Dominikan Respublikası — Vikipediya
Dominikan Respublikası | |||||
---|---|---|---|---|---|
República Dominicana (isp.) | |||||
| |||||
"Dios, Patria, Libertad" (İspanca) ("Tanrı, Vətən, Azadlıq") | |||||
Himn: | |||||
Rəsmi dilləri | |||||
Paytaxt | Santo-Dominqo | ||||
İdarəetmə forması | Respublika | ||||
Prezident | Luis Abinader | ||||
Vitse-prezident | Margarita Cedeño de Fernández | ||||
Sahəsi | Dünyada 132-ci | ||||
• Ümumi | 48442 km² | ||||
• Su sahəsi (%) | 0.7 | ||||
Əhalisi | |||||
• Əhali | 10,5 milyon nəfər (86-cı) | ||||
• Siyahıyaalma (1.XII.2010) | 9 445 281 nəf. | ||||
• Sıxlıq | 217 nəf./km² | ||||
• Ümumi | 94.243.426.487 $[2], 113.641.857.434 $[2] | ||||
ÜDM (AQP) | |||||
• Ümumi | 138 milyard dollar (74-cü) | ||||
• Adambaşına | 13 000 dollar (114-cü) | ||||
ÜDM (nominal) | |||||
• Ümumi (2009) | $44.716 milyon dollar | ||||
• Adambaşına | $4,952 dollar | ||||
Valyuta | Dominikan pesosu | ||||
İnternet domeni | .do | ||||
ISO kodu | DO | ||||
BOK kodu | DOM | ||||
Telefon kodu | +1809, +1829, +1849 | ||||
Saat qurşaqları | |||||
Nəqliyyatın yönü | sağ[d][3] | ||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Dominikan Respublikası - (İspan República Dominicana, oxunuşu 'republika Dominikana') Karib dənizindəki Hispanyola adasında yerlşən bir ölkədir. Hispanyola Puerto-Rikonun qərbində, Kuba və Yamaykanın şərqində yerləşir. Venesuela ilə dəniz sərhədi vardır. Adanın qərb hissəsində Haiti yerləşir. Dominikan Respublikası ilə Dominika qarışdırılmamalıdır.
Dominikan Respublikası Avropalıların Amerika qitələrində ilk məskunlaşma yeridir. Paytaxtı, Santo-Dominqo da Amerikalardaki ilk müstəmləkə paytaxtı idi.[4][5] Müstəqilliyinin böyük bir hissəsində ölkədə siyasi böhran yaşanmış, xalqı təmsil etməyən və təzyiqçi bir çox hökumət tərəfindən idarə edilmişdir. 1961-ci ildə diktator Rafael Leonidas Trujillo Molinanın ölümündən sonra Dominikan Respublikası təmsili demokratiyaya keçmişdir.
Dominikan Respublikası Latın Amerikasının Vest-Hind subregionuna daxildir.
Dominikan Respublikasının Avropadan gələn ilk ziyarətçisi Xristofor Kolumb 500 il əvvəl adaya ilk ayaq basdığında, bu quru parçasının gözəlliyi qarşısında ovsunlanmış və Kral Ferdinand ilə Kraliça Isabelaya bu sətirləri yazmışdı: "Bura insan gözünün görə biləcəyi ən gözəl yer". Bu günə qədər də Kolombun bu sözünə etiraz edən çıxmadı.
Dominik Respublikası İspan, Fransız, Haiti və Afrikalı mədəniyyətlərinin rəngli bir sintezidir. Qum-dəniz-günəş üçlüyünün ən gözəlini təqdim edən ölkə, eyni zamanda bütün duyularınıza xitab edən bənzərsiz bir mədəni təcrübə vəd edir.[6]
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikası, Xristofor Kolumbun 5 dekabr 1492 tarixində Yeni qitəyə ilk ayaq basdığı yerdir. Kolumbun "Hispaniola" adını verdiyi ada, adanın yerli xalqı Tainolar tərəfindən də Quisqueya olaraq adlandırılırdı. Əhalisnin təxminən 600 min nəfər ətrafında olduğu təxmin edilən Taino yerliləri Kolumb və tayfasına qarşı sakit və yaxşı davranmışdılar. Kolumb gündəliyinə ada haqqında: "meşələrlə qablı yüksək dağlar və geniş çayla vadilərlə gözəl bir cənnət adası" olaraq qey etmişdi.
Bugünki Dominikan Respublikası torpaqları avropalıların Amerika qitələrində ilk meydana gətirdikləri məskunlaşmanın, paytaxtı [Santo-Dominqo] da Amerikadakı ilk müstəmləkə paytaxtı idi. Müstəqilliyinin böyük bir hissəsində ölkədə siyasi böhran yaşanmış, ölkə, xalqı təmsil etməyən bir çox təzyiqçi hökumət tərəfindən idarə edilmişdir. 1961-ci ildə diktator Rafael Leonidas Molinanın ölümündən sonra Dominik Respublikası təmsili demokratiyaya keçmişdir.
