French
DeutschTrasianka – Wikipedia, wolna encyklopedia
Trasianka (biał. трасянка) – specyficzna mieszanina języka rosyjskiego i białoruskiego, a dokładniej – kontaminacja białoruskiej fonetyki i rosyjskiego słownictwa, a czasem także składni. Trasianka jest używana powszechnie na Białorusi, także przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę.
Etymologia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Wcześniej zjawisko to było opisywane rozmaitymi terminami, na przykład „językowa hybryda”, „językowa chimera”, „mieszanina”, „łamanina”. W 1920 roku Vacłaŭ Łastoŭski użył słowa „čaŭnia” (być może od słowa „čaŭpści” – pleść bzdury, paplać). Przyjęła się jednak nazwa „trasianka”.
Etymologię słowa tłumaczy artykuł w czasopiśmie „Kruh” (4 kwietnia 1996): Termin „trasianka” pochodzi od nazwy karmy dla rogacizny, czyli krów. Kiedy gospodarzowi brakuje dobrego siana, dodaje słomę, starannie mieszając. Krowa nie zauważa oszustwa i zjada trasiankę. Prawda, mleka nie przybędzie. Tak samo Białorusini – swojej okropnej trasianki nie zauważają ani w domu, ani w autobusie, ani w parlamencie.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
„Gwałtowne zniewolenie jednych narodów przez drugie, masowe migracje, niepełnoprawne stosunki między różnymi etnosami tworzą historyczne tło, na jakim tworzą się pidżiny” – pisze Mark Djaczkow w książce „Języki kreolskie” (1987). Ale jak zaznacza białoruski językoznawca Hienadź Cychun:
nie ma całkowicie podstaw, aby utożsamiać trasiankę z pidżynami czy nawet językami kreolskimi, przede wszystkim dlatego, że tutaj chodzi o wzajemne wpływy bliskich genetycznie języków, podczas gdy w tworzeniu pidginów i języków kreolskich brały udział dalekie pod względem genetycznym i typologicznym języki. Trasiankę można określić jako język kreolizowany, albo dokładniej – kreolizowany wariant języka białoruskiego.
Większość badaczy uważa jej podstawę za białoruską.
Trasianka powstała jako środek komunikacji pomiędzy białoruskojęzyczną wsią a rosyjskojęzyczną administracją. Według H. Cychuna, znaczną rolę w upowszechnieniu trasianki odegrały stalinowskie represje w 20. i 30. latach, kiedy pod wpływem terroru białoruskojęzyczna część mieszkańców miast i miasteczek masowo przechodziła na język rosyjski. Migracja Białorusinów do miast rozszerzyła to zjawisko także w miastach, ale trasianka nie została głównym środkiem komunikacji, bo była postrzegana jako „niekulturalny język”.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- surżyk – mieszanina ukraińskiego i rosyjskiego
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Каліта І. У. Трасянка як моўны і культурны нігілізм. // Личность – слово – социум: материалы VIII Международной науч.-практ. конф. 28-29 апреля 2008 г., Минск: в 2 ч./отв. ред. Т.А. Фалалеева. – Минск: Паркус-Плюс, 2008, ч. 1., 256 с., ISSN 2076-4588, c. 105–110.
- Калита И. В. Современная Беларусь: языки и национальная идентичность. Ústí nad Labem, 2010, 300 s. s. 112–190 ISBN 978-80-7414-324-3.
- Trasianka jako obiekt badań lingwistycznych. arche.bymedia.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. – artykuł Hienadzia Cychuna w czasopiśmie Arché (po białorusku)
- Online Trasianka Generator – „tłumacz” z języka rosyjskiego na trasiankę.