Hans Christian Lumbye

Hans Christian Lumbye
Hans Christian Lumbye
Volledige naam	Hans Christian Lumbye
Geboren	2 mei 1810
Overleden	20 maart 1874
Land	Denemarken
Nevenberoep	dirigent, trompettist
Instrument	trompet
Belangrijkste werken	Champagne-Galop, Drømmebilleder (Droombilden), Københavns Jernbanedampgalop "Heimdal" (Kopenhagense spoorweggalop), Fjernt fra Danmark eller Et Kostumebal ombord
(en) IMDb-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal    Muziek

Hans Christian Lumbye (Kopenhagen, 2 mei 1810 – aldaar, 20 maart 1874) was een Deens componist, dirigent en trompettist.

Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]

Jeugd[bewerken | brontekst bewerken]

De vader, Rasmus Hansen Lumbye, was soldaat en was afkomstig uit het dorp Lumbye (nu: Lumby), 8 kilometer ten noorden van Odense. Toen Hans Christian geboren werd, woonde de familie al in Kopenhagen. In de winter van 1816 vertrok de familie naar Randers, omdat het regiment van zijn vader daarheen verplaatst werd. Tijdens de tocht door Seeland naar Funen werd Hans Christian ziek. Als gevolg daarvan ging zijn gehoor achteruit, wat volgens zijn artsen geleid heeft tot zijn slechthorendheid op latere leeftijd.

De militaire muzikant[bewerken | brontekst bewerken]

In Randers leerde hij viool te spelen. In 1821 werd het regiment van zijn vader opnieuw verplaatst, nu naar Odense. Aldaar kreeg hij trompetles en werd hij op 14-jarige leeftijd toegelaten als student van de Militaire muziekkapel van het dragonderregiment. Een muziekleraar ontdekte het grote talent van Hans Christian en gaf hem les in muziektheorie. Kort erna begon hij zijn eerste liedjes en marsen te componeren. In 1829 werd hij trompettist in de muziekkapel van het dragonderregiment in Kopenhagen.

Het orkest van Lumbye[bewerken | brontekst bewerken]

In zijn vrije tijd speelde hij in een dansorkest onder leiding van de in Kopenhagen bekende dirigent Füssel. Tegelijkertijd componeerde en arrangeerde hij veel dansmuziek. Langzamerhand ontwikkelde hij zich ook tot een veelgevraagd dirigent bij bals en evenementen in de aanzienlijke kringen. Het was een keerpunt in zijn werk, toen een Oostenrijks orkest uit Stiermarken de werken van Joseph Lanner en Johann Strauss sr. bij het Kopenhaagse publiek introduceerde. Hun werken werden spoedig populair. Lumbye nam de uitdaging aan en componeerde en speelde al snel in de nieuwe, met groot succes bij het kieskeurige publiek.

Tivoli[bewerken | brontekst bewerken]

In 1843 werd het attractiepark Tivoli midden in Kopenhagen geopend. Het idee kwam van Georg Carstensen. Lumbye was als componist en dirigent vanaf het begin erbij betrokken. In de concertzaal van Tivoli speelde Lumbye met zijn orkest van de lente tot de vroege herfst. In het winterseizoen speelde hij met zijn orkest in de theaters van Kopenhagen en tijdens evenementen van de welgestelden. Ook gingen ze op concertreis door Denemarken en het buitenland, bijvoorbeeld Parijs, Wenen, Berlijn (1844-1846), Sint Petersburg (1850) en later Hamburg en Zweden.

Het orkest groeide zowel in aantal muzikanten als in reputatie. Het programma werd uitgebreid met licht symfonisch repertoire. Vanaf 1850 vormden de musici van het orkest ook de kern van het orkest van de Musikforeningen Kopenhagen onder leiding van de componist Niels W. Gade.

De muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Lumbye heeft meer dan 700 werken op zijn naam staan. Hij behoorde in zijn tijd tot de Deense componisten wier muziek in het buitenland bekend was en gespeeld werd. De componistendynastie Strauss en Joseph Lanner in Wenen schreven meestal walsen, maar Lumbye schreef een groot aantal galoppen, mazurka's, polka's en marsen. Verder schreef hij divertimenti en fantasieën. Hij componeerde ook balletmuziek en toneelmuziek voor het koninklijke theater, bijvoorbeeld bij toneelstukken van H.C. Andersen.

Lumbye stond met zijn composities spoedig aan de top. Hij componeerde muziek voor speciale evenementen in Kopenhagen, werken ter ere van de koninklijke familie en andere prominenten. Bijna honderd van zijn werken dragen een vrouwelijke voornaam als titel. Het orkest had een bijzondere samenstelling in vergelijking tot een hedendaags concertorkest. De strijkersgroep was in relatie tot de blazers erg klein. Hij gebruikte veel instrumenten me teffect, zoals klokken, citers en dergelijke.

De Champagne-Galop is internationaal zijn bekendste werk. Ook andere werken worden nog regelmatig uitgevoerd, zoals Drømmebilleder (Droombilden), Concertpolka voor 2 violen, Københavns Jernbanedampgalop (Kopenhagense spoorweggalop), Krolls Balklange, Amelie-vals, Salut for August Bournonville, Brittapolka en Columbine polka mazurka. Johann Strauß sr. woonde een concert in Wenen bij en was heel enthousiast. Aan Hector Berlioz wordt de opmerking toegeschreven: "Zijn walsen zijn niet alleen aantrekkelijk en mooi, maar ook goed geschreven en goed georkestreerd ... zonder charlatanerie".

