XXI wiek – Wikipedia, wolna encyklopedia

XX wiek ~ XXI wiek ~ XXII wiek

Lata 2000. • Lata 2010. • Lata 2020. • Lata 2030. • Lata 2040. • Lata 2050. • Lata 2060. • Lata 2070. • Lata 2080. • Lata 2090.

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038
XXI wiek – obecny wiek naszej ery, pierwszy wiek trzeciego tysiąclecia według kalendarza gregoriańskiego. XXI wiek rozpoczął się 1 stycznia 2001 roku (wbrew częstemu mniemaniu i uroczystej oprawie nadejścia roku 2000) i zakończy się 31 grudnia 2100 roku^[1][2].

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych, XXI wiek niekoniecznie rozpoczął się w 2001 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1989 lub 1991 rok. W niektórych najnowszych opracowaniach za początek nowego wieku (lub nawet epoki) uznaje się też niekiedy 11 września 2001 roku. Wspomniane daty są na razie propozycjami i nie przeniknęły jeszcze na stałe do ogólnie przyjętej periodyzacji historii^[3].

Ważniejsze wydarzenia[edytuj | edytuj kod]

I dekada[edytuj | edytuj kod]

2001[edytuj | edytuj kod]

• 15 stycznia: Powstanie Wikipedii.
• 20 stycznia: Zaprzysiężenie George W. Busha na prezydenta USA.
• 23 marca: Spalenie stacji orbitalnej Mir w atmosferze ziemskiej.
• 1 kwietnia: Pierwszy nowożytny kraj, Holandia, zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci.
• 28 kwietnia: Lot Dennisa Tito na MSK za 20 mln $, pierwszy turystyczny lot w kosmos.
• 11 września: Zamach terrorystyczny na World Trade Center i Pentagon (2973 ofiary).
• 7 października: Rozpoczęcie wojny w Afganistanie przez NATO w celu obalenia rządów Talibów.
• 26 października: Uchwalenie ustawy Patriot Act w Stanach Zjednoczonych.
• 12 listopada: Katastrofa lotu American Airlines 587 w Nowym Jorku (265 ofiar).

2002[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Wprowadzenie waluty euro do obiegu w 11 państwach Unii Europejskiej (w Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburgu, Niemczech, Portugalii, i Włoszech) oraz w 3 innych państwach (w Monako, San Marino i Watykanie).
• 30 stycznia: Powrót sondy 2001 Mars Odyssey na orbitę Marsa.
• 20 maja: Uzyskanie niepodległości przez Timor Wschodni.
• 9 lipca: Powołanie Unii Afrykańskiej.
• 12 października: Zamach terrorystyczny na Bali (202 ofiary).
• 23-26 października: Atak na moskiewski teatr na Dubrowce (173 ofiary).
• 10 września: Wstąpienie Szwajcarii do ONZ.

2003[edytuj | edytuj kod]

• 1 lutego:
  • Katastrofa promu Columbia (7 ofiar).
  • Wejście w życie traktatu nicejskiego.
• 4 lutego: Koniec Jugosławii – stworzenie luźnego związku dwóch republik przez Serbię i Czarnogórę.
• 20 marca: Rozpoczęcie drugiej wojny w Zatoce Perskiej przez Stany Zjednoczone.
• 22 marca: Bombardowanie Bagdadu przez siły ONZ.
• 29 marca: Początek epidemii SARS na Dalekim Wschodzie (774 ofiary).
• 9 kwietnia: Obalenie rządów Saddama Husajna, zajęcie Bagdadu przez wojska amerykańskie.
• sierpień: Upały w zachodniej Europie (52 000 ofiar).
• 15 października: Pierwszy chiński załogowy lot kosmiczny – Shenzhou 5.
• 21 października: Odkrycie Eris – największej znanej planety karłowatej.
• 22 października: Ostatni lot naddźwiękowego samolotu Concorde.
• 26 grudnia: Trzęsienie ziemi w irańskim mieście Bam (magnituda 6,6; 26271 ofiar).

2004[edytuj | edytuj kod]

• 4 stycznia: Lądowanie sondy Mars Exploration Rover na Marsie.
• 26 lutego: Katastrofa lotnicza nad Bośnią i Hercegowiną, w której zginął prezydent Macedonii Boris Trajkowski (9 ofiar).
• 11 marca: Zamachy na pociągi w Madrycie (191 ofiar).
• 1 maja: Dołączenie Polski, Czech, Słowenii, Słowacji, Węgier, Litwy, Łotwy, Estonii, Cypru i Malty do Unii Europejskiej.
• 9 maja: Śmierć Achmata Kadyrowa w wyniku zamachu dokonanego przez czeczeńskich separatystów.
• 29 października: Podpisanie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, który nie został ratyfikowany przez wszystkie państwa UE.
• 22 listopada: Wybuch pomarańczowej rewolucji na Ukrainie, przejęcie władzy przez opozycję.
• 26 grudnia: Trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim (magnituda 9,1; 230 000 ofiar).

2005[edytuj | edytuj kod]

• 14 stycznia: Lądowanie sondy Cassini-Huygens na powierzchni Tytana.
• 14 lutego: Założenie serwisu YouTube.
• 16 lutego: Wejście w życie Protokołu z Kioto.
• 2 kwietnia: Śmierć papieża Jana Pawła II.
• 19 kwietnia: Wybór Josepha Ratzingera na papieża.
• 4 lipca: Osiągnięcie komety Tempel 1 przez sondę Deep Impact.
• 7 lipca: Zamachy na metro w Londynie (56 ofiar).
• 28 sierpnia: Huragan Katrina (1836 ofiar).
• 7 listopada: Przeniesienie stolicy Mjanmy z Rangunu do Naypyidaw.
• 22 listopada: Angela Merkel została pierwszą kobietą na stanowisku Kanclerza Niemiec.

2006[edytuj | edytuj kod]

• 19 stycznia: Rozpoczęcie misji przez sondę New Horizons.
• 10 marca: Wejście sondy Mars Reconnaissance Orbiter na orbitę Marsa.
• 11 kwietnia: Dołączenie Iranu do „państw atomowych na świecie”.
• 3 czerwca: Uzyskanie niepodległości przez Czarnogórę i jej wejście do ONZ.
• 12 lipca-14 sierpnia: II wojna libańska pomiędzy Izraelem a Hezbollahem.
• 24 sierpnia: Zdegradowanie Plutona do rangi planety karłowatej przez IAU.
• 9 października: Pierwszy udany północnokoreański test nuklearny.
• 23 listopada: Otrucie Aleksandra Litwinienko.
• 21 grudnia: Początek Wojny w Somalii pomiędzy islamistami z Unii Trybunałów Islamskich a Somalią wspieraną przez Etiopię.
• 30 grudnia: Stracenie Saddama Husajna.

2007[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Dołączenie Rumunii i Bułgarii do Unii Europejskiej. Przyjęcie euro przez Słowenię.
• lipiec: Początek kryzysu finansowego.
• 13 grudnia: Podpisanie traktatu lizbońskiego.

2008[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Przyjęcie euro przez Cypr i Maltę.
• 17 lutego: Ogłoszenie niepodległości przez Kosowo.
• 10 marca: Zamieszki na tle politycznym w Tybecie.
• 12 maja: Trzęsienie ziemi w prowincji Syczuan w Chinach (magnituda 8,0; 69181 ofiar).
• 7-16 sierpnia: Wojna w Osetii Południowej.
• 25 sierpnia: Uznanie niepodległości Osetii Południowej i Abchazji przez Rosję.
• 10 września: Uruchomienie Wielkiego Zderzacza Hadronów we Francji i w Szwajcarii.
• 15 września: Upadłość banku Lehman Brothers.
• 4 listopada: Wybór Baracka Obamy na prezydenta USA.
• 27 grudnia 2008 – 18 stycznia 2009: operacja Płynny Ołów – operacja militarna w Strefie Gazy przeprowadzona przez Izrael w celu likwidacji członków i zniszczenia infrastruktury Hamasu (około 1400 ofiar).