Kəşfdən sonra, Kolumbun qardaşı Bartholomew Hispaniola adasınının qubernatoru olaraq təyin edildi və 1496-da bu günkü Santo-Dominqonun ilk təməlləri atıldı. Şəhərə qısa müddət sonra İspaniya Kral Məhkəməsi tərəfindən bir nümayəndə təyin etildi və Santo-Dominqonun əhəmiyyəti bir anda artdı. Ancaq 1915-ci ilə gəlindiyində İspanlar, Hispaniolanın qızıl ehtiyatlarının tükənməkdə olduğunu gördülər. Bu sırada Herman Cores, Meksikanın gümüş ehtiyatlarını kəşf etmişdi. Bunun duyulmasıyla birlikdə Santo-Dominqonun İspan əhalisinin böyük hissəsi Meksikaya getmək üzrə adanı tərk etdilər. Geridə yalnız bir neçə min ispan qaldı. Kolombun adaya gətirdiyi böyükbaş və kiçikbaş heyvanlar sayəsində geridə qalanlar həyatlarını davam etdirə bildilər. Amerikanın daha zəngin koloniyalarına gedərkən Hispaniolaya uğrayan gəmilərə yemək və dəri satır, bu sayədə dolanışıqlarını təmin edirdilər. Bu dövr eyni zamanda Karib piratlarının tarixi olaraq ortaya çıxdıqları dövr oldu.
Hispaniola Adası 1697-ci ilə qədər İspaniyanın nəzarəti altında qaldı. Bu tarixdən etibarən adanın qərbdə qalan 3-də 1lik hissəsi Fransız hakimiyyətinə girdi. (1804-ci ildən sonra da adanın qərbi Haiti Respublikası adını aldı) Fransızların "Saint Domingue" dedikləri bu bölgə Afrikadan gətirdilən yüz minlərlə kölənin çalıştırıldığı şəkər qamışı tarlaları sayəsində sürətlə dünyanın ən zəngin koloniyası halına gəldi. 1791-də Saint Dominguedəki kölələr üsyan etdi. Fransa, koloniyalarını qulların vermək qorxusu 1794-də köləliyi ləğv etdi. Saint Dominguenin yatışmasıyla birlikdə Fransızlar, adanın şərqini ispanların əlindən ala bildi.
Ancaq 1809-ci ilə gəlindiyində Hispaniola'nın şərq tərəfinin hakimiyyəti yenidən İspanlara keçdi. 1821də adadakı ispanlar dövlətlərinin müstəqilliyini elan etdilər, ancaq bir neçə həftə sonra Haiti gücləri adanın şərq bölgəsini işğal etdi və Santo Domingoyu da ələ keçirdi. Daha sonrakı 22 il boyunca adanın hamısının idarəsi Haitinin əlində oldu. Ancaq, iqtisadi və siyasi güclərini itirən köhnə ispan idarəçi sinifi, Juan Pablo Duarte'nin öndərliyində "La Trinitarian" adlı gizli bir yer altı müqavimət hərəkətini başlatdı. La Trinitaria'nın bir neçə hücumunun ardından Haiti geri çəkildi və 27 fevral 1844-cü ildə adanın şərq hissəsində "Dominikan Respublikası" adlı müstəqil dövlət quruldu.
Müstəqilliyin elanını izləyən 70 il liderlik mübarizələrinə bağlı olaraq vətəndaş müharibəsilə və siyasi istikrarsızlıkla keçdi. Haiti'yle olan problemlər davam etdi, hətta ölkənin idarəsi bir ara yenidən ispanların əlinə keçdisə də 1865-ci ildə Dominikan Respublikası yenidən müstəqilliyini qazandı. Ölkə 1900-cü illərin başında yenidən çalkantılı bir dövrə girdi. ABŞ qüvvələri ölkədəki siyasi gərginliyi səbəb göstərərək 1916-ci ildə Dominikan Respublikasını işğal etdi və 1924-ci ildə seçki ilə gələn hökumətin vəzifəyə başlamasına qədər ölkədə qaldı. Ancaq, Dominikan Respublikası Ordusunun ABŞ tərəfindən təyin olunmuş rəhbəri Rafael Leonidas Trujilo, demokratik hökumətin vəzifəyə başlamasına icazə vermədi və rəhbərliyə əl qoydu. Ardından da ölkədə 35 ildən çox bir müddət davam edəcək bir təzyiq rejimi başladı. 'Nun diktatorluq rejimi 1961-ci ildə bir sui-qəsd nəticəsində öldürülməsi ilə qədər davam etdi. 'Nun öldürüldüyü gün hələ də Dominikan Respublikasında milli bayram olaraq qeyd olunmaqdadır.
Trujillonun ölümünün ardından ölkə yenidən kompleks bir dövrə girdi. 1965-ci ildə qədər iqtidar mübarizələri yaşandı və müxtəlif kəslər rəhbərliyə gəldi. 1965-ci ildə ABŞ prezidenti Lyndon Johnson ölkənin işğal edilməsi emririni verdi və Amerikan Dəniz Piyadaları ölkədə nəzarəti əllərinə keçirdi.
1966-ci ildə edilən və şaibeli olduğu iddia edilən seçkiləri Partido Reformista Social Cristiano'dan (PRSC) Joaquin Balaguer qazandı və 1978-ci ildə qədər iqtidarda qaldı. O tarixdə keçirilən seçkilərdə PRDdən Antonio Guzman iqtidara gəldi və 1982-ci ildəki ölümünə qədər vəzifədə qaldı. Balaguer 1986-ci ildəki seçkiləri, bu dəfə bir usulsüzlük iddiası olmadan yenidən qazandı və 1996-cı ildə Party of the Dominican Liberation'dan (PLD) Leonel Fernandez qazandı. Leonel Fernandez, 4 illik xidmətdən sonra 2000-ci ildə edilən seçkiləri Hipolito Mejiaya kaybettiyse də 2004-ci ildə yenidən seçki ilə vəzifəyə gəldi və 2008-ci ildə edilən seçkiləri də qazanaraq 4 il daha prezident vəzifəsini icra etməyə haqq qazandı.[7]
Coğrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kariblərin ən böyük ikinci ölkəsi olan Dominikan Respublikası, Böyük Antiller'den biri olan Hispaniola Adasını qonşusu Haiti ilə paylaşar. Hispaniola Adasının şərqdəki 2/3 'lük hissəsini Dominikan Respublikası, qərbdə qalan 1/3' lük hissəsini Haiti yaradır. Adanın qərbində Yamayka və Kuba, şərqində isə Porto Riko iştirak edər. Şimalda, 1.000 km uzaqda isə Florida sahilləri olur.
