Ofiary wojny rosyjsko-ukraińskiej – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ofiary wojny rosyjsko-ukraińskiej obejmowały sześć ofiar śmiertelnych podczas aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, 14 200–14 400 żołnierzy i cywilów podczas wojny w Donbasie (2014–2022) oraz setki tysięcy ofiar podczas rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022 roku.

Najbardziej śmiercionośna faza wojny w Donbasie miała miejsce przed porozumieniami mińskimi, których celem było zawieszenie broni i porozumienie. Pomimo różnorodnych raportów na temat ukraińskich ofiar wojskowych wynikających z zaniżania raportów, oficjalne dane ostatecznie się potwierdziły, wskazując na znaczne straty wojskowe i cywilne po obu stronach. Podczas wojny doszło także do znacznej liczby zaginionych i schwytanych osób, a także podejmowano wysiłki mające na celu wymianę więźniów między obiemia stronami. Zagraniczni bojownicy i ofiary cywilne zwiększyły złożoność wojny, gdyż zaangażowanie międzynarodowe i jej skutki wykraczały poza strefy bezpośredniego konfliktu.

Późniejsza inwazja rosyjska na Ukrainę jeszcze bardziej zwiększyła liczbę ofiar i zniszczeń. Sprzeczne doniesienia ze źródeł rosyjskich i ukraińskich wskazywały na wysokie straty wojskowe i cywilne, przy znacznych rozbieżnościach w raportowanych liczbach. Zaangażowanie zagraniczne było kontynuowane, odnotowano zarówno zagranicznych bojowników, jak i śmierć cywilów. Wysiłki mające na celu identyfikację i repatriację zmarłych, a także traktowanie jeńców wojennych uwydatniły koszty ludzkie toczącego się konfliktu.

Aneksja Krymu przez Rosję[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Aneksja Krymu przez Rosję.

Podczas rosyjskiej aneksji Krymu[1] od 23 lutego do 19 marca 2014 roku zginęło sześć osób. Wśród zabitych było trzech protestujących[2][3][4][5], dwóch ukraińskich żołnierzy[6] i jeden członek kozackiej formacji paramilitarnej[7]. 10 sierpnia 2016 roku Rosja oskarżyła Siły Specjalne Ukrainy o przeprowadzenie nalotu w pobliżu krymskiego miasta Armiańsk, w wyniku którego zginęło dwóch rosyjskich żołnierzy. Rząd Ukrainy odrzucił te doniesienia, uznając je za prowokację[8]. W latach 2014–2016 przymusowo zaginęło 10 osób, a w 2017 roku w dalszym ciągu uznawano je za zaginione[9].

Wojna w Donbasie (przed inwazją 2022 roku)[edytuj | edytuj kod]

Ofiary cywilne wojny w Donbasie.
Ściana zdjęć w hołdzie ukraińskim żołnierzom i funkcjonariuszom policji poległym podczas wojny w Donbasie w okresie od marca do lipca 2014 roku „w imię jedności Ukrainy”; w pobliżu Soboru Mihajłowskiego w Kijowie.
 Osobny artykuł: Wojna w Donbasie.

Ogólna szacunkowa liczba ofiar śmiertelnych wojny w Donbasie od 6 kwietnia 2014 do 31 grudnia 2021 roku wyniosła 14 200–14 400 osób. Liczba ta obejmuje ok. 6500 bojowników prorosyjskich sił separatystycznych, 4400 żołnierzy sił ukraińskich i 3404 cywilów[10]. Liczba obejmuje również zgony żołnierzy niezwiązanych z walką, w tym śmierć w wyniku eksplozji min i niewybuchów. Zdecydowana większość zgonów miała miejsce w pierwszym roku wojny, kiedy toczyły się główne walki przed porozumieniami mińskimi.

Całkowita liczba zgonów[edytuj | edytuj kod]

Rozkład Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Całkowita liczba 14 200–14 400 zabitych 6 kwietnia 2014 – 31 grudnia 2021 Organizacja Narodów Zjednoczonych[10]
Cywile 3404 zabitych (306 obcokrajowców) 6 kwietnia 2014 – 31 grudnia 2021 Organizacja Narodów Zjednoczonych[10]
Siły ukraińskie
(SZU, GNU, DPSU
i siły ochotnicze) 		4400 zabitych 6 kwietnia 2014 – 31 grudnia 2021 Organizacja Narodów Zjednoczonych[10]
4647 zabitych[a] 6 kwietnia 2014 – 23 lutego 2022 Muzeum Historii Wojskowości[11][12][13]
4798 zabitych 6 kwietnia 2014 – 23 lutego 2022 Projekt UALosses[14]
Siły prorosyjskie
(siły DRL i ŁRL) 		~6500 zabitych 6 kwietnia 2014 – 31 grudnia 2021 Organizacja Narodów Zjednoczonych[10]
17 zabitych 1 stycznia – 25 lutego 2022 Doniecka i Ługańska Republika Ludowa[15][16][17]
Siły Zbrojne Rosji 400–500 zabitych[b] 6 kwietnia 2014 – 10 marca 2015 Sekretarz stanu USA[18][19]

Według lekarzy, aktywistów, żołnierzy na miejscu oraz co najmniej jednego deputowanego początkowa znana liczba ukraińskich ofiar wśród wojskowych była bardzo zróżnicowana, ponieważ armia ukraińska drastycznie zaniżyła liczbę ofiar. Kilku lekarzy oświadczyło, że byli przeciążeni ze względu na drastyczną liczbę ofiar[20][21][22][23][24]. Ostatecznie Ministerstwo Obrony Ukrainy stwierdziło, że liczby zarejestrowane przez Narodowe Muzeum Historii Wojskowości są liczbami oficjalnymi, choć wciąż niekompletnymi[25]. Do 1 grudnia 2021 roku skatalogowano 4638 zgonów (4500 zidentyfikowanych i 138 niezidentyfikowanych)[11][12].

Według Sił Zbrojnych Ukrainy do 5 marca 2021 roku z przyczyn niezwiązanych z walką zginęło 1175 ukraińskich żołnierzy[26]. Następnie wojsko nie opublikowało nowych danych na temat strat pozabojowych, twierdząc, że można je uznać za tajemnicę państwową[27].

Zgony według regionów[edytuj | edytuj kod]

Mapa przedstawiająca zgłoszone przypadki zgonów proukraińskich żołnierzy podczas wojny w Donbasu w 2018 roku[28].

Poniższa tabela nie uwzględnia 298 ofiar śmiertelnych w wyniku zestrzelenia samolotu linii Malaysia Airlines ani zgonów ukraińskich żołnierzy, które są wymienione osobno.

Region Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Obwód doniecki 2420 zabitych cywilów i bojowników DRL 6 kwietnia 2014 – 15 lutego 2015 Organizacja Narodów Zjednoczonych[29]
Obwód ługański 1185 zabitych cywilów i bojowników ŁRL[c] 1 May 2014 – 15 February 2015 Organizacja Narodów Zjednoczonych[29]
Obwód doniecki 5042 zabitych cywilów i bojowników DRL 6 kwietnia 2014 – 18 lutego 2022 Doniecka Republika Ludowa[33]
Obwód ługański 2269 zabitych cywilów 6 kwietnia 2014 – 23 lutego 2022 Ługańska Republika Ludowa[34]

Zaginieni i wzięci do niewoli[edytuj | edytuj kod]

Ściana Monastyru Michajłowskiego o Złotych Kopułach w Kijowie została przekształcona w pomnik wojenny ze zdjęciami tysięcy ukraińskich żołnierzy poległych podczas wojny w Donbasie.

Na początku czerwca 2015 roku prokuratorzy obwodu donieckiego zgłosili zaginięcie na obszarach kontrolowanych przez ukraiński rząd 1592 cywilów, z czego 208 udało się odnaleźć[35]. Jednocześnie w raporcie Organizacji Narodów Zjednoczonych stwierdzono, że za zaginionych uważano 1331–1460 osób, w tym co najmniej 378 żołnierzy i 216 cywilów. Potwierdzono także, że w kostnicach obwodu dniepropetrowskiego przetrzymywano lub pochowano 345 niezidentyfikowanych ciał, głównie żołnierzy[36]. Według stanu na koniec października 2015 roku za zaginione uważano 774 osoby[37], w tym 271 żołnierzy[38]. Do końca grudnia 2017 roku liczba potwierdzonych zaginięć po stronie ukraińskiej wyniosła 402[39], w tym 123 żołnierzy[40]. Z kolei separatyści zgłosili do połowy grudnia 2016 roku 433 osoby zaginione po swojej stronie[41], a do połowy lutego 2022 roku było to 321 osób[33].

Według danych Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (SBU) do połowy marca 2015 roku w ramach wymiany jeńców między obiema stronami z niewoli wypuszczono 1553 separatystów[42]. Następnie pod koniec lutego 2016 roku Ukraina uwolniła kolejne 322 osoby[43][44][45][46], natomiast do września separatyści uwolnili 1598 członków sił bezpieczeństwa i 1484 cywilów[47]. Według doniesień pod koniec marca 2016 roku siły ukraińskie nadal przetrzymywały 1110 bojowników i zwolenników separatystów, w tym 743 cywilów[48]. W grudniu liczba więźniów separatystów została zaktualizowana do 816 osób, w tym 287–646 cywilów[41][49]. Pod koniec maja 2015 roku uwolniono ukraińskiego dowódcę lotniska w Doniecku Ołeha Kuźminucha, który został schwytany podczas walk o kompleks[50].

W grudniu 2017 roku miała miejsce duża wymiana jeńców, podczas której separatyści uwolnili 73 ze 176 przetrzymywanych więźniów, natomiast Ukraina uwolniła 306 z 380 jeńców. Spośród uwolnionych przez Ukrainę 29 osób przywiezionych do punktu wymiany odmówiło powrotu na terytorium zajęte przez separatystów, natomiast 40 osób, które zostały już wcześniej zwolnione, nie stawiły się w miejscu wymiany. Tymczasem spośród uwolnionych przez separatystów 32 osoby były żołnierzami. Dzięki temu ogólna liczba jeńców zwolnionych przez separatystów wyniosła 3215[39]. Wśród osób, które nadal były przetrzymywane przez separatystów 74 stanowili żołnierze[51]. Pod koniec czerwca 2018 roku zaktualizowano liczbę zwolnionych więźniów do 3224[52], a liczbę więźniów nadal przetrzymywanych przez separatystów na 113[53]. Pod koniec grudnia 2019 roku miała miejsce kolejna wymiana jeńców, w ramach której Ukraina uwolniła 124 bojowników separatystów i ich zwolenników, a separatyści zwolnili na Ukrainę 76 więźniów, w tym 12 żołnierzy. Kolejnych pięciu lub sześciu jeńców uwolnionych przez separatystów zdecydowało się pozostać na terytoriach kontrolowanych przez siły separatystów[54][55][56].

Zagraniczni bojownicy[edytuj | edytuj kod]

W konflikt zaangażowani byli także zagraniczni ochotnicy, walczący po obu stronach. Organizacja pozarządowa Cargo 200 poinformowała, że udokumentowała śmierć 1479 obywateli Rosji podczas walk w ramach sił separatystów[57]. Następnie Departament Stanu Stanów Zjednoczonych oszacował, że 400–500 z nich to regularni żołnierze rosyjscy[19]. W walkach po stronie separatystów zginęło także dwóch Kirgizów i jeden Gruzin[58][59]. Z kolei po stronie ukraińskiej zginęło co najmniej 262 obywateli Ukrainy urodzonych za granicą lub obcokrajowców[60]. Jednym z zabitych był były dowódca czeczeńskich rebeliantów Isa Munajew[61].

Według przecieku z końca sierpnia 2015 roku opublikowanego przez rosyjski serwis informacyjny Business Life (Delovaya Zhizn) do 1 lutego 2015 tegoż roku na Ukrainie zginęło 2000 rosyjskich żołnierzy[62][63].

Zagraniczni cywile i dziennikarze[edytuj | edytuj kod]

Co najmniej 306 zagranicznych cywilów zginęło podczas wojny w Donbasie przed rosyjską inwazją w 2022 roku:

  • 298 pasażerów i członków załogi zginęło w wyniku zestrzelenia samolotu Malaysia Airlines[64][65][66],
  • Włoski dziennikarz Andrea Rocchelli i jego rosyjski tłumacz, aktywista Andriej Mironow[67][68],
  • Czterech innych dziennikarzy cywilnych i pracowników mediów rosyjskich: Igor Korneliuk i Anton Wołoszin, odpowiednio korespondent i inżynier dźwięku; Anatolij Klian, operator kamery oraz Andriej Stenin, fotoreporter[68],
  • Jeden rosyjski cywil, który zginął podczas ostrzału Doniecka przez Rosję[69],
  • Jeden litewski dyplomata, który zginął w Ługańsku[70].

Miny lądowe i pozostałości materiałów wybuchowych[edytuj | edytuj kod]

W wyniku konfliktu duże połacie regionu Donbasu zostały zanieczyszczone minami lądowymi i innymi wybuchowymi pozostałościami wojennymi (ERW)[71]. Według Koordynatora ONZ ds. pomocy humanitarnej na Ukrainie w 2020 roku Ukraina była jednym z krajów na świecie najbardziej dotkniętych minami, a od początku konfliktu w 2014 roku zginęło prawie 1200 osób w wyniku wybuchu min/ERW[72]. Z kolei z raportu UNICEF opublikowanego w grudniu 2019 roku wynikało, że 172 dzieci zostało rannych lub zabitych w wyniku min przeciwpiechotnych i innych materiałów wybuchowych[73][74].

Inwazja Rosji na Ukrainę[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Inwazja Rosji na Ukrainę.

Całkowita liczba ofiar[edytuj | edytuj kod]

Rozkład Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Cywile 11 000+ zabitych (potwierdzonych)[d],
11 000 zaginionych, 28 000 jeńców 		24 lutego 2022 – 30 listopada 2023
24 lutego 2022 – 8 grudnia 2023 		Strona ukraińska[75][76][77][78]
10 675 zabitych, 20,080 rannych
(potwierdzone minimum, ale zapewne wyższe) 		24 lutego 2022 – 29 lutego 2024 Organizacja Narodów Zjednoczonych[79]
42 000 zabitych 24 lutego 2022 – 21 maja 2023 Szacunki Stanów Zjednoczonych[80]
Siły ukraińskie
(SZU, GNU, DPSU i SPOPP) 		~70 000 zabitych,
100 000–120 000 rannych 		24 lutego 2022 – 18 sierpnia 2023 Szacunki Stanów Zjednoczonych[81][82]
30 000 zabitych (24 500 potwierdzonych),
90 000–100 000 rannych, 15 000 zaginionych i 3400 jeńców 		24 lutego 2022 – 14 listopada 2023 Muzeum Historii Wojskowości[83]
(Ukraińska grupa Book of Memory)
444 000 zabitych i rannych
(5 962 zabitych zagranicznych ochotników) 		24 lutego 2022 – 19 grudnia 2023 Ministerstwo Obrony Rosji[84][85]
44 712 zabitych (potwierdzone nazwiskami) 24 lutego 2022 – 10 marca 2024 Projekt UALosses[14]
Siły ukraińskie (GNU) 501 zabitych, 1697 rannych 24 lutego 2022 – 12 maja 2022 Gwardia Narodowa Ukrainy[86]
Siły ukraińskie (SZU) 31 000 zabitych, 7000–8000 zaginionych 24 lutego 2022 – 25 lutego 2024 Rząd ukraiński[87][88]
Siły ukraińskie (NPU) 124 zabitych 24 lutego 2022 – 18 czerwca 2022 Narodowa Policja Ukrainy[89]
Siły rosyjskie
(SZFR, Rosgwardia, FSB, FSO,
Grupa Wagnera, Redut i inne,
DRL i ŁRL)
300 000+ zabitych i rannych 24 lutego 2022 – 29 listopada 2023 Szacunki NATO[90]
355 000 zabitych i rannych 24 lutego 2022 – 3 marca 2024 Szacunki Wielkiej Brytanii[91]
350 000 zabitych i rannych 24 lutego 2022 – 7 marca 2024 Szacunki Stanów Zjednoczonych[92]
123 400 zabitych,
214 000 rannych 		24 lutego 2022 – 4 kwietnia 2024 Szacunki BBC News Rosja[93][94]
460 260 ofiar[e] (180 000 zabitych) 24 lutego 2022 – 25 lutego 2024 Siły Zbrojne Ukrainy[95][96][102]
Siły rosyjskie
(SZFR, Rosgwardia, FSB, FSO,
Grupa Wagnera, Redut i inne) 		85 000–100 000+ zabitych (51 096 potwierdzonych),
210 000+ rannych 		24 lutego 2022 – 19 kwietnia 2024 Szacunki BBC News Rosja i Mediazony[103][93][104]
Siły rosyjskie
(Grupa Wagnera) 		22 000 zabitych, 40 000 rannych 24 lutego 2022 – 20 maja 2023 Grupa Wagnera[105]
20 000 zabitych,40 000 rannych 24 lutego 2022 – 30 listopada 2023 Szacunki Wielkiej Brytanii[106]
Siły rosyjskie
(Grupa Wagnera, Redut i inne) 		10 400 zabitych (potwierdzonych) 24 lutego 2022 – 19 kwietnia 2024 Szacunki BBC News Rosja i Mediazony[93][104][107]
Siły rosyjskie
(DRL i ŁRL) 		23 400 zabitych 24 lutego 2022 – 4 kwietnia 2023 Szacunki BBC News Rosja[93]