Lumbyes gezinsleven[bewerken | brontekst bewerken]

Lumbye huwde in 1832 Georgine M.H. Hoff. Zij kregen drie dochters (Caroline, Julie en Amalie) en twee zonen (Carl Christian en Georg). Zowel Carl Lumbye (1841-1910) als Georg Lumbye (1843-1922) werkten als componisten, dirigenten en muzikanten. Carl werd in 1872 opvolger van zijn vader als dirigent van het orkest. In 1891 werd hij opgevolgd door zijn jongere broer Georg. Carl schreef vooral dansmuziek en Georg schreef een aantal vaudevilles, toneelmuziek en de operette De heksenfluit (1869). Caroline en Julie werden actrices en Caroline componeerde en schreef teksten. Zijn kleinzoon Georg Høeberg werd dirigent van het koninklijke orkest en een verdere kleinzoon Tippe Lumbye dirigeerde het Tivoliorkest.

Zelf moest Lumbye in 1872 stoppen als dirigent van zijn orkest, omdat hij verzwakt en slechthorend was. In mei 1873 dirigeerde hij nog één keer zijn Champagne-Galop tijdens een concert - zittend. Hij overleed op 20 maart 1874.

Composities[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor harmonieorkest[bewerken | brontekst bewerken]

• 1840 Trylle Echo Walzer for Ventil Instrumenter
• 1842 Jagt Galop, voor mannenkoor, hoorn (solo) en harmonieorkest
• 1844 Telegraph-Galop
• 1844 Tivoli Geburtsdags Galop
• 1846 Amélie Vals
• 1847 Lillie Polka
• 1849 Caroline, polka mazurka
• 1852 Chez Mabille, polka
• 1852 Diana Polka
• 1852 Frederikke Galop
• 1853 Annen, polka mazurka
• 1853 Festmarsch for Harmoniorkester
• 1853 Revue Marsch
• 1853 Tivoli Carneval Polka
• 1854 Augustas Erindrings Polka
• 1854 Champagne Galop, op. 14
• 1854 Inclinations Vals
• 1854 Sølvbryllups Polka
• 1855 Sophus-Polka
• 1857 Nao Galop
• 1858 Storm Marsch
• 1860 Indiansk Krigsdands i Balletten "Fjernt fra Danmark, eller Et Costumebal ombord"
• 1862 Blondine Polka
• 1862 Cirque de Loissét
• 1862 Diana Galop
• 1863 Feldt Marsch
• 1863 Garder Husar Regiments March
• 1864 Jubel Galop
• 1864 Gjensyns Glæde Galop - ook bekend onder de titel: Jubel Galop nr. 2
• 1864 Tivoli Marsch
• 1865 Lidt Kling-Klang til Festen, galop
• 1865 Nytaarshilsen, mars
• 1866 Fest Kvadrille
• 1866 Kronprinds Frederiks Galop
• 1868 Bal Ouverture til Tivolis Jubilæum
• 1868 Kronprinds Frederik Polka
• 1868 Velocipedes Galop
• 1869 Amager-Polka
• 1870 Bouquet-Royal Galop
• 1873 Erindringer fra St. Petersborg, muzikaal divertissement - bewerkt door: H. Millars
• 1874 Manøvre Galop
• Galop for harmoniorkester
• Ideal Polka
• Nieva Polka
• Russisk Storm-Marsch (Galop)
• Souvenirs de Jenny Lind valses

Muziektheater[bewerken | brontekst bewerken]

Operettes[bewerken | brontekst bewerken]

Vaudevilles[bewerken | brontekst bewerken]

Balletten[bewerken | brontekst bewerken]

Toneelmuziek[bewerken | brontekst bewerken]

• 1856 Altfor smuk (Troup beau pour rien faire), voor vocale solisten en orkest tot het toneelstuk in 1 akte van Ed. Plouvier en Jules Adenis - Deense vertaling: A.M. Glückstad

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

• Dan Fog: Lumbye-katalog. Fortegnelse over H.C. Lumbyes trykte kompositioner, København, 1995 ISBN 87-7289-297-8
• Gerhard Schepelern: Operaens historie i Danmark 1634-1975, Kobenhaven: Rosinante, 1995, 366 p., ISBN 978-87-16-14112-5
• Wolfgang Suppan, Armin Suppan: Das Neue Lexikon des Blasmusikwesens, 4. Auflage, Freiburg-Tiengen, Blasmusikverlag Schulz GmbH, 1994, ISBN 3-923058-07-1
• Frede Schandorf Petersen: A propos Lumbye : en efterlysning, in: Dansk Musiktidsskrift. 29 (1954), pp. 10–11.
• Ejnar Jacobsen,: Musikkens mestre : danske komponister, Copenhagen: Jul. Gjellerups Forlag, 1947.
• Godfred Skjerne: H.C. Lumbye og hans Samtid, København, 1912/1946

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

• (da) Biografie op de internetpagina van Den Store Danske - Gyldendals åbne encyklopædie
• (en) Hans Christian Lumbye op de internetpagina van The Royal Library
• (da) Biografie
• (da) Biografie op de internetpagina van Det Kongelige Bibliotek
• (da) Biografie
• (da) Beschrijving van de inhoud voor de film Champagnegaloppen
• (de) Biografie op de internetpagina van Planet Vienna
• (en) Informaties op de internetpagina van "The Lumbye Society/Det Lumbyske Selskab"
• Bladmuziek van Hans Christian Lumbye op de website van het International Music Score Library Project