2009[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Przyjęcie euro przez Słowację.
• 24 stycznia: Dymisja rządu Geira Haarde po protestach przeciwko kryzysowi finansowemu na Islandii.
• 1 czerwca: Katastrofa lotu Air France 447 na Oceanie Atlantyckim (228 ofiar).
• 11 czerwca 2009 – 10 sierpnia 2010: Pandemia grypy A/H1N1 (około 200 000 ofiar).
• 12 czerwca: Początek zamieszek po wyborach prezydenckich w Iranie.
• 25 czerwca: Śmierć piosenkarza Michaela Jacksona.
• 16 sierpnia: Ukończenie budowy najwyższego budynku na Ziemi – Burdż Chalifa (828 m).
• 16 sierpnia: Ustanowienie rekordu świata w biegu na 100 metrów przez Usaina Bolta na MŚ w Berlinie (9,58 s).
• 18 grudnia: Premiera filmu Avatar – najbardziej dochodowej produkcji w historii kina.

2010[edytuj | edytuj kod]

• 12 stycznia: Trzęsienie ziemi na Haiti (magnituda 7,0; 316 000 ofiar).
• 10 kwietnia: Katastrofa polskiego Tu-154 w Smoleńsku, śmierć Prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego i całej towarzyszącej mu polskiej delegacji (96 ofiar).
• 5 maja: Początek protestów w Grecji z powodu kryzysu finansowego.
• 3 czerwca: Początek eksperymentu Mars-500.
• 27 czerwca: Pierwsza udana transplantacja całej twarzy.
• 15 lipca: Wyciek ropy na Zatoce Meksykańskiej.
• 13 października: Akcja ratownicza 33 górników zasypanych w kopalni w Chile.
• 28 listopada: Ujawnienie depesz amerykańskiej dyplomacji przez WikiLeaks.
• 17 grudnia: Początek protestów w krajach arabskich przeciwko dyktatorskim władzom.

II dekada[edytuj | edytuj kod]

2011[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Przyjęcie euro przez Estonię.
• 14 stycznia: Odsunięcie od władzy Zajna al-Abidin ibn Aliego w wyniku Rewolucji w Tunezji.
• 11 lutego: Obalenie Husniego Mubaraka w Egipcie w wyniku rewolucji w Egipcie.
• 15 lutego-23 października: Wojna domowa w Libii.
• 20 października: Obalenie i zabicie Mu’ammara al-Kaddafiego.
• 11 marca: Fala tsunami i trzęsienia ziemi na terenie Japonii (magnituda 9,0; 15 891 ofiar).
• 11 marca: Katastrofa elektrowni jądrowej Fukushima I.
• 15 marca: Początek wojny domowej w Syrii.
• 19 kwietnia: Rezygnacja Fidela Castro z funkcji I sekretarza Komunistycznej Partii Kuby.
• 2 maja: Zabicie Osamy bin Ladina w miejscowości Abbottabad w Pakistanie.
• 9 lipca: Proklamacja niepodległości Sudanu Południowego w wyniku II wojny domowej w Sudanie.
• 21 lipca: Ostatni lot wahadłowca (Atlantis).
• 22 lipca: Zamachy w Oslo i na wyspie Utøya (76 ofiar).
• lipiec-sierpień: Głód na Półwyspie Somalijskim (około 300 000 ofiar).
• 17 września: Początek demonstracji Okupuj Wall Street w Nowym Jorku.
• 31 października: Urodziny siedmiomiliardowego człowieka na Ziemi.
• 17 grudnia: Śmierć Kim Dzong Ila i przejęcie władzy przez Kim Dzong Una w Korei Północnej.

2012[edytuj | edytuj kod]

• 13 stycznia: Katastrofa statku Costa Concordia (32 ofiary)
• 17 stycznia: Wybuch wojny domowej w Mali.
• 24 stycznia: Protesty przeciwko ACTA.
• 28 czerwca: Zaprezentowanie na łamach Science metody inżynierii genetycznej CRISPR/Cas.
• 4 lipca: Ogłoszenie odkrycia Bozonu Higgsa.
• 6 sierpnia: Lądowanie łazika Curiosity na Marsie.
• 29 listopada: Uzyskanie statusu nieczłonkowskiego państwa obserwatora ONZ przez Palestynę.

2013[edytuj | edytuj kod]

• 28 lutego: Abdykacja papieża Benedykta XVI.
• 15 lutego: Upadek meteorytu w Czelabińsku.
• 5 marca: Śmierć Hugo Cháveza.
• 13 marca: Wybór Jorge Mario Bergoglio na papieża.
• 1 lipca: Dołączenie Chorwacji do Unii Europejskiej.
• 3 lipca: Zamach stanu w Egipcie, obalenie prezydenta Muhammada Mursiego.

2014[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Przyjęcie euro przez Łotwę.
• 22 lutego: Odsunięcie od władzy Wiktora Janukowycza na Ukrainie.
• 23 lutego: Początek kryzysu krymski, wybuch wojna w Donbasie.
• marzec: Wybuch epidemii gorączki krwotocznej Ebola w Afryce Zachodniej (11 149 ofiar).
• 8 marca: Zaginięcie lotu Malaysia Airlines 370 nad Morzem Południowochińskim (239 ofiar)
• 18 marca: Aneksja Krymu do Rosji.
• 12 maja: Ogłoszenie niepodległości przez Doniecką i Ługańską Republiki Ludowe.
• 8 lipca: Początek konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
• 17 lipca: Zestrzelenie samolotu linii lotniczej Malaysia Airlines przez prorosyjskich separatystów na Ukrainie (298 ofiar).
• 29 czerwca: Ogłoszenie powstania kalifatu w Iraku i w Syrii pod nazwą Państwo Islamskie.
• 18 września: Referendum niepodległościowe w Szkocji – zwycięstwo przeciwników niepodległości (55,30%).
• 12 listopada: Lądowanie lądownika Philae na jądrze komety 67P/Czuriumow-Gierasimienko.

2015[edytuj | edytuj kod]

• 2015: Kryzys migracyjny w Europie, masowy napływ migrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej do Europy.
• 1 stycznia: Przyjęcie euro przez Litwę.
• 3-8 stycznia: Masakra w Baga dokonana przez Boko Haram (12 000 ofiar).
• 7 stycznia: Zamach na redakcję Charlie Hebdo (12 ofiar).
• 27 lutego: Zabójstwo Borisa Niemcowa w centrum Moskwy.
• 24 marca: Katastrofa lotu Germanwings 9525 we francuskich Alpach. (150 ofiar).
• 14 lipca: Przelot sondy New Horizons obok Plutona.
• 13 listopada: Zamachy w Paryżu: ataki m.in. w teatrze Bataclan i w pobliżu Stade de France (129 ofiar).
• 24 listopada: Zestrzelenie rosyjskiego Su-24 przez siły tureckie na pograniczu turecko-syryjskim

2016[edytuj | edytuj kod]

• 11 lutego: Potwierdzenie istnienia fal grawitacyjnych.
• 12 lutego: Pierwsze w historii spotkanie papieża Franciszka i patriarchy Cyryla I na Kubie.
• 3 marca: Odkrycie galaktyki GN-z11 przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a – najodleglejszej, znanej galaktyki we wszechświecie.
• 22 marca: Zamachy w Brukseli: wybuchy w metrze i na lotnisku (34 ofiary).
• 3 kwietnia: Początek afery Panama Papers.
• 1 czerwca: Oddanie do użytku tunelu Gotthard-Basistunnel – najdłuższego tunelu na świecie.
• 23 czerwca: Referendum ws. wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej – 51,9% opowiedziało się za wyjściem, 48,1% przeciw.
• 8 listopada: Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych i wybór Donalda Trumpa na 45 Prezydenta Stanów Zjednoczonych.
• 25 listopada: Śmierć Fidela Castro.