Dominikan Respublikasının 1.633 kilometrlik sahil zolağının 600 kilometrində ağ qumlu çimərliklər təşkil edir. Şimali və Cənubi Amerikanın ürəyində, cənubu Karib dənizi, şimalı isə Atlantik okeanı tərəfindən çevrelenen Dominikan Respublikası 48.442 km²'lik bir böyüklüyə malikdir. Ölkə bu torpaq genişliyi ilə Bahamas, Yamayka, Puerto-Riko, Virciniya adaları və Fransız Qərb Polinezyası'nın hamısının cəmindən daha böyükdür. Ölkə, Hollandiyadan bir az daha böyük, Belçikanın da təxminən 1,5 qatı bir sahəyə malikdir.
Ada fövqəladə gözəllikdə bir təbiəti vardır. Yağış meşələri, məhsuldar əkinçilik əraziləri, vəhşi tropik təbiət, təbii parklar və dünyanın ən gözəl çimərlikləri ölkənin coğrafi quruluşunu təşkil edir. Hər il yüzlərlə alpinist və eko-turist tərəfindən ziyarət edilən Pico Duarte, 3175 metrlik yüksəkliyiylə Karib ən yüksək nöqtəsidir. Eyni zamanda Karib ən alçaq nöqtəsi olan Enriquillo Gölü'de Dominikan Respublikası sərhədləri içindədir. Dəniz səviyyəsindən 46 metr aşağıda olan bölgə Amerikan timsahlarının həyat sahəsidir.
Dominikan Respublikası 30 əyalətə bölünür. Paytaxt Santo Domingo ölkənin və eyni zaman idi Yeni Dünyanın ən köhnə məskunlaşma yeridir. Ölkənin digər əhəmiyyətli şəhərləri, Santiago, La Vega, San Francisco də Macoris, San Cristobal, San Pedro de Macorís, La Romana, Puerto Plata və San Juan de la Maguanadır.[8]
İqlim
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikasının tropik bir iqlimi vardır. Lakin mövsümi istilik dəyişikliyindən çox regional istilik fərqlilikləri görülür. Avqust ayı bürkülü şəkildə isti olur. Ölkədə iki yağışlı mövsüm var, Oktyabrdan Maya qədər şimal sahilləri, Maydan Oktyabra qədər cənub sahilləri yağışlı olur. Bu yağışlar, yalnız sərinlədici təsirlidir və yarım gün davam edir. İyun-sentyabr ayları qasırğa mövsümüdür.
Dominikan Respublikasında bütün il boyunca ilıq tropik bir hava hakimdir. Olduğunuz bölgəyə görə gün ərzində ya həmişə günəşli ya da günəşli ara ara buludlu bir səma hakimdir. İl ərzində ortalama istilik 18-27 C0 arasındadır.Ən sərin dövr noyabr-aprel arası, ən isti dövr may-oktyabr arasındadır.[9]
Aerodromlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikasında 8 beynəlxalq hava limanı var:
- Las Americas Beynəlxalq Hava Limanı (Santo-Dominqo)
- La Romana Beynəlxalq Hava Limanı
- Punta Cana Beynəlxalq Hava Limanı
- Əl Catey Beynəlxalq Hava Limanı (samana)
- Gregorio Luperon Beynəlxalq Hava Limanı (Puerto Plata)
- Santiago Beynəlxalq Hava Limanı
- L a Isabela Beynəlxalq Hava Limanı (Santo-Dominqo)[10]
Villayət və Bələdiyələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan republikası 31 vilayətə bölünür.
Ad və rəmzləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikası bayrağı - ağ bir xaç ilə ayrılmış dörd bölgədən meydana gəlir. Sol üst və sağ alt düzbucaqlı bölgələr mavi, sağ üst və sol alt bölgələr isə qırmızıdır. Mavi azadlığı, qırmızı müstəqillik uğrunda tökülən qanları, ağ xaç isə fədakarlığı işarələr.[11]
Dil
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ölkənin ana dili ispancadır. İspancanın yanında otellərdə və turistik bölgələrdə insanlar ingiliscə də danışır. Ziyarətçilər ölkədə turistik bölgələrin xaricinə çıxmağı planlayırlarsa, gündəlik danışıq dilindən bir neçə İspan sözü öyrənməsində fayda vardır.[12]
Mətbəxi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikanlar, ölkələri qədər rəngli amma bir o qədər sadə dadları olan bir yemək mədəniyyətinə malikdir. Qadınlar ölkələrində olan materiallarla ənənəvi yemək etməkdən qürur duyarlar. Orta və Cənubi Amerika mətbəxləri ilə bənzərlik göstərən yemək mədəniyyətlərinin əsas vəsaitləri; dəniz məhsulları, düyü, qara paxla, et və terevezlerdir.Ancaq. Yüngül dadlar və Hindistan cevizli ləzzətlər geniş yer tutur. Ölkədə yemək mədəniyyəti bölgədən bölgəyə dəyişiklik göstərməklə birlikdə ana yeməklər ümumiyyətlə eynidir.
