French
DeutschMoment (astronomia) – Wikipedia, wolna encyklopedia
Moment (łac. momentum) – średniowieczna jednostka czasu, stosowana do XIII w.
Ruch cienia na zegarze słonecznym pokrywał 40 momentów w czasie jednej godziny słonecznej, a także dwunastą część okresu pomiędzy wschodem a zachodem Słońca. Długość godziny słonecznej była zależna od długości dób, które były z kolei zależne od pór roku[1]. Chociaż długość momentu nie została ustalona w dzisiejszych sekundach, przyjmuje się, że odpowiada ona około 90 sekundom. Dzień słoneczny można podzielić na 24 godziny o równej lub nierównej długości[2][3], ten pierwszy jest nazywany naturalnym lub równonocnym, a drugi sztucznym. Godzina została podzielona na cztery puncta (1/4 godziny), dziesięć minuta lub 40 momenta[4].
Jednostka była wykorzystywana przez średniowiecznych matematyków przed wprowadzeniem zegara mechanicznego i sześćdziesiątkowego systemu liczbowego pod koniec XIII wieku[5]. Prawdopodobnie nie korzystano z niej w życiu codziennym, a jeśli, to jedynie wśród grup ludzi wykształconych[5]. Dla pozostałych grup głównym wyznacznikiem czasu były przerwy w ciągu dnia na liturgię godzin.
Najstarsza wzmianka o momencie jako jednostce czasu pochodzi z VIII w. z zapisków Bedy Czcigodnego[6], który opisał system działania 1 godziny czasu słonecznego. Wyglądał on następująco:
1 godzina czasu słonecznego = 4 punkty = 5 punktów księżycowych[7][8] = 10 minut = 15 części = 40 momentów
O Bedzie Czcigodnym wspomniał pięć wieków później Bartłomiej Anglik w swojej wczesnej encyklopedii De Proprietatibus Rerum[a][9]), oraz Roger Bacon[8], który podzielił moment na 12 uncji z 47 atomów, jednakże żadnego z tych podziałów nie można było wykorzystać do obserwacji, ze względu na narzędzia wykorzystywane w tamtych czasach.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W tłumaczeniu znaczy „O własnościach rzeczy”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ John David North: Chaucer’s Universe. Oxford: Clarendon, 1988. ISBN 0-19-812668-9.
- ↑ Beda 1999 ↓, s. 267.
- ↑ Bacon 1920 ↓, s. 45.
- ↑ Beda 1999 ↓, s. 268.
- ↑ a b Beda 1999 ↓, s. 267–269.
- ↑ Beda 1999 ↓, s. 15.
- ↑ Beda 1999 ↓, s. 73.
- ↑ a b Bacon 1920 ↓, s. 48.
- ↑ Hans Kurath: Middle English Dictionary. Michigan: University of Michigan Press, 1977, s. 644. ISBN 978-0472011360.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Beda Czcigodny: The Reckoning of Time. Liverpool: Liverpool University Press, 1999. ISBN 978-0-85323-693-1.
- Roger Bacon: Opera hactenus inedita. Oxford: Oxford University Press, 1920.