Priroda – Wikipedia, wolna encyklopedia

Priroda
Inne nazwy	CM-I, 77KSI, 11F77I
Zaangażowani	Państwowe Produkcyjno-Badawcze Centrum Kosmiczne im. M. Chruniczewa
Rakieta nośna	Proton K
Miejsce startu	Bajkonur, Kazachstan
	Opis
Komponent stacji	Mir
Typ elementu	laboratorium
Konstrukcja bazowa	TKS
	Czas trwania misji
Start	23 kwietnia 1996 (11:48 UTC)
Dokowanie	26 kwietnia 1996
Powrót do atmosfery	23 marca 2001
	Wymiary
Długość	9,7 m
Średnica	4,35 m
Masa całkowita	19 700 kg
Pojemność hermetyzowana	66 m3

Priroda (ros. Природа „natura”) (CM-I, 77KSI, 11F77I) – siódmy i ostatni moduł stacji kosmicznej Mir. Głównym zadaniem modułu były badania Ziemi, wykonywane z użyciem różnorodnych czujników i eksperymenty związane z rozwojem takich technologii. System sterujący modułem stworzyła firma Hartron (dawniej NPO „Elektropribor”) z Charkowa (Ukraina)^[3].

Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Moduł Priroda pierwotnie miał być wyposażony w rozkładany panel ogniw słonecznych^[2]. Ze względu jednak na duże opóźnienia i fakt, że wyprodukowane panele zostały wykorzystane przy innych modułach, Priroda została wystrzelona na orbitę z dwoma dodatkowymi zestawami akumulatorów (w sumie było ich 168), które zasilały moduł w czasie lotu autonomicznego^[2]. Moduł składał się z niehermetyzowanego przedziału instrumentalnego oraz z hermetyzowanej części towarowej i eksperymentalnej^[2]. W tym pierwszym znajdowały się elementy systemu napędowego, relingi do spacerów kosmicznych i wyposażenie naukowe^[2]. Część hermetyzowana podzielona została na dwie sekcje – zewnętrzną instrumentalną i wewnętrzną – przedział mieszkalno-roboczy^[2].

Wyposażenie naukowe Prirody zostało przygotowane we współpracy przez dwanaście państw^[2]. Służyło do eksperymentów na takich polach jak mikrofale, badania w zakresie podczerwieni, światła widzialnego, spektroskopii IR z użyciem metod pasywnych i aktywnych^[2].

Instrumenty naukowe[edytuj | edytuj kod]

Na pokładzie modułu znalazło się następujące wyposażenie^[1]^[2]:

Lidar Alissa – pomiar wysokości, struktury i własności optycznych pokrywy chmur. Rozdzielczość pionowa 150 m, rozdzielczość pozioma 1 km
Odbiornik radiowy Centaur na paśmie 400 MHz – zbieranie danych z boi oceanicznych
Interferometr DOPI – badanie gazów i aerozoli. 2,4-20 mikrometra
Wysokościomierz Greben – rozdzielczość 10 cm, 13,76 GHz, pas 2,5 km, zamontowany na nadirze modułu
Radiometry mikrofalowe Ikar N – o długości fali 0,3, 0,8, 1,35, 2,25, 6,0 cm, pasie 60 km, rozdzielczości 60 km i 0,15 K
System radiometrycznych skanerów mikrofalowych Ikar Delta – skan pokrywał po 40° w pasie 400 km. Długość fali 4,0, 0,3, 0,8, 1,35 cm, rozdzielczość 8 – 50 km i 0,15 - 0,5 K
Panoramiczne radiometry mikrofalowe Ikar P – o długości fali 2,25, 6,0 cm, pasie 750 km, rozdzielczości 75 km i 0,15 K
Spektroradiometr Istok 1 IR – o długości fali 4,0-16,0 mikrometra, pasie 7 km, rozdzielczości 0,7 x 2,8 km
Spektrometr MOS-Obzor – badanie profilu aerozoli i oceanicznego współczynnika odbicia. 17 kanałów od 0,750-1,01 mikrometrów, w pasie 80 km, rozdzielczości 700 m
Urządzenie MOMS 02P do obrazowania powierzchni – 4 kanały od 0,440-0,810 mikrometra. Dane multispektralne, stereo lub w wysokiej rozdzielczości o rozdzielczości 6 km. Instrument produkcji niemieckiej, pierwotnie wyniesiony w kosmos w ramach misji Spacelab D2 na pokładzie wahadłowca Columbia
Skaner optyczny MSU-E2 o wysokiej rozdzielczości – rozdzielczość 10 m, 3 kanały od 0,5-0,9 mikrometra, pas 2 x 24,5 km, zamontowany na nadirze modułu
Spektrometr Ozon M – profilowanie ozonu / aerozoli. 160 kanałów od 0,257-1,155 mikrometra, rozdzielczość pionowa 1 km
Radar z syntetyczną aperturą Trawers – 1,28/3,28 GHz, pas 50 km, kąt widzenia 38°, rozdzielczość 50 m

