Orhan Pamuk – Wikipedia, wolna encyklopedia

Orhan Pamuk

Data i miejsce urodzenia	7 czerwca 1952 Stambuł
Narodowość	turecka
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Nazywam się Czerwień Śnieg Biały zamek
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Orhan Pamuk (ur. 7 czerwca 1952 w Stambule) – turecki pisarz, laureat Nagrody Nobla z dziedziny literatury w 2006^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wychował się w bogatej rodzinie. W młodości kształcił się na malarza. Ukończył American Robert College w Stambule, a następnie studiował architekturę na tamtejszej politechnice, jednak po trzech latach porzucił ją, jak i ambicje zostania artystą lub architektem. Później studiował również dziennikarstwo na Uniwersytecie w Stambule, lecz nigdy nie pracował jako dziennikarz. Od 23. roku życia zajmuje się wyłącznie pisarstwem.

W jego kraju określa się go mianem komentatora społecznego, mimo iż sam uważa się za twórcę fikcji literackiej, bez skłonności politycznych. Należy do grona „oświeconych” intelektualistów tureckich, o nieortodoksyjnych poglądach religijnych, otwartych na integrację Turcji z Unią Europejską. Był pierwszym pisarzem świata muzułmańskiego, który publicznie potępił fatwę skazującą na śmierć Salmana Rushdiego.

W swoich książkach opisuje często kontakt kultur Wschodu i Zachodu. Jego twórczość przetłumaczono na ponad 40 języków.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 60. MFF w Cannes (2007).

Krytyka i represje[edytuj | edytuj kod]

Pamuk był kilkakrotnie obiektem ataków tureckich środowisk ekstremistycznych, związanych jednak nie z islamskim fundamentalizmem, ale ze świeckim nacjonalizmem i wojskiem. W 2005 w miejscowości Bilecik palono jego książki, a prefekt jednego z regionów prowincji Isparta nakazał wycofanie jego książek z bibliotek. W tym samym roku Pamukowi wytoczono proces po tym, jak wspomniał w jednej ze szwajcarskich gazet, że w Turcji zabito milion Ormian (rzeź Ormian) i 30 000 Kurdów. Zarzuty wycofano 22 stycznia 2006.

Powieści[edytuj | edytuj kod]

• Cevdet Bey Ve Oğulları („Cevdet Bej i synowie”, 1982)
• Sessiz Ev („Dom ciszy”, 1983)
• Beyaz Kale („Biały zamek”, 1985)
• Kara Kitap („Czarna księga”, 1990)
• Gizli Yüz („Ukryta twarz”, 1992)
• Yeni Hayat („Nowe życie”, 1994)
• Benim Adim Kırmızı („Nazywam się Czerwień”, 2000)
• Kar („Śnieg”, 2002)
• İstanbul: Hatıralar ve Şehir („Stambuł. Wspomnienia i miasto”, 2003)
• Masumiyet Müzesi („Muzeum niewinności”, 2008)
• Kafamda Bir Tuhaflık („Dziwna myśl w mej głowie”, 2014)
• Kırmızı Saçlı Kadın („Rudowłosa”, 2016)

Eseje[edytuj | edytuj kod]

• Öteki Renkler: Seçme Yazılar Ve Bir Hikâye („Inne kolory”, 1999)

Przekłady na język polski[edytuj | edytuj kod]

• Śnieg (Kar), przeł. Anna Polat, Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Nazywam się Czerwień (Benim Adım Kırmızı), przeł. Danuta Chmielowska, Wydawnictwo Literackie, 2007.
• Nowe życie (Yeni Hayat), przeł. Anna Mizrahi, Wydawnictwo Literackie, 2008.
• Stambuł. Wspomnienia i miasto (İstanbul: Hatıralar ve Şehir), przeł. Anna Mizrahi Wydawnictwo Literackie, 2008.
• Dom ciszy (Sessiz Ev), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2009.
• Biały zamek (Beyaz Kale), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2009.
• Muzeum niewinności (Masumiyet Müzesi), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2009.
• Cevdet Bej i synowie (Cevdet Bey ve Oğulları), przeł. Anna Mizrahi, Wydawnictwo Literackie, 2010.
• Czarna księga (Kara Kitap), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2011.
• Inne kolory (Öteki Renkler), przeł. Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie, 2012.
• Pisarz naiwny i sentymentalny (The Naive and the Sentimental Novelist), przeł. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, 2012.
• Dziwna myśl w mej głowie (Kafamda Bir Tuhaflık), przeł. Piotr Kawulok, Wydawnictwo Literackie, 2015.
• Rudowłosa (Kırmızı Saçlı Kadın), przeł. Piotr Kawulok, Wydawnictwo Literackie, 2017

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

• Milliyet Roman Yarışması Ödülü (1979)
• Orhan Kemal Roman Ödülü (1983)
• Madaralı roman Ödülü (1984)
• The Independent Award for Foreign Fiction (1990)
• Prix de la Découverte Européenne (1991)
• Prix France Culture (1995)
• Prix du Meilleur Livre Étranger (2002)
• Premio Grinzane Cavour (2002)
• The IMPAC Dublin Award (2003)
• Ricarda-Huch-Preis (2005)
• Pokojowa Nagroda Księgarzy Niemieckich (2005)
• Prix Médicis étranger (2005)^[2]
• Prix Méditerranée Étranger (2006)
• Literacka Nagroda Nobla (2006)
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Bukareszteńskiego (2008)^[3]
• Nagroda Sonning (2012)^[4]
• Krzyż Oficerski francuskiej Legii Honorowej (2012)^[5]
• Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (2023)^[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Oficjalna strona Orhana Pamuka
• Orhan Pamuk na stronie literackiej Nagrody Nobla (ang.)
• Recenzje książek autora publikowane w miesięczniku „Nowe Książki”