21 września 2022 roku Ministerstwo Obrony Rosji potwierdziło, że w walkach zginęło 5937 rosyjskich żołnierzy[108]. Stwierdziło również, że do tego momentu zginęło 61 207 ukraińskich żołnierzy, a 49 368 zostało rannych[109][110][111]. Następnie Rosja podała, że w lutym, kwietniu i wrześniu 2023 roku straty ukraińskie wyniosły 26 tys. żołnierzy[112][113]. W lutym 2024 roku Ministerstwo Obrony Rosji zaktualizowało swoje dane dotyczące ukraińskich ofiar wojskowych do 444 tys. zabitych i rannych[84], przy czym w trakcie ukraińskiej kontrofensywy w 2023 roku zginęło 125 tys. żołnierzy[114]. Ponadto Doniecka Republika Ludowa potwierdziła, że do 22 grudnia 2022 roku zginęło 4163 jej bojowników, a 17 329 zostało rannych[115]. Następnie ujawnionej dokumentacji wywiadu Stanów Zjednoczonych zacytowano rosyjską FSB, że do 28 lutego 2023 roku siły rosyjskie poniosły 110 tys. ofiar[116][117][118].

Według BBC News Rosja i serwisu informacyjnego Mediazona(inne języki) z 51 096 rosyjskich żołnierzy i kontrahentów, których śmierć udokumentowano do 19 kwietnia 2024 roku, 6,6% (3394) stanowili oficerowie, 7,6% (3861) to żołnierze strzelców zmotoryzowanych, a 5,1% (2624) stanowili członkowie rosyjskich Sił Powietrznodesantowych (WDW). Ponadto 12% (6164) żołnierzy rosyjskich, których śmierć została potwierdzona, to osoby zmobilizowane, a 18,3% (9372) to skazańcy[93][104]. BBC stwierdziło również, że: „Co tydzień odkrywamy nowe dowody na istnienie pogrzebów rosyjskich żołnierzy w różnych miejscowościach Rosji, które nie zostały zgłoszone przez władze lokalne. Na podstawie tych obserwacji możemy założyć, że prowadzona przez BBC lista potwierdzonych strat zawiera co najmniej 40–60% mniej nazwisk zmarłych niż faktycznie pochowanych w Rosji”[119]. Tym samym BBC stwierdziło, że rzeczywista liczba ofiar śmiertelnych sił rosyjskich, licząc wyłącznie rosyjskich żołnierzy i kontrahentów (tj. z wyłączeniem milicji DRL/ŁRL), wyniosła w połowie kwietnia 2024 roku ponad 100 000 osób „według najbardziej konserwatywnych szacunków”[93].

Szef Grupy Wagnera Jewgienij Prigożyn potwierdził, że do 25 maja 2023 roku jego organizacja najemnicza straciła ponad 20 tys. żołnierzy[120]. Następnie stwierdził, że do końca czerwca tego roku rosyjska armia straciła na Ukrainie łącznie 120 tys. zabitych. Zarzucał Ministerstwu Obrony systematyczne bagatelizowanie rosyjskich strat[121].

12 grudnia 2023 roku odtajniony raport wywiadu USA wskazywał, że od rozpoczęcia wojny Rosjanie stracili co najmniej 315 tys. żołnierzy, rannych i zabitych. W raporcie podano, że stanowiło to ok. 87% sił przedinwazyjnych zgromadzonych przez Rosję i ⅔ jej pojazdów. Te straty w żołnierzach i sprzęcie mogą cofnąć armię rosyjską o ok. 18 lat[122][123][124].

Minister Spraw Zagranicznych Ukrainy Dmytro Kułeba odwiedził sanktuarium żołnierzy ukraińskich poległych w wojnie rosyjsko-ukraińskiej w 2022 roku.
Znaczki pocztowe przedstawiające żołnierzy rosyjskich poległych w wojnie rosyjsko-ukraińskiej w 2022 roku.

Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS) ustaliło, że w pierwszym roku wojny na Ukrainie zginęło więcej rosyjskich żołnierzy niż podczas innych wojen od czasu II wojny światowej razem wziętych. CSIS oszacowało, że w pierwszym roku wojny w Rosji ginęło średnio ok. 5000 do 5800 żołnierzy miesięcznie. Dla porównania, w Czeczenii w ciągu 15 lat zginęło od 13 tys. do 25 tys. obywateli Federacji Rosyjskiej, z kolei w Afganistanie zginęło od 14 tys. do 16 tys. obywateli Związku Radzieckiego. Tym samym, według analiz CSIS, średni miesięczny wskaźnik ofiar śmiertelnych wśród Rosjan w pierwszym roku konfliktu na Ukrainie był co najmniej 25 razy większy niż w Czeczenii i co najmniej 35 razy większy niż podczas wojny Związku Radzieckiego w Afganistanie[125][126].

15 grudnia 2023 roku ukraiński dziennik Defense Express, wbrew twierdzeniom analityków i ukraińskiego wojska, podał, że na podstawie łącznej liczby zmobilizowanego rosyjskiego personelu wojskowego i uczestników konfliktu zginęło 500 tys. rosyjskich żołnierzy[127].

Tymczasem Ukraina potwierdziła, że do początku grudnia 2022 roku zginęło 10–13 tys. żołnierzy ukraińskich[128][129], natomiast do czerwca 2022 roku ok. 30 tys. wojskowych zostało rannych[130], podczas gdy 7200 żołnierzy uznano za zaginionych[131][132], w tym 5600 zostało wziętych do niewoli[133]. Według prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego i doradcy prezydenta Mychajło Podolaka w szczytowym okresie walk w maju i czerwcu 2022 roku w walkach dziennie ginęło od 100 do 200 ukraińskich żołnierzy[134][135], natomiast doradca prezydenta Ołeksij Arestowycz stwierdził, że codziennie ginęło 150 żołnierzy, a 800 zostawało rannych[136]. W połowie czerwca Davyd Arakhamia, główny negocjator Ukrainy z Rosją, powiedział serwisowy Axios, że każdego dnia ginęło od 200 do 500 ukraińskich żołnierzy[135]. Według stanu na połowę kwietnia 2023 roku za zaginionych uważano ok. 7 tys. żołnierzy ukraińskich, z czego ok. 60–65% stanowili jeńcy[137]. 25 lutego 2024 roku prezydent Zełeński stwierdził, że w wojnie zginęło 31 tys. żołnierzy ukraińskich[87][102].

W ramach projektu UALosses rozpoczętego pod koniec 2023 roku, uznanego za wiarygodny przez Mediazonę, Meduza i grupę Book of Memory (które same w sobie również prowadzą projekty dotyczące śledzenia ofiar wojskowych w konflikcie)[138][139], imiennie udokumentowano śmierć 44 712 ukraińskich wojskowych według stanu na dzień 10 marca 2024 roku[14].

Według stanu na połowę kwietnia 2023 roku za zaginionych uważano ok. 7000 ukraińskich żołnierzy, z czego ok. 60–65% to więźniowie[140]. Na początku października 2023 roku liczbę zaginionych zaktualizowano do 15 tys.[141] W marcu 2024 roku za zaginionych uważano 7000–8000 żołnierzy ukraińskich[88].

Jeśli chodzi o rosyjskie straty militarne, ukraińskie szacunki były wysokie, podczas gdy rosyjskie szacunki dotyczące strat własnych były niskie. Śmierć w walce można było wywnioskować na podstawie różnych źródeł, w tym zdjęć satelitarnych i nagrań filmowych z działań wojennych[142]. Według badacza z Wydziału Badań nad Pokojem i Konfliktami Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji, w odniesieniu do rosyjskich strat militarnych rząd Ukrainy był zaangażowany w kampanię dezinformacyjną mającą na celu podniesienie morale, a zachodnie media generalnie chętnie akceptowały jego twierdzenia, podczas gdy Rosja „prawdopodobnie” bagatelizowała własne ofiary. Ponadto Ukraina zazwyczaj milczała w kwestii własnych ofiar śmiertelnych[143]. Według BBC News ukraińskie doniesienia o ofiarach śmiertelnych w Rosji obejmowały również rannych[97][98]. Analitycy ostrzegali, aby nie uznawać twierdzeń Ukrainy za fakt, ponieważ kraje zachodnie podkreślały liczbę ofiar śmiertelnych poniesionych przez rosyjskie wojsko, natomiast rosyjskie serwisy informacyjne w dużej mierze przestały publikować raporty o rosyjskich ofiarach śmiertelnych[144]. Na początku czerwca 2022 roku Sąd Miejski w Swietłogorsku w obwodzie królewieckim orzekł, że listy rosyjskich żołnierzy poległych na Ukrainie publikowane przez prywatne serwisy informacyjne stanowią „informację niejawną”, a ich publikacja może zostać uznana za przestępstwo[145][146].

Wśród ofiar wojny w Rosji przeważali mężczyźni z biednych regionów Dalekiej Północy, Dalekiego Wschodu i Syberii. Buriatów, Kałmuków, Tuwińców, Czukczów i Nieńców uznano za mniejszości etniczne w Rosji, które odnotowały nieproporcjonalnie wysoki wskaźnik ofiar wśród wojsk rosyjskich[147].

Jeśli chodzi o potwierdzoną śmierć oficerów (zarówno wojskowych, jak i paramilitarnych) obu stron, ich liczba, według grup zbierających tego typu informacje, jest bardzo podobna. Według stanu na 19 kwietnia 2024 roku zginęło ok. 3394 oficerów rosyjskich[148] i 3212 oficerów ukraińskich[149].

Pod koniec czerwca 2022 roku profesor nauk politycznych na Uniwersytecie w Chicago Paul Poast, ekstrapolował i prognozował na podstawie średniego dziennego wskaźnika śmiertelności, że w pierwszym roku wojny nastąpi ok. 125 tys. zgonów[150]. Z kolei Instytut Badań nad Pokojem w Oslo oszacował, że w 2022 roku w konflikcie zginęło 81 tys. osób[151]. Nie dało się precyzyjnie określić liczby ofiar cywilnych i wojskowych[142][152]. Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (UNHCHR) uważało, że liczba ofiar cywilnych jest znacznie wyższa od tej, którą Organizacja Narodów Zjednoczonych jest w stanie poświadczyć[153].

W styczniu 2024 roku przywódca kazachskiej diaspory w Moskwie Polat Dżamałow został oskarżony przez władze rosyjskie o rozpowszechnianie w mediach społecznościowych „fałszywych informacji” o rosyjskiej armii po tym, jak podzielił się rzekomymi szacunkami rosyjskiego urzędnika wyższego szczebla dotyczącymi liczby rosyjskich żołnierzy zabitych na Ukrainie. Według rosyjskiego portalu Wiorstka w poście na Facebooku znalazło się zdjęcie listu wiceminister finansów Iriny Okładnikowej do wicepremiera Dmitrija Grigorenki, z którego wynikało, że według stanu na połowę sierpnia 2022 roku na Ukrainie zginęło 48 759 rosyjskich żołnierzy[154].

Ofiary cywilne[edytuj | edytuj kod]

Cywil zabity w Kijowie w wyniku rosyjskiego ataku rakietowego, który miał miejsce 10 października 2022 roku.
Zabici cywile w Kramatorsku w wyniku ataku na dworzec kolejowy 8 kwietnia 2022 roku.

UNHCHR odnotowało na Ukrainie 27 449 ofiar cywilnych w okresie od 24 lutego do 24 września 2023 roku, w tym 9701 zabitych i 17748 rannych. Liczba ta obejmowała 14 231 osób (4287 zabitych i 6324 rannych) w Doniecku i Ługańsku. Spośród nich 10 611 (4287 zabitych i 6324 rannych) miało miejsce na terytorium pod kontrolą rządu Ukrainy, a 3620 (805 zabitych i 2815 rannych) na terytorium kontrolowanym przez rosyjskie siły zbrojne lub podmioty z nimi powiązane[155]. W pierwszą rocznicę rosyjskiej inwazji główny prokurator Ukrainy wyraził obawę, że w konflikcie zginęło 100 tys. cywilów, potwierdzając jednocześnie, że 21,5 tys. osób nadal uważano za zaginione[156]. W międzyczasie Organizacja Narodów Zjednoczonych potwierdziła, że do 29 lutego 2024 roku zginęło 10 675 cywilów, a 20 080 zostało rannych, stwierdzając jednak, że rzeczywista liczba jest wyższa. 8898 zgonów było spowodowanych bronią wybuchową „o działaniu na dużym obszarze”, 343 minami i pozostałościami materiałów wybuchowych, 1341 to ofiary broni strzeleckiej, w tym ognia krzyżowego lub wypadków drogowych z udziałem pojazdów wojskowych lub cywilnych. Na terytoriach kontrolowanych przez rząd Ukrainy doszło do 7967 zgonów, a na terytoriach okupowanych przez Federację Rosyjską – 2224[79].

30 czerwca 2023 roku UNHCHR poinformował, że odnotowano 287 ofiar cywilnych na terenie Zachodniej Rosji, w tym 58 zabitych i 229 rannych, podczas gdy w Republice Krymu zginęło kolejnych sześć osób, a 16 zostało rannych[157]. W czerwcu 2022 roku prorosyjski szef Republiki Krymu Siergiej Aksionow stwierdził, że w wyniku ukraińskiego ataku na platformy wiertnicze na Morzu Czarnym w pobliżu Krymu zaginęło siedmiu pracowników Czornomornaftohazu[158]. Rosyjska opozycyjna strona internetowa 7x7 potwierdziła śmierć 174 cywilów w Rosji do 24 marca 2024 roku, nie licząc ofiar na Krymie[159]. Ponadto 15 listopada 2022 roku rakieta uderzyła w polską przygraniczną wieś Przewodów w województwie lubelskim, zabijając dwóch cywilów[160].

W kwietniu 2022 roku liczba ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej obejmowała ponad 200 dzieci[161]. W marcu 2022 roku 55 dzieci zginęło w wyniku walk w obwodzie kijowskim, a kolejne 34 w obwodzie charkowskim[162]. 17 lutego 2023 roku ukraiński Prokurator Generalny ogłosił, że od początku inwazji zginęło co najmniej 461 dzieci, a kolejne 923 zostało rannych. Większość zabitych/rannych dzieci pochodziła z obwodu donieckiego (444), charkowskiego (272) i kijowskiego (123)[163]. Na początku czerwca 2023 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych podała, że ponad 1582 dzieci zostało zabitych lub rannych podczas 15 miesięcy walk[164].

