Douglas DC-5 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Douglas DC-5
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Douglas
Typ	samolot pasażerski i transportowy
Załoga	3
	Historia
Data oblotu	20 lutego 1939
Lata produkcji	1940–1949
Liczba egz.	12
	Dane techniczne
Napęd	2 gwiazdowe Wright R-1820
Moc	2 × 1007 kW
	Wymiary
Rozpiętość	23,77 m
Długość	18,96 m
Wysokość	6,04 m
Powierzchnia nośna	76,55 m²
	Masa
Własna	6243 kg
Użyteczna	9072 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	370 km/h
Prędkość przelotowa	325 km/h
Prędkość wznoszenia	1585 m/min
Pułap	7,225 m
Zasięg	2575 km
	Dane operacyjne
	Liczba miejsc
	18 do 24
	Multimedia w Wikimedia Commons

DC-5 (Douglas Commercial 5) – amerykański samolot pasażerski i transportowy przeznaczony na trasy krótsze niż Douglas DC-3 i Douglas DC-4. Do czasu jego wejścia do usług komercyjnych w 1940, wiele linii lotniczych anulowało swoje zamówienia, w konsekwencji czego wyprodukowano jedynie pięć maszyn cywilnych DC-5. Douglas Aircraft Company dostosowało samolot do potrzeb wojskowych, ale rozwój wydarzeń wojennych wyprzedził rozwój tego samolotu, w wyniku czego wyprodukowano zaledwie siedem maszyn wojskowych^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Projekt komercyjnego samolotu Douglas Model 5 został opracowany w 1938. Był to samolot pasażerski mogący pomieścić 18-24 pasażerów, napędzany dwoma silnikami gwiazdowe Wright R-1820. W samolocie zastosowano innowacyjne rozwiązanie wysoko położonego skrzydła oraz trzykołowego podwozia, co stanowiło unikalną konfigurację ułatwiającą wejście pasażerów, załadunek towarów i obsługę silników^[2].

Prototyp DC-5 z numerem seryjnym 411 został zbudowany w El Segundo i swój pierwszy lot odbył w dniu 20 lutego 1939. Był on skonfigurowany tylko na osiem miejsc i został jednym z osobistych samolotów przemysłowca Williama Boeinga (nazwał go „Rover”). W lutym 1942 został przerobiony na wojskową wersję R3D i przekazany United States Navy^[2].

Pierwszym nabywcą czterech DC-5 były holenderskie linie lotnicze KLM. Następnie Pennsylvania Central (przemianowane na Capital i następnie włączone do United Airlines) zamówiły sześć maszyn, a SCADTA (protoplasta dzisiejszej kolumbijskiej Avianca) zamówił kolejne dwie maszyny. Przed zaangażowaniem się Stanów Zjednoczonych w II wojnę światową zdołano wyprodukować jedynie jeden prototyp i cztery seryjne samoloty, które otrzymały linie lotnicze KLM. Następnie Douglas Aircraft Company przestawił się na produkcję zbrojeniową i ograniczył produkcję DC-5. Z wyprodukowanych przed wojną maszyn, dwie początkowo obsługiwały linię Paramaribo-Curaçao, a pozostałe dwie bazowały w Dżakarcie w Holenderskich Indiach Wschodnich. Później wszystkie cztery maszyny latały nad Holenderskimi Indiami Wschodnimi i w 1942 zostały użyte do ewakuacji cywilów z Jawy do Australii. W trakcie tych działań maszyna „PK-ADA” została uszkodzona i porzucona, a „PK-ADB” została zniszczona przez japońskie samoloty na lotnisku Kemajoran w Dżakarcie. Japończycy zdobyli maszynę „PK-ADA”, a następnie naprawili wykorzystując części z „PK-ADB”. Samolot przeszedł w 1943 testy w mieście Tachikawa, a następnie służył jako samolot transportowy w Japonii. Dwa pozostałe samoloty („PK-ADC” i „PK-ADD”) dotarły bezpiecznie do Australii, gdzie przeszły przebudowę do wojskowej wersji C-110 i następnie służyły w United States Army Air Forces. Wojenna historia „PK-ADC” była krótka, ponieważ rozbił się on krótko po modernizacji. Natomiast „PK-ADD” został po wojnie przekazany liniom lotniczym Australian National Airways z tymczasowym numerem „VH-CXC”. W 1939 United States Navy złożyły zamówienie na trzy maszyny DC-5 w wersji wojskowej R3D-1 i cztery w wersji R3D-2. Te ostatnie były używane przez United States Marine Corps ze względu na dużą ładownię mogącą pomieścić 22 spadochroniarzy^[2].