2017[edytuj | edytuj kod]

• 20 stycznia: Zaprzysiężenie Donalda Trumpa na 45 prezydenta USA.
• 7 maja: Wybory prezydenckie we Francji – Emmanuel Macron wybrany Prezydentem Francji.
• 9 lipca: Wyzwolenie Mosulu przez siły rządowe Iraku z rąk Państwa Islamskiego.
• 24 września: Wybory parlamentarne w Niemczech – czwarta reelekcja Angeli Merkel na stanowisku Kanclerza Niemiec.
• 25 września: Referendum niepodległościowe w Kurdystanie.
• 1 października: Referendum w Katalonii w 2017 roku.
• 27 października: Proklamacja niepodległości przez parlament Katalonii. Reakcją Hiszpańskiego rządu było rozwiązanie parlamentu Katalonii.
• 14 listopada: Wskutek Zamachu stanu w Zimbabwe – Robert Mugabe oddaje władzę po 37 latach rządów dyktatorskich.
• 6 grudnia: Oficjalne uznanie przez Donalda Trumpa Jerozolimy za stolicę Izraela i wydanie polecenia Departamentowi Stanu rozpoczęcia procedury przenoszenia amerykańskiej ambasady, na mocy uchwalonej ustawy o ambasadzie w Jerozolimie.

2018[edytuj | edytuj kod]

• 6 lutego: Pierwszy lot rakiety Falcon Heavy.
• 11 marca: Wprowadzenie poprawki do chińskiej konstytucji, która usuwa limity czasowe dla przewodniczących ChRL, co nadało Xi Jinpingowi status „Prezydenta za życia”.
• 11 kwietnia: Katastrofa lotnicza w Bufarik (257 ofiar).
• 19 kwietnia: Zaprzysiężenie Miguela Díaz-Canela na prezydenta Kuby, czyniąc go pierwszym prezydentem od 1959, który nie był spokrewniony z Fidelem Castro.
• 27 kwietnia: Na szczycie koreańskim w Panmundżom doszło do pieszego spotkania w historii przywódcy Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej z prezydentem Korei Południowej.
• 3 maja: ETA oficjalnie ogłosiła, że zakończyła swoją działalność.
• 25 maja: wejście w życie ogólnego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 kwietnia 2016 r. o ochronie danych (RODO).
• 8 czerwca – 10 lipca: Akcja ratunkowa w jaskini Tham Luang.
• 12 czerwca: Pierwsze spotkanie przywódców Stanów Zjednoczonych i Korei Północnej.
• 9 lipca: Oficjalne zakończenie wojny erytrejsko-etiopskiej.
• 17 lipca: podpisano partnerstwo gospodarcze między Unią Europejską a Japonią, które jest największą dotąd na świecie dwustronną umową o wolnym handlu, obejmującą prawie jedną trzecią światowego PKB.
• 17 listopada: początek protestów żółtych kamizelek we Francji.
• 15 grudnia: Odbył się sobór zjednoczeniowy, w którym wzięli udział przedstawiciele Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego oraz Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, a także oddzielni przedstawiciele Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego powołano Kościół Prawosławny Ukrainy, a na jego zwierzchnika wybrano biskupa Epifaniusza.

2019[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Przelot sondy New Horizont obok obiektu (486958) Arrokoth.
• 3 stycznia: Lądowanie chińskiej sondy Chang’e 4, z łazikiem Yutu 2 po niewidocznej stronie Księżyca.
• 13 stycznia: Zamach nożownika podczas 27. finału WOŚP na prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, w wyniku którego zmarł następnego dnia. 18 stycznia została ogłoszona dwudniowa żałoba narodowa.
• 23 stycznia: Przez kryzys prezydencki w Wenezueli, lider opozycji Juan Guaidó, ogłosił się prezydentem, a poparcia mu udzieliły Stany Zjednoczone. Przez to dotychczasowy prezydent Wenezueli Nicolás Maduro zerwał stosunki z USA.
• 15 marca: Zamach na dwa meczety w Christchurch (51 ofiar).
• 10 kwietnia: Naukowcy pracujący w Teleskopie Horyzontu Zdarzeń opublikowali pierwszy historyczny obraz czarnej dziury, znajdującej się w centrum galaktyki M87.
• 15 kwietnia: Pożar katedry Notre-Dame w Paryżu.
• 30 kwietnia: Abdykacja cesarza Japonii, Akihito. Dzień później tron przejął jego syn – Naruhito.
• 27 października: Popełnienie samobójstwa przez przywódcę państwa Islamskiego, Abu Bakr al-Baghdadiego.
• 17 listopada: Pierwsze odnotowane zachorowania na COVID-19.
• 11 grudnia: Ogłoszenie wyników referendum niepodległościowego na wyspie Bougainville, gdzie większość mieszkańców zagłosowała za niepodległością.
• 18 grudnia: Impeachment Donalda Trumpa.

2020[edytuj | edytuj kod]

• 3 stycznia: Przez atak rakietowy USA na lotnisko w Bagdadzie zginął irański generał Ghasem Solejmani.
• 8 stycznia: Iran zaatakował rakietami bazy wojsk USA w Iraku. Tego samego dnia doszło do omyłkowego zestrzelenia ukraińskiego samolotu pasażerskiego Boeing 737-800 przez irańskie wojska lotnicze, w wyniku czego zginęło 179 osób.
• 31 stycznia: Wielka Brytania wystąpiła z Unii Europejskiej.
• 7 lutego: Przywódca Al-Ka’idy Półwyspu Arabskiego, Kasim al-Rajmi, został zabity przez wojsko amerykańskie.
• 10 lutego: Wystrzelono sondę Solar Orbiter, której celem jest zbadanie z bliska Słońca i dotarcie do jego biegunów.
• 29 lutego: Podpisanie przez USA i Talibów trakt pokojowy w Dosze, w myśli którego wojska NATO muszą się wycofać z Afganistanu.
• 11 marca: Oficjalny początek pandemii COVID-19.
• 27 marca: Macedonia Północna przystąpiła do NATO.
• 19 – 26 kwietnia: Pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym, który strawił ok. 9,5% powierzchni. Z pożarem walczyło ponad 2 tys. strażaków, a przyczyną było podpalenie.
• 5 maja: Wystrzelono chińską rakietę Długi Marsz-5B, która ma posłużyć do wyniesienie modułów chińskiej bazy kosmicznej.
• 25 maja: Śmierć George’a Floyda, który zginął podczas interwencji policji. Jego śmierć wywołała masę zamieszek i demonstracji w USA wymierzonych przeciwko policji.
• 30 maja: Wystartowała misja SpaceX DM-2, która była pierwszym lotem załogowym z terenów USA od misji wahadłowca STS-135 w 2011 roku, oraz pierwszą misją załogową przeprowadzoną przy pomocy pojazdów partnerów komercyjnych. Następnego dnia kapsuła Dragon przycumowała do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
• 18 lipca: Pożar katedry św. Piotra i Pawła w Nantes.
• 4 sierpnia: Eksplozja saletry w Bejrucie (135 zmarłych, ok. 5 tysięcy rannych).
• 9 sierpnia: Wybory prezydenckie na Białorusi wygrał Alaksandr Łukaszenka, co wywołało falę protestów.
• 10 sierpnia: Otrucie Aleksieja Nawalnego.
• 27 września – 10 listopada: Odmrożenie konfliktu w Górskim Karabachu.
• 4 października: Referendum niepodległościowe w Nowej Kaledonii. 53,26% głosujących odrzuciło niepodległość, przy frekwencji 85,69%.
• 5 października: Wybuch protestów w Kirgistanie, spowodowanych przez sfałszowane wybory parlamentarne. Skutkiem protestów była rezygnacja Sooronbaja Dżeenbekowa ze stanowiska prezydenta Kirgistanu.
• 22 października: Uznanie przez Polski Trybunał Konstytucyjny, że przesłanka embriopatologiczna przerwania ciąży jest niezgodna z konstytucją Polski, co spowodowało falę protestów.

III dekada[edytuj | edytuj kod]

2021[edytuj | edytuj kod]

• 6 stycznia: Szturm na Kapitol Stanów Zjednoczonych.
• 22 stycznia: Traktat o zakazie broni jądrowej wszedł w życie.
• 1 lutego: Doszło do przejęcia władzy w Mjanmie przez wojskowych.
• 18 lutego: Lądowanie bezzałogowej sondy Mars 2020 z łazikiem Perseverance i helikopterem Ingenuity na Marsie^[4].
• 21 lipca: Odbył się lot Blue Orgin, który był pierwszym automatycznie sterowany cywilnym lotem suborbitalnym.
• 15 sierpnia: zdobycie Kabulu przez Talibów.
• 30 sierpnia: Wycofanie przez USA ostatnich oddziałów wojskowych z Afganistanu, kończąc tym samym wojnę.
• 2 września – 30 listopada: Wprowadzenie stanu wyjątkowego w Polsce na obszarze granicznym z Białorusią, związanego z kryzysem migracyjnym.
• 30 listopada: Barbados zerwał unię personalną z Wielką Brytanią stając się republiką.
• 12 grudnia: Przeprowadzono ostatnie z trzech zapewnionych przez porozumienie w Numei referendum w Nowej Kaledonii, z wynikiem 96,5% za pozostaniem we Francji.
• 25 grudnia: Wystrzelenie Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba.