Ənənəvi yeməklər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Naharda ümumiyyətlə pendir, Bacon və yaşıl muzla hazırlanan "mangu" xidmət edilir. Dərhal bütün otel və resortların nahar menyusunda olan manguyu sınağınızı tövsiyə edirik. Mangu eyni zamanda Dominikan mətbəxində axşamları da xidmət edilə bilən bir yeməkdir. "La Bandera Dominicana," deyilən yemək, günün ən əhəmiyyətli payı olan günorta yeməyində yeyilir. Düyü, paxla, et, tərəvəz və qızarmış banandan ibarət olan bu qab günün qalan hissəsi üçün bol-bol enerji ehtiva edər. Digər məşhur yeməklərdən biri də İspan tərzi edilən və düyü ilə xidmət edilən "Sancocho" dur. Müxtəlif köklər, yaşıl banan, avokado və toyuq ya da ətdən ibarət olan bu kombinasiya bəzən 7 ətin qarışığı olan Sancocho prieto ilə də aparılır. Bu tərifdə keçi əti də istifadə edilə bilər. Yabanı kekikle bəslənən heyvanların ətindən edildiyi üçün çox gözəl bir bir ləzzətə malikdir. Locrio və ya Dominikan düyünü, İspan paellasının bir adaptasiyası olaraq safrana bənzər bir ədviyyatla çox fərqli şəkillərdə hazırlana bilər. Samana yaxınlığında hindistancevizi ağacları həm sahil şeridinde müdhiş bir dekorasiya yaradır, həm də balıqlar üçün ləzzətli bir süd sousu təmin edər, buna Pescado con Coco deyilir. Cənubi sahili boyunca yarma, "Quipes" in (içli küftə) və ya "Tipili" nin (sonsuz) ana vəsaiti olaraq məşhur şəkildə istifadə edilir. Digər sevilən Dominikan ləzzətləri:
- "chicharrones də pollo" (kuşabaşı doğranmış qızarmış toyuq)
- "yucca cassava" (bir növ çörək)
- "mofongo" (yeşil muzlu yemek)
- "pastelitos" (paçanga böreği)
Şirniyyatlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yaxşı bir Dominikan yeməyi əsla şirini tamamlanmaz. Şəkər qamışı tarlarının hər yeri örtdüyü ölkədə təbii olaraq şirinlər ümumiyyətlə şəkərdən edilər. Kekslərə, pudinq, karamel dipli meyvələr və kremalar ən çox yeyilən şirinlər. Otel və resortlarda xidmət edilən digər şirniyyatlar:
- "arroz con Lex" (sütlaca bənzəyən bir növ şirin)
- "flan" (Creme brule'nin bir versiyası)
- "dulce də Lex" (Hindistan cevizli və ya meyvalı süd kremi)
- "dulce də coco" (qalın, şirin hindistancevizi Pestil)
- tropik şərbətli, makadamialı, hindistancevizli və romlu dondurmaları
- "bizcochos" (üzəri ağ yumurta kremli kekslərə)
- "frio frios" (meyvə şuruplu buz qəlibləri)
İçkilər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rom- Karib Rom istehsalının, Afrikali müstəmləkəçilərin kristal şəkər etmək üzrə yanlarında gətirdikləri şəkər qamışı və melasla başladığı düşünülür. Şəkər istehsalında istifadə edilən melas adlı sıxa Karib isti günəşi altında fermente olduğunun fərq edilməsi üzərinə, bu spirtli mayenin su ilə qarışdırılması yolu ilə rom içkisinin ilk formasına çatıldı. 1700-cü illərdə şəkər qamışı tarlaları və yan məhsulları iqtisadi və sosial həyatın inkişafını təyin edərkən 3 rom zavodunun da təməlləri atıldı. 1800lərin ortalarına doğru bu 3 firma; Andres Brugal Montaner, Don Erasmo Bermudez və Julian Barcelo, artıq öz düsturlarını və damızdırma üsullarını sınağa başlamışlar. Bu gün Brugal, Bermúdez və Barcelo, dünya tərəfindən məşhur rom nişanları halına gəlmişlər və dünyanın ən yaxşı romları arasında sayılmağa başlamışlar. Dominik Respublikası romları, Jamaica və Barbados romlarına görə daha təbii üsullarla damıtılmakta; Amerika ağ palıd fıçılarda yaşlandırıldıkları üçün şirin, dolğun bir dad daşıyırlar. Ən məşhur Dominik rom nişanları, "3B" olaraq da bilinən Bermudez, Brugal və Barcelo'dur.
Pivə- Dominik Respublikasında mütləq edilməsi lazım olanlar arasında President Birası'nın dadına baxmağı da saymaq lazımdır. Santo Domingo'da çıxarılan Presidente'den bir şüşə içmək bu pivənin səbəb bu qədər məşhur olduğunu anlamağa çatacaq. Yüngül bir dadı olan bu Pilsen tipi pivə yüzdə 6 spirt nisbətinə malikdir və çox soyuq olaraq xidmət edilir. President həqiqətən də çox xoş bir içimi olan bir pivə və Dominikliler də haqlı olaraq biralarıyla qürur duyarlar
Mamajuana- Mamajuana Dominik Respublikasında inkişaf etdirilən möcüzə bir içkidir. Müxtəlif bitkilər, köklər, yarpaqlar və rom, cin, şərab bal və limondan ibarət olan bu qarışıq xüsusilə mədə soyuqlamaq üçün bir müalicə xüsusiyyətindədir. Sağlamlıq, cinsi güc və bədən müqavimətini artırıcı bir iksir olduğuna inanılar və artıq yalnız Dominikli bir neçə ailə tərəfindən istehsal edilir.
