Nagroda za pierwszoplanową rolę męską na Festiwalu Filmowym w Cannes – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nagroda za pierwszoplanową rolę męską (fr. Prix d'interprétation masculine) − nagroda przyznawana corocznie na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes dla najlepszej roli męskiej spośród filmów konkursu głównego. Nagroda została przyznana po raz pierwszy już podczas pierwszej edycji imprezy w 1946[1]. Wyróżnienie przyznaje międzynarodowe jury konkursu głównego. Nagrody nie przyznano w następujących edycjach festiwalu: 1947, 1954, 1956, 1960, 1968 i 2020.

Statystyki[edytuj | edytuj kod]

Marcello Mastroianni, dwukrotny laureat nagrody.
Jack Lemmon, jeden z trzech dwukrotnych zdobywców nagrody.
Javier Bardem, laureat za rolę w filmie Biutiful (2010).
Jean Dujardin, laureat za rolę w filmie Artysta (2011).
Bruce Dern, laureat za rolę w filmie Nebraska (2013).
Song Kang-ho, laureat za rolę w filmie Baby Broker (2022)

Najczęściej, jak do tej pory, nagradzane były role aktorów amerykańskich (26 wyróżnień) i francuskich (16). W czterech przypadkach jury przyznało nagrody dla aktorskiego kolektywu (od trzech aktorów wzwyż), a dotyczyło to filmów: Wielka rodzina (1955, dziesięciu nagrodzonych aktorów), Bez emocji (1959, trzej nagrodzeni), U kresu dnia (1962, trzej nagrodzeni) oraz Dni chwały (2006, pięciu nagrodzonych).

Dotychczas trzem aktorom udało się zdobyć nagrodę dwukrotnie[2]. W kolejności chronologicznej byli to:

Portorykańczyk Benicio del Toro był jedynym zdobywcą nagrody za role w dwóch różnych filmach (2008), chociaż grał w nich tę samą postać i stanowiły one fabularnie jedną całość. Turek Mehmet Emin Toprak jako jedyny zdobył nagrodę pośmiertnie (2003) – zginął w wypadku samochodowym niemal pół roku przed canneńską premierą filmu[3]. Pierwszym czarnoskórym laureatem był amerykański aktor John Kitzmiller (1957)[4]. Najmłodszym zdobywcą nagrody był Japończyk Yūya Yagira (2004) – miał skończonych zaledwie 14 lat[5]. Najstarszym laureatem był 76-letni Amerykanin Bruce Dern (2013)[6].

Amerykanie Jack Lemmon i Sean Penn to jedyni aktorzy, którzy zdobyli nagrody aktorskie na wszystkich trzech najważniejszych europejskich festiwalach filmowych: Srebrnego Niedźwiedzia na MFF w Berlinie, Puchar Volpiego na MFF w Wenecji oraz nagrodę dla najlepszego aktora na MFF w Cannes. Pięć ról nagrodzonych w Cannes przyniosło ich laureatom również Oscara dla najlepszego aktora pierwszo- lub drugoplanowego (Ray Milland, Jon Voight, William Hurt, Christoph Waltz i Jean Dujardin).

Żadnemu polskiemu aktorowi nie udało się jak dotychczas zdobyć tej nagrody.

Laureaci nagrody[edytuj | edytuj kod]