Po zakończeniu wojny Douglas Aircraft Company nie wznowił produkcji seryjnej DC-5, a siły zbrojne przekazały nadwyżkę samolotów do służby cywilnej. W 1948 ostatni zachowany DC-5 został zakupiony przez żydowską organizację paramilitarną Hagana i przemycony do Izraela. W maju 1948 dotarł do Hajfy, a następnie przebazowano go na lotnisko Tel Awiw-Sede Dow, gdzie usunięto jego oznaczenia. Na jego kadłubie wymalowano napis: „Yankee Pasha – Bagel Lancer”. Samolot dołączył do 103 Eskadry i podczas I wojny izraelsko-arabskiej był używany jako samolot transportowy i sporadycznie jako bombowiec. Po wojnie samolot przekazano do Airline Technical School, gdzie był szeroko wykorzystywany w porcie lotniczym Hajfa. Po jakimś czasie zabrakło części zamiennych i niesprawny technicznie samolot został złomowany około 1955^[2].

Wersje[edytuj | edytuj kod]

Cywilne[edytuj | edytuj kod]

DC-5: podstawowa wersja pasażerska, w której wybudowano jeden prototyp i cztery maszyny produkcji seryjnej. Prototyp przebudowano na wersję wojskową i pod numerem NC-21701 został zestrzelony w 1943 w rejonie Australii.

Wojskowe[edytuj | edytuj kod]

C-110: przebudowane dwa samoloty pasażerskie linii KLM z Indonezji. Były one wykorzystywane w Australii.
R3D-1: opancerzona wersja stworzona dla potrzeb marynarki wojennej. Wyprodukowano trzy maszyny: numer 606 rozbił się w dniu 1 czerwca 1940 na lotnisku Mines, numer 607 wycofano ze służby w styczniu 1946, a numer 608 był przez krótki czas używany przez generała Douglasa MacArthura i wycofano go ze służby w styczniu 1945.
R3D-2: wersja stworzona dla piechoty morskiej jako transportowiec spadochroniarzy. Wyprodukowano cztery maszyny: numer 609 rozbił się w styczniu 1942 u wybrzeży Australii po ostrzelaniu przez wrogi okręt wojenny, numery 610, 611 i 612 wycofano ze służby w październiku 1946.

Użytkownicy samolotów DC-5 na świecie[edytuj | edytuj kod]

DC-5 w barwach japońskich sił powietrznych

Cywilni[edytuj | edytuj kod]

Stany Zjednoczone: Boeing – eksploatował egzemplarz prototypowy.
Holandia: KLM – eksploatowała cztery maszyny w wersji pasażerskiej.

Wojskowi[edytuj | edytuj kod]

Australia: Royal Australian Air Force – 21 Eskadra RAAF.
Japonia: Siły Powietrzne Imperium Japońskiego – jeden zdobyczny holenderski DC-5.
Stany Zjednoczone: United States Army Air Forces – jedna maszyna w wersji C-110.; United States Navy – dwie maszyny w wersji R3D-1.; United States Marine Corps – cztery maszyny w wersji R3D-2.
Izrael: Siły Powietrzne Izraela – jedna maszyna.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Douglas DC-5/R3D. [w:] The Websites of David Hanson [on-line]. [dostęp 2011-09-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Mike Delta. Forgotten Five: The history of the very limited production of the Douglas DC-5 Airliner. „Air Classics”. 29 (7), lipiec 1993. ISSN 0002-2241.