2022[edytuj | edytuj kod]

• 2 – 11 stycznia: Masowe protesty w Kazachstanie.
• 6 stycznia: Wkroczenie wojsk OUBZ na teren Kazachstanu w celu stabilizacji sytuacji na prośbę Kasyma-Żomarta Tokajewa.
• 10 stycznia: Pierwszy udany przeszczep serca świni do ciała człowieka. Pacjent z nowym sercem przeżył 2 miesiące^[5].
• 23 – 24 stycznia: Udany zamach stanu w Burkinie Faso pod dowództwem Paul-Henriego Sandaogo Damiby przeciwko prezydentowi Rochowi Marca Christiana Kaboré'e.
• 21 lutego: Uznanie niepodległości przez Rosję Donieckiej, oraz Ługańskiej Republiki Ludowej.
• 24 lutego: Inwazja Rosji na Ukrainę.
• 15 marca - 14 listopada: Protesty na Sri Lance (10 ofiar).
• 29 marca: Podanie do publicznej wiadomości informacji o zbrodni w Buczy (ok. 50 ofiar wg ONZ).
• 9 maja: Podanie się do dymisji premiera Sri Lanki Mahinda Rajapaksa w wyniku trwających protestów.
• 12 maja: Drugie zdjęcie czarnej dziury wykonane przez Teleskop Horyzontu Zdarzeń i pierwsze zdjęcie Sagittariusa A*, centralnej czarnej dziury Drogi Mlecznej.
• 20 maja: Zakończenie oblężenia Mariupola zwycięstwem wojsk rosyjskich.
• 7 lipca: Premier Wielkiej Brytanii, Boris Johnson, złożył rezygnację z dotychczasowej pełnionych funkcji.
• 8 lipca: Zastrzelenie Shinzō Abe, byłego premiera Japonii.
• 9 lipca: Szturm protestujących na pałac prezydencki na Sri Lance i zmuszenie prezydenta Gotabaya Rajapaksa do złożenia urzędu.
• 11 lipca: Pierwsze operacyjne zdjęcie wykonane przez kosmiczny teleskop Jamesa Webba.
• sierpień: Katastrofa ekologiczna na Odrze.
• 30 sierpnia: Śmierć Michaiła Gorbaczowa.
• 8 września: Śmierć Królowej Elżbiety II.
• 12 – 14 września: Starcia zbrojne na granicy armeńsko-azerskiej, w wyniku których Azerbejdżan zajął 10 km² terytorium Armenii (215 ofiar).
• 16 września: Wybuch krwawych protestów w Iranie po zabójstwie Mahsy Amini.
• 19 września: Przywrócenie nazwy stolicy Kazachstanu z Nursłutan na Astana.
• 27 września: Celowe uderzenie przez sondę DART w planetoidę Dimorphos, w celu zmiany jej trajektorii.
• 30 września: Aneksja obwodów ługańskiego, donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego przez Rosję.
• 30 września: Drugi udany zamach stanu w Burkinie Faso(inne języki) – Paul-Henri Sandaogo Damiba został usunięty przez Ibrahima Traore.
• 20 października: Liz Truss, premier Wielkiej Brytanii, złożyła rezygnację z dotychczasowej pełnionych funkcji po 45 dniach urzędowania.
• 30 października: W drugiej turze wyborów w Brazylii wygrał Lula da Silva pokonując urzędującego prezydenta Jaira Bolsonaro..
• 15 listopada:
  • Szacunkowo ludność na świecie przekroczyła 8 mld ludzi.
  • Eksplozja rakiety na terenie Polski, w Przewodowie (2 ofiary śmiertelne).
• 16 listopada: Start misji Artemis 1.
• 31 grudnia: Śmierć emerytowanego papieża Benedykta XVI.

2023[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia: Chorwacja weszła w strefę Euro oraz Schengen^[6]
• 7 stycznia: Początek masowych protestów przeciwko zmianom w sądownictwie w Izraelu
• 8 stycznia: Szturm na Kongres Narodowy w Brasílii^[7]
• 18 stycznia: Katastrofa śmigłowca w Browarach. Zginęło 21 osób w tym większość nie związana z lotem. Wśród ofiar szef MSW Ukrainy Denys Monastyrski i dwóch innych z kierownictwa Ministerstwa SW^[8]
• 6 lutego: Trzęsienie ziemi 7,8 w skali Richtera w środkowej Turcji i Syrii, w którym zginęło około 50 tys. osób^[a][9]
• 17 marca: Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina, oskarżając go o odpowiedzialność za zbrodnie wojenne popełnione na Ukrainie^[10]
• 4 kwietnia:

• Finlandia została 31. członkiem NATO^[11][12]
• Donald Trump, były prezydent USA został aresztowany pod zarzutem fałszowania dokumentacji biznesowej, co jest pierwszym takim przypadkiem w historii USA^[13]

• 14 kwietnia: Start sondy Jupiter Icy Moon Explorer należącej do ESA w celu przeprowadzenia badań nad księżycami Jowisza – Europy, Kallisto i Ganimedesa^[14].
• 15 kwietnia: Wybuch Rebelii RSF w Sudanie^[15].
• 25 kwietnia: japoński lądownik Hakuto-R rozbił się o powierzchnię Księżyca^[16].
• 5 maja: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła koniec globalnego zagrożenia zdrowia związanego z chorobą COVID-19, który w 2020 roku wywołał pandemię^[17][18]
• 6 maja: Koronacja króla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Karola III^[19][20]
• 6 czerwca: Wysadzona została zapora wodna Kachowskiej Elektrowni Wodnej, przez co woda z zbiorniku Kachowskiego zalała okoliczne tereny wzdłuż dolnego brzegu Dniepru, w tym Chersoń^[21]
• 8 czerwca: Pierwszy raz w historii Stanów Zjednoczonych przed federalnym aktem oskarżenia postawiono byłego prezydenta, Donalda Trumpa^[22]
• 18 czerwca: Implozja łodzi podwodnej Titan (zginęło 5 osób)^[23]
• 23-24 czerwca: Bunt Grupy Wagnera
• 26–28 lipca: Zamach stanu w Nigrze, w którym gwardia prezydencka obaliła prezydenta Mohameda Bazouma
• 23 sierpnia:
  • Katastrofa Embraera Legacy 600 pod Kużenkinem, zginęło 10 osób, w tym Jewgienij Prigożyn^[24]
  • Indyjska sonda Chandrayaan-3 wylądowała na Księżycu^[25]
• 30 sierpnia: zamach stanu w Gabonie wyniku którego władzę utracił dotychczasowy prezydent Alego Bongo Ondimbę^[26].
• 2 września: wystrzelenie indyjskiego satelity Aditya-L1, którego celem jest obserwacja słońca^[27]
• 4–12 września: Cyklon Daniel nawiedził Afrykę Północną i południowo-wschodnią Europę doprowadzając do zawalenia się dwóch tam w Dernie(inne języki), przez co łącznie przez cyklon zginęło ok. 11,5 tys osób, a kolejne 10 tys zaginęło
• 19–20 września: III wojna o Górski Karabach między siłami Azerbejdżanu a Górskiego Karabachu, zakończona rozwiązaniem nieuznawanego państwa, co spowodowało Exodus Ormian z Górskiego Karabachu do Armenii^[28].
• 7 października:
  • Początek wojny Izraela z Hamasem
  • Trzęsienie ziemi w Heracie o magnitudzie 6,3 (1482 ofiar)
• 15 października: Wybory parlamentarne^[29] i referendum ogólnokrajowe w Polsce. W wyborach parlamentarnych najwięcej głosów zdobył komitet wyborczy Prawa i Sprawiedliwości 35,38%, jednak liczba uzyskanych mandatów (194) nie pozwoliło zdobyć większości umożliwiającej stworzenie samodzielnego rządu. Do Sejmu dostały się także komitety KO (30,70%), TD (14,40%), Lewica (8,61%) i KWiN (7,16%)^[30][31]. Frekwencja w wyborach parlamentarnych wyniosła 74,38%^[32], a w referendum 40,91%^[33], co oznacza, że referendum jest niewiążące
• 9 listopada: Doszło do pierwszego w historii udanego przeszczepu ludzkiego oka^[34]
• 24 listopada - 1 grudnia: Zawieszenie broni między Hamasem a Izraelem; strona Hamasu wymieniła zakładników porwanych 7 października na więźniów politycznych więzionych przez Izrael^[35][36]
• 3 grudnia: Referendum w Wenezueli(inne języki) dotyczące przyłączenia terytoria Esequibo, które de facto należy do Gujany.