Qəhvə- Karib ziyarət edənlər dünyadakı ən yaxşı sərt qəhvəni burada içkilərini bilərlər. Dominik Respublikası da olduğu coğrafi mövqe və iqlimi səbəbindən ən yaxşı orqanik qəhvə nüvələrinin yetişdiyi və bu səbəbdən ən zəngin aromalı qəhvənin istehsal olunduğu ölkələrdən biridir. Dominik Respublikasında qəhvə ticarətinin keçmişi 250 ildən daha köhnəyə söykənir. İldə 1 milyon paketten çox qəhvə ixracatı edən ölkədə 60.000 istehsalçı vardır. "Santo Domingo" adını daşıyan Dominik Respublikası qəhvəsi 6 fərqli bölgədə yetiştirilmektedir: Azua, Bani, Cibao, Barahona, Juncalito və Ocoa. Dominik qəhvəsi% 100 Arabica'dır və "nuevo mundo", "catuai", "caturra" və "bourbon" kimi variasiyaları mövcuddur. Yüksək seqmentlərdə yetişən qəhvələrin nüvələri daha zəngin bir dada və daha yüksək turşuluğu; alçaq bölgələrdə yetiştirilenler də tam tərsinə daha yüngül bir içimə və turşu nisbətinə malikdir. Dominik Respublikasında ümumiyyətlə qəhvə espresso fincanlarında, şəkərli və sütsüz olaraq istehlak edilər.[13]
Musiqi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikasının küçələrində gəzərkən, hansı şəhərdə olsanız olun, telefon köşklərindən, dükanların qapılarına asılmış, merenge və ya bachata gecələrinin elan ilanlarıyla qarşılaşarsınız. Ölkədə musiqi həyata hər zaman yoldaşlıq edən bir film musiqisi kimidir. Vasitələrdən, dükanlardan, lokantalardan, evlərdən davamlı musiqi səsləri yüksələr. Batımında sonra musiqinin ritmi nəbz atışı kimi havanı doldurur və insanlar gecə klublarının, əyləncə məkanlarını doldurmağa başlayır. Adanın həyat tərzini təşkil rəqsi, Dominikliler bir sənət olaraq görər və rəqs fiqurlarını göstərməkdən qürur duyarlar. Salsa, Latın caz kimi növlər məşhur olsa da Dominikan Respublikasının hər zaman, hər yerdə olan əsas musiqiləri merenge və bachatadır.
Merengue
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikasının milli rəqsi merengue, ənənəvi formasında üç nəfərlik qruplar tərəfindən icra edilir. Bu qruplar da akordiyon bənzəri bir çalğı olan "melodeon", səthinə sürtərək oğurlanan bir perküsyon aləti olan "guira" və ikitərəfli bir baraban olan "Tambora" dan ibarətdir. Ancaq bu ənənəvi forma saksofon, trompet, skripka, fleyta və piano kimi alətləri da içinə alacaq şəkildə genişlənmişdir. Merenguenin tempi rəqs edənləri ombalarını sürətli bir şəkildə yelləməyə məcbur edən təcavüzkar bir ritme əsaslanır. Merengue parçalarının sözləri ilk başlarda daha çox erotik məzmunlu və ictimai tabular olaraq ortaya çıxmış, bu da bu musiqi formasının daha geniş seqmentlər tərəfindən qəbul edilməsini yavaşlatmıştır. Bu gün merenge'lerin sözləri siyasət və aktual hadisələr kimi daha ümumi mövzuları əhatə edir hala gəlmişdir. Merengue o qədər məşhur hala gəlmişdir ki hər il yalnız merengeye ayrılmış iki festival təşkil edilir.
Merenguenin gerçək mənşəyinin nə olduğu mübahisəli olsa da bu musiqi növünün Afrika və Avropa elementlərinin bir birləşməsindən söykəndiyi görülməkdədir. Bəzi kəslər də merengenin tamamilə Dominik'e aid saf bir növ olduğunu və Talanquera Döyüşünün qazanılmasından sonra Tomas Torres adında bir əsgər tərəfindən hazırlandığını irəli sürərlər. Bir digər görüşə görə musiqi növünün ortaya çıxışında, Dominikan Respublikasının qabaqda gələn ticarət partnyorlarından Almaniyanın təsiriylə akordiyonun ölkə musiqisində geniş şəkildə istifadə edilməsinin payı vardır.
Bachata
[redaktə | mənbəni redaktə et]Merengueden çok daha yavaş bir dans olan bachata, ilk olarak adanın kırsal bölgelerinde 1960’lı yıllardan itibaren duyulmaya başlandı. Bachata, temel olarak Küba’ya özgü bolero’dan türetilmiş, ABD’nin R&B müziğine benzetilen bir türdür. Başlangıçta alt sınıflara özgü bir müzik olarak görülen bachatada büyük gruplar yerine gitar temelli melodiler hakimdir. Şarkı sözlerinde de genellikle hayatın zorlukları ve ilişkiler anlatılır.
