Oleg Aleksiejewicz Protopopow (ros. Олег Алексеевич Протопопов; ur. 16 lipca1932 w Leningradzie, zm. 31 października2023 w Interlaken[1]) – rosyjskiłyżwiarz figurowy, czterokrotny mistrz świata w parach sportowych (Colorado Springs 1965, Davos 1966, Wiedeń 1967, Genewa 1968), dwukrotny mistrz olimpijski (Innsbruck 1964, Grenoble 1968), czterokrotny mistrz Europy w parach sportowych (Bratysława 1966, Ljubljana 1967, Västerås 1968, Garmisch-Partenkirchen 1969). Sukcesy na lodzie odnosił wspólnie ze swoją wieloletnią partnerką Ludmiłą Biełousową[2]. Razem zapoczątkowali nową erę w łyżwiarstwie figurowym. Stworzyli romantyczny styl, charakteryzujący się wolnymi, dostojnymi ruchami, który nawiązywał do baletu rosyjskiego[3]. Razem z żoną są uznawani za ikony łyżwiarstwa figurowego – wnieśli do niego swój artystyczny, oryginalny styl. Zapoczątkowali trzy nowe odmiany „spirali śmierci” (nazywanej początkowo „kosmiczną spiralą”), stanowiącej obecnie jeden z obowiązkowych elementów wykonywanych przez łyżwiarskie pary sportowe: przodem wewnątrz, przodem zewnątrz oraz tyłem wewnątrz[4][5].
We wrześniu 2015 roku 79-letnia Ludmiła Biełousowa i 83-letni Oleg Protopopow wystąpili w Stanach Zjednoczonych, dając pokaz w ramach „Wieczoru mistrzów”[6][7].
Oleg Protopopow dorastał w Leningradzie, gdzie przeżył blokadę miasta. Według jego wspomnień, pierwsze łyżwy podarował mu ojczym – poeta Dmitrij Cenzor (1877–1947), który także uratował życie jemu i jego matce, wyciągając ich z oblężenia, kiedy znajdowali się już na skraju śmierci[8].
5 grudnia 1957 roku Oleg Protopopow poślubił swoją partnerkę sportową Ludmiłę Biełousową[3][9]. Pomimo że żona formalnie pozostała przy panieńskim nazwisku, para jest powszechnie określana jako „Protopopowie”[4]. Pragnąc przez cały czas być aktywnymi łyżwiarzami, świadomie zdecydowali o nieposiadaniu potomstwa[10].
24 września 1979 roku Ludmiła Biełousowa Oleg Protopopow zbiegli do Szwajcarii, gdzie w tym czasie gościnnie występowali, prosząc o azyl polityczny (mieli wówczas odpowiednio: 43 lata i 47 lat), który uzyskali[11]. Zamieszkali w wiosce górskiej Grindelwald, położonej w górskiej części Berner Oberland, w kantonie Berno. Po wielu latach, w 1995 roku, otrzymali szwajcarskie obywatelstwo[2]. Państwo to pozostawało ich zimowym miejscem pobytu, podczas gdy ich letni dom i centrum treningowe znajdowały się w Lake Placid w stanie Nowy Jork w Stanach Zjednoczonych[4]. 25 lutego 2003 roku po raz pierwszy od 23 lat odwiedzili Rosję, dokąd przyjechali na zaproszenie jednego z najbardziej utytułowanych rosyjskich hokeistów – Wiaczesława Fietisowa[12].
W listopadzie 2005 roku, po raz pierwszy od 26 lat, Oleg Protopopow wspólnie z żoną przyjechał do swojego rodzinnego miasta – Petersburga. Wizytę rozpoczął od odwiedzenia cmentarza Wołkowskiego, gdzie znajduje się grób jego ojczyma – Dmitrija Cenzora[8][13].
Ludmiła Biełousowa i Oleg Protopopow oklaskiwani przez mieszkańców Berlina, licznie zgromadzonych w Werner-Seelenbinder-Halle, podczas drugiego dnia Międzynarodowych Wielkanocnych Dni Łyżwiarstwa (niem. Internationalen Oster-Eissporttage), 15 kwietnia 1963 (fot. Ulrich Kohls)
Ludmiła Biełousowa i Oleg Protopopow podczas występu w Karl-Marx-Stadt Eissporthalle, Chemnitz, 13 marca 1968
Ludmiła Biełousowa i Oleg Protopopow podczas występu w ramach „Wieczoru mistrzów” (ang. „An Evening with Champions”), Cambridge w stanie Massachusetts, 13 października 2007