2024[edytuj | edytuj kod]

• 1 stycznia:
  • oficjalnie rozwiązano struktury państwowe Górskiego Karabachu^[37].
  • Arabia Saudyjska, Egipt, Etiopia, Iran i Zjednoczone Emiraty Arabskie dołączyły do BRICS^[38].

Ważne wydarzenia w nauce i technice w XXI wieku[edytuj | edytuj kod]

• 4 II 2004 Facebook – serwis społecznościowy, w ramach którego zarejestrowani użytkownicy mogą tworzyć sieci i grupy, dzielić się wiadomościami i zdjęciami oraz korzystać z aplikacji, będący własnością Facebook, Inc. z siedzibą w Menlo Park. W czerwcu 2017 liczba użytkowników na całym świecie wynosiła prawie 2 miliardy, a dziennie aktywnych jest prawie 1,3 mld osób^[4]. Średni wiek użytkownika serwisu to 22 lata^[5]. Dane zgromadzone na Facebooku to ponad 980 petabajtów, co 24 godziny przybywa ponad 0,5 petabajta^[6]. Przeciętny użytkownik spędza na Facebooku około 21 minut^[7].
• 29 VI 2007 Smartfon – oparty na systemie operacyjnym iPhone OS, mający pełnić funkcje telefonu komórkowego, platformy rozrywkowej i komunikatora internetowego.
• 1 VII 2021 Latający samochód Air Car – który wykonał kurs między dwoma lotniskami^[39].

Przywódcy państw w XXI wieku[edytuj | edytuj kod]

W zestawieniach pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych przywódców według daty wstąpienia na urząd.
W wykazie uwzględniono przywódców 12 pierwszych państw na liście państw świata według PKB nominalnego (według danych MFW z 2011 roku) oraz Polski.

Prezydenci i Premierzy Polski[edytuj | edytuj kod]

Prezydent			Partia	Okres	Premier			Okres	Partia
3. (11)		Aleksander Kwaśniewski	SLD	23 XII 1995 – 23 XII 2005	8.		Jerzy Buzek	31 X 1997 – 19 X 2001	AWS, RS AWS
					9.		Leszek Miller	19 X 2001 – 2 V 2004	SLD-UP
					10.		Marek Belka	2 V 2004 – 31 X 2005	SLD-UP
					11.		Kazimierz Marcinkiewicz	31 X 2005 – 14 VII 2006	PiS
4. (12)		Lech Kaczyński	PiS	23 XII 2005 – 10 IV 2010
					12.		Jarosław Kaczyński	14 VII 2006 – 16 XI 2007	PiS
					13.		Donald Tusk	16 XI 2007 – 22 IX 2014	PO
5. (13)		Bronisław Komorowski	PO	6 VIII 2010 – 6 VIII 2015
					14.		Ewa Kopacz	22 IX 2014 – 16 XI 2015	PO
6. (14)		Andrzej Duda	PiS	od 6 VIII 2015
					15.		Beata Szydło	16 XI 2015 – 11 XII 2017	PiS
					16.		Mateusz Morawiecki	11 XII 2017 – 13 XII 2023	PiS
					(13.)		Donald Tusk	od 13 XII 2023	PO

Prezydenci, Wiceprezydenci i Sekretarze stanu Stanów Zjednoczonych[edytuj | edytuj kod]

Prezydent USA			Okres sprawowania urzędu	Partia	Wiceprezydent USA			Sekretarz stanu USA
42.		Bill Clinton	20 stycznia 1993 20 stycznia 2001	demokrata	45.		Al Gore		Madeleine Albright (od 23 stycznia 1997)
43.		George W. Bush	20 stycznia 2001 20 stycznia 2009	republikanin	46.		Dick Cheney		Colin Powell
									Condoleezza Rice
44.		Barack Obama	20 stycznia 2009 20 stycznia 2017	demokrata	47.		Joe Biden		Hillary Clinton
									John Kerry
45.		Donald Trump	20 stycznia 2017 20 stycznia 2021	republikanin	48.		Mike Pence		Rex Tillerson
46.		Joe Biden	od 20 stycznia 2021[40]	demokrata	49.		Kamala Harris		Antony Blinken

Przewodniczący i Premierzy Chin[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Przewodniczący	Okres sprawowania urzędu	Premier
9.	Jiang Zemin	27 marca 1993 – 15 marca 2003	Zhu Rongji
10.	Hu Jintao	15 marca 2003 – 14 marca 2013	Wen Jiabao
11.	Xi Jinping	od 14 marca 2013	Li Keqiang
			Li Qiang

Cesarze i Premierzy Japonii[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Cesarz	Okres panowania	Premier	Okres sprawowania urzędu
125.	Akihito	7 stycznia 1989 – 30 kwietnia 2019	Yoshirō Mori	5 kwietnia 2000 – 26 kwietnia 2001
			Jun’ichirō Koizumi	26 kwietnia 2001 – 26 września 2006
			Shinzō Abe	26 września 2006 – 26 września 2007
			Yasuo Fukuda	26 września 2007 – 24 września 2008
			Tarō Asō	24 września 2008 – 16 września 2009
			Yukio Hatoyama	16 września 2009 – 8 czerwca 2010
			Naoto Kan	8 czerwca 2010 – 2 września 2011
			Yoshihiko Noda	2 września 2011 – 26 grudnia 2012
			Shinzō Abe	26 grudnia 2012 – 16 września 2020
126.	Naruhito	od 1 maja 2019
			Yoshihide Suga	16 września 2020 – 4 października 2021
			Fumio Kishida	od 4 października 2021

Prezydenci i Kanclerze Niemiec[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Okres sprawowania urzędu	Kanclerz	Okres sprawowania urzędu
8.	Johannes Rau	1 lipca 1999 – 30 czerwca 2004	Gerhard Schröder	27 października 1998 – 22 listopada 2005
9.	Horst Köhler	1 lipca 2004 – 31 maja 2010
			Angela Merkel	22 listopada 2005 – 8 grudnia 2021
10.	Christian Wulff	30 czerwca 2010 – 17 lutego 2012
11.	Joachim Gauck	od 18 marca 2012 – 19 marca 2017
12.	Frank-Walter Steinmeier	od 19 marca 2017
			Olaf Scholz	od 8 grudnia 2021

Prezydenci i Premierzy Francji[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Okres sprawowania urzędu	Premier	Okres sprawowania urzędu
5.	Jacques Chirac	17 maja 1995 – 16 maja 2007	Lionel Jospin	3 czerwca 1997 – 6 maja 2002
			Jean-Pierre Raffarin	7 maja 2002 – 31 maja 2005
			Dominique de Villepin	31 maja 2005 – 17 maja 2007
6.	Nicolas Sarkozy	16 maja 2007 – 15 maja 2012	François Fillon	17 maja 2007 – 16 maja 2012
7.	François Hollande	15 maja 2012 – 14 maja 2017	Jean-Marc Ayrault	16 maja 2012 – 31 marca 2014
			Manuel Valls	31 marca 2014 – 6 grudnia 2016
			Bernard Cazeneuve	6 grudnia 2016 – 15 maja 2017
8.	Emmanuel Macron	od 14 maja 2017	Édouard Philippe	15 maja 2017 – 3 lipca 2020
			Jean Castex	3 lipca 2020 – 16 maja 2022
			Élisabeth Borne	16 maja 2022 – 9 stycznia 2024
			Gabriel Attal	od 9 stycznia 2024