Śmierć cywilów według obszaru
Region Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Obwód czerkaski 25 zabitych[f] 24 lutego – 30 sierpnia 2023 Rząd ukraiński
Obwód czernihowski 725 zabitych[g] 24 lutego – 18 kwietnia 2024
Obwód dniepropetrowski 148 zabitych[h] 24 kwietnia – 19 kwietnia 2024
Obwód doniecki 1863–26 863 zabitych[i] 24 lutego 2022 – 17 lutego 2024
Obwód charkowski 1773 zabitych[j] 24 lutego 2022 – 6 kwietnia 2024
Obwód chersoński 543 zabitych[k] 24 lutego 2022 – 2 września 2023
Obwód chmielnicki 4 zabitych[l] 24 lutego – 27 lutego 2023
Obwód kirowohradzki 8 zabitych[m] 24 lutego – 28 lipca 2022
Kijów 200 zabitych[226] 24 lutego – 24 lutego 2022
Obwód kijowski 1569 zabitych[227] 24 lutego – 2 kwietnia 2022
Obwód ługański 815 zabitych[228] 24 lutego – 31 grudnia 2022
Obwód lwowski 13 zabitych[n] 18 kwietnia 2022 – 5 lipca 2023
Obwód mikołajowski 409+ zabitych[o] 24 lutego 2022 – 11 kwietnia 2024
Obwód odeski 68 zabitych[p] 24 lutego 2022 – 15 marca 2024
Obwód połtawski 22 zabitych[243] 27 lipca 2022
Obwód rówieński 25 zabitych[q] 24 lutego – 23 czerwca 2022
Obwód sumski 341 zabitych[228] 24 lutego – 31 grudnia 2022
Obwód winnicki 23 zabitych[246] 14 lipca 2022
Obwód wołyński 8 zabitych[r] 24 lutego 2022 – 25 sierpnia 2023
Obwód zaporoski 87 zabitych[s] 24 lutego 2022 – 5 kwietnia 2023
Obwód żytomierski 283 zabitych[228] 24 lutego – 31 grudnia 2022
Śmierć cywilów według obszaru
Region Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Zachodnia Rosja 58 zabitych[157] 24 lutego 2022 – 30 czerwca 2023 Organizacja Narodów Zjednoczonych
Republika Krymu 6 zabitych[157] 24 lutego 2022 – 30 czerwca 2023 Organizacja Narodów Zjednoczonych
Zachodnia Rosja 174 zabitych[159][253] 24 lutego 2022 – 24 marca 2024 7x7
Doniecka Republika Ludowa 1506–4832 zabitych[t][u] 26 lutego – 18 lutego 2023 Doniecka Republika Ludowa
Ługańska Republika Ludowa 972+ zabitych[v] 17 lutego 2022 – 28 grudnia 2023 Ługańska Republika Ludowa
Śmierć cywilów według obszaru
Region Ofiary śmiertelne Okres Źródło
Województwo lubelskie 2 zabitych[160] 15 listopada 2022 Rząd polski

Zagraniczni cywile[edytuj | edytuj kod]

Potwierdzono, że w czasie wojny rosyjsko-ukraińskiej zginęło co najmniej 193 cywilnych cudzoziemców z 24 krajów.

Państwo Liczba zabitych
i zaginionych 		Źródło
Azerbejdżan Azerbejdżan 130 (i 70 zaginionych) [261]
Armenia Armenia 18 [262]
Grecja Grecja 12 [263][264]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 5 [265][266][267][268]
Francja Francja 4 [269][270][271]
Polska Polska 3 [160][272]
Wielka Brytania Wielka Brytania 3[w] [273][274]
Białoruś Białoruś 2 [275]
Turcja Turcja 2 [276]
Afganistan 1 [277]
Algieria Algieria 1 [278]
Bangladesz Bangladesz 1 [279]
Kanada Kanada 1 [280]
Czechy Czechy 1 [281]
Egipt Egipt 1 [282]
Indie Indie 1 [278][283]
Irak Irak 1 [284]
Irlandia Irlandia 1 [285]
Izrael Izrael 1 [286]
Litwa Litwa 1 [287]
Mołdawia Mołdawia 1[x] [288]
Rosja Rosja 1 [289]
Hiszpania Hiszpania 1 [280]

Paul Urey i Dylan Healy, dwóch brytyjskich pracowników pomocy, zostało schwytanych przez siły rosyjskie[290]; Healy został oskarżony o „przymusowe przejęcie władzy” i odbycie szkolenia „terrorystycznego”[291], ale później, 22 września 2022, roku został zwolniony[292], z kolei Urey zmarł w niewoli[273]. Obywatel amerykański został zatrzymany przez siły prorosyjskich separatystów i oskarżony o „udział w proukraińskich protestach”[293]. Został zwolniony 28 października 2022 roku[294] i dotarł na terytorium kontrolowane przez Ukrainę do 14 grudnia tego roku[295].

Zagraniczni bojownicy i ochotnicy[edytuj | edytuj kod]

Nie licząc ofiar wojskowych Rosji i Ukrainy, w czasie wojny zginęło co najmniej 768 bojowników i ochotników, obcokrajowców lub urodzonych za granicą. Do połowy stycznia 2023 roku w walkach po stronie ukraińskiej rannych zostało kolejnych 1000 osób[296].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
Schwytani zagraniczni bojownicy biorący udział w rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022 roku
Kraj Pojmani Wierność Status Źródło
Ukraińskie Siły Zbrojne (14)
Białoruś Białoruś 2 Pułk im. Konstantego Kalinowskiego Jeńcy [297]
Chorwacja Chorwacja 1 Ukraiński Legion Międzynarodowy Wypuszczony [298][299]
Gruzja Gruzja 3 Ukraiński Legion Międzynarodowy Jeńcy [300]
Izrael Izrael 1 Ukraiński Legion Międzynarodowy Wypuszczony [301][302]
Maroko Maroko 1 Ukraiński Legion Międzynarodowy Wypuszczony [298][303][299]
Serbia Serbia 1 Pułk „Azow” Jeniec [304]
Szwecja Szwecja 1 Ukraiński Legion Międzynarodowy Wypuszczony [298][299]
Wielka Brytania Wielka Brytania 4 Siły Zbrojne Ukrainy
Ukraiński Legion Międzynarodowy 		Wypuszczeni [305][306]
Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone 2 Ukraiński Legion Międzynarodowy Wypuszczeni [299]
Rosyjskie Siły Zbrojne (3)
Nepal Nepal 5 Wojska Lądowe Rosji Jeniec [307]
Somalia Somalia 1 Wojska Lądowe Rosji Jeniec [308]
Uzbekistan Uzbekistan 2 Prywatna firma wojskowa Jeńcy [309][310]

Zgłoszono także zaginięcie obywatela Wielkiej Brytanii i Peru podczas walk po stronie armii ukraińskiej[311][312], z kolei 20 Kirgizów zaginęło podczas walk po stronie Rosji[313]. Ponadto Kubańczyk walczący po stronie rosyjskiej powiedział, że podczas konfliktu zginęło lub zaginęło wielu kubańskich bojowników[314]. Ponadto potwierdzono, że zginęło kilkudziesięciu Białorusinów, Kazachów i Kirgizów, walczących w armii rosyjskiej[315].

Identyfikacja i repatriacja[edytuj | edytuj kod]

27 lutego 2022 roku ambasador Ukrainy przy ONZ Sierhij Kyslyca poinformował, że kraj zwrócił się do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża o pomoc w repatriacji zwłok poległych żołnierzy rosyjskich[316]. W związku z obawami, że Rosja nie informuje o liczbie i stratach żołnierzy na Ukrainie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Ukrainy rozpoczęło tego samego dnia apele do krewnych rosyjskich żołnierzy o pomoc w identyfikacji rannych, wziętych do niewoli lub zabitych żołnierzy. Inicjatywa o nazwie Ishchi Svoikh (ros. Ищи Своих, dosł. „Szukaj własnego”) miała częściowo na celu podważenie morale i poparcia dla wojny w Rosji, jednak została szybko zablokowana przez organ regulacyjny rosyjskiego rządu ds. mediów w dniu podjęcia inicjatywy na wniosek Prokuratury Generalnej Rosji[143][317].

12 marca 2022 roku władze ukraińskie zaczęły korzystać z technologii rozpoznawania twarzy dostarczonej przez Clearview AI(inne języki), aby pomóc w identyfikacji zmarłych, a także potencjalnie wykorzystać ją do wykrywania rosyjskich szpiegów, sprawdzania osób na punktach kontrolnych i potencjalnego zwalczania dezinformacji. Dyrektor naczelny Clearview stwierdził, że ta technologia może być skuteczniejsza niż dopasowywanie odcisków palców lub innych możliwych do zidentyfikowania cech danej osoby, chociaż badanie przeprowadzone przez Departament Energii Stanów Zjednoczonych wzbudziło obawy, że rozkład może zmniejszyć jej skuteczność[318][319]. Ukraina zwróciła się także do Międzynarodowej Komisji ds. Osób Zaginionych, która została utworzona, aby pomagać po konfliktach na Bałkanach w latach 90. XX w. i masakrze w Srebrenicy w 1995 roku oraz identyfikować osoby na podstawie próbek DNA zmarłych i ich rodzin w celu próby krzyżowej. Organizacja dokumentowała również lokalizację ciała i sposób śmierci danej osoby[320].

Gdy rosyjscy żołnierze zaczęli się wycofywać, rozpoczęto identyfikację zabitych cywilów, których wcześniej nie odnotowywano ze względu na problemy z komunikacją i ciągłe walki. Dokumentacja i identyfikacja ciał rozpoczęła się od wielu pospiesznie wykopanych grobów i oczyszczenia gruzu w celu sfotografowania i identyfikacji ciał, a także policzenia ich liczby. Do ciał przymocowywano odręczne przywieszki i paszporty po identyfikacji, zanim zostały zabrane przez koronerów i urzędników[321]. W niektórych miejscach mieszkańcy wiosek śledzili losy zmarłych, np. w Jahidnem, wiosce na północ od Kijowa, znajdującej się pod kontrolą Rosji, imiona zmarłych zapisywano na ścianie w szkolnej piwnicy[322].

Według stanu na koniec maja 2022 roku władze ukraińskie przechowywały co najmniej 137 ciał rosyjskich żołnierzy zebranych pod Kijowem[323] oraz 62 w obwodzie charkowskim[324]. W czerwcu 2022 roku ciała 374 rosyjskich żołnierzy zostały wymienione między Ukrainą a Rosją na ciała 365 ukraińskich żołnierzy[325][326][327][328].

Amputacje[edytuj | edytuj kod]

2 sierpnia 2023 roku dochodzenie The Wall Street Journal wykazało, że podczas wojny na Ukrainie dokonano od 20 tys. do 50 tys. amputacji, w tym zarówno żołnierzom, jak i cywilom. Dla porównania podczas I wojny światowej amputacji wymagało 41 tys. Brytyjczyków i 67 tys. Niemców[329].

Jeńcy wojenni[edytuj | edytuj kod]

Schwytani żołnierze rosyjscy podczas bitwy o Sumy.
Ukraińscy żołnierze poddają się po zakończeniu oblężenia Mariupola.

Rosja stwierdziła, że do 2 marca 2022 roku schwytała 572 żołnierzy ukraińskich[330], podczas gdy Ukraina podała, że według stanu na 19 marca 562 żołnierzy rosyjskich było przetrzymywanych w ukraińskiej niewoli[331], przy czym według wcześniejszych doniesień 10 zostało zwolnionych w ramach wymiany więźniów za pięciu ukraińskich żołnierzy i mera Melitopola Iwana Fedorowa[332][333]. Następnie 24 marca 2022 roku odbyła się pierwsza duża wymiana jeńców, podczas której wymieniono 10 żołnierzy rosyjskich i 10 ukraińskich oraz 11 rosyjskich i 19 ukraińskich marynarzy cywilnych[334][335][336]. Wśród uwolnionych ukraińskich żołnierzy był jeden z 13 ukraińskich członków straży granicznej schwytanych podczas rosyjskiego ataku na Wyspę Wężową[337]. Później, 1 kwietnia, 86 ukraińskich żołnierzy wymieniono na nieznaną liczbę żołnierzy rosyjskich[338].

Ambasador Ukrainy w Stanach Zjednoczonych Oksana Markarowa poinformowała, że pluton 74 Gwardyjskiej Brygady Strzelców Motorowych z obwodu kemerowskiego poddał się siłom ukraińskim, twierdząc, że „nie wiedzieli, że przywieziono ich na Ukrainę w celu zabijania Ukraińców”[339]. Ukraina zorganizowała serię konferencji prasowych z kilkunastoma jeńcami wojennymi, podczas których jeńcy wypowiadali się na temat inwazji, sposobu, w jaki zostali zmanipulowani oraz nawoływania do zakończenia konfliktu. Według The Guardian, choć było prawdopodobne, że Ukraina wykorzystywała dyskomfort schwytanych żołnierzy do celów propagandowych, filmy wideo skutecznie pokazały „autentyczne poczucie” żalu rosyjskich wojskowych z powodu przybycia na Ukrainę[340]. Amnesty International stwierdziło, że art. 13 Trzeciej Konwencji Genewskiej zabrania nagrywania filmów przedstawiających schwytanych żołnierzy[341]. Nagrano, jak schwytani ukraińscy żołnierze posiadający obywatelstwo brytyjskie wzywali Borisa Johnsona do zorganizowania ich uwolnienia w zamian za prokremlowskiego ukraińskiego polityka Wiktora Medwedczuka. Poseł Robert Jenrick nazwał te filmy, nadawane osobno w stacji Rossija 24, „rażącym naruszeniem” Konwencji Genewskiej. Rzeczniczka Rosji stwierdziła, że podczas rozmowy telefonicznej powiedziała Johnsonowi na temat traktowania mężczyzn, że Wielka Brytania powinna „okazać miłosierdzie” obywatelom Ukrainy, wstrzymując pomoc wojskową dla ukraińskiego rządu, gdy zostanie poproszony o okazanie mężczyznom litości[342].

Szefowa Ukraińskiej Centrali Koordynacyjnej ds. Leczenia Jeńców wojennych, Iryna Wereszczuk, wyraziła obawy, że Rosja nie przekazała władzom ukraińskim informacji na temat lokalizacji jakichkolwiek ukraińskich jeńców wojennych, a Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża nie mógł się z nimi spotkać od 16 marca 2022 roku[343].

21 kwietnia 2022 roku Rosja stwierdziła, że podczas oblężenia Mariupola wzięto do niewoli 1478 żołnierzy ukraińskich[344]. 22 kwietnia minister sprawiedliwości Donieckiej Republiki Ludowej Jurij Sirowatko, oświadczył, że na terytorium DRL przetrzymywanych było ok. 3000 ukraińskich jeńców wojennych[345]. 20 maja Ministerstwo Obrony Rosji poinformowało, że w ciągu ostatnich pięciu dni do niewoli w wyniku kapitulacji ostatnich obrońców Mariupola, okopanych na terenie Huty Azowstal, wzięto 2439 ukraińskich żołnierzy[346]. 26 maja ambasador Ługańskiej Republiki Ludowej Rodion Mirosznik poinformował, że na terytorium DRL i ŁRL przetrzymywanych było ok. 8 tys. ukraińskich jeńców wojennych[347]. Według oświadczenia ministra obrony Rosji Siergieja Szojgu od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę do początku czerwca 2022 roku poddało się 6489 ukraińskich żołnierzy[348].

W dzienniku The Independent z 9 czerwca 2022 roku przytoczono raport wywiadu, według którego wzięto do niewoli ponad 5600 ukraińskich żołnierzy, podczas gdy liczba rosyjskich żołnierzy przetrzymywanych w charakterze więźniów spadła do 550 z 900 w kwietniu tego roku w wyniku kilku wymian więźniów[133]. Z kolei gazeta Ukraińska prawda podała, że według stanu na 20 czerwca w niewoli przetrzymywano 1000 rosyjskich żołnierzy.

