درگاه:ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها

درگاه ایران


پرچم ایران
پرچم ایران


پرچم ایران

نشان رسمی ایران.
نشان رسمی ایران.

نشان رسمی ایران

ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است.

وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد.

فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است.

اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است.

مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد.

نوشتار برگزیده

نوروز برابر با اول فروردین ماه (تقویم شمسی)، جشن آغاز سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند. امروزه زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.مجمع عمومی سازمان ملل ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشهٔ ایرانی به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.

گفتار برگزیده

جان جهان دوش کجا بوده‌ای نی غلطم در دل ما بوده‌ای
آه که من دوش چه سان بوده‌ام آه که تو دوش که را بوده‌ای
رشک برم کاش قبا بودمی چون که در آغوش قبا بوده‌ای
زَهره ندارم که بگویم تو را بی من بیچاره کجا بوده‌ای
آینه‌ای رنگ تو عکس کسی است تو ز همه رنگ جدا بوده‌ای
رنگ رخ خوب تو آخر گواست در حرم لطف خدا بوده‌ای

مولوی

دیوان شمس

تاریخ ایران

دودمان پهلوی آخرین دودمان پادشاهی (۱۳۰۴ خورشیدی تا ۱۳۵۷ خورشیدی) است که پس از برچینش دودمان قاجار، بر ایران پادشاهی کردند. پایان کار این دودمان مصادف با انقلاب ۱۳۵۷ بود که پس از ۲۵۰۰ سال حکومت پادشاهی سقوط کرد و به جمهوری اسلامی تبدیل شد.

پایه‌گذار این سلسله رضا شاه بود که پس از خلع مقام وی پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، پسرش محمدرضا پهلوی به پادشاهی رسید. این دو نفر تنها پادشاهان این سلسله بودند که در مجموع ۵۳ سال بر ایران حکم‌رانی کردند.

بیشتر...

اساطیر

سیمرغ پرنده‌ای افسانه‌ای است با دم طاووس،سر و بدن عقاب و پنجه‌های شیر و پرنده‌ای بی مانند در اساطیر ایرانی است.او نقش مهمی در داستان‌های شاهنامه دارد. کنامش کوه اسطوره‌ای قاف است. دانا و خردمند است و به رازهای نهان آگاهی دارد. زال را می‌پرورد و همواره او را زیر بال خویش پشتیبانی می‌کند. به رستم در نبرد با اسفندیار رویین تن یاری می‌رساند.دیگر شاعران پارسی گوی نیز مانند عطار در منطق الطیر سیمرغ را چهرهٔ داستان خود قرار داده‌اند.

بیشتر...

پرچم

پرچم نیروی دریایی دوران افشاریان

فرهنگ

شب چله یا شب یلدا بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند.ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار می‌مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی روحیهٔ آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب روند و لختی بیاسایند.

« روز رویش چو برانداخت نقاب شب زلف /گویی از روی قیامت شب یلدا برخاست - سعدی »

بیشتر...

آشپزی ایرانی

کباب برگ نوعی از کباب‌های ایرانی است. کباب برگ ممتاز را از گوشت لخم گوسفند یا مغز ران گوساله تهیه می‌کنند، معمولاً کباب برگ با چلو خورده می‌شود. کباب برگ از آن دسته غذاهای ایرانی است که بیشتر در خارج از منزل در چلوکبابی‌ها صرف می‌شود. مشهور است که بهترین چلوکباب‌های ایران در شهرهای تبریز، مشهد و تهران و اصفهان عرضه می‌شود.

بیشتر...

ایران در جهان

  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار
  • بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک
  • داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت
  • مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران
  • بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان
  • دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی
  • بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت
  • بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق
  • میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان
  • بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه
  • بزرگترین ذخیره روی
  • بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف
  • سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان

رویداد برج

زندگی‌نامهٔ برگزیده

رضاشاه ملقب به رضاخان یا رضاشاه،شاه ایران (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.سلطنت رضا شاه شاهد ایجاد نظم نوین بود.وی در سال ۱۳۲۰، پس از اشغال‌شدن ایران بر دست متفقین، تحت فشار بریتانیا مجبور به ترک سلطنت گردید و سه سال بعد در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی به مرگ طبیعی درگذشت.