Rok Aktor Tytuł polski Tytuł oryginalny
1946 Stany Zjednoczone Ray Milland Stracony weekend The Lost Weekend
1947
Nagrody nie przyznano.
1949 Stany Zjednoczone Edward G. Robinson Dom ludzi obcych House of Strangers
1951 Wielka Brytania Michael Redgrave Wersja Browninga The Browning Version
1952 Stany Zjednoczone Marlon Brando Viva Zapata! Viva Zapata!
1953 Francja Charles Vanel Cena strachu Le salaire de la peur
1954
Nagrody nie przyznano.
1955 Boris Andriejew
Aleksiej Batałow
Boris Bitiukow
Nikołaj Gricenko
Pawieł Kadocznikow
Boris Kokowkin
Siergiej Kuriłow
Siergiej Łukjanow
Wadim Miedwiediew
Nikołaj Siergiejew
Żurbinowie Большая семья
Bolszaja siemja
Stany Zjednoczone Spencer Tracy Czarny dzień w Black Rock Bad Day at Black Rock
1956
Nagrody nie przyznano.
1957 Stany Zjednoczone John Kitzmiller Dolina pokoju Dolina miru
1958 Stany Zjednoczone Paul Newman Długie, gorące lato The Long, Hot Summer
1959 Stany Zjednoczone Bradford Dillman
Stany Zjednoczone Dean Stockwell
Stany Zjednoczone Orson Welles
Bez emocji Compulsion
1960
Nagrody nie przyznano.
1961 Stany Zjednoczone Anthony Perkins Żegnaj ponownie Goodbye Again
1962 Stany Zjednoczone Jason Robards
Wielka Brytania Ralph Richardson
Stany Zjednoczone Dean Stockwell
U kresu dnia Long Day’s Journey into Night
Wielka Brytania Murray Melvin Smak miodu A Taste of Honey
1963 Irlandia Richard Harris Sportowe życie This Sporting Life
1964 Węgry Antal Páger Skowronek Pacsirta
Włochy Saro Urzì Uwiedziona i porzucona Sedotta e abbandonata
1965 Wielka Brytania Terence Stamp Kolekcjoner The Collector
1966 Szwecja Per Oscarsson Głód Sult
1967 Izrael Oded Kotler Trzy dni i dziecko שלושה ימים וילד
Shlosha Yamim Veyeled
1968
Festiwal odwołany w związku z wydarzeniami maja '68.
1969 Francja Jean-Louis Trintignant Z Z
1970 Włochy Marcello Mastroianni Dramat zazdrości Dramma della gelosia
1971 Włochy Riccardo Cucciolla Sacco i Vanzetti Sacco e Vanzetti
1972 Francja Jean Yanne Nie zestarzejemy się razem Nous ne vieillirons pas ensemble
1973 Włochy Giancarlo Giannini Miłość i anarchia Film d’amore e d'anarchia
1974 Stany Zjednoczone Jack Nicholson Ostatnie zadanie The Last Detail
1975 Włochy Vittorio Gassman Zapach kobiety Profumo di donna
1976 Hiszpania José Luis Gómez Pascual Duarte Pascual Duarte
1977 Hiszpania Fernando Rey Elizo, życie moje Elisa, vida mía
1978 Stany Zjednoczone Jon Voight Powrót do domu Coming Home
1979 Stany Zjednoczone Jack Lemmon Chiński syndrom The China Syndrome
1980 Francja Michel Piccoli Skok w pustkę Salto nel vuoto
1981 Włochy Ugo Tognazzi Tragedia człowieka śmiesznego La tragedia di un uomo ridicolo
1982 Stany Zjednoczone Jack Lemmon Zaginiony Missing
1983 Włochy Gian Maria Volonté Śmierć Maria Ricciego La mort de Mario Ricci
1984 Hiszpania Alfredo Landa
Hiszpania Francisco Rabal
Niewinni święci Los santos inocentes
1985 Stany Zjednoczone William Hurt Pocałunek kobiety pająka Kiss of the Spider Woman
1986 Francja Michel Blanc Strój wieczorowy Tenue de soirée
Wielka Brytania Bob Hoskins Mona Lisa Mona Lisa
1987 Włochy Marcello Mastroianni Oczy czarne Oci ciornie
1988 Stany Zjednoczone Forest Whitaker Bird Bird
1989 Stany Zjednoczone James Spader Seks, kłamstwa i kasety wideo Sex, Lies, and Videotape