Według Ukrainy na dzień 30 grudnia 2022 roku w Rosji jako jeńców wojennych przetrzymywano 3392 ukraińskich żołnierzy, a 15 tys. żołnierzy i cywilów uznano za zaginionych[349]; miesiąc wcześniej Międzynarodowa Komisja ds. Osób Zaginionych również podała, że od początku rosyjskiej inwazji zaginęło 15 tys. osób[350]. 31 grudnia, w ramach wymiany więźniów uwolniono 140 ukraińskich żołnierzy, co zwiększyło liczbę zwolnionych jeńców z niewoli rosyjskiej do 1464 żołnierzy i 132 cywilów[351]. Według stanu na połowę listopada 2023 roku w Rosji przetrzymywanych było 4337 Ukraińców, w tym 3574 żołnierzy i 763 cywilów[352]; do tej pory uwolniono 2598 ukraińskich jeńców[353]. Do 8 lutego 2024 roku liczba więźniów uwolnionych przez Rosję wzrosła do 3135 osób[354]. Potwierdzono również, że do końca lutego 2023 roku uwolniono co najmniej 800 rosyjskich żołnierzy[355]. 5 października 2023 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Ukrainy poinformowało, że 26 tys. Ukraińców uznawano za zaginionych, w tym 11 tys. cywilów i 15 tys. żołnierzy[356]. 17 listopada 2023 roku na stronie internetowej Ministerstwa Reintegracji Terytoriów Czasowo Okupowanych Ukrainy pojawiła się informacja, że 4337 osób, w tym 3574 wojskowych i 763 cywilów, znajdowało się w rosyjskiej niewoli, z czego 1953 zostało zwolnionych[357]. 16 kwietnia 2024 roku Główny Rzecznik Praw Obywatelskich Dmytro Lubinets poinformował, że Ukraina zarejestrowała ok. 37 tys. osób uznawanych za zaginionych, w tym dzieci, ludność cywilną i personel wojskowy[358].

Badanie rosyjskich jeńców wojennych wziętych do niewoli przez Ukrainę wykazało, że 55% żołnierzy było motywowanych walką o „poprawę warunków życia”, a 36% miało motywację ideologiczną[359].

