Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora – Wikipedia, wolna encyklopedia

Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora (niem. Silberner Bär/Bester Darsteller) – nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w latach 1956-2020 dla najlepszej roli męskiej spośród filmów konkursu głównego. Laureata nagrody wybierało międzynarodowe jury konkursu głównego^[1]. W krótkim okresie lat 1969–1970 oraz 1973–1974 nagroda nie była przyznawana.

Organizatorzy festiwalu zdecydowali się od 2021 zastąpić nagrodę dla najlepszego aktora i aktorki wyróżnieniami za najlepszą rolę główną oraz drugoplanową po to, by nie różnicować wykonawców ze względu na ich płeć^[2]. Berlinale było pierwszym międzynarodowym festiwalem, który zdecydował się na taki równościowy i neutralny płciowo krok^[3].

Statystyki[edytuj | edytuj kod]

Najczęściej nagradzane były role aktorów amerykańskich (19 wyróżnień) i francuskich (7). W jednym przypadku jury przyznało nagrodę dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorów wzwyż) – dotyczyło to irańskiego filmu Rozstanie (2011, czterech nagrodzonych aktorów)^[4].

Czterem aktorom udało się zdobyć Srebrnego Niedźwiedzia dwukrotnie. W kolejności chronologicznej byli to:

Amerykanin Sidney Poitier (1958, 1963)
Francuz Jean Gabin (1959, 1971)
Hiszpan Fernando Fernán Gómez (1977, 1985)
Amerykanin Denzel Washington (1993, 2000)

Pierwszym czarnoskórym laureatem był amerykański aktor Sidney Poitier (1958). Najmłodszym zdobywcą nagrody był Amerykanin Lou Taylor Pucci – miał skończonych zaledwie 19 lat. Najstarszym laureatem był 78-letni Anglik Tom Courtenay (2015)^[5].

Amerykanie Jack Lemmon i Sean Penn to jedyni aktorzy, którzy zdobyli nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Puchar Volpiego na MFF w Wenecji, nagrodę dla najlepszego aktora na MFF w Cannes oraz Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie. Cztery role nagrodzone w Berlinie przyniosły ich laureatom również Oscara dla najlepszego aktora pierwszo- lub drugoplanowego (Sidney Poitier, Lee Marvin, Tom Hanks i Benicio del Toro).

Jedynym polskim zdobywcą nagrody był Andrzej Seweryn (1980)^[6].

Laureaci Srebrnego Niedźwiedzia[edytuj | edytuj kod]