بیشتر...

نگارهٔ برگزیده

اسطرلاب ایرانی متعلق به سده هجدهم میلادی که در موزه تاریخ علم کمبریج نگهداری می‌شود.این ابزار برای سنجش ارتفاع، سمت، بعد و میل خورشید و ستارگان، تعیین وقت در ساعات روز و شب، قبله و زمان طلوع و غروب آفتاب و بسیاری کاربردهای دیگر به‌کار می‌رفته‌است.

میراث جهانی یونسکو در ایران

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از مکان‌های تاریخی شهر اردبیل در شمال غربی ایران و از آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است. مجموعه نفیس بقعه شیخ صفی الدین به نام عارف نامدار شیخ صفی الدین اردبیل جد سلاطین صفویه، در سال ۷۳۵ ه. ق. به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد.در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که همچنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید. یکی از موارد منحصر به فرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و...) منبتهای ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد.

بیشتر...

هنر


تئاتر ایرانی یکی از هنرهای ایرانی است.پس زمینه تئاتر در ایران به دوران باستان (۶۴۱-۱۰۰۰ پیش از میلاد) برمی‌گردد. شروع اولین تئاتر و پدیده‌های بازیگری مردم این سرزمین را می‌توان در مراسم و تشریفاتی جستجو کرد که در آن‌ها به ستودن قهرمان‌های افسانه‌ای و ملی و تحقیر دشمن می‌پرداختند. که از این دست آثار می‌شود به سوگ سیاوش و روایات نمایشی از تاریخ، داستان‌های اساطیری و عشقی که توسط هرودوت و گزفون گزارش شده اشاره کرد.

بیشتر...

طبیعت ایران

گربه ایرانی یکی از کهن‌ترین و مشهورترین نژادهای گربه است. گربه‌های مو بلند از حدود سدهٔ ۱۶ میلادی و حتی زودتر از آن در کشور ایران دیده شده‌اند. این گربه‌ها در سال ۱۶۲۰ توسط پییترو دلا ول به ایتالیا و فرانسه و پس از آن به انگلستان وارد شدند.

بیشتر...

آیا می‌دانید…

نوشتارهای برگزیده

نوشتارهای برگزیده:

آرامگاه داریوش یکمآرامگاه کوروش بزرگپرچم ایرانشیر و خورشیدکعبه زرتشتموزه هنرهای معاصر تهراننقش رستم
اراکاستان فارستبریزشیرازمشهدهمدانمشهد
اردشیر بابکاناسپهبد خورشیدپروین اعتصامیخان احمد خانداعی کبیردیاکوساموئل خاچیکیانسعدیطاهره قرةالعینفردوسیقاسم حاجی‌زادهکوروش بزرگوشمگیرهووخشتره


باشگاه فوتبال پرسپولیس
انقلاب فرهنگی ایرانتأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشتحمله مغول به ایرانردیف (موسیقی)زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائنسکه بهار آزادیسگ ولگرد (داستان کوتاه)همسایه‌ها


نوشتارهای خوب:

آرامگاه فردوسیارومیهکرمانبوکانتالاب میقانتهرانخرم‌آبادخوانسارکرمانشاهمیدان نقش جهان
آرمان هوسپیاناسپهبد خورشیدجلیل ضیاءپورحسین واعظ کاشفیخاندان خواجه‌نوریدریا دادورزکریای رازیعلیرضا شاپور شهبازیسلجوقیان کرمانشاه اسماعیل دومشاه صفیصادق هدایتصفویانعبدالله میرزافرورتیشکمبوجیه دومکیا افراسیاب چلاویمحمدرضا پهلویمحمدرضا لطفیمرعشیانناصر فکوهیویگنهوشنگ ایرانییزدگرد یکم


احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)جمعیت نسوان وطنخواهشورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری)واقعه ۱۳۶۰ آملنبرد ادسا
باشگاه فوتبال استقلال تهرانباشگاه فوتبال پاس تهران
آذر برزین‌مهراینترنت در ایرانرباعیات خیامسگ‌کشیشور (دستگاه موسیقی)قشقاییلیلی و مجنوننوروز در ایران باستانهنر نوگرا و معاصر ایران