به‌آفرید (شاهنامه) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

به‌آفرید / بِهْ‌آفَریٓد/ دختر گشتاسپ، شخصیت زن اسطوره‌ای در اساطیر ایران است. نام او در شاهنامه به صورت به‌آفرید و در تاریخ طبری به صورت باذافره و فاذافره آمده‌است. وی به همراه خواهرش، همای، به دست خیونان اسیر می‌شود و سرانجام برادرش اسفندیار ایشان را می‌رهاند.

به‌آفرید در شاهنامه[ویرایش]

در شاهنامه از به‌آفرید و همای به عنوان دختران گشتاسپ و خواهران اسفندیار یاد شده‌است. وقتی به گشتاسپ خبر می‌رسد که تورانیان دخترانش را اسیر کرده‌اند و ارجاسپ آنان را به رویین‌دژ برده‌است، از پسرش اسفندیار می‌خواهد که برای نجات خواهران‌اش دست به‌کار شود. اسفندیار در کسوت بازرگانان به دژ رویین می‌رود و در آن‌جا خواهران خود را با لباسی ژنده، نیمه عریان و گریان می‌یابد. اسفندیار در نقش عرضه‌کننده کالا و خواهرانش به بهانه خریدار کالا با یکدیگر رابطه برقرار می‌کنند و اسفندیار از آن‌ها می‌خواهد چند روز صبر نمایند تا چاره‌ای بیندیشید سرانجام اسفندیار ارجاسپ و دیگر سرداران رویین‌دژ را کشته و به‌آفرید و همای را نجات می‌دهد.

به‌آفرید در اوستا[ویرایش]

این نام در اوستا به گونهٔ واریذکنا آمده‌است. در یشت نهم اوستا، گِوش یَشت (درواسپ یَشت)، فصل هفتم بند ۳۱ آمده‌است: مرا این کامیابی ارزانی‌دار که تَثریاونت دٌژدین را براندازم، که سپنج اوروشک دیوپرست را براندازم، که دیگر باره همای و واریذکنا را از سرزمین خیون‌ها به خاندان بازگردانم، که سرزمین‌های خَیون‌ها را برافگنم: پنجاه‌ها صدها، صدها هزارها، هزارها ده‌هزارها، ده‌هزارها صدهزارها.»^[۲]

در تاریخ طبری[ویرایش]

این نام در تاریخ طبری باذافره ضبط شده‌است.^[۳] البته در بخش‌های دیگری از دستنویس‌های این تاریخ، فاذافره آمده‌است. طبری می‌نویسد: خرزاسف (ارجاسپ) دفترها بسوخت و لهراسف و هیربدان بکشت و آتشکده‌ها ویران کرد و بر اموال و گنج‌ها تسلط یافت و دو دختر بشتاسب (گشتاسپ) را که یکی خمانی (هومایا، همای) و دیگری باذافره نام‌داشت اسیر کرد.^[۴] این نام را گردیزی اوفیه آورده‌است.^[۵]

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

• حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
• اوستا کهن‌ترین سرودهای ایرانیان، به کوشش گزارش و پژوهش: دکتر جلیل دوست‌خواه.، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۷۹
• فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۷۶)، شاهنامهٔ فردوسی متن انتقادی بر اساس چاپ مسکو (جلد سوم)، به کوشش به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تصحیح متن به اهتمام م.ن. عثمانوف، زیر نظر ع. نوشین.، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۵۹۵۸-۱۵-۶
• شهیدی مازندرانی، حسین (۱۳۷۷)، فرهنگ شاهنامه (نام کسان و جای‌ها)، تهران: نشر بلخ
• طبری، محمدبن جریر (۱۳۵۲)، تاریخ طبری (تاریخ‌الرسل و الملوک)، ترجمهٔ ابوالقاسم پاینده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران
• گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود (۱۳۶۳)، زین‌الاخبار (تاریخ گردیزی)، به کوشش به تصحیح و مقابله عبدالحی حبیبی.، تهران: دنیای کتاب

پیوند به بیرون[ویرایش]

این یک مقالهٔ خرد شاهنامه است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.