Próby rakiet wspomagających i zbiornika zewnętrznego – Wikipedia, wolna encyklopedia

Przed rozpoczęciem lotów orbitalnych wahadłowców każdy element tego pojazdu musiał przejść fazę testów, tak też się stało z rakietami SRB i zbiornikiem zewnętrznym.

Testy SRB[edytuj | edytuj kod]

Główne próby silników rakiet SRB na stały materiał pędny odbywały się na stanowisku badawczym należącym do ich producenta, wytwórni Thiokol Corporation (później Morton-Thiokol Inc.). Kluczową rolę odgrywała tu specjalna hamownia zbudowana w pobliżu Brigham City (północna część stanu Utah). Konstrukcja oporowa, o którą zapierał się pracujący w pozycji poziomej silnik wykonana została przy użyciu 4,5 mln kg betonu wzmocnionego 122 tys. kg prętów stalowych. Do tkwiącego częściowo w ziemi betonowego bloku prowadzą dwa tory kolejowe z ustawionym na nim dźwigiem suwnicowym do składania elementów silnika. Silniki podczas odpału były podtrzymywane przez trzy stalowe płyty przymocowane do konstrukcji oporowej.

Cztery statyczne próby rozwojowe (ang. development static firings) wykonano kolejno: 18 lipca 1977 r. (DM-1), 18 stycznia 1978 r. (DM-2), 19 października 1978 r. (DM-3) i 19 lutego 1979 r. Z kolei trzy próby kwalifikacyjne (ang. qualification static firings) miały miejsce 13 czerwca 1979 r. (QM-1), 27 września 1979 r. (QM-2) i 13 lutego 1980 r. (QM-3). Dane uzyskane ze statycznych prób silników rakiet SRB wraz z rezultatami prób drgań pozwoliły m.in. na określenie osiągów balistycznych, osiągów układu zapłonu, danych o integralności konstrukcji kadłuba silnika i jego dyszy, sprawdzenie funkcjonowania izolacji wewnętrznej, określenie parametrów charakterystyki ciągu i jej powtarzalności.

Podczas prób prowadzonych w Centrum Lotów Kosmicznych imienia George'a C. Marshalla sprawdzono obciążenia statyczne silnika powstające podczas postoju na wyrzutni i startu, a także naprężenia powstające na skutek wiatru. Zbadano również wytrzymałość górnego i dolnego połączenia silnika ze zbiornikiem zewnętrznym, zamocowania spadochronów, naprężenia powstające w czasie wodowania i ciśnienia występujące wewnątrz silnika.

Testy były prowadzone z przerwami, praktycznie przez cały czas trwania programu STS, poniższa tabelka przedstawia zestawienie wszystkich testów rakiet SRB, jakie się odbyły^[1]:

Próby spadochronów SRB i odzyskiwania rakiet[edytuj | edytuj kod]

Sześć prób potężnych spadochronów SRB wykonano w pobliżu El Centro w Kalifornii, zrzucając na nich z bombowca B-52 betonowy blok o masie ok. 21 770 kg. W 1983 r. na poligonie China Lake Naval Weapon Station przeprowadzono drugą serię sześciu prób nowych spadochronów o większej średnicy. Próby wyławiania wykonano na Atlantyku za pomocą makiety rakiety startowej (ang. Ocean Test Fixture) w pobliżu Przylądka Canaveral z udziałem specjalnych statków „Liberty” i „Freedom”.

Testy zbiornika zewnętrznego[edytuj | edytuj kod]

W próbach poszczególnych elementów Space Shuttle użyto trzech zbiorników zewnętrznych ET. Podczas statycznych prób wytrzymałościowych sprawdzono krytyczne elementy konstrukcji. Oprócz tego przeprowadzono próby służące sprawdzeniu poprawności przyjętych założeń analitycznego modelu zbiornik plus ciekłe materiały pędne. Pozostałe próby ET wchodziły w skład opisanych poprzednio programów MVGTV i badań zespołu napędowego orbitera (MPTA-098).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Jacek Nowicki, Krzysztof Zięcina: Samoloty Kosmiczne. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1989. ISBN 83-204-1004-5.brak strony w książce