Prezydenci i Wiceprezydenci Brazylii[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Okres sprawowania urzędu	Wiceprezydent
38.	Fernando Henrique Cardoso	1 stycznia 1995 – 1 stycznia 2003	Marco Maciel
39.	Luiz Inácio Lula da Silva	1 stycznia 2003 – 1 stycznia 2011	José Alencar
40.	Dilma Rousseff	1 stycznia 2011 – 31 sierpnia 2016	Michel Temer
41.	Michel Temer	31 sierpnia 2016 – 1 stycznia 2019	vacat
42.	Jair Bolsonaro	1 stycznia 2019 – 1 stycznia 2023	Hamilton Mourão
43.	Luiz Inácio Lula da Silva	od 1 stycznia 2023	Geraldo José Rodrigues Alckmin Filho

Władcy i Premierzy Wielkiej Brytanii[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Władca	Okres panowania	Premier	Okres sprawowania urzędu
67.	Elżbieta II	6 lutego 1952 – 8 września 2022	Tony Blair	2 maja 1997 – 27 czerwca 2007
			Gordon Brown	27 czerwca 2007 – 11 maja 2010
			David Cameron	11 maja 2010 – 13 lipca 2016
			Theresa May	13 lipca 2016 – 24 lipca 2019
			Boris Johnson	24 lipca 2019 – 6 września 2022
			Liz Truss	6 września – 25 października 2022
68.	Karol III	od 8 września 2022
			Rishi Sunak	od 25 października 2022

Prezydenci i Premierzy Włoch[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Okres	Premier	Okres
10.	Carlo Azeglio Ciampi	18 maja 1999 – 15 maja 2006	Giuliano Amato	25 kwietnia 2000 – 11 czerwca 2001
			Silvio Berlusconi	11 czerwca 2001 – 17 maja 2006
11.	Giorgio Napolitano	15 maja 2006 – 14 stycznia 2015
			Romano Prodi	17 maja 2006 – 8 maja 2008
			Silvio Berlusconi	8 maja 2008 – 16 listopada 2011
			Mario Monti	16 listopada 2011 – 28 kwietnia 2013
			Enrico Letta	28 kwietnia 2013 – 22 lutego 2014
			Matteo Renzi	22 lutego 2014−12 grudnia 2016
12.	Sergio Mattarella	od 3 lutego 2015
			Paolo Gentiloni	12 grudnia 2016 – 1 czerwca 2018
			Giuseppe Conte	1 czerwca 2018 – 13 lutego 2021
			Mario Draghi	13 lutego 2021 – 22 października 2022
			Giorgia Meloni	od 22 października 2022

Prezydenci i Premierzy Rosji[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Okres sprawowania urzędu	Premier	Okres sprawowania urzędu
2.	Władimir Putin	7 maja 2000 – 7 maja 2008	Michaił Kasjanow	17 maja 2000 – 24 lutego 2004
			Michaił Fradkow	5 marca 2004 – 14 września 2007
			Wiktor Zubkow	14 września 2007 – 7 maja 2008
3.	Dmitrij Miedwiediew	7 maja 2008 – 7 maja 2012	Władimir Putin	8 maja 2008 – 7 maja 2012
2.	Władimir Putin	od 7 maja 2012	Dmitrij Miedwiediew	8 maja 2012 – 15 stycznia 2020
			Michaił Miszustin	od 16 stycznia 2020

Monarchowie i Premierzy Kanady[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Władca	Okres panowania	Premier	Okres sprawowania urzędu
4.	Elżbieta II	6 lutego 1952 – 8 września 2022	Jean Chrétien	4 listopada 1993 – 12 grudnia 2003
			Paul Martin	12 grudnia 2003 – 6 lutego 2006
			Stephen Harper	6 lutego 2006 – 4 listopada 2015
			Justin Trudeau	od 4 listopada 2015
5.	Karol III	8 września 2022

Prezydenci i Premierzy Indii[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Prezydent	Premier
10.	Kocheril Raman Narayanan (25 lipca 1997 – 25 lipca 2002)	Atal Bihari Vajpayee (19 marca 1998 – 22 maja 2004)
11.	Avul Pakir Jainulabdeen Abdul Kalam (25 lipca 2002 – 24 lipca 2007)
		Manmohan Singh (22 maja 2004 – 26 maja 2014)
12.	Pratibha Patil (25 lipca 2007 – 25 lipca 2012)
13.	Pranab Mukherjee (25 lipca 2012 – 25 lipca 2017)
		Narendra Modi (od 26 maja 2014)
14.	Ram Nath Kovind (od 25 lipca 2017)

Władcy i Premierzy Hiszpanii[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Król	Premier
25.	Jan Karol I (22 listopada 1975 – 19 czerwca 2014)	José María Aznar (4 maja 1996 – 16 kwietnia 2004)
		José Luis Rodríguez Zapatero (16 kwietnia 2004 – 21 grudnia 2011)
		Mariano Rajoy (21 grudnia 2011 – 2 czerwca 2018)
26.	Filip VI (od 19 czerwca 2014)
		Pedro Sánchez (od 2 czerwca 2018)

Przywódcy religijni[edytuj | edytuj kod]

Przywódcy chrześcijańscy[edytuj | edytuj kod]

Prawosławny Patriarcha Konstantynopola[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Herb	Patriarcha	Zdjęcie	Świeckie imię i nazwisko	Miejsce urodzenia	Pontyfikat
269.		Bartłomiej I		Dimitrios Archondonis Δημήτριος Αρχοντώνης	Imroz, Turcja	2 listopada 1991

Katolicki Papież[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Herb	Papież Suweren Państwa Miasto Watykan	Wizerunek	Łacińskie imię	Świeckie imię i nazwisko	Miejsce urodzenia	Pontyfikat
264. / 6.		Jan Paweł II		Ioannes Paulus Secundus	Karol Józef Wojtyła	Wadowice, Polska	16 października 1978 – 2 kwietnia 2005
265. / 7.		Benedykt XVI		Benedictus Sextus Decimus	Joseph Alois Ratzinger	Marktl, Niemcy	19 kwietnia 2005 – 28 lutego 2013
266. / 8.		Franciszek		Franciscus	Jorge Mario Bergoglio	Buenos Aires, Argentyna	od 13 marca 2013

Przywódcy Buddyzmu[edytuj | edytuj kod]

Dalajlama[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Dalajlama	Wizerunek	Świeckie imię i nazwisko	Miejsce urodzenia	Pontyfikat
14.	XIV Dalajlama		Tenzin Gjaco	Takcer, Tybet	od 22 lutego 1940

Przywódcy organizacji międzynarodowych w XXI wieku[edytuj | edytuj kod]

Przywódcy Unii Europejskiej[edytuj | edytuj kod]

Przew. Komisji Europejskiej[41]	Przew. Rady Europejskiej[41]	Przew. Parlamentu Europejskiego[41]
Romano Prodi (17 IX 1999 – 22 XI 2004)	Göran Persson (1 I-30 VI 2001)	Nicole Fontaine (20 VI 1999 – 15 I 2002)
	Guy Verhofstadt (1 VII-31 XII 2001)
	José María Aznar (1 I-30 VI 2002)	Pat Cox (15 I 2002 – 20 VII 2004)
	Anders Fogh Rasmussen (1 VII-31 XII 2002)
	Kostas Simitis (1 I-30 VI 2003)
	Silvio Berlusconi (1 VII-31 XII 2003)
	Bertie Ahern (1 I-30 VI 2004)
	Jan Peter Balkenende (1 VII-31 XII 2004)	Josep Borrell (20 VII 2004 – 16 I 2007)
José Manuel Barroso (22 XI 2004 – 1 XI 2014)	Jean-Claude Juncker (1 I-30 VI 2005)
	Tony Blair (1 VII-31 XII 2005)
	Wolfgang Schüssel (1 I-30 VI 2006)
	Matti Vanhanen (1 VII-31 XII 2006)
	Angela Merkel (1 I-30 VI 2007)	Hans-Gert Pöttering (16 I 2007 – 14 VII 2009)
	José Sócrates (1 VII-31 XII 2007)
	Janez Janša (1 I-30 VI 2008)
	Nicolas Sarkozy (1 VII-31 XII 2008)
	Mirek Topolánek (1 I-8 V 2009)
	Jan Fischer (8 V-30 VI 2009)
	Fredrik Reinfeldt (1 VII-1 XII 2009)	Jerzy Buzek (14 VII 2009 – 17 I 2012)
	Herman Van Rompuy (1 XII 2009 – 30 XI 2014)
Jean-Claude Juncker (1 XI 2014 – 30 XI 2019)	Donald Tusk (1 XII 2014 – 30 XI 2019)	Martin Schulz (17 I 2012 – 17 I 2017)
		Antonio Tajani (17 I 2017 – 3 VII 2019)
Ursula von der Leyen (od 1 XII 2019)	Charles Michel (od 1 XII 2019)	David Sassoli (od 3 VII 2019)