Ortaya çıkan müziğe adını veren “Bachata” kelimesi de, yoksul kesimlere özgü partileri ve bu partilere giden insanları tanımlamak üzere zengin kesim tarafından kullanılmaya başlanmış ve yaygınlaşmıştır. Bachata müziği ve grupları Dominik müzik endüstrisi tarafından kabul görmeye başlamadan önce bu müzik türü uzunca bir süre ülkenin sokaklarında küçük gruplar tarafından gitar eşliğinde icra edildi. 70’lerin ve 80’lerin zorlu ekonomik koşullarında bachata yoksul sınıfların çektiği sıkıntıların ifadesi oldu. Şarkı sözleri genellikle kadınlara karşı olumsuz duygular içeriyordu ve içki içmek genellikle övülüyordu. Merenge gibi bachata da uygunsuz bir müzik türü olarak yasaklandı ve uzunca bir süre kitlesel tüketime dahil olamadı. Bachata ancak yakın zamanda şarkı sözlerinin “normalleşmesinin” ardından genel kabul görmeye başladı. Bugün artık bachata toplumun tüm kesimleri tarafından seviliyor ve bachata şarkıları da listelerde en üst sıralara kadar yükseliyor.
Musiqi festivalları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Musiqilə iç içə bir ölkə olan Dominikan Respublikasında bir çox musiqi festivalı keçirilir. Hər il bu musiqi festivallarına qatılmaq və damarlarında musiqi gəzən bu ölkənin başdöndürücü ritmlərini özünü buraxmaq üzrə dünyanın dörd yanından ziyarətçilər Dominikan Respublikasına gəlir.
Başlıca musiqi festivalları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Santo-Dominqo Merengue Festivalı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hər il iyulun son həftəsi və ya avqustun ilk həftəsində edilən bir həftə davamlı bu festival Santo-Dominqonun kordonboyu olan Maleconda qeyd olunar.
Puerto Plata Merengue Festivalı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Puerto Plata, hər il Oktyabrın üçüncü həftəsində bu coşğulu festivala ev sahibliyi edər.
Dominican Republic Jazz Festivalı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu festival şimalda 3 bölgəyə yayılır: Cabaret, Sosua və Puerto Plata. Hər il oktyabr ayında təşkil edilən festivala çox sayda beynəlxalq ünə sahib sənətçi iştirak edir.[14]
İdman
[redaktə | mənbəni redaktə et]Zəngin ekoloji müxtəlifliyə sahib 800 mili üzərindəki uzunluğuyla, Kariblərin ən geniş sahillərindən olan Dominikan Respublikası sahilləri gəmi turları üçün idealdır. Güclü küləyi, böyük dalğaları ilə külək sörfü, Boogie sörf, kiteboard kimi idmanlar üçün çox əlverişli olan Dominikan Respublikası sahilləri, rəngarəng dənizaltı həyatı da şnorkel və scuba dalışçılarına cazibədar imkanlar təqdim edir.
Dominikan Respublikası amatör balıqçılıq və golf üçün də dünyanın qabaqda gələn mərkəzləri arasında iştirak edir. Dünya tərəfindən məşhur qolfçu tərəfindən hazırlanan golf sahələri, aralarında ABŞ-nin keçmiş prezidentlərindən Bill Klinton və Corc H. Buşun da olduğu çox sayda məşhur adamın seçim etdiyi sahələr arasında var. Amatör balıqçılar üçün isə Dominikan Respublikası çox sayda balığın yatağı vəziyyətində. Dominikan Respublikası sahilləri hər il beynəlxalq durna balığı ovlama yarışmalarına ev sahibliyi edir. ESPN kanalının Punta Canada reallaşdırdığı durna balığı yarışması, Billfish Xtreme Tournament da bunlardan biri.[15]
Qolf
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikası yaxın zamanlarda sayları artan elit sahələri və delüks turizm xidmətləri, Karib, hətta bütün dünyanın ən gözdə golf ölkələrindən biri halına gəldi. Dünyanın dörd bir tərəfindən golf sevərlər məşhur dizaynerlərin əlində çıxma sahələrdə oynamaq üzrə Dominikan Respublikasını ziyarət edirlər. Ölkədə olan 19 golf sahəsinin dizaynçıları arasında Pete Dye, PB Dye, Jack Nicklaus, Arnold Palmer, Robert Trent Jones, Gary Player, Tom Fazio və Nick Faldo kimi bu sahədə dünya tərəfindən ad etmiş kəslər var. Uyğun xərclərlə avadanlıq icarəsi və peşəkar dərs almaq imkanının olduğu, okean mənzərəli bu gözəl sahələrdə hər səviyyədən oyunçunun golf zövqünü dadması mümkün.[16]
Dalğıc
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikasının rəngli sualtı dünyası sərbəst dalış və şnorkelle dalış üçün çox əlverişlidir. Ölkə hər zaman Kariblərdəki "ən yaxşı dalış bölgələri" siyahısının ən üst sıralarında iştirak etməkdədir. Dalış həvəskarları, ölkənin cənub sahillərində əsrlər əvvəlindən qalan batıq gəmi qalıqlarını kəşf edə və ya şimaldakı ilıq qoruyucu suların dadını çıxara. Dominikan Respublikası sahillərinin təcrübəli dalğıclar üçün gerçək bir dalış cənnəti olmasının yanında, təcrübəsiz şəxslərin də otellərin böyük əksəriyyəti tərəfindən təmin edilən təlimçiləri ilə bu fövqəladə rəngli sualtı dünyasını kəşfə çıkabilmesine imkan təmin edilməkdədir.[17]