1990 Francja Gérard Depardieu Cyrano de Bergerac Cyrano de Bergerac
1991 Stany Zjednoczone John Turturro Barton Fink Barton Fink
1992 Stany Zjednoczone Tim Robbins Gracz The Player
1993 Wielka Brytania David Thewlis Nadzy Naked
1994 Ge You Żyć! 活著
Huo zhe
1995 Wielka Brytania Jonathan Pryce Carrington Carrington
1996 Francja Daniel Auteuil
Belgia Pascal Duquenne
Ósmy dzień Le huitième jour
1997 Stany Zjednoczone Sean Penn Jak jej nie kochać She's So Lovely
1998 Wielka Brytania Peter Mullan Jestem Joe My Name Is Joe
1999 Francja Emmanuel Schotté Ludzkość L’humanité
2000 Hongkong Tony Leung Chiu Wai Spragnieni miłości 花樣年華
Fa yeung nin wa
2001 Francja Benoît Magimel Pianistka La pianiste
2002 Belgia Olivier Gourmet Syn Le fils
2003 Turcja Muzaffer Özdemir
Turcja Mehmet Emin Toprak
Uzak Uzak
2004 Japonia Yūya Yagira Dziecięcy świat 誰も知らない
Dare mo shiranai
2005 Stany Zjednoczone Tommy Lee Jones Trzy pogrzeby Melquiadesa Estrady The Three Burials of Melquiades Estrada
2006 Francja Jamel Debbouze
Francja Samy Naceri
Francja Roschdy Zem
Francja Sami Bouajila
Francja Bernard Blancan
Dni chwały Indigènes
2007 Rosja Konstantin Ławronienko Wygnanie Изгнание
Izgnanije
2008 Portoryko Benicio del Toro Che. Rewolucja
Che. Boliwia
The Argentine
Guerrilla
2009 Austria Christoph Waltz Bękarty wojny Inglourious Bastards
2010 Hiszpania Javier Bardem Biutiful Biutiful
Włochy Elio Germano Nasze życie La nostra vita
2011 Francja Jean Dujardin Artysta The Artist
2012 Dania Mads Mikkelsen Polowanie Jagten
2013 Stany Zjednoczone Bruce Dern Nebraska Nebraska
2014 Wielka Brytania Timothy Spall Pan Turner Mr. Turner
2015 Francja Vincent Lindon Miara człowieka La loi du marché
2016 Shahab Hosseini Klient فروشنده
Forushande
2017 Stany Zjednoczone Joaquin Phoenix Nigdy cię tu nie było You Were Never Really Here
2018 Włochy Marcello Fonte Dogman Dogman
2019 Hiszpania Antonio Banderas Ból i blask Dolor y gloria
2020
Festiwal odwołany z powodu pandemii koronawirusa.
2021 Stany Zjednoczone Caleb Landry Jones Nitram Nitram
2022 Korea Południowa Song Kang-ho Baby Broker 브로커
Beu-ro-keo
2023 Japonia Kōji Yakusho Perfect Days Perfect Days

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Alexis Thibault: September 1946: the first Cannes Film Festival. Numéro, 2020-04-16. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
  2. Antonio Banderas receives the male interpretation award for Pain and Glory in Cannes. Tienda Gourmet, 2019-05-26. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
  3. Fiachra Gibbons: Death in Yenice. "The Guardian", 2004-05-06. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
  4. U.S.MOVIE TAKES TOP CANNES PRIZE; 'Friendly Persuasion' Wins Award--John Kitzmiller Is Named Best Actor Other Awards Listed. "The New York Times", 1957-05-18. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
  5. Japanese Teenager Wins Best Actor Award at Cannes. "The Japan Times", 2004-05-24. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).
  6. Scott Feinberg: Oscars: Why 'Nebraska's' Bruce Dern Should Go for Supporting Nom. "The Hollywood Reporter", 2013-08-23. [dostęp 2020-11-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]