Lublin R.XVI – Wikipedia, wolna encyklopedia

R-XVIB
	; Lublin R-XVIb SP-AKP
	Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Plage i Laśkiewicz (Lublin)
Typ	samolot sanitarny, transportowy i komunikacyjny
Załoga	trzy osoby
	Historia
Data oblotu	1932
Lata produkcji	1933 – ?
	Dane techniczne
Napęd	9-cylindrowy silnik gwiazdowy Škoda (Wright Whirlwind J-5)
Moc	164 kW (220 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	14,93 m
Długość	10,08 m
Wysokość	2,96 m
	Masa
Własna	1150 kg
Startowa	1630 kg
Zapas paliwa	256 l
	Osiągi
Prędkość maks.	190 km/h
Prędkość wznoszenia	na wysokość 1000 m: 6 min 30 s
Pułap	4460 m
Zasięg	800 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	brak
	Multimedia w Wikimedia Commons

Plage i Laśkiewicz (Lublin) R-XVI – trzymiejscowy samolot sanitarny, transportowy i komunikacyjny produkcji polskiej z okresu dwudziestolecia międzywojennego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Ministerstwo Komunikacji zamówiło w zakładach Plage i Laśkiewicz samolot pasażerski będący rozwinięciem koncepcji Lublina R.XI. Inżynier Jerzy Rudlicki opracował projekt nowego samolotu, w którym zmieniono obrys płata z eliptycznego na trapezowy oraz zmniejszano ciężar własny konstrukcji.

Oblot w lutym 1932 roku został przeprowadzony na lotnisku fabrycznym przez pilota – oblatywacza Władysława Szulczewskiego^[1]. Samolot został skierowany na testy do Instytutu Technicznego Lotnictwa w Warszawie, a następnie na próby w PLL LOT. Badania ujawniły małą wytrzymałość konstrukcji, co powodowało zmniejszenie dopuszczalnego ciężaru użytecznego i ograniczenie liczby przewożonych pasażerów do dwóch. Te ograniczenia spowodowały, że konstrukcja przegrała konkurs na samolot pasażerski ogłoszony w PLL LOT, zwycięzcą został PWS-24^[2].

Samolot został zwrócony do wytwórni, gdzie został poddany modyfikacjom. Wzmocniono kadłub, a kabinę transportową przebudowano tak, by samolot wykorzystywać jako maszynę sanitarną. Prototyp oznaczony znakami SP-AKP został oblatany w połowie lutego 1933 roku. Samolot został zaprezentowany na VII Konkursie Lotnictwa Sanitarnego w Madrycie w dniach 1–4 czerwca 1933, gdzie zdobył pierwsze miejsce. Osiągnięte sukcesy (poza nagrodą samolot wykonał również rajd o długości 5730 km na trasie Warszawa–Madryt–Warszawa) spowodowały pojawienie się zamówień na egzemplarze seryjne. Zbudowano łącznie pięć egzemplarzy R-XVIb ^[3].

W dniach 1–4 lipca 1938 roku samolot pilotowany przez kpt. Leszka Karczewskiego wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Lotnictwa Sanitarnego w Esch-sur-Alzette w Luksemburgu. Podczas tego konkursu wykonano pokaz desantu patrolu sanitarnego z pokładu Lublina^[4].

W czasie niemieckiej inwazji na Polskę we wrześniu 1939 roku w służbie polskiego lotnictwa wojskowego znajdowało się jeszcze sześć samolotów. Wykorzystywano je do ewakuacji rannych. Żadna z tych maszyn nie przetrwała wojny.

Wersje[edytuj | edytuj kod]

R-XVIa - prototyp samolotu z modernizacjami
R-XVIb - samolot produkcji seryjnej

Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]

Lublin R.XVIb był konstrukcją w układzie wolnonośnego górnopłata.

Kadłub o konstrukcji kratownicowej spawanej z rur stalowych, kryty w okolicach silnika blachą a dalej płótnem. Kabina załogi dwuosobowa, prawy fotel przeznaczony dla mechanika pokładowego lewy dla pilota. Wyposażona w tablicę przyrządów zawierającą: prędkościomierz, zakrętomierz, wysokościomierz, busolę, obrotomierz, termometr i manometr oleju oraz wolant i orczyk. W przedziale sanitarnym znajdowało się miejsce dla sanitariusza oraz dla dwóch chorych (przewożonych na noszach umieszczonych jedne nad drugimi). Drzwi wejściowe do kabiny załogi znajdowały się z prawej strony kadłuba, nosze wkładano również z prawej strony^[5].

Płat jednoczęściowy o obrysie prostokątno-trapezowym, dwudźwigarowy, kryty sklejką. Wyposażony w lotki, w centralnej części mieścił się zbiornik paliwa o pojemności 256 litrów^[6].

Podwozie stałe, trójpunktowe z płozą ogonową. Golenie główne wykonane z rur stalowych z amortyzatorami olejowo-powietrznymi typu PZL-235 mocowanymi do płata. Koła główne z hamulcami pneumatycznymi. Płoza ogonowa amortyzowana sznurami i krążkami gumowymi^[6].

Napęd – 9-cylindrowy silnik gwiazdowy (Wright Whirlwind J-5) (budowany na licencji przez Skodę), napędzającym drewniane dwułopatowe śmigło o stałym skoku. Silnik był zamontowany na łożu z rur stalowych, oddzielony od kadłuba ściną ogniową. Na łożu silnika znajdował się zbiornik oleju o pojemności 23. litrów i gaśnica^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Glass 1976 ↓, s. 160.
↑ Glass 1976 ↓, s. 161.
↑ Cynk 1971 ↓, s. 317-318.
↑ Sukcesy polskiego lotnictwa sanitarnego w Luksemburgu. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, s. 174-175, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
↑ ^a ^b Glass 1976 ↓, s. 162.
↑ ^a ^b Cynk 1971 ↓, s. 320.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971, s. 172-174. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.

[CITEREFGlass1976160-1] Glass 1976 ↓, s. 160.

[CITEREFGlass1976161-2] Glass 1976 ↓, s. 161.

[CITEREFCynk1971317-318-3] Cynk 1971 ↓, s. 317-318.

[4] Sukcesy polskiego lotnictwa sanitarnego w Luksemburgu. „Skrzydlata Polska”. 6-7/1938, s. 174-175, czerwiec-lipiec 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.

[CITEREFGlass1976162-5] Glass 1976 ↓, s. 162.

[CITEREFCynk1971320-6] Cynk 1971 ↓, s. 320.

[:1-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43