Balıqçılıq
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominikan Respublikası, amatör balıkçılıkta Kariblərin gözdə mərkəzlərindən biri. Dominikan Respublikası sularında təşkil edilən müxtəlif yarışlarda tez-tez rekord böyüklükdə balıqlar tutulur. Ada xüsusilə durna balığı və yelkən balığı ovunda dünya səviyyəsində tanınan bir yer. Deniz balıkçılığının yanında, çox məşhur bir turistik fəaliyyət olmamaqla birlikdə Dominikan Respublikasında çay və göl balıkçılığı üçün də imkanlar var. Dominikan Respublikasında, dağların çevrelediği çayların kristal sularında ya da tropik bitki örtüyünün gözəlliyi içərisinə yerləşmiş göllərdə balıq ovlaya. Bu iş üçün ən yaxşı bölgələrdən biri böyük bir balıq ehtiyatına sahib olan Cotui qəsəbəsi yaxınlarındakı Hatillo Gölüdür.[18]
Kiteboard
[redaktə | mənbəni redaktə et]Cabarete'deki Kite Çimərliyində çox sayda kiteboard icarə firması tapmaq mümkün. Ayrıca kiteboardla yeni tanış olan və bu idmanı öyrənmək istəyən ziyarətçilər üçün də xüsusi dərslər və kurslar var.[19]
Külək sörfü
[redaktə | mənbəni redaktə et]Cabaretedəki bir çox oteldən sörf taxtası kirayəyə götürülə bilir. Külək sörfü üçün də dərs və kurs imkanları mövcud. Ən çox bilinən icarə və təhsil firmaları 20 ildir bu işi edən Carib Bic Center və Iguana Mama. Cabarete'nin yanında, ölkənin cənub sahillərində də külək sörfü edilə. Xüsusilə Las Salinas və Las Calderas çimərlikləri külək sörfü üçün uyğun. Bu bölgə Cabaretee görə daha sakit olduğu üçün xüsusilə yeni başlayan idmançılar tərəfindən seçim edilir. Cənubdakı çimərliklərdə avadanlıq kiralanabilecek yerlər yoxdur, ancaq bu idmanla məşğul olan yerli xalq avadanlıq mövzusunda köməkçi ola bilir.[20]
Sörf
[redaktə | mənbəni redaktə et]Puerto Plata bölgəsində və Playa Grande'nin şərqinə doğru olan şimal sahillərində 16 əhəmiyyətli sörf nöqtəsi var. Bu bölgələrdə sörf üçün ən yaxşı mövsüm dekabr ayından marta qədər olan zaman dilimidir. Bu zaman dilimində dalğaların hündürlüyü 3 metrə qədər çıxa bilir. Ölkənin ən məşhur sörf bölgəsi olan Əl Encuentro, Cabarete'ye yalnız 10 dəqiqə sürüş məsafəsində var. Ayrıca əl Encuentro'ya qonşu Coco Pipe və La Preciosa bölgələri də dünya standartlarına sörf bölgələrinin.
Ölkənin cənub sahillərində isə Haiti sərhədindən La Romana yaxınlarına qədər 20-yə yaxın sörf sahəsi var. Bu sahillərdə hər səviyyədəki sörfçü üçün uyğun şərtlər mövcud. Yeni başlayanlar, deneyimliler və sörfçü deyimiylə "Kamikaze" üçün uyğun sörf sahələri tapmaq mümkün. Şimal bölgəsində gündəlik kurslarda 2 həftəlik təhsillərə qədər kurs verən çox sayda sörf düşərgəsi var. Əlinin Sörf Kampı olaraq da bilinən bölgənin ən yaxşı sörf düşərgəsi Cabaret s Surf Camp, kursun yanında kiçik daxma və dairələrdə yerləşmə imkanı da təmin edir.[21]
Kazinolar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bütün günü güneşlenerek və ya sörf edərək keçirdikdən sonra gecə casino'larda şansınızı təcrübəyə bilərsiniz. Rəngli işıqlar, gülər üzlü personal, qazananların coşğusu, jeton şıkırtıları arasında əyləncəli və həyəcanlı bir gecə sizləri gözləyir. Hər tətil kompleksində az qala 24 saat açıq bir qumarxanaların rast gəlmək mümkün. Las-Veqas qaydalarının etibarlı olduğu Dominikan Respublikası Casino'larında, casino qazancı və müştəri qazancı az qala eyni səviyyədə tutur. Casino'ların çoxunda ATM cihazları var, hətta kredit kartı qəbul edən casinolar belə mövcud.[22]
Valyuta
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dominik Respublikasının rəsmi pul vahidi Dominik Pesosudur. Şərq Karib dolları da istifadə edilməkdədir.
Milli pul vahidi Dominikan Peso'sudur. Ancaq bunun yanında ABŞ dolları da xüsusilə turistik bölgələrdə tez-tez istifadə olunur və seçim edilir. ABŞ dolları olduqca güclü olduğundan uyğun bir siyahı tətbiq. Valyuta büroları Casas də Cambiodur. Kredit kartları və səyahət Çekləri ölkə daxilində bir çox turistik bölgədə qəbul edilməkdədir. Şəhərlərdə və sahil bölgələrində bankların ATMləri var.[23]
Turizm
[redaktə | mənbəni redaktə et]Xristofor Kolumbun yeni dünyanı kəşfində ilk ayaq basdığı yer olan Dominikan Respublikası, son illərdə keçirdiyi dəyişmə zənciriylə Kariblərin ən lüks tətil məkanlarından biri halına gəlmişdir. Dünya Turizm Təşkilatı statistikalarına görə Dominikan Respublikası Kariblərdə ən məşhur turizm yeridir.[24] Turizm, Dominikan Respublikasının iqtisadiyyatında əhəmiyyətli yer tutur.
