Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III
Förderturm von Schacht III[1]
Symbol zabytku nr rej. A/499/2018 z 17 maja 2018[2]
Ilustracja
Wieża z nadszybiem (2018)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Siemianowice Śląskie

Adres

ul. Olimpijska[2]

Typ budynku

wieża szybowa

Wysokość całkowita

ponad 30 m

Ukończenie budowy

1897

Ważniejsze przebudowy

1966

Kolejni właściciele

Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice

Obecny właściciel

Spółka Restrukturyzacji Kopalń

Położenie na mapie Siemianowic Śląskich
Mapa konturowa Siemianowic Śląskich, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III”
Ziemia50°18′18,9″N 19°01′05,7″E/50,305250 19,018250
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieża wyciągowa szybu Siemianowice III (Richter III, pot. szyb Richter[3]) – stalowa wieża szybowa wzniesiona w 1897 roku w Siemianowicach Śląskich, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieże wyciągowe trzech szybów Richter podczas II wojny światowej
Budynek maszyny wyciągowej szybu Siemianowice III, ul. Olimpijska 30 (2018)
Głowica szybu Siemianowice III, widok z ulicy Olimpijskiej (2018)

Szyb Richter III wydrążono na potrzeby kopalni węgla kamiennego Laurahütte (zob. Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice) pomiędzy 1880 a 1887 rokiem (według innego źródła w latach 1895–1897[4]), wcześniej zgłębiono bliźniacze szyby Richter i Richter II (drążenie rozpoczęto odpowiednio w 1879 i 1881 roku), nazwane na cześć reprezentanta kopalni, tajnego radcy górniczego Richtera[5]. Rejon tych trzech szybów bywał traktowany jako odrębna, samodzielna kopalnia pomimo przekopu, utworzonego w 1886 roku, który łączył szyby Richter z odwadniającym szybem Aschenborn[5], z którym z kolei połączenie miał rejon Ficinus[6] kopalni Laurahütte (późniejsze szyby Staszic), również traktowany odrębnie[5].

Do obsługi transportu szybem Richter III zamontowano parową maszynę wyciągową skonstruowaną w 1897 roku w Eintrachthütte[7]. Do szybów Richter doprowadzono linię kolejową, która łączyła je z hutą Laura poprzez bocznicę kolejową, z wykorzystaniem długiego na 350 m wiaduktu[5].

W 1889 roku szyby Richter zostały pogłębione, a na głębokości 206 m założono nowy poziom wydobywczy[5]. Szyb III na poziomie 206 jest połączony XIX-wiecznym[4] przekopem głównym z szybem Bańgów[8] w Bańgowie. Szyb III około 1913 roku miał 216 m głębokości[1].

Obecna wieża wyciągowa została wzniesiona w 1897 roku[9]. Wieża mierzy ponad 30 metrów wysokości[10], na szczycie znajduje się iglica z godłem górniczym. W 1966 roku wieżę przebudowano i zmodernizowano[9].

Po zlikwidowaniu kopalni Siemianowice majątek zakładu, w tym wieża wyciągowa szybu Siemianowice III został przekazany do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, która trzykrotnie podejmowała bezskuteczną próbę sprzedaży zbędnej wieży[9] w drodze licytacji[4]; cena wywoławcza w 2015 roku wyniosła 157 tysięcy złotych[9][3]. Sam szyb leży na obszarze pompowni Siemianowice[4] i jest wykorzystywany do odwadniania oraz wentylacji wyrobisk przez Centralny Zakłady Odwadniania Kopalń, oddział tejże spółki, dlatego sprzedaży miała podlegać wyłącznie konstrukcja wieży bez nadszybia[4], którą nabywca miałby po zakupie zdemontować, przetransportować[3] i postawić w innym miejscu, aczkolwiek Spółka Restrukturyzacji Kopalń rozważała zezłomowanie konstrukcji w przypadku niepowodzenia sprzedaży[9].

W 2014 roku zespół nadszybia szybu Siemianowice III został wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Siemianowic Śląskich jako pozycja 97[4]. Wpis obejmuje: „budynek d. dyrekcji kopalni, ul. Olimpijska 8, budynek nadszybia z wieżą wyciągową, budynek dawnej sprężarkowni, budynek dawnego warsztatu szybowego, budynek dawnej kotłowni wraz z dobudówkami, budynek dawnej rozdzielni z częścią biurową”[11]. Wobec ryzyka dewastacji obiektu powstała akcja społeczna „Ratujmy Wieżę Richter”, a Bractwo Gwarków Związku Górnośląskiego wystosowało wniosek o wpisanie zespołu wieży Richter III do rejestru zabytków województwa śląskiego[4], który nastąpił 17 maja 2018[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Handbuch des Oberschlesischen Industriebezirks. Kattowitz: Selbstverlag des Oberschlesischen Berg- und H üttenm ännischen Vereins, E . V., 1913, s. 798.
  2. ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 111 [dostęp 2018-11-16].
  3. ↑ a b c Paweł Szałankiewicz: Szyb Richter Siemianowice: Zabytkowy szyb potną na żyletki?. [w:] naszemiasto.pl [on-line]. Polska Press, 2015-04-28. [dostęp 2018-11-16].
  4. ↑ a b c d e f g Bractwo Gwarków 2015 ↓, s. 1.
  5. ↑ a b c d e Przewłocki 1979 ↓, s. 18.
  6. ↑ Przewłocki 1979 ↓, s. 17.
  7. ↑ Eintrachthütte, Eisengießerei, Maschinenbauanst. u. Kesselschmiede d. Verein. Königs- u. Laurahütte: Dampffördermaschine. Albert Gieseler. [dostęp 2018-11-20]. (niem.).
  8. ↑ KWK SIEMIANOWICE, poziom 206, przekop główny BAŃGÓW-RICHTER. Snork. [dostęp 2018-11-16].
  9. ↑ a b c d e bed: Trzydziestometrowa wieża na sprzedaż. Trzeba ją przenieść w całości. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2015-05-11. [dostęp 2018-11-20].
  10. ↑ Bractwo Gwarków 2015 ↓, s. 3.
  11. ↑ Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Siemianowice Śląskie. 2017, s. [3].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zabytki nieruchome w Siemianowicach Śląskich

Bud. użyteczności publicznej
Kamienice i wille
Kościoły i cmentarze
Zespoły pałacowo-parkowe
Parki
Inne
Gminna ewidencja zabytków

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wieża_wyciągowa_szybu_Siemianowice_III&oldid=68888366”