Zbliżenie anteny radarowej Trawers wykonane przez załogę lotu STS-79

Wyniesienie[edytuj | edytuj kod]

Priroda została wyniesiona 23 kwietnia 1996 roku rakietą Proton K. Na orbicie usterka jednego z elementów spowodowała utratę połowy zasilania modułu^[4]. Z tego powodu możliwa była tylko jedna próba dokowania. Stanowiło to poważne zagrożenie – większość modułów stacji Mir musiała wykonywać więcej niż jedno podejście^[4]. Tym razem jednak cumowanie do stacji odbyło się bez przeszkód, 26 kwietnia^[4]. Po przeniesieniu na docelowy port cumowniczy na +Z moduł włączono w system elektryczny stacji. Zasilany był energią generowaną przez panele słoneczne pozostałych modułów (nie posiadał własnych paneli; były one obecne w oryginalnym projekcie, lecz zrezygnowano z nich na etapie budowy). Akumulatory modułu zostały zdemontowane i zdeorbitowane wraz z pojazdem Progress M-31.

Wraz z degeneracją systemów stacji zaczęło brakować mocy do obsługi modułu; w czasie ostatniej ekspedycji na Mir w 2000 roku załoga zaraportowała niemożność uruchomienia któregokolwiek z urządzeń Prirody ze względu na brak zasilania^[4].

Moduł został zdeorbitowany wraz z całym kompleksem w marcu 2001 roku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Mark Wade: Priroda. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2016-09-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Priroda Module on the Mir Station. [w:] eoPortal Directory [on-line]. [dostęp 2016-10-10]. (ang.).
↑ Anatolij Kriwonosow: Khartron: Computers for Rocket Guidance Systems. [w:] Computing in the Soviet Space Program [on-line]. 2002-12-16. [dostęp 2016-09-28]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Gunter Dirk Krebs: Priroda (TsM-I, 77KSI, 11F77I). [dostęp 2016-10-10].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Historic Spacecraft - Mir (ang.)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Russian Space Web (ang.)
Gunter's Space Page - informacje o module Priroda (ang.)

[EA/P-1] Mark Wade: Priroda. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2016-09-28]. (ang.).

[ESA-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Priroda Module on the Mir Station. [w:] eoPortal Directory [on-line]. [dostęp 2016-10-10]. (ang.).

[kriwonosow-3] Anatolij Kriwonosow: Khartron: Computers for Rocket Guidance Systems. [w:] Computing in the Soviet Space Program [on-line]. 2002-12-16. [dostęp 2016-09-28]. (ang.).

[RSW-4] Gunter Dirk Krebs: Priroda (TsM-I, 77KSI, 11F77I). [dostęp 2016-10-10].

[1]

[2]

[3]

[4]