a Modernist City of Africa". UNESCO. 2017-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2017.
  67. ↑ "Fasil Ghebbi, Gondar Region". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  68. ↑ "French Austral Lands and Seas". UNESCO. 2019-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  69. ↑ "Medina of Fez". UNESCO. 2017-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  70. ↑ "Dja Faunal Reserve". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  71. ↑ "Harar Jugol, the Fortified Historic Town". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  72. ↑ "ǂKhomani Cultural Landscape". UNESCO. 2018-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2017.
  73. ↑ "Fort Jesus, Mombasa". UNESCO. 2017-06-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 iyul 2011.
  74. ↑ "iSimangaliso Wetland Park". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  75. ↑ "Ichkeul National Park". UNESCO. 2005-11-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  76. ↑ "Kahuzi-Biega National Park". UNESCO. 2020-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  77. ↑ "Kahuzi-Biega National Park – Threats to the Site (1997)". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  78. ↑ "Archaeological Site of Carthage". UNESCO. 2022-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  79. ↑ "Tombs of Buganda Kings at Kasubi". UNESCO. 2019-10-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  80. ↑ "Uganda tombs to be reconstructed". Afrol News. 13 aprel 2010. 2018-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  81. ↑ "Decision – 34COM 7B.53 – Tombs of Buganda Kings at Kasubi (Uganda) (C 1022)". UNESCO. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  82. ↑ "Mount Kenya National Park/Natural Forest". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  83. ↑ "Cape Floral Region Protected Areas". UNESCO. 2019-10-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  84. ↑ "Khami Ruins National Monument". UNESCO. 2019-09-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  85. ↑ "Kilimanjaro National Park". UNESCO. 2012-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  86. ↑ "Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara". UNESCO. 2005-10-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  87. ↑ "Decision – 28COM 15B.41 – Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara (United Republic of Tanzania)". UNESCO. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  88. ↑ United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Tanzania's Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara removed from UNESCO List of World Heritage in Danger, 17 iyun 2014, 5 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  89. ↑ "Archaeological Site of Cyrene". UNESCO. 2022-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  90. ↑ "Comoé National Park". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  91. ↑ "Comoé National Park – Threats to the Site (2003)". UNESCO. 2022-05-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  92. ↑ "Kondoa Rock-Art Sites". UNESCO. 2015-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  93. ↑ "Konso Cultural Landscape". UNESCO. 2022-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  94. ↑ "Kunta Kinteh Island and Related Sites". UNESCO. 2022-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  95. ↑ "Koutammakou, the Land of the Batammariba". UNESCO. 2019-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  96. ↑ "Rock-Hewn Churches, Lalibela". UNESCO. 2005-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  97. ↑ "Le Morne Cultural Landscape". UNESCO. 2022-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  98. ↑ "Archaeological Site of Leptis Magna". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  99. ↑ "Ecosystem and Relict Cultural Landscape of Lopé-Okanda". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  100. ↑ "Ruins of Loropéni". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  101. ↑ "Laurisilva of Madeira". UNESCO. 2018-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  102. ↑ "Maloti-Drakensberg Park". UNESCO. 2022-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  103. ↑ "Mana Pools National Park, Sapi and Chewore Safari Areas". UNESCO. 2020-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  104. ↑ "Manovo-Gounda St Floris National Park". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  105. ↑ "Mapungubwe Cultural Landscape". UNESCO. 2019-12-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  106. ↑ "Matobo Hills". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  107. ↑ "Barberton Makhonjwa Mountains". UNESCO. 2018-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  108. ↑ "Mbanza Kongo, Vestiges of the Capital of the former Kingdom of Kongo". UNESCO. 2017-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2017.
  109. ↑ "Historic City of Meknes". UNESCO. 2022-09-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  110. ↑ "Memphis and its Necropolis – the Pyramid Fields from Giza to Dahshur". UNESCO. 2022-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  111. ↑ "Archaeological Sites of the Island of Meroe". UNESCO. 2020-04-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  112. ↑ "Sacred Mijikenda Kaya Forests". UNESCO. 2022-08-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  113. ↑ "Island of Mozambique". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  114. ↑ "M'Zab Valley". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  115. ↑ "Saint Catherine Area". UNESCO. 2016-11-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  116. ↑ "Medina of Marrakesh". UNESCO. 2021-08-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  117. ↑ "Namib Sand Sea". UNESCO. 2022-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  118. ↑ "Mount Nimba Strict Nature Reserve". UNESCO. 2021-07-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  119. ↑ "Mount Nimba Strict Nature Reserve – Threats to the Site (1992)". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  120. ↑ "Decision – 35COM 7A.3 – Mount Nimba Strict Nature Reserve (Côte d'Ivoire/Guinea) (N 155 bis)". UNESCO. 2022-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  121. ↑ "Niokolo-Koba National Park". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  122. ↑ "Decision – 31COM 7B.1 – State of conservation of World Heritage Properties – Niokolo-Koba National Park". UNESCO. 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  123. ↑ "Ngorongoro Conservation Area". UNESCO. 2014-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  124. ↑ "Lake Malawi National Park". UNESCO. 2019-10-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  125. ↑ "Okapi Wildlife Reserve". UNESCO. 2022-08-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  126. ↑ "Okapi Wildlife Reserve – Threats to the Site (1997)". UNESCO. 2022-08-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  127. ↑ "Okavango Delta". UNESCO. 2022-08-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  128. ↑ "Lower Valley of the Omo". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  129. ↑ "Osun-Osogbo Sacred Grove". UNESCO. 2021-01-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  130. ↑ "Portuguese City of Mazagan (El Jadida)". UNESCO. 2022-08-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  131. ↑ "Punic Town of Kerkuane and its Necropolis". UNESCO. 2022-08-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  132. ↑ "Forts and Castles, Volta, Greater Accra, Central and Western Regions". UNESCO. 2020-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  133. ↑ "Al Qal'a of Beni Hammad". UNESCO. 2019-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.
  134. ↑ "Garamba National Park". UNESCO. 2022-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 avqust 2020.