Data wymiany
jenców 		Rosyjscy jeńcy Ukraińscy jeńcy Źródło
1 marca 2022 1 żołnierze 5 żołnierzy [332]
16 marca 2022 9 żołnierzy 1 cywil [333]
24 marca 2022 10 żołnierzy, 11 cywilów 10 żołnierzy, 19 cywilów [335]
1 kwietnia 2022 Brak informacji 86 żołnierzy [360]
9 kwietnia 2022 ? żołnierzy, 18 cywilów 12 żołnierzy, 14 cywilów [361]
14 kwietnia 2022 Brak informacji 22 żołnierzy, 8 cywilów [362]
15 kwietnia 2022 4 żołnierzy 5 żołnierzy [363]
19 kwietnia 2022 Brak informacji 60 żołnierzy, 16 cywilów [364]
21 kwietnia 2022 Brak informacji 10 żołnierzy, 9 cywilów [365]
28 kwietnia 2022 Brak informacji 33 żołnierzy, 12 cywilów [366]
30 kwietnia 2022 Brak informacji 7 żołnierzy, 7 cywilów [367]
6 maja 2022 ? żołnierzy, 11 cywilów 28 żołnierzy, 13 cywilów [368][369]
10 czerwca 2022 4 żołnierzy 4 żołnierzy, 1 cywil [370]
18 czerwca 2022 5 osób 5 cywilów [371]
28 czerwca 2022 15 osób 16 żołnierzy, 1 cywil [372]
29 czerwca 2022 144 żołnierzy 144 żołnierzy [373]
2 września 2022 Brak informacji 14 żołnierzy [374]
21 września 2022 55 żołnierzy, 1 cywil[y] 214 żołnierzy[z], 1 cywil[aa] [375][292]
30 September 2022 Brak informacji 4 żołnierzy, 2 cywilów [376]
11 października 2022 Brak informacji 32 żołnierzy [377]
13 października 2022 10 żołnierzy 20 żołnierzy [378][379]
17 października 2022 30 żołnierzy, 80 cywilów 96 żołnierzy, 12 cywilów [380]
26 października 2022 Brak informacji 10 żołnierzy [381]
29 października 2022 50 żołnierzy 50 żołnierzy, 2 cywilów [382][383]
3 listopada 2022 107 żołnierzy 107 żołnierzy [384]
10 listopada 2022 45 żołnierzy 45 żołnierzy [385][386][387]
23 listopada 2022 35 żołnierzy 35 żołnierzy, 1 cywil [388]
24 listopada 2022 50 żołnierzy 50 żołnierzy [389]
26 listopada 2022 9 żołnierzy 9 żołnierzy, 3 cywilów [390][391]
1 grudnia 2022 50 żołnierzy 50 żołnierzy [392]
6 grudnia 2022 60 żołnierzy 60 żołnierzy [393]
14 grudnia 2022 Brak informacji 64 żołnierzy, 1 cywil [394]
31 grudnia 2022 82 żołnierzy 140 żołnierzy [395]
8 stycznia 2023 50 żołnierzy 50 żołnierzy [396]
4 lutego 2023 63 żołnierzy 116 żołnierzy [397]
16 lutego 2023 101 żołnierzy 100 żołnierzy, 1 cywil [398]
7 marca 2023 90 żołnierzy 130 żołnierzy [399]
3 kwietnia 2023 Brak informacji 10 żołnierzy, 2 cywilów [400]
10 kwietnia 2023 106 żołnierzy 100 żołnierzy [401][402]
16 kwietnia 2023 Brak informacji 130 żołnierzy [403]
26 kwietnia 2023 Brak informacji 42 żołnierzy, 2 cywilów [404]
25 maja 2023 Brak informacji 106 żołnierzy [405]
8 czerwca 2023 Brak informacji 11 żołnierzy [406]
11 czerwca 2023 94 żołnierzy 95 żołnierzy [407]
6 lipca 2023 45 żołnierzy 45 żołnierzy, 2 cywilów [408]
7 sierpnia 2023 Brak informacji 22 żołnierzy [409]
3 stycznia 2024 248 żołnierzy 224 żołnierzy, 6 cywilów [410][411]
31 stycznia 2024 195 żołnierzy 207 żołnierzy [412][413]
8 lutego 2024 100 żołnierzy 100 żołnierzy [354][414]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Liczba zabitych żołnierzy ukraińskich obejmuje śmierć dwóch żołnierzy podczas aneksji Krymu przez Rosję.
  2. ↑ Śmierć rosyjskich żołnierzy nie została potwierdzona przez rząd rosyjski i prawdopodobnie została uwzględniona w liczbie zabitych bojowników separatystów.
  3. ↑ Spośród 1185 cywilów i bojowników zabitych w obwodzie ługańskim do 15 lutego 2015 roku[29], 456 to cywile, którzy zginęli do 29 października[30]. Ponadto do 11 września w samym mieście Ługańsk zginęło 526 cywilów i bojowników[31], z czego 300 zostało potwierdzonych jako cywile do 31 sierpnia[32].
  4. ↑ Zobacz tabelę poniżej w celu uzyskania szczegółowego zestawienia ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej według obwodów na podstawie danych władz ukraińskich.
  5. ↑ Ministerstwo Obrony Ukrainy używa terminów „straty bojowe” i „zlikwidowani”[95][96]. Według BBC liczby te obejmują rannych żołnierzy[97][98], podczas gdy inni interpretują te liczby jako odnoszące się tylko do zabitych[99][100][101].
  6. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 25 osób: 2 zabitych (26 czerwca 2022)[165][166] i 23 zabitych (28 kwietnia 2023)[167].
  7. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 725 osób: 700 zabitych (do 29 marca 2022)[168], 7 zabitych (19 sierpnia 2023)[169] i 18 zabitych (18 kwietnia 2024)[170].
  8. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 148 osób: 1 zabita (24 sierpnia 2022)[171], 10 zabitych (27 maja 2022)[172], 7 zabitych (28 czerwca 2022)[173], 4 zabitych (16 i 19 lipca 2022)[174][175], 13 zabitych (10 sierpnia 2022)[176], 25 zabitych (25 sierpnia 2022)[177], 1 zabita (28 sierpnia 2022)[178], 4 zabitych (18–22 września 2022)[179][180][181], 4 zabitych (10 października 2022)[182], 2 zabitych (25 października 2022)[183], 4 zabitych (16 grudnia 2022)[184], 45 zabitych (14 stycznia 2023)[185], 11 zabitych (13 czerwca 2023)[186], 4 zabitych (25 czerwca oraz 8, 17 i 25 sierpnia 2023)[187][188][189][190], 5 zabitych (12 marca 2024)[191] i 8 zabitych (19 kwietnia 2024)[192].
  9. ↑ Do 17 lutego 2024 roku liczba potwierdzonych zgonów, z wyłączeniem zabitych w Mariupolu i Wołnowachy, sięgnęła 1863 osób[193]. Według władz miasta liczba zgonów w Mariupolu wyniosła ponad 25 000[194]. Biorąc to pod uwagę, ogólna liczba zabitych cywilów mogła wynieść 26 863 osób.
  10. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 1773 osób: 1699 zabitych (do 2 stycznia 2023 roku)[195], 52 zabitych (6 października 2023)[196], 6 zabitych (22 października 2023)[197], 5 zabitych (19 marca 2024)[198], 4 zabitych (3 kwietnia 2024)[199] i 7 zabitych (6 kwietnia 2024)[200].
  11. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 543 osób: 439 zabitych na terenach dawniej kontrolowanych przez Rosję[201][202], 7 zabitych (1, 12, 14 i 21 grudnia 2022)[203][204][205], 13 zabitych (24 grudnia 2022)[206], 6 zabitych (5 i 6 stycznia 2023)[207][208][209], 6 zabitych (15 stycznia 2023)[210][211], 1 zabita (27 kwietnia 2023)[212], 52 zabitych w wyniku zniszczenia zapory na Dnieprze (stan na 18 czerwca 2023)[213], 5 zabitych (13 i 31 lipca 2023)[214][215], 13 zabitych (7, 13, 20 i 29 sierpnia)[216][217][218][219] i 1 zabita (2 września 2023)[220].
  12. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 4 osób: 1 zabita (31 grudnia 2022)[221] i 3 zabitych (23 i 27 lutego 2023)[222][223].
  13. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 8 osób: 3 zabitych (23 lipca 2022)[224] i 5 zabitych (28 lipca 2022)[225].
  14. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 13 osób: 7 zabitych (18 kwietnia 2022)[229] i 6 zabitych (5 lipca 2023)[230].
  15. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć ponad 409 osób: 404 zabitych (do 18 stycznia 2023)[231] i 6 zabitych (5 lipca 2023)[232] i 5 zabitych (11 kwietnia 2024)[233].
  16. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 68 osób: 1 zabita (3 marca 2022)[234], 8 zabitych (24 kwietnia 2022)[235], 1 zabita (11 maja 2022)[236], 22 zabitych (1 lipca 2022)[237], 3 zabitych (23 września 2022, 18 maja i 23 lipca 2023)[238][239][240], 12 zabitych (2 marca 2024)[241] i 21 zabitych (15 marca 2024)[242].
  17. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 25 osób: 11 zabitych (15 marca 2022)[244] i 4 zabitych (23 czerwca 2022)[245].
  18. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 8 osób: 4 zabitych (12 marca 2022)[247], 1 zabita (25 lipca 2022)[248] i 3 zabitych (25 sierpnia 2023)[249].
  19. ↑ Łącznie zgłoszono śmierć 87 osób: 66 zabitych w 2022[228], 4 zabitych (1–9 stycznia 2023)[250], 13 zabitych (2 marca 2023)[251] i 4 zabitych (5 kwietnia 2024)[252].
  20. ↑ DRL stwierdziła, że w okresie od 1 stycznia 2022 do 18 lutego 2024 roku na jej terytoriach zginęło 1514 cywilów[254][255][256], z czego osiem osób zmarło w okresie od 1 stycznia do 25 lutego 2022 roku[15], pozostawiając 1502 zabitych do czasu rosyjskiej inwazji.
  21. ↑ Wspólne Centrum Kontroli i Koordynacji (JCCC) stwierdziło, że od rozpoczęcia inwazji do 31 grudnia 2023 roku zginęło 4832 cywilów[257], w tym 831 w pierwotnych granicach DRL i 3831 zabitych na obszarach okupowanych przez DRL[258].
  22. ↑ Ługańska Republika Ludowa podała, że od rozpoczęcia inwazji do 31 grudnia 2022 roku zginęło ponad 900 cywilów, zarówno w pierwotnych granicach ŁRL jak i na terenach okupowanych przez ŁRL[34], w tym 169 zginęło w ukraińskich ostrzałach artyleryjskich na terytorium ŁRL[259]. Ponadto według ŁRL w 2023 roku w atakach artyleryjskich zginęło o 72 więcej cywilów[260], co od początku rosyjskiej inwazji spowodowało śmierć ponad 972 cywilów na terytoriach kontrolowanych przez ŁRL.
  23. ↑ Pracownik organizacji humanitarnej Paul Urey został schwytany przez siły rosyjskie 29 kwietnia 2022 roku i zmarł w areszcie 15 lipca 2022 roku. Pracownicy organizacji humanitarnych Christopher Matthew Perry i Andrew Tobias Matthew Bagshaw (posiadacz podwójnego obywatelstwa Wielkiej Brytanii i Nowej Zelandii) zostali zabici w Bachmucie.
  24. ↑ Zabity przez drona, który zrzucił ładunek wybuchowy na pojazd na przejściu granicznym Troebortnoje w obwodzie briańskim w Rosji.
  25. ↑ Prorosyjski polityk Wiktor Medwedczuk.
  26. ↑ W tym żołnierze, funkcjonariusze Straży Granicznej, policji i dziewięciu zagranicznych ochotników z Międzynarodowego Legionu Obrony Terytorialnej Ukrainy.
  27. ↑ Brytyjski sanitariusz.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Annexation of Crimea. uawarexplained.com. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
  2. ↑ Interfax-Ukrajina: Two die in rallies outside Crimean parliament, says ex-head of Mejlis. Kyiv Post, 2014-02-26. [dostęp 2023-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  3. ↑ JC Finley: Unrest in Crimea leaves 2 dead; government buildings seized. United Press International, 2014-02-27. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  4. ↑ Погибший крымский татарин шел в военкомат, захваченный "дружинниками". lb.ua, 2014-03-17. [dostęp 2023-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
  5. ↑ Зверски убитого крымского татарина звали Решат Аметов. Трое малолетних детей осиротели. ФОТО. censor.net, 2014-03-18. [dostęp 2023-08-27]. (ros.).
  6. ↑ Russian marine kills Ukraine navy officer in Crimea, says ministry. Reuters, 2014-04-07. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  7. ↑ Anastazja Morylewa: Под Волгоградом похоронили Руслана Казакова, погибшего от рук снайпера в Симферополе. volgograd.kp.ru, 2014-03-24. [dostęp 2023-08-27]. (ros.).
  8. ↑ Roland Oliphant: Putin accuses Ukraine of 'terror' over alleged Crimea raid. telegraph.co.uk, 2016-08-10. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  9. ↑ Situation of human rights in the temporarily occupied Autonomous Republic of Crimea and the city of Sevastopol (Ukraine). UNHCHR. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e Conflict-related civilian casualties in Ukraine. UNHCHR, 2022-01-27. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  11. ↑ a b Книга пам'яті загиблих (Memorial Book to the Fallen). memorybook.org.ua. [dostęp 2023-08-27]. (ukr.).
  12. ↑ a b Muzeum Historii Wojskowości wymienia także oddzielnie 138 niezidentyfikowanych poległych żołnierzy: 65 na cmentarzu w Krasnopolu (MB1), 63 na cmentarzu Kuszugum (MB2) i 10 na cmentarzu w Starobielsku (MB3).
  13. ↑ Agence France-Presse: Ukraine soldier dies in shelling attack: Armed forces. alarabiya.net, 2022-02-23. [dostęp 2023-08-27]. (ukr.).
  14. ↑ a b c Ukraine's losses in the war. UALosses. [dostęp 2024-01-29]. (ukr.).
  15. ↑ a b The overview of the current social and humanitarian situation in the territory of the Donetsk People`s Republic as a result of hostilities in the period from 19 and 25 February 2022. ombudsman-dnr.ru, 2022-02-25. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  16. ↑ LPR service member killed in Ukrainian attack on Donetskiy. lug-info.com, 2022-01-14. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  17. ↑ Three LPR militiamen, four civilians killed in Ukrainian army strikes over week - JCCC. lug-info.com, 2022-02-24. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  18. ↑ Interfax-Ukrajina: Nuland says 400-500 Russian soldiers killed in eastern Ukraine. Kyiv Post, 2015-03-10. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
  19. ↑ a b M. Bilal Kenasari: US says about 500 Russian soldiers killed in eastern Ukraine. Anadolu Agency, 2015-03-10. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  20. ↑ Anastasia Vlasova, Maxim Tucker: Ukraine hides devastating losses as Russia-backed fighters surge forward. Kyiv Post, 2015-01-25. [dostęp 2023-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  21. ↑ Lucian Kim: The Battle of Ilovaisk: Details of a Massacre Inside Rebel-Held Eastern Ukraine. Newsweek, 2014-04-11. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  22. ↑ Oliver Carroll: Ukraine crisis: A mood of relief, anger and mutiny prevails among retreating troops. The Independent, 2015-02-19. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  23. ↑ At least 300 Ukrainian soldiers were killed during hostilities in Mariupol, Donetsk airport and near Debaltseve in 2015 - Butusov. censor.net, 2015-02-19. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  24. ↑ Anastasia Yarova: As fighting in east escalates, confusion over number of casualties. archive.kyivpost.com, 2016-06-14. [dostęp 2023-08-27]. (ang.).
  25. ↑ Ukrainian Defense Ministry says 1,750 confirmed military deaths in conflict up to February 2015. USA Today, 2015-03-23. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
  26. ↑ За два місяці в ході бойових дій на Донбасі загинули 11 військових – ЗСУ. radiosvoboda.org, 2021-01-05. [dostęp 2023-08-27]. (ukr.).
  27. ↑ На запит “Новинарні”: Генштаб оприлюднив статистику бойових втрат 2021 року. novynarnia.com, 2021-12-23. [dostęp 2023-08-27]. (ukr.).
  28. ↑ Книга пам'яті загиблих. memorybook.org.ua. [dostęp 2024-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ukr.).
  29. ↑ a b c Report on the human rights situation in Ukraine 1 December 2014 to 15 February 2015. UNHCHR, 2015-05-06. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  30. ↑ Over 450 civilians killed in Luhansk since May: health minister. Focus Information Agency, 2014-10-30. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  31. ↑ Shaun Walker: Despair in Luhansk as residents count the dead. The Guardian, 2014-09-11. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  32. ↑ Ukraine: Rising Civilian Toll in Luhansk. Human Rights Watch, 2014-09-01. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  33. ↑ a b The overview of the current social and humanitarian situation in the territory of the Donetsk People`s Republic as a result of hostilities in the period from 12 and 18 February 2022. ombudsman-dnr.ru, 2022-02-18. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  34. ↑ a b 3,200 LPR civilians killed as a result of Kiev’s aggression since 2014 - ombudsperson. lug-info.com, 2023-03-02. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  35. ↑ Over 1,500 people gone missing in Kiev-controlled area of Donbas in 2015 — report. TASS, 2015-06-17. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  36. ↑ Report on the human rights situation in Ukraine 16 February to 15 May 2015. UNHCHR, 2015-05-15. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  37. ↑ Зниклими безвісти в Донбасі вважаються 774 українця - СБУ. ua-pressa.com, 2015-11-17. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ukr.).
  38. ↑ Nearly 2,000 Ukrainian soldiers killed in east Ukraine conflict zone. uatoday.tv, 2015-09-27. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  39. ↑ a b Next prisoner swap: Ukraine may exchange 74 for 29 hostages, 103 still captive in Donbas. unian.info, 2017-12-28. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  40. ↑ SBU chief says 403 Ukrainian citizens missing as a result of Donbas war. unian.info, 2017-12-15. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  41. ↑ a b 816 Donetsk residents still kept in Ukraine’s prisons — rignts ombudswoman. unian.info, 2017-12-15. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  42. ↑ Young Bukovynets: Militants held in captivity 180 Ukrainian servicemen. molbuk.ua, 2015-03-15. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  43. ↑ More than 1,200 people held prisoner by Kiev — DPR human rights ombudsperson. TASS, 2015-08-11. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  44. ↑ 157 Ukrainians in militant captivity - Ukrainian officials. uatoday.tv, 2015-08-31. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  45. ↑ Agence France-Presse: Ukraine, pro-Russian rebels swap 20 prisoners. dailystar.com.lb, 2015-10-29. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  46. ↑ Ukraine, LPR exchange prisoners in three-for-six format. TASS, 2016-02-26. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  47. ↑ Ukraine's Security Service discloses number of released captives and those still held hostages. uatoday.tv, 2016-09-23. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  48. ↑ Human rights commissioner: DPR authorities lost contact with 200 prisoners held in Ukraine. TASS, 2016-03-21. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  49. ↑ Ukraine frees two prisoners — DPR ombudsman. TASS, 2016-08-12. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  50. ↑ Allison Quinn: Ukrainian commander freed by Kremlin separatists. Kyiv Post, 2015-05-23. [dostęp 2023-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  51. ↑ Poltorak: 3,332 soldiers killed in Ukraine since beginning of Russian aggression. ukrinform.net, 2018-05-08. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  52. ↑ SBU together with other agencies returns, finds 3,224 prisoners in Donbas – Hrytsak. interfax.com.ua, 2018-06-25. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  53. ↑ The Kremlin is blocking all negotiations on the liberation of Ukrainians, according to Vasyl Hrytsak. qha.com.ua, 2018-06-25. [dostęp 2023-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  54. ↑ Ukraine and pro-Russian separatists exchange prisoners. BBC, 2019-12-29. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  55. ↑ Ukraine's SBU publishes lists with names of Ukrainians freed in Donbas prisoner swap. interfax.com.ua, 2018-06-29. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  56. ↑ Ukraine says Kiev completed prisoner swap with separatists. Reuters, 2018-06-29. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  57. ↑ Проект «Груз-200 из Украины в Россию». gruz200.zzz.com.ua. [dostęp 2023-09-05]. (ukr.).
  58. ↑ Another Georgian Man Killed Fighting In Ukraine. Radio Free Europe/Radio Liberty, 2015-01-20. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  59. ↑ Sabyr Abdymomunov, Venera Djumataeva: Kyrgyz Mercenary Details Russian Military Role In Ukraine. Radio Free Europe/Radio Liberty, 2015-03-20. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  60. ↑ Herman Shapovalenko, Yevhen Vorokh, Yuriy Hirchenko: Книга пам'яті загиблих. memorybook.org.ua. [dostęp 2023-09-05]. (ukr.).
  61. ↑ Denys Kolesnyk: Isa Munayev died in the battle for Debaltseve. info-news.eu, 2015-02-03. [dostęp 2023-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  62. ↑ Michael Segalov: The number of Russian troops killed or injured fighting in Ukraine seems to have been accidentally published. The Independent, 2015-08-26. [dostęp 2023-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  63. ↑ Alexey Eremenko: Russia's Classified Ukraine Crisis Death Toll Appears to Have Leaked. NBC News, 2015-08-26. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  64. ↑ Statement by Assistant Secretary-General for Human Rights Ivan Šimonović at the Human Rights Council Inter-active dialogue on Ukraine, 29 September 2015. ohchr.org, 2015-09-29. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  65. ↑ Simon Hradecky: Crash: Malaysia B772 near Donetsk on Jul 17th 2014, aircraft was shot down from separatist controlled ground. avherald.com, 2014-07-17. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  66. ↑ Friday, July 18, 07:30 AM SGT +0800 Media Statement 2: MH17 Incident. Malaysia Airlines. [dostęp 2023-09-05]. (ang.).