Sekretarze generalni ONZ[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Sekretarz generalny	Okres sprawowania urzędu
7.	Kofi Annan	1 stycznia 1997 – 31 grudnia 2006
8.	Ban Ki-moon	1 stycznia 2007−31 grudnia 2016
9.	António Guterres	od 1 stycznia 2017

Sekretarze generalni NATO[edytuj | edytuj kod]

Lp.	Sekretarz generalny	Okres sprawowania urzędu
10.	George Robertson	14 października 1999 – 17 grudnia 2003
11.	Jaap de Hoop Scheffer	1 stycznia 2004 – 1 sierpnia 2009
12.	Anders Fogh Rasmussen	1 sierpnia 2009 – 30 września 2014
13.	Jens Stoltenberg	od 1 października 2014

Laureaci nagrody Człowiek Roku tygodnika „Time”[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Człowiek Roku tygodnika „Time”.

Rok	Osoba
2001	Rudy Giuliani
2002	Cynthia Cooper, Sherron Watkins, Coleen Rowley
2003	Żołnierz amerykański
2004	George W. Bush
2005	Bono, Bill Gates, Melinda Gates
2006	Ty
2007	Władimir Putin
2008	Barack Obama
2009	Ben Bernanke[42]
2010	Mark Zuckerberg[43]
2011	Protestujący[44]
2012	Barack Obama[45]
2013	papież Franciszek[46]
2014	Walczący z Ebolą[47]
2015	Angela Merkel
2016	Donald Trump
2017	Osoby, które przerwały milczenie[48]
2018	Dżamal Chaszukdżi
	Wa Lone
	Kyaw Soe Oo
	Maria Ressa
2019	Greta Thunberg
2020	Joe Biden
	Kamala Harris
2021	Elon Musk
2022	Wołodymyr Zełenski
	Duch Ukrainy
2023	Taylor Swift

Laureaci Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista laureatów Nagrody Nobla.