Rok	Aktor	Tytuł polski	Tytuł oryginalny
1956	Burt Lancaster	Trapez	Trapeze
1957	Pedro Infante	Tizoc	Tizoc
1958	Sidney Poitier	Ucieczka w kajdanach	The Defiant Ones
1959	Jean Gabin	Włóczęga	Archimède le clochard
1960	Fredric March	Kto sieje wiatr	Inherit The Wind
1961	Peter Finch	No Love for Johnnie	No Love for Johnnie
1962	James Stewart	Pan Hobbs jedzie na wakacje	Mr. Hobbs Takes a Vacation
1963	Sidney Poitier	Polne lilie	Lilies of the Field
1964	Rod Steiger	Lombardzista	The Pawnbroker
1965	Lee Marvin	Kasia Ballou	Cat Ballou
1966	Jean-Pierre Léaud	Męski - żeński: 15 scen z życia	Masculin, féminin
1967	Michel Simon	Stary człowiek i dziecko	Le vieil homme et l'enfant
1968	Jean-Louis Trintignant	Człowiek, który kłamie	L’homme qui ment
1969 1970	Nagrody nie przyznano.
1971	Jean Gabin	Kot	Le chat
1972	Alberto Sordi	Urlop w więzieniu	Detenuto in attesa di giudizio
1973 1974	Nagrody nie przyznano.
1975	Vlastimil Brodský	Jakub kłamca	Jakob, der Lügner
1976	Gerhard Olschewski	Utracone życie	Verlorenes Leben
1977	Fernando Fernán Gómez	Anachoreta	El anacoreta
1978	Craig Russell	Outrageous!	Outrageous!
1979	Michele Placido	Ernesto	Ernesto
1980	Andrzej Seweryn	Dyrygent	Dyrygent
1981	Jack Lemmon	Haracz	Tribute
1981	Anatolij Sołonicyn	26 dni z życia Dostojewskiego	Двадцать шесть дней из жизни Достоевского Dwadcat' szest' dniej iz żyzni Dostojewskogo
1982	Michel Piccoli	Dziwna sprawa	Une étrange affaire
1982	Stellan Skarsgård	Prostoduszny morderca	Den enfaldige mördaren
1983	Bruce Dern	Sezon mistrzów	That Championship Season
1984	Albert Finney	Garderobiany	The Dresser
1985	Fernando Fernán Gómez	Stico	Stico
1986	Tuncel Kurtiz	Uśmiech baranka	Hiuch HaGdi
1987	Gian Maria Volonté	Sprawa Moro	Il caso Moro
1988	Manfred Möck Jörg Pose	Jeden drugiego brzemiona noście	Einer trage des anderen Last
1989	Gene Hackman	Missisipi w ogniu	Mississippi Burning
1990	Iain Glen	Niemy krzyk	Silent Scream
1991	Maynard Eziashi	Pan Johnson	Mister Johnson
1992	Armin Mueller-Stahl	Utz	Utz
1993	Denzel Washington	Malcolm X	Malcolm X
1994	Tom Hanks	Filadelfia	Philadelphia
1995	Paul Newman	Naiwniak	Nobody's Fool
1996	Sean Penn	Przed egzekucją	Dead Man Walking
1997	Leonardo DiCaprio	Romeo i Julia	Romeo + Juliet
1998	Samuel L. Jackson	Jackie Brown	Jackie Brown
1999	Michael Gwisdek	Kształty nocy	Nachtgestalten
2000	Denzel Washington	Huragan	The Hurricane
2001	Benicio del Toro	Traffic	Traffic
2002	Jacques Gamblin	Przepustka	Laissez-passer
2003	Sam Rockwell	Niebezpieczny umysł	Confessions of a Dangerous Mind
2004	Daniel Hendler	Paszport do raju	El abrazo partido
2005	Lou Taylor Pucci	Rodzinka	Thumbsucker
2006	Moritz Bleibtreu	Cząstki elementarne	Elementarteilchen
2007	Julio Chávez	Inny	El otro
2008	Mohammad Amir Naji	Pieśń wróbli	آواز گنجشک‌ها Avaze gonjeshk-ha
2009	Sotigui Kouyaté	London River	London River
2010	Grigorij Dobrygin Siergiej Puskepalis	Jak spędziłem koniec lata	Как я провёл этим летом Kak ja prowioł etim letom
2011	Shahab Hosseini Babak Karimi Payman Maadi Ali-Asghar Shahbazi	Rozstanie	جدایی نادر از سیمین Jodaeiye Nader az Simin
2012	Mikkel Følsgaard	Kochanek królowej	En kongelig affære
2013	Nazif Mujić	Senada	Epizoda u životu berača željeza
2014	Liao Fan	Czarny węgiel, kruchy lód	白日焰火 Bai ri yan huo
2015	Tom Courtenay	45 lat	45 Years
2016	Majd Mastoura	Hedi	نحبك هادي Inhebbek Hedi
2017	Georg Friedrich	Bright Nights	Helle nächte
2018	Anthony Bajon	Modlitwa	La prière
2019	Wang Jingchun	Żegnaj, mój synu	地久天长 Di jiu tian chang
2020	Elio Germano	Chciałem się ukrywać	Volevo nascondermi

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Zack Sharf: Berlin Film Festival Switching to Gender Neutral Acting Awards in 2021. IndieWire, 2020-08-24. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).
↑ David Mouriquand: Berlinale 2021: The winners, losers, highs and lows. Ex Berliner, 11.03.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
↑ Tom Grater: San Sebastian Becomes Latest Festival To Introduce Gender Neutral Acting Awards. Deadline, 22.06.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
↑ Martin Blaney: Berlin's Golden Bear goes to Farhadi's A Separation. Screen Daily, 2011-02-19. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).
↑ Jeananne Craig: Award-winning Tom and Charlotte on the rich tapestries of life. "The Irish News", 2015-08-27. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).
↑ Anna Sadokierska: Polacy i Berlinale – historia w skrócie. DW, 2010-02-11. [dostęp 2020-11-22]. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona festiwalu (ang.)

[1] Zack Sharf: Berlin Film Festival Switching to Gender Neutral Acting Awards in 2021. IndieWire, 2020-08-24. [dostęp 2020-11-21]. (ang.).

[2] David Mouriquand: Berlinale 2021: The winners, losers, highs and lows. Ex Berliner, 11.03.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).

[3] Tom Grater: San Sebastian Becomes Latest Festival To Introduce Gender Neutral Acting Awards. Deadline, 22.06.2021. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).