  67. ↑ Agence France-Presse: Italian becomes first journalist killed in east Ukraine. scmp.com, 2014-05-25. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  68. ↑ a b 8 Journalists and Media Workers Killed in Ukraine between 2014 and 2015. cpj.org, 2014-05-25. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  69. ↑ Karoun Demirjian, Michael Birnbaum: Russia warns Ukraine of ‘irreversible consequences’ after cross-border shelling. The Washington Post, 2014-07-13. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  70. ↑ Ukraine crisis: Lithuania envoy killed in Luhansk. BBC, 2014-08-22. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  71. ↑ Jack Losh: Ukraine's desperate attempt to defuse landmines – as more are planted. The Guardian, 2016-04-04. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  72. ↑ Landmines Still Pose a Threat to Two Million Ukrainians. United Nations Ukraine, 2021-04-05. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  73. ↑ 430,000 children continue to bear the brunt of eastern Ukraine conflict. UNICEF, 2019-02-19. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  74. ↑ Children endure deadly legacy of landmines in eastern Ukraine. UNICEF, 2020-03-29. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  75. ↑ Reuters: Over 9,000 Civilians Killed in Ukraine Since Russia Invaded - Kyiv. U.S. News & World Report, 2023-01-17. [dostęp 2023-12-11]. (ang.).
  76. ↑ Rachel Amran: Minister: Russian forces kill 2,000 Ukrainian civilians in 2023. kyivindependent.com, 2023-12-01. [dostęp 2023-12-11]. (ang.).
  77. ↑ Названа кількість зниклих безвісти українських військових. slovoidilo.ua, 2023-10-05. [dostęp 2024-01-04]. (ukr.).
  78. ↑ 28,000 Ukrainian Civilians in Russian Captivity, Human Rights Commissioner Says. Kyiv Post, 2023-12-08. [dostęp 2024-02-25]. (ukr.).
  79. ↑ a b Report on the human rights situation in Ukraine, 1 December 2023 – 29 February 2024 (EN/UK). UNHCHR, 2024-03-26. [dostęp 2024-04-18]. (ang.).
  80. ↑ Lucas Y. Tomlinson, Greg Wehner: Russian invasion kills 42K Ukrainian civilians since start of war, US officials say. Fox News, 2023-05-21. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  81. ↑ Helene Cooper, Thomas Gibbons-Neff, Eric Schmitt, Julian E. Barnes: Troop Deaths and Injuries in Ukraine War Near 500,000, U.S. Officials Say. The New York Times, 2023-08-18. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  82. ↑ Andrew Roth: Battlefield deaths in Ukraine have risen sharply this year, say US officials. The Guardian, 2023-08-18. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  83. ↑ Serge Havrylets: Ukraine’s grim toll: Over 30,000 defenders killed in war with Russia, civic group says. euromaidanpress.com, 2023-11-18. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
  84. ↑ a b Ukrainian army loses 444,000 troops during military operation — Shoigu. TASS, 2024-02-27. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  85. ↑ Russia Says 6K Foreign Fighters Killed in Ukraine. themoscowtimes.com, 2024-03-14. [dostęp 2024-04-18]. (ang.).
  86. ↑ Natasha Turak, Holly Ellyatt: Ukraine says 500 members of National Guard have died so far; Russian forces ‘pushed back’ from second-largest city Kharkiv. CNBC, 2022-05-12. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  87. ↑ a b Kathryn Armstrong: Ukraine war: Zelensky says 31,000 troops killed since Russia's full-scale invasion. BBC, 2024-02-25. [dostęp 2024-02-25]. (ang.).
  88. ↑ a b Andrea Januta: Explainer: What we do and don't know about the number of Ukrainian troops killed. kyivindependent.com, 2024-03-08. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  89. ↑ Працівники поліції, які загинули під час збройної агресії рф. Narodowa Policja Ukrainy, 2023-06-20. [dostęp 2024-02-19]. (ukr.).
  90. ↑ Nur Asena Erturk: NATO chief reiterates support for Ukraine, claiming 'Russia losing influence in near abroad'. aa.com.tr, 2023-11-29. [dostęp 2023-12-11]. (ang.).
  91. ↑ Ministry of Defence: Latest Defence Intelligence update on the situation in Ukraine – 03 March 2024. Twitter, 2024-03-03. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  92. ↑ Helene Cooper, Eric Schmitt, Thomas Gibbons-Neff: Mutual Frustrations Arise in U.S.-Ukraine Alliance. The New York Times via Yahoo! News, 2024-03-07. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  93. ↑ a b c d e f Российские потери в Украине к апрелю: 51 тыс. подтверждено, средние потери за неделю остаются выше, чем в 2022 году. BBC, 2024-04-19. [dostęp 2024-04-22]. (ros.).
  94. ↑ На войну после школы? Что известно о потерях России в Украине к январю. BBC, 2024-01-12. [dostęp 2024-03-16]. (ros.).
  95. ↑ a b War in Ukraine. Total Combat Losses Of The Russian Forces for Day 732. Ukraińska prawda, 2024-02-24. [dostęp 2024-04-25]. (ang.).
  96. ↑ a b За добу Сили оборони України знищили 810 російських окупантів, 29 артсистем - Генштаб ЗСУ. mil.gov.ua, 2024-02-25. [dostęp 2024-02-25]. (ang.).
  97. ↑ a b BBC investigation reveals confirmed Russian military deaths. the-star.co.ke, 2022-03-21. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  98. ↑ a b Olga Ivshina, Becky Dale, Joseph Lee: Counting Russia's dead in Ukraine - and what it says about the changing face of the war. BBC. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  99. ↑ Reuters: Kyiv claims 800 Russian troops killed in a day, pleads for tanks. dailysabah.com, 2023-01-05. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  100. ↑ Ukraine Claims Russian Death Toll Rises To More Than 111,000. rferl.org, 2023-01-08. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  101. ↑ Fatima Tlis: VOA Interview: What to Know About Russia's Manipulated War Statistics. voanews.com, 2023-01-11. [dostęp 2023-09-18]. (ang.).
  102. ↑ a b Zelensky: 31,000 Ukrainian soldiers killed in Russia's war. kyivindependent.com, 2024-02-25. [dostęp 2024-04-22]. (ang.).
  103. ↑ Olga Iwszyna: Цена удержанных позиций: что известно о потерях России в Украине к ноябрю. BBC, 2024-01-19. [dostęp 2024-03-29]. (ros.).
  104. ↑ a b c Russian casualties in Ukraine. Mediazona count, updated. Mediazona. [dostęp 2024-03-29]. (ang.).
  105. ↑ Nicolas Camut: Over 20,000 Wagner troops killed, 40,000 wounded in Ukraine: Prigozhin-linked channel. politico.eu, 2023-07-20. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  106. ↑ Ministry of Defence: Latest Defence Intelligence update on the situation in Ukraine – 4 December 2023. Twitter, 2023-12-04. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
  107. ↑ Olga Iwszyna: Расследование Би-би-си: сколько может выжить на фронте в Украине российский заключенный?. BBC, 2024-04-17. [dostęp 2024-04-22]. (ros.).
  108. ↑ Agence France-Presse: Defence Minister Says 5,937 Russian Soldiers Killed In Ukraine. barrons.com, 2022-09-21. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  109. ↑ Ceyhun Alizade: Russia at war not so much with Ukrainian army as with 'collective West:' Defense minister. Anadolu Agency, 2022-09-21. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  110. ↑ "No losses", but mobilisation still announced: Shoigu reveals Russia's losses in Ukraine. Ukraińska prawda, 2022-09-21. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  111. ↑ Russia reveals military losses in Ukraine. armenpress.am, 2022-09-21. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  112. ↑ Reuters: Russian Black Sea commander Sokolov shown on video call after Ukraine said it killed him. Yahoo! News, 2023-09-26. [dostęp 2023-09-26]. (ang.).
  113. ↑ Russian army has enough ammo and Kiev’s losses mounting, says defense chief. TASS, 2023-05-02. [dostęp 2023-09-21]. (ang.).
  114. ↑ Shoigu Says 125K Ukrainian Troops Killed in Counteroffensive. themoscowtimes.com, 2023-12-01. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  115. ↑ DRL stwierdziła, że między 1 stycznia a 22 grudnia 2022 roku zginęło 4176 separatystów, a 17 379 zostało rannych (DRL1]) (DRL2), z czego 13 zginęło, a 50 zostało rannych między 1 stycznia a 25 lutego 2022 roku (DRL3), w związku z czym 4163 zabitych i 17 329 rannych przypadło na okres rosyjskiej inwazji.
  116. ↑ Polska Agencja Prasowa: Wojna na Ukrainie. Wyciekły rosyjskie dane na temat strat żołnierzy. polskieradio.pl, 2023-04-13. [dostęp 2023-09-25]. (pol.).
  117. ↑ Paul Kirby: Ukraine war: Pentagon leaks reveal Russian infighting over death toll. BBC, 2023-04-13. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  118. ↑ Mateusz Czmiel: 350 tysięcy. To prawdziwa liczba ofiar wojny w Ukrainie?. Wirtualna Polska, 2023-04-13. [dostęp 2023-09-25]. (pol.).
  119. ↑ Olga Iwszyna: Мобилизованные и спецназ: что известно о потерях России в Украине к октябрю. BBC, 2022-10-14. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  120. ↑ Wagner chief says 20,000 of its troops killed in Bakhmut battle. Al Jazeera, 2023-05-25. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
  121. ↑ Kunnas: Prigozhin destroys official narrative of Ukraine war in Russia. news.err.ee, 2023-06-26. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
  122. ↑ William J. Burns: Spycraft and Statecraft: Transforming the CIA for an Age of Competition. foreignaffairs.com, 2024-01-16. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  123. ↑ Dan De Luce: Russia has suffered dramatic casualties in Ukraine, U.S. intelligence says. NBC News, 2023-12-12. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  124. ↑ Jake Epsteins: Russia's paying a 'severe cost' in thousands of casualties for its new attacks and has so far gotten nothing in return, US says. businessinsider.in, 2023-12-13. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  125. ↑ Seth G. Jones, Riley McCabe, Alexander Palmer: Ukrainian Innovation in a War of Attrition. Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych, 2023-02-27. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  126. ↑ Rosja straciła na Ukrainie więcej żołnierzy niż we wszystkich wojnach od II wojny światowej. rp.pl, 2023-03-01. [dostęp 2023-09-25]. (pol.).
  127. ↑ Putin Slips Up Death Toll of russian Forces in Ukraine of Over Half a Million K.I.A.. Defense Express, 2023-12-15. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  128. ↑ President's Office says Ukrainian army lost up to 13,000 soldiers since war started. ukrinform.net, 2022-12-01. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  129. ↑ Associated Press: More than 10,000 Ukrainian troops killed in war, official says. NBC News, 2022-12-02. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  130. ↑ Ukraine lost about 10,000 soldiers in war with Russia – Arestovich. newsreadonline.com, 2022-06-20. [dostęp 2023-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  131. ↑ Yaroslav Lukov: Ukraine war: 7,200 Ukrainian service personnel missing - ombudsman. BBC, 2022-07-11. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  132. ↑ Elena Roschina: Более 7 тысяч украинских бойцов пропали без вести – уполномоченный. Ukraińska prawda, 2022-07-11. [dostęp 2023-09-25]. (ukr.).
  133. ↑ a b Kim Sengupta: Ukraine forces outgunned up to 40 to one by Russian forces, intelligence report reveals. The Independent, 2022-06-09. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  134. ↑ Kateryna Tyshchenko: Ukraine’s losses have fallen to 30 dead per day – Zelenskyy. Ukraińska prawda, 2022-06-22. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  135. ↑ a b Ukrainian casualties: Kyiv losing up to 200 troops a day - Zelensky aide. BBC, 2022-06-09. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  136. ↑ Dan Sabbagh: Ukraine’s high casualty rate could bring war to tipping point. The Guardian, 2022-06-10. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  137. ↑ Walentyna Romanenko: 7,000 Ukrainian soldiers considered missing. Ukraińska prawda, 2023-04-18. [dostęp 2023-09-25]. (ang.).
  138. ↑ Russia suffers 75,000 military deaths in Ukraine war by end of 2023. Investigation by Mediazona and Meduza. Mediazona, 2024-02-24. [dostęp 2024-02-25]. (ang.).
  139. ↑ Dueling claims on Ukrainian losses: What we know. Meduza, 2024-02-29. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  140. ↑ Valentyna Romanenko: 7,000 Ukrainian soldiers considered missing. Ukraińska prawda, 2023-04-18. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
  141. ↑ Alla Shcherbak: Some 26,000 civilians and soldiers are considered missing under special circumstances in Ukraine. nv.ua, 2022-10-05. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
  142. ↑ a b Helene Cooper, Julian E. Barnes, Eric Schmitt: As Russian Troop Deaths Climb, Morale Becomes an Issue, Officials Say. The New York Times, 2022-03-16. [dostęp 2023-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  143. ↑ a b David Meyer: Why is it so hard to get accurate death tolls in the Russia-Ukraine war?. Fortune, 2022-03-14. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  144. ↑ Andrew Roth: How many Russian soldiers have died in the war in Ukraine?. The Guardian, 2022-03-22. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  145. ↑ Current Time: Court Bans Publication Of Information On Russian Military Death Toll In Ukraine. rferl.org, 2022-06-07. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  146. ↑ Irina Gordienko: In Russia, the death of soldiers is now a state secret. Geneva Solution, 2022-06-09. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  147. ↑ Leyla Latypova: 2 Years Into Ukraine War, Russia’s Ethnic Minorities Disproportionately Killed in Battle. themoscowtimes.com, 2024-02-24. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  148. ↑ Russian casualties in Ukraine. Mediazona count, updated. Mediazona. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  149. ↑ Погибшие в ходе СВО офицеры вооруженных формирований Украины. lostarmour.info. [dostęp 2024-04-18]. (ros.).
  150. ↑ Paul Poast: The war in Ukraine is on track to be among modern history's bloodiest. The Washington Post, 2022-06-22. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  151. ↑ New figures show conflict-related deaths at 28-year high, largely due to Ethiopia and Ukraine wars. Instytut Badań nad Pokojem, 2022-06-07. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  152. ↑ Isabelle Khurshudyan, Griff Witte: Civilians are dying in Ukraine. But exactly how many remains a mystery. The Washington Post, 2022-02-22. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  153. ↑ UNHCHR: Ukraine: Civilian casualties as of 24.00 15 March 2022 (EN/RU/UK). reliefweb.int, 2022-03-16. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  154. ↑ Russia Accuses Head of Kazakh Diaspora of ‘War Fakes’ – Vyorstka. themoscowtimes.com, 2024-01-01. [dostęp 2024-02-11]. (ang.).
  155. ↑ Ukraine: civilian casualty update 24 September 2023. UNHCHR, 2023-09-26. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  156. ↑ Bel Trew: 100,000 Ukrainian civilian deaths: Shocking toll of Putin’s bloody invasion. The Independent, 2023-02-23. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  157. ↑ a b c Ukraine: Civilian casualties - 24 February 2022 to 30 June 2023. UNHCHR, 2023-07-07. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  158. ↑ Ukraine hits oil Crimean drilling platforms, pro-Russian regional head says. Reuters, 2022-06-20. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  159. ↑ a b Список жертв войны в российских регионах. semnasem.org, 2023-08-01. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  160. ↑ a b c Łukasz Jasina: Statement on summoning the ambassador of the Russian Federation to Polish MFA. Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland, 2022-11-15. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  161. ↑ Yogita Limaye: Ukraine children: Killed as he escaped, Elisei is one of 200 child victims. BBC, 2022-03-19. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  162. ↑ Bill Chappell: 109 empty strollers sit in a Lviv square, representing children killed in the war. National Public Radio, 2022-03-18. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  163. ↑ 1,384 children killed and injured in Ukraine due to Russian aggression. ukrinform.net, 2023-02-17. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  164. ↑ Ukraine: Over 1,500 children killed or injured, concern rises over forced transfers. Organizacja Narodów Zjednoczonych, 2023-06-01. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  165. ↑ Missiles kill one person and hit strategic bridge near Ukraine's Cherkasy, officials say. Reuters, 2023-06-26. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  166. ↑ One civilian killed by Russian shelling in Uman, Cherkasy Oblast. Reuters, 2023-02-24. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  167. ↑ Emma Graham-Harrison, Artem Mazhulin: When Russia targets ordinary homes: the attacks that mean no one is safe in Ukraine. The Guardian, 2023-04-30. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  168. ↑ Jude Sheerin: Railway strikes targeted arms supply routes - Russia. BBC, 2022-04-24. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  169. ↑ Valentyn Ogirenko: Seven killed, 144 wounded in Russian missile strike on Ukraine's Chernihiv. Reuters, 2023-08-20. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  170. ↑ Kateryna Hodunova: UPDATE: Russian missile attack on Chernihiv kills 18, injures 78, including children. kyivindependent.com, 2024-04-18. [dostęp 2024-04-18]. (ang.).
  171. ↑ One person dies in night shelling in Ukraine's Dnipropetrovsk, governor says. Reuters, 2022-08-24. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  172. ↑ The New Voice of Ukraine: Russian shelling kills 10 in Dnipropetrovsk Oblast, Ukrainian forces withdraw from Lyman in Donetsk Oblast. Yahoo! News, 2022-05-27. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  173. ↑ Кількість постраждалих унаслідок ворожої атаки по Дніпру зросла до 7 людей, зокрема, поранена 6-річна дитина – голова ОВА. Interfax-Ukrajina, 2022-06-29. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  174. ↑ Two people killed in Russian shelling of Ukrainian town of Nikopol, officials say. Reuters, 2022-07-16. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  175. ↑ Olena Roszczina: Russian army attack Nikopol again: 30 shells, 2 dead, 9 injured. Ukraińska prawda, 2022-07-20. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  176. ↑ Shelling kills 13 in Ukraine's Dnipropetrovsk region - governor. Reuters, 2022-08-10. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  177. ↑ Iryna Balachuk: Attack on the railway station in Dnipropetrovsk Oblast: the death toll increases to 25. Ukraińska prawda, 2022-08-25. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  178. ↑ Kateryna Tyszczenko: Occupiers hit Nikopol, killing 1 woman and injuring others. Ukraińska prawda, 2022-08-28. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  179. ↑ Governor: 2 killed, 3 injured in Russian attack on Dnipropetrovsk Oblast. kyivindependent.com, 2022-09-18. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  180. ↑ Governor: Russia's recent attack on Dnipropetrovsk Oblast kills 1, injures 2. kyivindependent.com, 2022-09-21. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  181. ↑ One civilian killed as Russian forces shell two districts of Dnipropetrovsk region. ukrinform.net, 2022-09-22. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  182. ↑ 4 people killed in Dnipropetrovsk Oblast, Ukraine's air defence systems shoot down 4 missiles. Ukraińska prawda, 2022-10-10. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  183. ↑ Missile strike on Dnipro: At least two people killed in explosion at filling station. ukrinform.net, 2022-10-25. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  184. ↑ Virginia Pietromarchi, Dalia Hatuqa: Russia-Ukraine updates: Death toll from Kryvyi Rih rises to 4. Al Jazeera, 2022-12-17. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  185. ↑ Hanna Arhirova: Russian strike toll: 45 dead civilians, including 6 children. Associated Press, 2023-01-18. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  186. ↑ Murray Brewster: Russia strikes civilian buildings in Zelenskyy's hometown, killing at least 11. cbc.ca, 2023-06-13. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  187. ↑ Russian shelling kills 1 in Nikopol. kyivindependent.com, 2023-07-25. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  188. ↑ Olga Voitovych: Russian shelling kills at least 1 in Nikopol, Ukrainian military official says. CNN, 2023-08-08. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  189. ↑ Daria Bevziuk: Russian attacks on Dnipropetrovsk Oblast kill 1, injure 7. kyivindependent.com, 2023-08-17. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  190. ↑ Civilian killed as enemy shells Nikopol. ukrinform.net, 2023-08-25. [dostęp 2023-10-01]. (ang.).
