Eritreya — Vikipediya

Eritreya Dövləti Ərəbcə. دولة إرتري‎‎ İngiliscə. State of Eritrea Tiqrinya. ሃገረ ኤርትራ Eritreya
Bayraq Gerb
Himni: "Eritrea, Eritrea, Eritrea"
Paytaxtı	Əsməra
Ən böyük şəhəri	Əsməra- 800 min (2015-ci il)
Rəsmi dilləri	Tiqrinya, Ərəb dili, İngilis dili
Etnik qrupları	tiqrinya -55%, tiqre -30%, saho -4%, kunama -2% ,bilen -2%.
İdarəetmə forması	Respublika
• Prezident	İsayas Afeverki [8.VI.1993 ~]
Qurulması
Tarixi
• Müstəqillik	24 may 1993
• Yaranması	24 may 1993
Ərazisi
• Ümumi	117600 (101-ci yer)
Əhalisi
• 2015 təxmini	5 860 min (110-cu yer)
• 9.IV.1984 siyahıya alma	2 748 304
• Sıxlıq	47/km2 (121.7/kv. mil)
ÜDM (AQP)	2014 təxmini
• Ümumi	7,8 milyard (164)
• Adam başına	1 200 (221)
İİİ (2013)	0.351 aşağı · 181-ci yer
Valyutası	nakfa (EPN)
Saat qurşağı	UTS +3
Yolun hərəkət istiqaməti	sağ
Telefon kodu	291
ISO 3166 kodu	ER
İnternet domeni	.er

Eritreya

Eritreya

Eritreya (tiqrin. ኤርትራ; ərəb. إريتريا; ing. Eritrea) və ya rəsmi adı ilə Eritreya Dövləti (tiqrin. ሃገረ ኤርትራ; ərəb. دولة إريتريا; ing. State of Eritrea) — Şərqi Afrikada dövlət. Eritreya şimalda və qərbdə Sudan, cənubda Efiopiya, cənub-şərqdə Cibuti ilə həmsərhəddir. Ölkənin şimal-şərqində və şərqində isə Qırmızı dəniz yerləşir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Əsməra, ümumi sahəsi 117,600 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 6 milyon nəfərdən çoxdur. Eritreya 24 may 1993-cü ildə Efiopiyadan müstəqilliyini əldə etmişdir.

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şərqi Afrikanın şimalında yerləşən ölkə. Qərbdə Sudan, cənubda Efiopiya və cənub-şərqdə Cibuti ilə həmsərhəddir. Ölkənin şərqi və şimal-şərqi Qırmızı dənizi sahili boyunca uzanır. Paytaxtı Asmeradır.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Eritreya İtaliya tərəfindən işğal edildi və rəsmi olaraq 1 yanvar 1890-cı ildə bu ölkənin müstəmləkəsinə çevrildi. İtaliya ikinci dünya müharibəsində məğlub olduqdan sonra Eritreya 1941-ci ildən 1952-ci ilə qədər BMT-nin himayəsinə verilmişdir. O zaman ölkənin bayrağı bütün rəsmi dairələrdə dalğalanırdı. 2 dekabr 1950-ci ildə BMT-nin qərarı ilə Efiopiyaya birləşdirildi. 1951-ci ildən 1962-ci ilə qədər Efiopiyanın muxtar bölgəsi olaraq qaldı. Həmin ildə Efiopiya imperatoru Haile Selassienin regional muxtariyyəti ləğv etməsi kütləvi etiraz və iğtişaşlara səbəb oldu. Xalqın narahatlığı bu qərara qarşı artdı və Eritreya 30 il boyunca Efiopiya hökumətinə qarşı dirəndi və bu dirəniş 1991-ci ildə bitdi. 1993-cü ildə BMT-nin qərarı ilə Eritreya müstəqillik əldə etdi. Ölkə çoxmədəniyyətli və ikidinlidir. Müasir Eritreyanın adı ilk dəfə italyan işğalçıları tərəfindən istifadə edilmişdir.

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

6,233,682 nəfər. Ölkədə yaşayanların 55% Tigrinya, 30% Tigre, 4% Saho və digər etnik qruplardır.

İqtisadiyyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Eritreyada əhalinin əksəriyyəti (85%) əkinçilik və heyvandarlıqla məşğuldur. Əhalinin üçdə ikisi oturaq və yarı-oturaq, qalanı köçəri həyat sürür. Ölkədaxili hasilatı 550 milyon dollar olaraq hesablanır. Adambaşına düşən milli gəlir 150 dollardır. Ölkənin iqtisadi durumu ağırdır.

Təhsil[redaktə | mənbəni redaktə et]

Eritreyada təhsil beşmərhələlidir: ana məktəb, ibtidai məktəb, ilk məktəb, orta məktəb və universitet.

İbtidai, ilk və orta məktəbdə təxminən 245.000 məktəbli təhsil alır. Təhsilin şüarı Vətən, ana dilidir.

Mədəniyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]

Eritreya çoxmillətli bir dövlət olduğundan, əraziyə görə mədəniyyət fərqləri çox dərin olmasa da, mövcuddur. Xristian olan Tiqray, Billen xalqlarının mədəniyyəti Həbəşistan mədəniyyəti əsasında formalaşarkən, müsəlman olan Afar, Tiqre xalqlarının mədəniyyəti ərəb-kuşit mədəniyyəti əsasında formalaşmışdır. Bu ölkə ticarət və alver üçün dünyanın bağlantı nöqtəsidir. Eritreya mədəniyyətində italyan mədəniyyətinin izlərini görmək olar. Bu gün ölkədə italyan mətbəxindən faydalanmış kafelər fəaliyyət göstərir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Eritreya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.