Rok	Fizyka[49]	Chemia[50]	Fizjologia lub medycyna[51]	Literatura[52]	Pokojowa[53]	Ekonomia[54]
2001	Cornell, EricEric Cornell, Ketterle, WolfgangWolfgang Ketterle, Wieman, CarlCarl Wieman	Knowles, WilliamWilliam Knowles, Noyori, RyōjiRyōji Noyori, Sharpless, BarryBarry Sharpless	Hartwell, Leland H.Leland H. Hartwell, Hunt, TimothyTimothy Hunt, Nurse, PaulPaul Nurse	Naipaul, V.S.V.S. Naipaul	Organizacja Narodów Zjednoczonych, Annan, KofiKofi Annan	Akerlof, George A.George A. Akerlof, Spence, MichaelMichael Spence, Stiglitz, Joseph E.Joseph E. Stiglitz
2002	Davis, RaymondRaymond Davis, Koshiba, MasatoshiMasatoshi Koshiba, Giacconi, RiccardoRiccardo Giacconi	Fenn, JohnJohn Fenn, Tanaka, KōichiKōichi Tanaka, Wüthrich, KurtKurt Wüthrich	Brenner, SydneySydney Brenner, Horvitz, Howard RobertHoward Robert Horvitz, Sulston, JohnJohn Sulston	Kertész, ImreImre Kertész	Carter, JimmyJimmy Carter	Kahneman, DanielDaniel Kahneman, Smith, VernonVernon Smith
2003	Abrikosow, AleksiejAleksiej Abrikosow, Ginzburg, WitalijWitalij Ginzburg, Leggett, Anthony JamesAnthony James Leggett	Agre, PeterPeter Agre, MacKinnon, RoderickRoderick MacKinnon	Lauterbur, PaulPaul Lauterbur, Mansfield, PeterPeter Mansfield	Coetzee, John MaxwellJohn Maxwell Coetzee	Ebadi, SzirinSzirin Ebadi	Engle, RobertRobert Engle, Granger, CliveClive Granger
2004	Gross, DavidDavid Gross, Politzer, Hugh DavidHugh David Politzer, Wilczek, FrankFrank Wilczek	Ciechanower, AaronAaron Ciechanower, Herszko, AwramAwram Herszko, Rose, IrwinIrwin Rose	Axel, RichardRichard Axel, Buck, Linda B.Linda B. Buck	Jelinek, ElfriedeElfriede Jelinek	Maathai, WangariWangari Maathai	Kydland, Finn E.Finn E. Kydland, Prescott, Edward C.Edward C. Prescott
2005	Glauber, RoyRoy Glauber, Hall, John L.John L. Hall, Hänsch, TheodorTheodor Hänsch	Chauvin, YvesYves Chauvin, Grubbs, RobertRobert Grubbs, Schrock, RichardRichard Schrock	Marshall, BarryBarry Marshall, Warren, RobinRobin Warren	Pinter, HaroldHarold Pinter	Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, el-Baradei, MuhammadMuhammad el-Baradei	Aumann, RobertRobert Aumann, Schelling, ThomasThomas Schelling
2006	Mather, John C.John C. Mather, Smoot, George F.George F. Smoot	Kornberg, RogerRoger Kornberg	Fire, Andrew Z.Andrew Z. Fire, Mello, Craig C.Craig C. Mello	Pamuk, OrhanOrhan Pamuk	Yunus, MuhammadMuhammad Yunus, Grameen Bank	Phelps, Edmund S.Edmund S. Phelps
2007	Fert, AlbertAlbert Fert, Grünberg, PeterPeter Grünberg	Ertl, GerhardGerhard Ertl	Capecchi, MarioMario Capecchi, Evans, MartinMartin Evans, Smithies, OliverOliver Smithies	Lessing, DorisDoris Lessing	Intergovernmental Panel on Climate Change, Gore, AlAl Gore	Hurwicz, LeonidLeonid Hurwicz, Maskin, EricEric Maskin, Myerson, RogerRoger Myerson
2008	Nambu, YoichiroYoichiro Nambu, Kobayashi, MakotoMakoto Kobayashi, Masukawa, ToshihideToshihide Masukawa	Shimomura, OsamuOsamu Shimomura, Chalfie, MartinMartin Chalfie, Tsien, RogerRoger Tsien	zur Hausen, HaraldHarald zur Hausen, Barré-Sinoussi, FrançoiseFrançoise Barré-Sinoussi, Montagnier, LucLuc Montagnier	Le Clézio, Jean-Marie GustaveJean-Marie Gustave Le Clézio	Ahtisaari, MarttiMartti Ahtisaari	Krugman, PaulPaul Krugman
2009	Kao, Charles K.Charles K. Kao, Boyle, Willard S.Willard S. Boyle, Smith, George E.George E. Smith	Ramakrishnan, VenkatramanVenkatraman Ramakrishnan, Steitz, ThomasThomas Steitz, Jonath, AdaAda Jonath	Blackburn, ElizabethElizabeth Blackburn, Greider, CarolCarol Greider, Szostak, Jack W.Jack W. Szostak	Müller, HertaHerta Müller	Obama, BarackBarack Obama	Ostrom, ElinorElinor Ostrom, Williamson, OliverOliver Williamson
2010	Gejm, AndriejAndriej Gejm, Nowosiołow, KonstantinKonstantin Nowosiołow	Heck, RichardRichard Heck, Negishi, EiichiEiichi Negishi, Suzuki, AkiraAkira Suzuki	Edwards, RobertRobert Edwards	Vargas Llosa, MarioMario Vargas Llosa	Xiaobo, LiuLiu Xiaobo	Diamond, PeterPeter Diamond, Mortensen, DaleDale Mortensen, Pissarides, ChristopherChristopher Pissarides
2011	Perlmutter, SaulSaul Perlmutter, Riess, AdamAdam Riess, Schmidt, BrianBrian Schmidt	Szechtman, DanDan Szechtman	Beutler, BruceBruce Beutler, Hoffmann, JulesJules Hoffmann, Steinman, RalphRalph Steinman	Tranströmer, TomasTomas Tranströmer	Gbowee, LeymahLeymah Gbowee, Johnson-Sirleaf, EllenEllen Johnson-Sirleaf, Karman, TawakkulTawakkul Karman	Sargent, ThomasThomas Sargent, Sims, ChristopherChristopher Sims
2012	Haroche, SergeSerge Haroche, Wineland, DavidDavid Wineland	Lefkowitz, RobertRobert Lefkowitz, Kobilka, BrianBrian Kobilka	Gurdon, JohnJohn Gurdon, Yamanaka, Shin’yaShin’ya Yamanaka	Yan, MoMo Yan	Unia Europejska	Shapley, LloydLloyd Shapley, Roth, Alvin E.Alvin E. Roth
2013	Higgs, PeterPeter Higgs, Englert, FrançoisFrançois Englert	Karplus, MartinMartin Karplus, Levitt, MichaelMichael Levitt, Warshel, AriehArieh Warshel	Rothman, JamesJames Rothman, Schekman, RandyRandy Schekman, Südhof, ThomasThomas Südhof	Munro, AliceAlice Munro	Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej	Fama, EugeneEugene Fama, Hansen, Lars PeterLars Peter Hansen, Shiller, Robert J.Robert J. Shiller
2014	Akasaki, IsamuIsamu Akasaki, Amano, HiroshiHiroshi Amano, Nakamura, ShūjiShūji Nakamura	Betzig, EricEric Betzig, Hell, StefanStefan Hell, Moerner, WilliamWilliam Moerner	Moser, EdvardEdvard Moser, Moser, May-BrittMay-Britt Moser, O’Keefe, JohnJohn O’Keefe	Modiano, PatrickPatrick Modiano	Satyarthi, KailashKailash Satyarthi, Yousafzai, MalalaMalala Yousafzai	Tirole, JeanJean Tirole
2015	Kajita, TakaakiTakaaki Kajita, McDonald, Arthur B.Arthur B. McDonald	Lindahl, TomasTomas Lindahl, Modrich, PaulPaul Modrich, Sancar, AzizAziz Sancar	Campbell, William C.William C. Campbell, Ōmura, SatoshiSatoshi Ōmura, Youyou, TuTu Youyou	Aleksijewicz, SwiatłanaSwiatłana Aleksijewicz	Tunezyjski Kwartet na rzecz Dialogu Narodowego	Deaton, AngusAngus Deaton
2016	Haldane, DuncanDuncan Haldane, Kosterlitz, John M.John M. Kosterlitz, Thouless, David J.David J. Thouless	Feringa, BenBen Feringa, Sauvage, Jean-PierreJean-Pierre Sauvage, Stoddart, FraserFraser Stoddart	Ōsumi, YoshinoriYoshinori Ōsumi	Dylan, BobBob Dylan	Santos, Juan ManuelJuan Manuel Santos	Hart, OliverOliver Hart, Holmström, BengtBengt Holmström
2017	Weiss, RainerRainer Weiss, Barish, BarryBarry Barish, Thorne, KipKip Thorne	Dubochet, JacquesJacques Dubochet, Frank, JoachimJoachim Frank, Henderson, RichardRichard Henderson	Hall, Jeffrey C.Jeffrey C. Hall, Rosbash, MichaelMichael Rosbash, Young, Michael W.Michael W. Young	Ishiguro, KazuoKazuo Ishiguro	Międzynarodowa Kampania na rzecz Zniesienia Broni Nuklearnej	Thaler, RichardRichard Thaler
2018	Ashkin, ArthurArthur Ashkin, Mourou, GérardGérard Mourou, Strickland, DonnaDonna Strickland	Arnold, FrancesFrances Arnold, Smith, George P.George P. Smith, Winter, Gregory P.Gregory P. Winter	Allison, James P.James P. Allison, Honjo, TasukuTasuku Honjo	Tokarczuk, OlgaOlga Tokarczuk	Mukwege, DenisDenis Mukwege, Murad, NadiaNadia Murad	Nordhaus, WilliamWilliam Nordhaus, Romer, PaulPaul Romer
2019	Peebles, JamesJames Peebles, Mayor, MichelMichel Mayor, Queloz, DidierDidier Queloz	Goodenough, John B.John B. Goodenough, Whittingham, M. StanleyM. Stanley Whittingham, Yoshino, AkiraAkira Yoshino	Ratcliffe, Peter J.Peter J. Ratcliffe, Semenza, Gregg L.Gregg L. Semenza, Kaelin Jr., WilliamWilliam Kaelin Jr.	Handke, PeterPeter Handke	Ali, Abiy AhmedAbiy Ahmed Ali	Banerjee, AbhijitAbhijit Banerjee, Duflo, EstherEsther Duflo, Kremer, MichaelMichael Kremer
2020	Penrose, RogerRoger Penrose, Ghez, AndreaAndrea Ghez, Genzel, ReinhardReinhard Genzel	Doudna, JenniferJennifer Doudna, Charpentier, EmmanuelleEmmanuelle Charpentier	Alter, HarveyHarvey Alter, Houghton, MichaelMichael Houghton, Rice, Charles M.Charles M. Rice	Glück, LouiseLouise Glück	Światowy Program Żywnościowy	Milgrom, PaulPaul Milgrom, Wilson, RobertRobert Wilson
2021	Manabe, SyukuroSyukuro Manabe, Hasselmann, KlausKlaus Hasselmann Parisi, GiorgioGiorgio Parisi	List, BenjaminBenjamin List, MacMillan, DavidDavid MacMillan	Julius, DavidDavid Julius, Patapoutian, ArdemArdem Patapoutian	Gurnah, AbdulrazakAbdulrazak Gurnah	Ressa, MariaMaria Ressa, Muratow, DmitrijDmitrij Muratow	Card, DavidDavid Card, Angrist, JoshuaJoshua Angrist, Imbens, GuidoGuido Imbens
2022	Aspect, AlainAlain Aspect, Clauser, JohnJohn Clauser, Zeilinger, AntonAnton Zeilinger	Bertozzi, CarolynCarolyn Bertozzi, Meldal, MortenMorten Meldal, Sharpless, BarryBarry Sharpless	Pääbo, SvanteSvante Pääbo	Ernaux, AnnieAnnie Ernaux	Bialacki, AleśAleś Bialacki, Stowarzyszenie Memoriał, Centrum Wolności Obywatelskich	Bernanke, BenBen Bernanke, Diamond, DouglasDouglas Diamond Dybvig, PhilipPhilip Dybvig
2023	Agostini, PierrePierre Agostini, Krausz, FerencFerenc Krausz, L’Huillier, AnneAnne L’Huillier	Bawendi, MoungiMoungi Bawendi, Brus, LouisLouis Brus, Jekimow, AleksiejAleksiej Jekimow	Karikó, KatalinKatalin Karikó, Weissman, DrewDrew Weissman	Fosse, JonJon Fosse	Mohammadi, NargesNarges Mohammadi	Goldin, ClaudiaClaudia Goldin

Imprezy sportowe[edytuj | edytuj kod]

Letnie IO	Zimowe IO	MŚ w piłce nożnej
Ateny 2004	Salt Lake City 2002	Korea/Japonia 2002
Pekin 2008	Turyn 2006	Niemcy 2006
Londyn 2012	Vancouver 2010	RPA 2010
Rio de Janeiro 2016	Soczi 2014	Brazylia 2014
Tokio 2020	Pjongczang 2018	Rosja 2018
Paryż 2024	Pekin 2022	Katar 2022
Los Angeles 2028	Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2026	Kanada, Stany Zjednoczone i Meksyk 2026

Zobacz kolekcję cytatów o XXI wieku w Wikicytatach

Zobacz multimedia związane z tematem: XXI wiek

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Mapa wydarzeń XXI wieku