[1] Douglas DC-5/R3D. [w:] The Websites of David Hanson [on-line]. [dostęp 2011-09-29]. (ang.).

[delta-2] Mike Delta. Forgotten Five: The history of the very limited production of the Douglas DC-5 Airliner. „Air Classics”. 29 (7), lipiec 1993. ISSN 0002-2241.

[:2-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ jednostka zdobyczna

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y produkcja izraelska

[1]

[2]

[A]

[B]

Z silnikami tłokowymi	Dolphin DC-1 DC-2 DC-3 DC-4E DC-4 DC-5 DC-6 DC-7
Z silnikami odrzutowymi	DC-8 DC-9 MD-80 MD-90 MD-95 DC-10 MD-11 MD-12

Samoloty myśliwskie i myśliwsko-bombowe	Avia S-199 MD 450 Ouragan MD 452 Mystère Meteor MiG-17^[A] MiG-21^[A] MiG-23^[A] Mirage III (Szachak) Mosquito P-51 Mustang Super Mystère (Sambad) Supermarine Spitfire
Samoloty szturmowe	A-4 Skyhawk (Ajit) Sud Aviation Vautour II
Myśliwce wielozadaniowe	Bristol Beaufighter F-4 Phantom II (Kurnas) F-15I (Baz, Ra’am) F-16 (Nec, Barak, Sufa) F-35 (Adir) Kfir^[B] Lawi^[B] Nesher^[B]
Bombowce	Boening B-17
Samoloty transportowe	A-36 Bonanza (Hofit) Arawa^[B] Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Britten-Norman Islander Constellation Cessna 180 Cessna 208 C-46 Commando C-47 Dakota C-130 Hercules (Karnaf) C-130J Super Hercules (Szimszon) Douglas DC-4 Douglas DC-5 DH.89 Dragon Rapide Grumman G-44 Widgeon Gulfstream G550 Hudson Lodestar M.57 Aerovan Nord Noratlas Norseman C-64A Pilatus PC-6 Rylle 893 RC-3 Seabee Stratocruiser (Anak) TB-20 Trinidad (Paszosz)
Samoloty zwiadowcze, WRE i wczesnego ostrzegania	Auster Autocrat (Primus) Beechcraft Bonanza Dornier Do 27 (Dror) Fairchild F-24^[A] PA-18 Super Cub RWD-13 RWD-15 Sea Scan (Szachaf)^[B] Taylorcraft BL
Tankowce powietrzne	Boeing 707 (Re’em)
Samoloty szkolno-treningowe	AS-65 Consul Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Beechcraft T-6 Texan II (Efroni) Bücker Bü 181^[A] BT-13 Valiant Buckaroo Chipmunk CM.170 Magister Cukit^[B] Fokker S-11 Grob G-120A Jak-11^[A] Harvard Stearman PT-17 Kaydet M-346 (Lawi) Mráz M.1 Sokol^[A] Nord 1203 Piaggio P.149 PA-18 Super Cub Tiger Moth
Śmigłowce	Aérospatiale Alouette II AH-64 Apache (Peten, Saraf) Bell 47 Bell 205 Bell 206 (Sajfanit) Bell 212 (Anafa) Bell AH-1 Cobra (Cefa) CH-53 Sea Stallion (Jasur) Eurocopter Panther (Atalef) Gazelle^[A] H-19 Chickasaw H-34 Choctaw HH-65 Dolphin Hughes Defender Mi-8^[A] Super Frelon (Cira) Hiller OH-23 Raven UH-60 Black Hawk (Janszuf)
Bezzałogowe statki powietrzne	Bird Eye Eitan^[B] Hermes 90^[B] Hermes 450^[B] Hermes 900^[B] Mastiff^[B] Moskito^[B] Panter^[B] Rotem L^[B] RQ-5 Hunter^[B] RQ-2 Pioneer^[B] Scout^[B] Searcher^[B] Heron^[B] Skylark I^[B]
Amunicja krążąca	Green Dragon^[B] Harpy^[B] Harop^[B]
Pociski rakietowe	Gabriel^[B] Lahat^[B]