Şəkillər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Santo Domingo yerləşən Alcazar de Colón, Amerika ən qədim Viceregal yaşayış yeri
- Juan Pablo Duarte geniş şəkildə Dominikan Respublikası və 1844-cü ildə Haiti idarəsinin üstəqillik memarı hesab edilir
- La Trinitaria Dominikan Respublikasının formalaşması və müstəqillik təşkilatçısı idi
- General Gregorio Luperon - Dominikan Respublikasının bərpa qəhrəmanı və Respublika olduqdan sonra Prezidenti
- ABŞ Marinesi 1916cı il işğalında]]
- Rafael Leonidas Trujillo 1930-cu ildən 1961-ci Dominikan Respublikasını idarə etdi
- President Leonel Fernández Julio Valdez ilə
- Pedernales, Dominican Republic, May 2007.
- Bərə
- La Punta Pescadora florası
- Los Haitises Milli Parkı göründüyü kimi San Lorenzo bəy (Dominikan Respublikası)
- Oviedo gölü, Pedernales - Dominikan Respublikası
- Las Karitas
- Las Karitas
- Dominikan Respublikası 2008 Yay
- Dominikan Respublikasının Cordillera Mərkəzi yerləşən Haiti qanunsuz immiqrasiya nəzarət üçün sərhəd keşikçi qülləsi
- Mangroves - Los Haitises Milli Park (Dominikan Respublikası)
- San Lorenzo bəy - yuvalayan quşlar ilə bir ada - Los Haitises Milli Parkı, Dominikan Respublikası
- Kosta nümayəndələri.
- Dominikan Respublikası Cap Cana Marina.
- Puerto Plata, Dominikan Respublikası
- Amapolas - Jobanas
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 29 // Constitution of the Dominican Republic. 2000.
- ↑ 1 2 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Dünya Bankı.
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr.
- ↑ "Dominican Republic". 2009-10-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-04.
- ↑ "Dominican Republic History". 2015-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-04.
- ↑ "Dominikan Respublikası haqq;nda (tr)". 2013-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Dominikan Respublikasının tarixi (tr)". 2012-05-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Dominikan Respublikasının coğrafiyası (tr)". 2012-05-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "İqlim (tr)". 2013-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Aerodromlar (tr)". 2013-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Bayrağın simvolları". 2023-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Dil (tr)". 2013-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Dominikan Respublikasının mətbəx mədəniyyəti (tr)". 2014-03-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Donimikan Respublikasının Musiqisi haqda (tr)". 2014-03-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Idman (tr)". 2011-06-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Qolf (tr)". 2011-06-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Dalğıc (tr)". 2012-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Balıqçılıq (tr)". 2012-02-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Kiteboard (tr)". 2011-06-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Külək sörfü (tr)". 2011-06-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Sörf (tr)". 2011-06-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "Kazinolar (tr)". 2012-02-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ "pul (tr)". 2013-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-05.
- ↑ Dominican Golf; The Caribbean's number one destination goes for the green. Arxivləşdirilib 2010-05-29 at the Wayback Machine Executive Traveler - Jurnal (en)
Biblioqrafiya (ingilisсə)
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ThatsDominican.Com. "Dominican Republic Population". June 18, 2011.
- Dominican Today. "Dominican Government hints at blackout to justify electricity hike". June 1, 2006. June 3, 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 4, 2013.
- Dominican Today. "Dominican Republic north-south power grid almost finished (Correct)". April 29, 2009. October 15, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 4, 2013.
- Guitar, Lynne. 2002. Documenting the Myth of Taíno Extinction KACIKE: The Journal of Caribbean Amerindian History and Anthropology [On-line Journal], 2002 December. Special Issue.
- Harvey, Sean. The Rough Guide to The Dominican Republic. Rough Guides. 2006. ISBN 1-84353-497-5.
- (isp.) Listin Diario. "Los apagones toman fuerza en circuitos de barrios PRA". April 11, 2007. İstifadə tarixi: May 24, 2007.
- (isp.) Listin Diario. "El 22% de los nacimientos son de madres haitianas". January 21, 2008.
- (isp.) Listin Diario. "Dice el 80,6 por ciento de los dominicanos tiene teléfonos". June 5, 2009. January 16, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 4, 2013.
- Luna Calderón, Fernando (2002). ADN Mitocondrial Taíno en la República Dominicana. KACIKE: Revista de la historia y antropología de los indígenas del Caribe [Revista electrónica], December 2002, Edición Especial.
- Martínez Cruzado, Juan C. 2002. The Use of Mitochondrial DNA to Discover Pre-Columbian Migrations to the Caribbean: Results for Puerto Rico and Expectations for the Dominican Republic KACIKE: The Journal of Caribbean Amerindian History and Anthropology [On-line Journal], 2002 December. Special Issue.
- Matibag, Eugenio. Haitian-Dominican Counterpoint: Nation, State, and Race on Hispaniola. Macmillan. 2003. ISBN 0-312-29432-8.
- New York Times. "Why Harlem Drug Cops Don't Discuss Race". The New York Times. July 9, 2009.
- UN News Centre. 2007 October 30. UN experts find ‘profound and entrenched’ racial bias in Dominican Republic.
- Wilderotter, James A. "Memorandum for the File, "CIA Matters", by James A. Wilderotter, Associate Deputy Attorney General, 3 January 1975" (PDF). National Security Archive. January 3, 1975.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Hökuməti
- (isp.) Dominikan Respublikası
- Nazirlər Kabinetinin üzvləri[ölü keçid]
- Dünya Bankı Dominikan Respublikası
- Ümumi məlumat
- Dominikan Respublikası Arxivləşdirilib 2008-07-05 at the Wayback Machine UCB Kitabxanalar GovPubs da
- Dominikan Respublikası anket - BBC News-də olan
- Dominikan Respublikası İnkişaf Proqnozlarda Beynəlaxal gələcək
- Səyahət
, Sosial İnkişaf
- Mədəniyyət
- Musiqi