[4] Martin Blaney: Berlin's Golden Bear goes to Farhadi's A Separation. Screen Daily, 2011-02-19. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).

[5] Jeananne Craig: Award-winning Tom and Charlotte on the rich tapestries of life. "The Irish News", 2015-08-27. [dostęp 2020-11-22]. (ang.).

[6] Anna Sadokierska: Polacy i Berlinale – historia w skrócie. DW, 2010-02-11. [dostęp 2020-11-22]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Nagrody w konkursie głównym	Złoty Niedźwiedź Srebrny Niedźwiedź Grand Prix Reżyseria Rola główna Rola drugoplanowa Scenariusz Osiągnięcie artystyczne
Pozostałe nagrody	Nagroda FIPRESCI Nagroda Jury Ekumenicznego Film krótkometrażowy Honorowy Złoty Niedźwiedź Nagroda Teddy
Nagrody nieistniejące	Nagroda im. Alfreda Bauera Aktor Aktorka Muzyka
Edycje	1951 (1) 1952 (2) 1953 (3) 1954 (4) 1955 (5) 1956 (6) 1957 (7) 1958 (8) 1959 (9) 1960 (10) 1961 (11) 1962 (12) 1963 (13) 1964 (14) 1965 (15) 1966 (16) 1967 (17) 1968 (18) 1969 (19) 1970 (20) 1971 (21) 1972 (22) 1973 (23) 1974 (24) 1975 (25) 1976 (26) 1977 (27) 1978 (28) 1979 (29) 1980 (30) 1981 (31) 1982 (32) 1983 (33) 1984 (34) 1985 (35) 1986 (36) 1987 (37) 1988 (38) 1989 (39) 1990 (40) 1991 (41) 1992 (42) 1993 (43) 1994 (44) 1995 (45) 1996 (46) 1997 (47) 1998 (48) 1999 (49) 2000 (50) 2001 (51) 2002 (52) 2003 (53) 2004 (54) 2005 (55) 2006 (56) 2007 (57) 2008 (58) 2009 (59) 2010 (60) 2011 (61) 2012 (62) 2013 (63) 2014 (64) 2015 (65) 2016 (66) 2017 (67) 2018 (68) 2019 (69) 2020 (70) 2021 (71) 2022 (72) 2023 (73) 2024 (74)

1950–1979	Burt Lancaster (1956) Pedro Infante (1957) Sidney Poitier (1958) Jean Gabin (1959) Fredric March (1960) Peter Finch (1961) James Stewart (1962) Sidney Poitier (1963) Rod Steiger (1964) Lee Marvin (1965) Jean-Pierre Léaud (1966) Michel Simon (1967) Jean-Louis Trintignant (1968) Jean Gabin (1971) Alberto Sordi (1972) Vlastimil Brodský (1975) Gerhard Olschewski (1976) Fernando Fernán Gómez (1977) Craig Russell (1978) Michele Placido (1979)
1980–1999	Andrzej Seweryn (1980) Jack Lemmon / Anatolij Sołonicyn (1981) Michel Piccoli / Stellan Skarsgård (1982) Bruce Dern (1983) Albert Finney (1984) Fernando Fernán Gómez (1985) Tuncel Kurtiz (1986) Gian Maria Volonté (1987) Manfred Möck / Jörg Pose (1988) Gene Hackman (1989) Iain Glen (1990) Maynard Eziashi (1991) Armin Mueller-Stahl (1992) Denzel Washington (1993) Tom Hanks (1994) Paul Newman (1995) Sean Penn (1996) Leonardo DiCaprio (1997) Samuel L. Jackson (1998) Michael Gwisdek (1999)
2000–2020	Denzel Washington (2000) Benicio del Toro (2001) Jacques Gamblin (2002) Sam Rockwell (2003) Daniel Hendler (2004) Lou Taylor Pucci (2005) Moritz Bleibtreu (2006) Julio Chávez (2007) Mohammad Amir Naji (2008) Sotigui Kouyaté (2009) Grigorij Dobrygin / Siergiej Puskiepalis (2010) Payman Maadi / Shahab Hosseini / Babak Karimi / Ali-Asghar Shahbazi (2011) Mikkel Følsgaard (2012) Nazif Mujić (2013) Liao Fan (2014) Tom Courtenay (2015) Majd Mastoura (2016) Georg Friedrich (2017) Anthony Bajon (2018) Wang Jingchun (2019) Elio Germano (2020)