French
DeutschMars Polar Lander – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Inne nazwy | Mars Surveyor 98 Lander, |
|---|---|
| Zaangażowani | |
| Indeks COSPAR | 1999-001A |
| Indeks NORAD | 25605 |
| Rakieta nośna | Delta II 7425 |
| Miejsce startu | |
| Cel misji | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Czas trwania | |
| Początek misji | 3 stycznia 1999 (20:21:10 UTC) |
| Koniec misji | 3 grudnia 1999 |
| Wymiary | |
| Masa całkowita | 583 kg |
| Masa aparatury naukowej | lądownik: 290 kg |
Mars Polar Lander – bezzałogowa sonda kosmiczna NASA. Celem misji było pierwsze lądowanie w rejonie podbiegunowym Marsa. Poza głównym lądownikiem na pokładzie sondy leciały także dwa penetratory o wspólnej nazwie Deep Space 2, później otrzymały nazwy Amundsen i Scott. Start nastąpił 3 stycznia 1999 roku rakietą Delta II z Przylądka Canaveral. Sonda uległa zniszczeniu podczas lądowania na Marsie.
Tło misji[edytuj | edytuj kod]
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jako część misji Mars Surveyor '98 lądownik miał za zadanie zebranie danych klimatycznych z powierzchni planety. NASA spodziewała się, że pod cienką warstwą pyłu na biegunie znajdują się duże ilości lodu wodnego, udowodnienie tej teorii było głównym powodem wyboru bieguna jako miejsca lądowania[1]. Na pokładzie lądownika znajdowała się płyta CD-ROM zawierająca imiona miliona dzieci z całego świata jako część programu „Wyślij Swoje Imię na Marsa” („Send Your Name to Mars”) w celu wzbudzenia zainteresowania dzieci programem kosmicznym[2].
Główne cele misji zakładały[3]:
- lądowanie w rejonie południowego bieguna Marsa;
- poszukiwanie śladów zmian klimatycznych w przeszłości;
- zobrazowanie zmian klimatycznych oraz zmian pór roku na dużych szerokościach geograficznych oraz przepływu pary wodnej między gruntem i atmosferą;
- poszukiwanie lodu pod powierzchnią okolic polarnych oraz poszukiwanie związanego dwutlenku węgla oraz wody w glebie Marsa;
- badanie morfologii, geologii, topografii oraz pogody na miejscu lądowania.
Próbniki Deep Space 2[edytuj | edytuj kod]
Mars Polar Lander posiadał dwa małe, identyczne próbniki, które miały odłączyć się od lądownika podczas opadania przez atmosferę i uderzyć z wysoką prędkością w marsjańską ziemię w celu badania składu gruntu pod powierzchnią Marsa[1]. Po wejściu w atmosferę, wszystkie próby kontaktu z próbnikami nie powiodły się.
Parametry techniczne sondy[edytuj | edytuj kod]
- Masa startowa 576 kg
- Masa lądownika 290 kg
- Lądownik miał kształt ośmiokąta o maksymalnej szerokości 3,6 m
- Wysokość lądownika 1,06 m
- Zasilanie z sześciu paneli słonecznych o łącznej powierzchni 2,9 m²
- Lądownik miał działać przez okres 90 dni marsjańskich
Aparatura naukowa[edytuj | edytuj kod]
- kamera MARDI – fotografowanie terenu w czasie opadania na powierzchnię
- stereoskopowa kamera SSI
- zestaw urządzeń mereorologicznych MET
- analizator gazów MVACS
- mechaniczne ramię z koparką do odsłonięcia warstw podpowierzchniowych
- lidar
- mikrofon do rejestracji dźwięków
Przebieg misji[edytuj | edytuj kod]
Start[edytuj | edytuj kod]
Mars Polar Lander został wystrzelony 3 stycznia 1999 roku o godzinie 20:21:10 UTC z Cape Canaveral Space Force Station na Florydzie na pokładzie rakiety Delta II. Lot trwał 11 miesięcy z prędkością 6,994 km/s.
Próba lądowania[edytuj | edytuj kod]
Sonda dotarła do Marsa w grudniu 1999 roku. 3 grudnia rozpoczęto procedurę lądowania. Na czas przechodzenia przez atmosferę komunikacja z lądownikiem została przerwana. Kapsuła podróżująca z prędkością ponad 6,9 km/s weszła w atmosferę Marsa o godzinie 20:10:00 UTC. Oczekiwano ponowne nawiązanie komunikacji o godzinie 20:39:00 UTC, jednak nie udało się tego osiągnąć i ostatecznie ogłoszono utratę lądownika.
Zamierzone działania[edytuj | edytuj kod]
Przechodząc przez atmosferę, lądownik wytracał prędkość poprzez hamowanie aerodynamiczne, korzystając z 2,4-metrowej osłony termicznej. Trzy minuty po rozpoczęciu manewru, na wysokości 8,8 km, prędkość zmalała do 496 m/s, co pozwoliło na rozłożenie 8,4 metrowego spadochronu, który zwolnił prędkość opadania do 85 m/s. Minutę później spadochron został odczepiony, a lądownik miał być dalej spowalniany przez silniki rakietowe. Przyziemienie planowano na godzinę 20:15:00 UTC.
Praca aparatury miała się rozpocząć pięć minut po przyziemieniu, jako pierwsze rozkładając ogniwa słoneczne, następnie ukierunkowanie anteny w stronę Ziemi i rozpoczęcie 45 minutowej transmisji, przysyłając 30 zdjęć z powierzchni Marsa. Później lądownik powinien się wyłączyć na 6 godzin w celu naładowania baterii. Planowana długość misji wynosiła 90 marsjańskich dni, z możliwością przedłużenia.
Utrata komunikacji[edytuj | edytuj kod]
Przyczyna utraty komunikacji nie jest znana, jednak analizy powypadkowe stwierdziły, że najbardziej prawdopodobną przyczyną był błąd oprogramowania. Komputer niepoprawnie identyfikował dane gromadzone podczas opadania i wyłączył silniki hamujące około 40 metrów nad powierzchnią. Ponadto komisja badawcza wysunęła inne koncepcje, które z braku dowodów nie mogą być wykluczone:
- warunki na powierzchni przekroczyły możliwości lądownika
- utrata stabilności podczas przechodzenia przez atmosferę
- wybrana strefa lądowania mogła nie sprzyjać lądowaniu
- utrata kontroli z powodu przesunięcia środka ciężkości
- awaria osłony termicznej spowodowana uderzeniem mikrometeorytu
Utrata Mars Polar Landera nastąpiła dwa i pół miesiąca po stracie Mars Climate Orbitera.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b 1998 Mars Missions. [w:] Press Kit [on-line]. NASA, grudzień 1998. [dostęp 2015-07-24]. (ang.).
- ↑ Kids' Names Going To Mars. SunSentinel.com, 1998-03-03. [dostęp 2015-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)]. (ang.).
- ↑ Mars Polar Lander/ Deep Space 2. [w:] Press Kit [on-line]. NASA, grudzień 1999. [dostęp 2015-07-24]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mars Polar Lander. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2015-07-24]. (ang.).