  191. ↑ Kateryna Denisova: Update: Russian strike against Kryvyi Rih kills 5, wounds dozens, including 12 children. kyivindependent.com, 2024-03-13. [dostęp 2024-03-12]. (ang.).
  192. ↑ Abbey Fenbert, Kateryna Denisova: Russian attacks on Dnipropetrovsk Oblast kill 8, including children, injure 35. kyivindependent.com, 2024-04-19. [dostęp 2024-04-22]. (ang.).
  193. ↑ Загальнонаціональна хвилина мовчання. dn.gov.ua, 2024-02-17. [dostęp 2024-02-19]. (ukr.).
  194. ↑ Hilary Andersson: The agony of not knowing, as Mariupol mass burial sites grow. BBC, 2022-11-07. [dostęp 2023-10-04]. (ang.). „Ukraińscy urzędnicy uważali, że w walkach w Mariupolu zginęło co najmniej 25 tys. osób, w tym 5–7 tys. zginęło pod gruzami po zbombardowaniu ich domów”
  195. ↑ Police: 25 torture chambers discovered in liberated areas of Kharkiv Oblast. kyivindependent.com, 2023-01-02. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  196. ↑ Rosyjski atak na Hrozę. Zginęła pracowniczka Polskiej Akcji Humanitarnej. rp.pl, 2023-10-06. [dostęp 2023-12-21]. (pol.).
  197. ↑ Thomas Mackintosh: Ukraine war: Six postal workers killed in Kharkiv missile strike. BBC, 2023-10-22. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).
  198. ↑ Elsa Court: Update: Russian attack on Kharkiv kills 5, injures 7. kyivindependent.com, 2024-03-20. [dostęp 2024-03-21]. (ang.).
  199. ↑ Nocny atak „szahedów” na Charków: 4 osoby nie żyją, 12 rannych. ukrinform.pl, 2024-04-04. [dostęp 2024-04-05]. (pol.).
  200. ↑ Число жертв ночного ракетного удара по Харькову выросло до семи. BBC, 2024-04-06. [dostęp 2024-04-07]. (ros.).
  201. ↑ 432 bodies of civilians killed by Russians found in Kherson region, reports Ukrainian Prosecutor General's Office. theins.ru, 2022-11-24. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  202. ↑ Polska Agencja Prasowa: 36 graves discovered in Kherson: Ukraine Interior Ministry. TVP World, 2022-12-22. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  203. ↑ Iryna Varenytsia: Russian shelling cuts off power again in liberated Kherson. Associated Press, 2022-12-01. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  204. ↑ Daria Zubkova: Occupiers Once Again Shelled Kherson. 2 Killed, 5 Injured. ukranews.com, 2022-12-12. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  205. ↑ Russians attack Kherson region 86 times, three civilians killed. ukrinform.net, 2022-12-15. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  206. ↑ Iryna Balachuk: Russians kill 16 civilians in Kherson Oblast in one day. Ukraińska prawda, 2022-12-25. [dostęp 2023-10-18]. (ang.).
  207. ↑ Russians hit Kherson region 73 times in past day. Two civilians killed. ukrinform.net, 2023-01-04. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  208. ↑ Bohdan Ben: Russian “Christmas truce”: a Russian shell killed entire family in Kherson Oblast. euromaidanpress.com, 2022-01-05. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  209. ↑ Walentyna Romanenko: Russian forces hit centre of Kherson; man dies on spot. Ukraińska prawda, 2023-01-02. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  210. ↑ Governor: Russia attacks Kherson, kills one in the morning of Jan. 16. kyivindependent.com, 2023-01-16. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  211. ↑ Two men killed in mine explosion in Kherson region. ukrinform.net, 2023-01-15. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  212. ↑ Governor: Russian forces hit Kherson, killing civilian. kyivindependent.com, 2023-04-27. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  213. ↑ Russia rejects U.N. help as death toll from breached dam rises. Reuters, 2022-06-19. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  214. ↑ Dinara Khalilova: Governor: Russian shelling of Kherson Oblast village kills 1. kyivindependent.com, 2023-07-13. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  215. ↑ Elsa Court: Update: 4 killed, 17 injured in Russian strikes on Kherson. kyivindependent.com, 2023-07-31. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  216. ↑ Elsa Court: Governor: 1 killed, 12 injured in strikes on Kherson. kyivindependent.com, 2023-08-07. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  217. ↑ Susie Blann: 7 killed in Ukraine’s Kherson region, including a 23-day-old baby girl. Associated Press, 2023-08-13. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  218. ↑ Governor: 2 civilians killed in Russian attacks on Kherson Oblast. kyivindependent.com, 2023-08-20. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  219. ↑ Martin Fornusek: Man wounded in Russian shelling, 2 killed by mine in Kherson Oblast. kyivindependent.com, 2023-08-29. [dostęp 2023-10-04]. (ang.).
  220. ↑ Susie Blann: Russia says it thwarted attacks on Crimea bridge. Shelling and strikes leave at least 3 dead. Associated Press, 2023-09-02. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  221. ↑ Andrij Jaszczyszen: Ракетний обстріл: у Хмельницькому пролунали вибухи (оновлено). ye.ua, 2022-12-31. [dostęp 2023-10-10]. (ukr.).
  222. ↑ One person killed, four more injured in enemy drone attack in Khmelnytskyi. ukrinform.net, 2023-02-23. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  223. ↑ Konstantyn Szirokun: Ворог вночі вдарив по Хмельницькому "Шахедами": виникли пожежі, є загиблий та поранені. rbc.ua, 2023-02-27. [dostęp 2023-10-10]. (ukr.).
  224. ↑ Russian missile strike kills three in central Ukraine - governor. Reuters, 2022-02-23. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  225. ↑ Rocket shelling of Kropyvnytskyi: 5 dead and many injured. Ukraińska prawda, 2022-02-28. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  226. ↑ Witalij Kłyczko: Віталій Кличко розповів, як оборонялася, жила і працювала столиця протягом двох років повномасштабної війни. Та опублікував відео про перші тижні після варварського вторгнення росії. kyivcity.gov.ua, 2024-02-24. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
  227. ↑ Of 1,374 bodies of civilians killed by invaders in Kyiv region, 195 not yet been identified – regional police chief. Interfax-Ukrajina, 2022-04-11. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
  228. ↑ a b c d More than 16,500 people killed in Ukraine due to Russian aggression. ukrinform.net, 2023-08-14. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  229. ↑ Seven Lviv Civilians Killed in Russian Missile Attack. pbs.org, 2022-04-18. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  230. ↑ Mstyslav Chernov: Russian cruise missile attack on Ukraine city of Lviv kills 6 people and injures dozens. Associated Press, 2023-07-06. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  231. ↑ Seven Lviv Civilians Killed in Russian Missile Attack. pbs.org, 2022-04-18. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  232. ↑ Mstyslav Chernov: Russian cruise missile attack on Ukraine city of Lviv kills 6 people and injures dozens. Associated Press, 2023-07-06. [dostęp 2023-10-10]. (ang.).
  233. ↑ Julia Zawadska: Терористичний удар. У ЗСУ показали наслідки російського обстрілу Миколаєва. nv.ua, 2024-04-11. [dostęp 2024-04-12]. (ukr.).
  234. ↑ Natalka Lototska: Окупанти двічі обстріляли село Біленьке на Одещині, загинула людина. lb.ua, 2022-03-03. [dostęp 2023-10-15]. (ukr.).
  235. ↑ Yulia Kesaieva: 8 dead in Russian missile strikes in Southern Ukraine, Odesa mayor says. CNN, 2022-04-24. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  236. ↑ Elena Becatoros, Jon Gambrell: Russia pummels port of Odesa in attempt to disrupt supplies. Associated Press, 2022-05-11. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  237. ↑ Olga Hluszczenko: Strike on Serhiivka in Odesa Oblast: casualty toll increases. Ukraińska prawda, 2022-07-09. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  238. ↑ Alona Mazurenko: Odesa attacked by kamikaze drones from the sea: one person killed. Ukraińska prawda, 2022-09-23. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  239. ↑ Russian cruise missile attack targets Kyiv, one killed in Odesa. Al Jazeera, 2023-05-09. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  240. ↑ Shaun Walker: Russian missile strikes on Odesa kill one person and damage cathedral. The Guardian, 2023-07-23. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  241. ↑ Kateryna Hodunova: Update: Death toll of Russian attack against Odesa rises to 10. kyivindependent.com, 2024-03-03. [dostęp 2024-03-03]. (ang.).
  242. ↑ В результате удара по Одессе погиб 21 человек, в том числе спасатели. BBC, 2024-03-15. [dostęp 2024-03-16]. (ros.).
  243. ↑ Olga Voitovych: Officials fear more bodies will be found in ruins of Kremenchuk mall. CNN, 2022-07-30. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  244. ↑ Wera Perun: Атака на телевежу Рівненщини: підтверджено вже 20 загиблих, можливо, є шанси врятувати ще одну людину, - голова ОВА. lb.ua, 2022-05-15. [dostęp 2023-10-15]. (ukr.).
  245. ↑ Four people killed by Russian missile strike on Sarny, Rivne region, on June 25. Interfax-Ukrajina, 2022-06-27. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  246. ↑ Ukraine accuses Russia of terrorism as Vinnytsia attack kills 23. Al Jazeera, 2022-07-14. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  247. ↑ Losses among the civilian population in Ukraine as of 8:00 on March 12. intsecurity.org, 2022-03-12. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  248. ↑ UAV Attack in Volyn Region: Civilian Casualties and Fatality. tsn.ua, 2022-07-25. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  249. ↑ James Waterhouse, Malu Cursino: Ukraine war: Three killed after blasts in Lutsk and Lviv. BBC, 2023-08-15. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  250. ↑ The Kyiv Independent: Governor: Russian attacks have killed 4 civilians in Zaporizhzhia Oblast since start of year. Yahoo! News, 2023-01-10. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  251. ↑ Burc Eruygur: Death toll from Russian missile strike in Ukraine’s Zaporizhzhia rises to 13. aa.com.tr, 2023-03-05. [dostęp 2023-10-15]. (ang.).
  252. ↑ Martin Fornusek: Update: 4 killed, 23 injured in Russian April 5 attacks on Zaporizhzhia. kyivindependent.com, 2024-04-06. [dostęp 2024-04-06]. (ang.).
  253. ↑ Agence France-Presse: Toll Of War In Ukraine High, But Just How Much Unknown. barrons.com, 2024-02-12. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  254. ↑ Обзор социально-гуманитарной ситуации, сложившейся на территории Донецкой Народной Республики вследствие военных действий в период с 24 по 30 декабря 2022 г. ombudsman-dnr.ru, 2022-12-30. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  255. ↑ Обзор социально-гуманитарной ситуации, сложившейся на территории Донецкой Народной Республики вследствие военных действий в период с 25 по 31 декабря 2023 г. ombudsman-dnr.ru, 2023-01-09. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  256. ↑ Обзор социально-гуманитарной ситуации, сложившейся на территории Донецкой Народной Республики вследствие военных действий в период с 12 по 18 декабря 2024 г. ombudsman-dnr.ru, 2023-02-12. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  257. ↑ Террористические обстрелы с 17 февраля 2022 унесли жизни 4832 мирных жителей ДНР. dan-news.ru, 2024-02-13. [dostęp 2024-02-19]. (ros.).
  258. ↑ Новые территории. СВО. Итоги августа. konkretno.ru, 2023-09-19. [dostęp 2024-02-19]. (ros.).
  259. ↑ 169 LPR residents killed in Ukrainian artillery strikes since February - JCCC. lug-info.com, 2022-12-25. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  260. ↑ Kiev artillery attacks claim 72 lives in LPR over year, 268 people wounded - ombudsperson. lug-info.com, 2023-12-28. [dostęp 2024-02-19]. (ang.).
  261. ↑ Ukraynada müharibədə ölən, yaralanan və itkin düşən azərbaycanlıların sayı məlum olub. report.az, 2023-11-10. [dostęp 2023-12-11]. (azer.).
  262. ↑ At Least 23 Armenians Have Died in Ukraine Conflict. asbarez.com, 2022-04-06. [dostęp 2024-02-11]. (ang.).
  263. ↑ Reuters: Greece says 10 expats killed in Ukraine, summons Russian ambassador. indiatoday.in, 2022-02-27. [dostęp 2023-10-24]. (ang.).
  264. ↑ Two more Greek expats killed in strikes in Ukraine. protothema.gr, 2022-02-28. [dostęp 2023-10-24]. (ang.).
  265. ↑ Tucker Reals: James Hill, a Minnesota native who stayed in Ukraine to care for his partner, is 2nd American killed by "Putin's senseless war". CBS News, 2022-03-18. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  266. ↑ Cengiz Yar: My friend Pete Reed was killed as he saved lives in Ukraine. You should know the good he did. The Guardian, 2023-02-23. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  267. ↑ На фронте под Курдюмовкой Донецкой области погиб фотограф Владимир Миронюк. zn.ua, 2023-09-30. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
  268. ↑ Allison Quinn: U.S. Finally Confirms American Dating Coach-Turned-Kremlin Shill Died in Ukraine. thedailybeast.com, 2024-01-17. [dostęp 2024-02-24]. (ang.).
  269. ↑ French foreign minister demands probe into journalist’s death in Ukraine. france24.com, 2022-05-30. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  270. ↑ Nimrah Khatoon: AFP Journalist Arman Solden Killed in Rocket Attack in Eastern Ukraine. bnn.network, 2023-05-09. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  271. ↑ Jaroslav Lukiv: Ukraine war: Two French volunteers killed in Russian drone strike - Macron confirms. BBC, 2024-02-02. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  272. ↑ Visegrád 24: The Polish humanitarian aid volunteer, Marek Mastalerz, died in a Kyiv hospital today (...). Twitter, 2023-03-27. [dostęp 2023-10-24]. (ang.).
  273. ↑ a b Paul Urey, British aid worker held by Russian separatists in Ukraine, has died. Sky News, 2022-08-16. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  274. ↑ Samuel Osborne: Chris Parry and Andrew Bagshaw: Britons killed 'attempting humanitarian evacuation from Soledar', family statement says. Sky News, 2023-01-25. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  275. ↑ Alona Mazurenko: Two Belarusians were killed in Korosten, which was shelled from Belarus. Ukraińska prawda, 2023-03-10. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  276. ↑ Clare Sebastian, Allegra Goodwin, Svitlana Vlasova, Sarah Dean: Wagner chief claims to have handed over body of US Army veteran killed in Bakhmut. CNN, 2023-05-25. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  277. ↑ Afghan student Mumtaz killed in Ukraine in Russian invasion. thenamal.com, 2022-02-26. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  278. ↑ a b Jennifer Hassan, Niha Masih: Indian, Algerian students killed in Ukraine; others stranded during Russia's invasion beg for help. The Washington Post, 2022-03-01. [dostęp 2023-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  279. ↑ Ukraine: Bangladeshi Sailor Killed in Missile Attack Was His Family’s Sole Breadwinner. thewire.in, 2022-03-03. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  280. ↑ a b Graeme Baker: Ukraine war: Two foreign aid workers die in Russian missile strike. BBC, 2023-09-10. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  281. ↑ V hromadném hrobě u Kyjeva bylo nalezeno tělo českého občana. ceskenoviny.cz, 2023-05-17. [dostęp 2023-11-01]. (cz.).
  282. ↑ Zeinab El-Gundy: First Egyptian casualty in Ukraine killed in Mariupol shelling. ahram.org.eg, 2022-03-27. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  283. ↑ Nidhi Razdan, Sreeja M.S., Deepshikha Ghosh: Indian Student, Killed In Ukraine, Was Standing In A Grocery Store Queue. NDTV, 2022-03-01. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  284. ↑ Layal Shakir: Kurdish student reportedly killed in Ukraine-Russia conflict. rudaw.net, 2022-02-25. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  285. ↑ Emma Graham-Harrison, Martin Pengelly, Richard Luscombe: Fox News cameraman and producer killed in Ukraine. The Guardian, 2022-02-15. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  286. ↑ Ilya Yegorov: Friends of Israeli killed in Ukraine raising funds to bring him to burial in Israel. israelhayom.com, 2022-03-03. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  287. ↑ Lithuanian documentary maker Kvedaravicius killed in Ukraine's Mariupol. Reuters, 2022-04-03. [dostęp 2023-11-01]. (ang.).
  288. ↑ Viorica Rusu: UPDATE Ministerul de Externe confirmă: Un moldovean a fost ucis într-o explozie care s-a produs la frontiera Rusiei cu Ucraina. newsmaker.md, 2022-06-26. [dostęp 2023-10-26]. (rum.).
  289. ↑ Ukraine war: Russian journalist Oksana Baulina killed in Kyiv shelling. BBC, 2022-03-23. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  290. ↑ Ben Quinn, Peter Beaumont, Jamie Grierson: British aid workers Paul Urey and Dylan Healy reportedly captured by Russia. The Guardian, 2022-04-29. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  291. ↑ Andrew Roth: Two more Britons captured in Ukraine could face death penalty. The Guardian, 2022-07-01. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  292. ↑ a b Olga Lipych: Звільнені з полону РФ британські добровольці розповіли про тортури з боку бойовиків "ДНР". Фото. obozrevatel.com, 2022-09-23. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  293. ↑ Pjotr Sauer: Third US national held captive by pro-Russian separatists in Ukraine. The Guardian, 2022-07-13. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  294. ↑ Drew F. Lawrence: Air Force Vet Who Had Been Imprisoned in Ukraine Free, Allegedly for the Second Time. military.com, 2022-12-14. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  295. ↑ Tom Soufi Burridge: American Suedi Murekezi freed from Russian-controlled territory by Ukrainian military intelligence. ABC News, 2022-12-14. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  296. ↑ Catherine Garcia: Ukraine's volunteer foreign fighters include many vets who struggled with civilian life. theweek.com, 2023-01-19. [dostęp 2023-10-26]. (ang.).
