Xocasadəttinzadə Mehmed Əsad Əfəndi — Vikipediya

Xocasadəttinzadə Mehmed Əsad Əfəndi
32. Osmanlı şeyxülislamı
Əvvəlki	Xocasadəttinzadə Mehmed Çələbi Əfəndi
Sonrakı	Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi
oktyabr 1623 – 22 may 1625
Əvvəlki	Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi
Sonrakı	Zəkəriyazadə Yəhya Əfəndi
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	14 iyun 1570
Doğum yeri	İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	22 may 1625 (54 yaşında)
Vəfat yeri	Konstantinopol, Osmanlı imperiyası
Fəaliyyəti	siyasətçi
Atası	Xoca Sadəttin Əfəndi
Uşağı	Aqilə Xanım

Xocasadəttinzadə Mehmed Əsad Əfəndi (14 iyun 1570, Konstantinopol – 22 may 1625, Konstantinopol) — Osmanlı dövlət xadimi, şair, müdərris, qazı və şeyxülislam. II Osmanın qaynatasıdır.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Atası III Mehmed dönəmində şeyxülislam olmuş Xoca Sadəttin Əfəndidir. Uşaqlığından bəri atasından və Molla Tofiq Gilanidən dərslər almış, daha sonra Süleymaniyyə mədrəsəsində təyin olunmuşdur. 1596-cı ildə Ədirnə qazısı, ardından Anadolu başqazısı seçilmişdir. Atasının şeyxülislamlığı dönəmində İstanbul qazısı kimi fəaliyyət göstərmişdir. Böyük qardaşı Xocasadəttinzadə Mehmed Çələbi Əfəndinin şeyxülislam olması ilə Anadolu başqazılığına geri qaytarılsa da, qardaşının vəfatı ilə bu vəzifəsindən azad edildi. Ardından həccə getdi və qayıtdıqdan sonra Rumeli başqazısı seçildi.

Qardaşının vəfatının ardından onun yerinə şeyxülislam seçildi. Bu vəzifədə ikən önəmli siyasi hadisələr baş verdi. I Mustafanın taxta çıxarılmasında və yenidən endirilməsində önəmli rol oynamışdır. Dövlət işlərinə müdaxiləsi səbəbilə II Osmanla münasibətləri korlandı. Qızı Aqilə Xanımın padşahla evlənməsinə qarşı çıxsa da, buna mane ola bilmədi. Qohumluq əlaqəsi olmağına baxmayaraq II Osmanın yeritdiyi siyasətə qarşı çıxdı. Bir sultanın həcc ziyarətinə getməyinin şəriət qanunlarına zidd olduğunu izah etsə də, gənc sultan onu dinləmədi. Buna görə də II Osman əleyhinə çıxan üsyanlar əsnasında üsyançıların istədiyi fətvaları vermişdir.^[1]

II Osmanın vəfatının ardından I Mustafanın yenidən taxta keçməsinə qarşı çıxsa da, mane ola bilməmiş, bu səbəblə 21 may 1622 tarixində vəzifəsindən öz istəyilə ayrılmışdır. Bundan bir il sonra IV Murad dönəmində vəzifəsinə geri qayıtmışdır. 22 may 1625 tarixində vəfat etmiş, cənazəsi atasının türbəsinə dəfn edilmişdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

1. ↑ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 11, sayfa: 340