  297. ↑ Васіль «Сябро» Парфянкоў, Васіль «Атам» Грудовік, Вадзім «Папік» Шатроў. Што вядома пра зьніклых пад Лісічанскам беларусаў. svaboda.org, 2022-07-28. [dostęp 2023-11-07]. (ros.).
  298. ↑ a b c Five Foreign Nationals To Be Tried In Absentia In Russia For Joining Ukrainian Armed Forces. rferl.org, 2023-05-24. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  299. ↑ a b c d Kylie Atwood, Anne Claire Stapleton: 2 Americans and 5 Britons captured by Russian-backed forces in Ukraine freed in prisoner swap. CNN, 2022-09-21. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  300. ↑ Zaza Tsuladze: რუსეთ-უკრაინის ომის ქართველი სამხედრო ტყვეები. amerikiskhma.com, 2024-01-29. [dostęp 2024-02-11]. (ang.).
  301. ↑ Israeli citizen captured while fighting for Ukraine said freed by pro-Russian forces. timesofisrael.com, 2022-08-25. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  302. ↑ Pro-Russian forces release Israeli prisoner of war captured in eastern Ukraine. jpost.com, 2022-08-25. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  303. ↑ War in Ukraine: Two British and one Moroccan fighter sentenced to death by pro-Russians. lemonde.fr, 2022-06-10. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  304. ↑ RUSI ZAROBILI DRŽAVLJANINA SRBIJE U UKRAJINI: Prezime mu je poznato, borio se u Mariupolju u sastavu pukovnije Azov... (FOTO). slobodna-bosna.ba, 2022-04-13. [dostęp 2023-11-07]. (tyb.).
  305. ↑ Deborah Haynes: Ukraine war: Injured Briton captured by Russian forces and paraded on television. Sky News, 2022-04-30. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  306. ↑ Emma Vardy: Captured Briton John Harding appears in video in Ukraine. BBC, 2022-07-17. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  307. ↑ Associated Press: Nepal Asks Russia to Return Nepalis Fighting in Ukraine. voanews.com, 2024-01-24. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  308. ↑ Kateryna Zakharchenko, Chris York: How a Somali Man Ended Up Fighting for Russia in Ukraine. Kyiv Post, 2024-01-19. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  309. ↑ Uzbekistan Asks Kyiv For Details On Uzbek Nationals Detained While Fighting For Russia. BBC, 2022-09-14. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  310. ↑ Oleksiy Yarmolenko: Uzbekistan is verifying information about the capture of two of its citizens near Balaklia. They allegedly volunteered for the Russian army. babel.ua, 2022-09-15. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  311. ↑ Ali Mitib: Ukraine volunteer fighter Robert Grady was Hibs hooligan. thetimes.co.uk, 2022-03-09. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  312. ↑ Rosario Rodrígues: Paramédico voluntario peruano desaparece en Ucrania. diariocorreo.pe, 2022-03-09. [dostęp 2023-11-07]. (hiszp.).
  313. ↑ Public in Kyrgyzstan pressed from all sides by Russia’s war in Ukraine. eurasianet.org, 2023-03-16. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  314. ↑ Joshua Zitser: A Cuban teenager was offered a job doing 'construction work' in Russia. Instead he was sent to fight on the front lines in Ukraine. Bussines Insider via Yahoo! News, 2023-09-19. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  315. ↑ Olga Iwszyna: Непал, Сомали и Куба. Граждане каких стран воюют и погибают в Украине в составе российской армии?. BBC, 2023-12-05. [dostęp 2023-12-11]. (ros.).
  316. ↑ Live updates: ICRC asked to repatriate bodies of soldiers. Associated Press, 2022-02-27. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  317. ↑ Carl Schreck: 'Mama, I Didn't Want To Come': Ukraine Asks Russians To ID Their Killed, Captured Relatives. rferl.org, 2022-02-27. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  318. ↑ Paresh Dave, Jeffrey Dastin: Exclusive: Ukraine has started using Clearview AI’s facial recognition during war. Reuters, 2022-03-14. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  319. ↑ James Clayton: How facial recognition is identifying the dead in Ukraine. BBC, 2022-03-13. [dostęp 2023-11-07]. (ang.).
  320. ↑ Mike Corder: 'An investigation into a gigantic crime scene': Forensics team heads to Ukraine to ID dead. wwltv.com, 2022-04-08. [dostęp 2023-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  321. ↑ Joel Gunter: Collecting the dead in Bucha. BBC, 2022-04-13. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  322. ↑ James Mackenzie, Silvia Aloisi: Ukrainian villagers count dead after weeks in school basement. Reuters, 2022-04-08. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  323. ↑ Sarah Rainsford: Ukraine war: Bodies of dead Russian soldiers abandoned near Kyiv. BBC, 2022-05-25. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  324. ↑ Valerie Hopkins: Tending Russia’s dead as they pile up in Ukraine. indianexpress.com, 2022-05-30. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  325. ↑ Scores of Ukraine Azovstal fighters' bodies still in Mariupol, ex-commander says. Reuters, 2022-06-12. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  326. ↑ Ukraine returns 64 bodies of fallen Azovstal defenders. kyivindependent.com, 2022-06-14. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  327. ↑ Daria Zubkova: Ukraine Returns Bodies Of Another 35 Killed Defenders - Intelligence. ukranews.com, 2022-06-21. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  328. ↑ Daria Zubkova: 17 Ukrainian defenders were released from captivity. ukranews.com, 2022-06-28. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  329. ↑ Tom Porter: Amputations in Ukraine are as widespread as in the trenches of World War I due to Russia's heavy use of mines and artillery: report. businessinsider.com, 2023-08-02. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  330. ↑ Associated Press: Moscow: Nearly 500 of its troops have been killed in Ukraine. whdh.com, 2022-03-02. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  331. ↑ Roman Petrenko, Roman Kravets: 562 Russian soldiers held in the custody of Ukraine – says Vereschuk, but expects for more. Ukraińska prawda, 2022-03-19. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  332. ↑ a b Ukraine, Russia Exchange Prisoners For First Time Since Invasion, Ukrainian Military Officer Says. rferl.org, 2022-03-01. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  333. ↑ a b Ukraine swapped nine Russian soldiers to free detained mayor - Interfax. Reuters, 2022-03-16. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  334. ↑ Ukraine announces first proper POWs exchange with Russia. interfax.com, 2022-03-24. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  335. ↑ a b Bill Chappell: Snake Island sailors are freed as Ukraine and Russia conduct a prisoner exchange. npr.org, 2022-03-24. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  336. ↑ Radio Swoboda: Pierwsza wymiana jeńców na zasadzie "jeden za jednego". TVN24, 2022-03-24. [dostęp 2023-11-09]. (pol.).
  337. ↑ Pjotr Sauer: Ukraine gives medal to soldier who told Russian officer to ‘go fuck yourself’. The Guardian, 2022-03-29. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  338. ↑ Some 86 Ukrainian servicemen released under exchange with Russia - President's Office dpty head. Interfax-Ukrajina, 2022-04-01. [dostęp 2023-11-09]. (ang.).
  339. ↑ Joseph Choi: Ukrainian ambassador says Russian platoon surrendered to Ukrainian forces. thehill.com, 2022-02-24. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  340. ↑ Luke Harding: Demoralised Russian soldiers tell of anger at being ‘duped’ into war. The Guardian, 2022-03-04. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  341. ↑ Russia/Ukraine: Prisoners of war must be protected from public curiosity under Geneva Convention. Amnesty International, 2022-03-07. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  342. ↑ British men captured in Ukraine being looked after, says Russia. BBC, 2022-04-21. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  343. ↑ Russia doesn’t reveal locations where Ukrainian POWs are held. ukrinform.net, 2022-03-16. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  344. ↑ Pavel Polityuk: Putin claims victory in Mariupol; Ukrainian fighters hold on. Reuters, 2022-04-22. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  345. ↑ В ДНР содержатся около 3000 украинских военнопленных - министр юстиции. dan-news.ru, 2022-04-22. [dostęp 2023-11-14]. (ros.).
  346. ↑ David Ljunggren: Russia shows video of Azovstal defenders surrendering. Reuters, 2022-05-21. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  347. ↑ Russia-Backed Separatists Claim to Hold 8,000 Ukrainian POWs. themoscowtimes.com, 2022-05-26. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  348. ↑ Agence France=Presse: Russia ‘fully liberated’ residential areas of Sievierodonetsk: Defense minister. alarabiya.net, 2022-06-07. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  349. ↑ The New Voice of Ukraine: Ukraine says over 3,000 Ukrainian POW's in Russian captivity, 15,000 people missing. Yahoo! News, 2022-12-30. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  350. ↑ Anthony Deutsch: More than 15,000 people missing in war in Ukraine, says official. Reuters, 2022-11-24. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  351. ↑ Ukraine retrieved almost 1,600 POWs from Russian captivity in 2022. kyivindependent.com, 2023-01-01. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  352. ↑ Holly Ellyatt: ‘I am a mother and cannot bring my son home’: Thousands of Ukrainian POWs are missing months after capture. CNBC, 2023-12-21. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
  353. ↑ Over 4,300 Ukrainians are being held in Russian captivity. rubryka.com, 2023-11-17. [dostęp 2024-02-21]. (ang.).
  354. ↑ a b Ukraine returns 100 POWs from Russian captivity. kyivindependent.com, 2024-02-08. [dostęp 2024-02-09]. (ang.).
  355. ↑ Tugba Altun: Over 2,000 prisoners exchanged between Russia, Ukraine since start of war. aa.com.tr, 2023-02-23. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  356. ↑ МВС: Понад 26 тис. українців вважаються зниклими безвісти за особливих обставин. interfax.com.ua, 2023-10-05. [dostęp 2023-12-21]. (ukr.).
  357. ↑ Комісія з питань встановлення факту полону: проміжні підсумки роботи. minre.gov.ua, 2023-11-17. [dostęp 2023-11-18]. (ukr.).
  358. ↑ Martin Fornusek: Ombudsman: Almost 37,000 Ukrainians considered missing. kyivindependent.com, 2023-11-16. [dostęp 2023-11-18]. (ang.).
  359. ↑ Riley Bailey, Karolina Hird, Kateryna Stepanenko, Nicole Wolkov, Layne Philipson, Frederick W. Kagan: Russian Offensive Campaign Assessment, May 4, 2023. Institute for the Study of War, 2023-05-04. [dostęp 2023-11-14]. (ang.).
  360. ↑ Some 86 Ukrainian servicemen released under exchange with Russia - President's Office dpty head. interfax.com.ua, 2022-04-01. [dostęp 2023-11-19]. (ang.).
  361. ↑ Grayson Quay: Ukraine and Russia exchange prisoners for 3rd time since war began. theweek.com, 2022-04-10. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  362. ↑ There is another exchange of prisoners of war, 30 Ukrainians return home – Vereschuk. interfax.com.ua, 2022-04-14. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  363. ↑ 900 civilian bodies recovered in Kyiv region – chief of police. BBC, 2022-04-16. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  364. ↑ Agence France-Presse: Ukraine receives 76 prisoners of war in swap with Russia: Kyiv Deputy PM. alarabiya.net, 2022-04-19. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  365. ↑ Prisoner swap with Russia: 19 Ukrainians returning home. ukrinform.net, 2022-04-24. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  366. ↑ Ukraine welcomes back 33 soldiers and 12 civilians in prisoner exchange with Russia. Reuters, 2022-04-28. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  367. ↑ Ukraine exchanges prisoners with Russia, 14 people coming home, deputy PM says. Reuters, 2022-04-30. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  368. ↑ Vereschuk: Another exchange of prisoners takes place, 28 servicemen, 13 civilians return home. interfax.com.ua, 2022-05-06. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  369. ↑ Eleven sailors return to Russia from Ukraine, human rights ombudsperson says. TASS, 2022-05-07. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  370. ↑ Ukraine conducts 11th prisoner exchange with Russia. Reuters, 2022-05-10. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  371. ↑ Five Ukrainian civilians return in prisoner swap with Russia, directorate says. Reuters, 2022-05-18. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  372. ↑ 16 Ukrainian soldiers and one civilian have been freed from captivity. Ukraińska prawda, 2022-05-28. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  373. ↑ Ukraine wins release of 144 soldiers in biggest prisoner swap of war. Reuters, 2022-05-30. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  374. ↑ Stanislaw Pohorilov: Exchange of prisoners of war: 14 soldiers return to Ukraine. Ukraińska prawda, 2022-09-02. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  375. ↑ Shaun Walker: Russia trades Azov fighters for Putin ally in biggest prisoner swap of Ukraine war. The Guardian, 2022-09-22. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  376. ↑ Ołeksandr Shumilin: Ukraine exchanges 4 more marines and 2 civilians. Ukraińska prawda, 2022-09-29. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  377. ↑ Olena Roszczina: Ukraine welcomes home 32 prisoners and recovers the body of a fallen Israeli citizen. Ukraińska prawda, 2022-10-11. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  378. ↑ Alena Mazurenko: Ukraine secures the release of 20 soldiers from Russian captivity. Ukraińska prawda, 2022-10-13. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  379. ↑ Ten militiamen return to LPR in prisoner exchange with Ukraine - ombudsperson. lug-info.com, 2022-10-14. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  380. ↑ Take more prisoners, Zelenskiy urges troops after big exchange. Reuters, 2022-10-17. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  381. ↑ Tetiana Lozovenko: 10 more Ukrainian soldiers released from Russian captivity. Ukraińska prawda, 2022-10-26. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  382. ↑ DPR head announces exchange of 50 captives with Ukraine. TASS, 2022-10-29. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  383. ↑ Roman Petrenko: Ukraine conducts another PoW swap with Russia – 52 liberated. Ukraińska prawda, 2022-10-29. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  384. ↑ Russia and Ukraine free 214 in prisoner exchange. Reuters, 2022-11-03. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  385. ↑ «Так животных не убивают, как эти нелюди». Что известно о казни экс-бойца ЧВК Вагнера Евгения Нужина. rtvi.com, 2022-11-13. [dostęp 2024-01-29]. (ros.).
  386. ↑ 35 LPR militiamen return from Ukrainian captivity - Pasechnik. lug-info.com, 2022-11-10. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  387. ↑ Ukraine returns 45 AFU servicemen during new prisoner swap – Yermak. interfax.com.ua, 2022-11-11. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  388. ↑ Ukraine, Russia swap 50 prisoners of war each - officials. Reuters, 2022-11-26. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  389. ↑ Some 100 Ukrainian, Russian Prisoners Exchanged In Second Swap This Week. rferl.org, 2022-11-24. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  390. ↑ Reuters: Russia says nine prisoners of war freed in prisoner exchange with Ukraine: agencies. thehindu.com, 2022-11-26. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  391. ↑ 12 more Ukrainian POWs are returning home. euromaidanpress.com, 2022-11-26. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  392. ↑ Ukraine, Russia swap 50 prisoners in PoW exchange. Reuters, 2022-12-01. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  393. ↑ Russia and Ukraine swap 60 POWs each in latest exchange. Reuters, 2022-12-06. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  394. ↑ Iryna Balachuk: Ukraine brings home 64 more defenders. Ukraińska prawda, 2022-12-14. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  395. ↑ Iryna Balachuk: Russia and Ukraine free 200 captured troops in New Year prisoner swop. Ukraińska prawda, 2023-01-01. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  396. ↑ Russia and Ukraine exchange 50 soldiers each in prison release deal. Reuters, 2023-01-08. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  397. ↑ 63 Russian and 116 Ukrainian soldiers returned in prisoner exchange. meduza.io, 2023-02-04. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  398. ↑ Victoria Kim: Ukraine and Russia swap 202 prisoners, including soldiers who defended Mariupol. The New York Times, 2023-02-17. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  399. ↑ Barbara O’Sullivan: Ukraine and Russia exchange 220 prisoners of war. news360.es, 2023-03-07. [dostęp 2024-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  400. ↑ Victoria Kim: Twelve Ukrainians freed from Russian captivity. mil.in.ua, 2023-04-03. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  401. ↑ Hanna Arhirova: Ukraine, Russia send home around 200 troops in prisoner swap. Associated Press, 2023-04-10. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  402. ↑ Exchange of POWs: 100 soldiers were returned to Ukraine. mil.in.ua, 2023-04-10. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  403. ↑ China minister hails 'strong' Russia ties in meeting with Putin. mil.in.ua, 2023-04-16. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  404. ↑ Ukraine retrieves 44 POWs from Russian custody. Reuters, 2023-04-26. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  405. ↑ Ukraine secures release of 106 'hero' soldiers in swap with Russia. Reuters, 2023-05-25. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  406. ↑ Hungary receives Ukrainian POWs from Russia, Ukraine says not informed. Reuters, 2023-06-09. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  407. ↑ Russia and Ukraine swap total of nearly 200 prisoners. Reuters, 2023-06-11. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  408. ↑ Russia and Ukraine announce prisoner exchange. Reuters, 2023-07-06. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  409. ↑ Stanislav Pohorilov: Another 22 soldiers are brought back from Russian captivity – President's Office. Reuters, 2023-08-07. [dostęp 2024-01-29]. (ang.).
  410. ↑ Associated Press: Russia and Ukraine exchange hundreds of prisoners of war in biggest release so far. Yahoo! News, 2024-01-03. [dostęp 2024-01-04]. (ang.).
  411. ↑ Valentyna Romanenko: Record-breaking PoW swap: Ukraine brings back 230 soldiers and civilians from Russian captivity – photo, video. Ukraińska prawda, 2024-01-03. [dostęp 2024-01-04]. (ang.).
  412. ↑ Russia and Ukraine complete first prisoner exchange since plane crash. Al Jazeera, 2024-01-21. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  413. ↑ Ukraińska prawda: 207 Ukrainian brought back home from Russian captivity – video. Yahoo! News, 2024-01-31. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  414. ↑ Россия и Украина провели обмен пленными по схеме «100 на 100». Meduza, 2024-02-08. [dostęp 2024-02-09]. (ros.).
Wojna rosyjsko-ukraińska
Główne wydarzenia
Kalendarium
2022
2023
2024
Wojna w Donbasie
Inwazja Rosji na Ukrainę
wschodnia Ukraina
północno-wschodnia Ukraina
Kijów i obwód kijowski
południowa Ukraina
inne
zbrodnie wojenne
jednostki wojskowe
Wpływ i reakcje
Cyberwojna
Media i kultura popularna
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ofiary_wojny_rosyjsko-ukraińskiej&oldid=73576922”