Głogówek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Głogówek

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Panorama Głogówka
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Głogówek
Data założenia	XI wiek
Prawa miejskie	1275
Burmistrz	Piotr Bujak
Powierzchnia	22,05[1] km²
Wysokość	212 m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	5568[1] 253[1] os./km²
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-250
Tablice rejestracyjne	OPR
Położenie na mapie gminy Głogówek Głogówek
Położenie na mapie Polski Głogówek
Położenie na mapie województwa opolskiego Głogówek
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Głogówek
50°20′38″N 17°52′02″E/50,343889 17,867222
TERC (TERYT)	1610024
SIMC	0965281
Urząd miejski Rynek 1 48-250 Głogówek
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Głogówek

Głogówek^ⓘGłogówek (dodatkowa nazwa w j. niem. Oberglogau, łac. Glogovia minor, cz. Horní Hlohov, śl. Gogōwek) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Głogówek. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej, na pograniczu Kotliny Raciborskiej i Płaskowyżu Głubczyckiego, będących częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez niego rzeka Osobłoga.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych z grudnia 2019 r. miasto liczyło 5299 mieszkańców^[2].

Jedno z najstarszych miast w Polsce, lokowane w 1275. Położone w księstwie opolskim, stanowiło drugą siedzibę książąt opolskich. W XV wieku stolica księstwa głogówecko-prudnickiego. W 1655 w mieście schronił się król Polski Jan II Kazimierz Waza, a w 1806 kompozytor Ludwig van Beethoven. Od 1945 w granicach Polski. Powstały nowe osiedla mieszkaniowe, zakłady przemysłowe i infrastruktura turystyczna.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Geografia Głogówka.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 10 km od granicy z Czechami, na pograniczu Kotliny Raciborskiej i Płaskowyżu Głubczyckiego. Należy do Euroregionu Pradziad. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[3]. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Osobłoga. Głogówek położony jest na wysokości 212 m n.p.m.

Środowisko naturalne[edytuj | edytuj kod]

Klimatogram dla Głogówka
I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
32   1 -5	30   3 -4	31   7 -1	41   13 3	71   19 7	81   22 11	86   23 12	82   23 12	53   19 9	41   14 5	42   7 1	38   3 -3
Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: climate-data.org
Na jednostki imperialne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII     1.3   34 23     1.2   37 25     1.2   45 31     1.6   56 37     2.8   65 45     3.2   72 52     3.4   74 54     3.2   73 53     2.1   66 47     1.6   57 40     1.7   45 34     1.5   37 27 Temperatury w °F Opad całkowity w calach

W Głogówku panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Głogówka wynoszą 628 mm. Dominują wiatry zachodnie^[4].

Podział miasta[edytuj | edytuj kod]

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częściami Głogówka są^[5]:

• Głogowiec
• Oracze
• Winiary
• Zwierzyniec

W mieście znajdują się również osiedla:

• os. Jana Pawła II
• os. Marii Konopnickiej

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy rośliny należącej do rodziny różowatych – głogu (Crataegus L.). Wywód ten prezentuje topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notujący miasto pod niemieckimi, polskimi oraz łacińskimi nazwami we fragmencie: „Ihren Namen Ober-Glogau (Gorny Glógow, Superior Glogovia) hat die Stadt wahrscheinlich von dem noch heute hie und da wachsenden Hagedorn (pol. głog) erhalten sie wird auch wohl Klein-Glogau oder Weniger-Glogau, polnisch Mały-Glogów, Głogówek, Minor-Glogovia genannt”, czyli w tłumaczeniu na język polski Jego nazwy Ober-Glogau (Gorny Glógow, Superior Glogovia) wzięły się zapewne od głogu, który tu rośnie podobnie jak wzięły je nazwy Klein-Glogau lub Weniger-Glogau, polski Mały-Głogów, Głogówek, Minor Glogovia^[7].

W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta Synodalia Episcoporum Wratislaviensium miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Glogouie minoris^[8]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Glogovia Minor^[9].

W 1750 roku nazwa Głogówek wymieniona została w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Dolnego i Górnego Śląska^[10].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwami niemieckimi Klein Glogau oraz Ober Glogau, a także polską Gorny Glogow^[11]. Takie same nazwy wyszczególniono w statystycznym opisie państwa pruskiego z 1837 roku^[12]. Polskie nazwy Mały Głogów oraz Głogówek w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił górnośląski pisarz Józef Lompa^[13].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946^[14].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Prehistoria i starożytność[edytuj | edytuj kod]

W latach 20. XX wieku, podczas prac renowacyjnych w podziemiach ratusza w Głogówku, natrafiono na kamienny topór, a na obszarze cukrowni znaleziono pozostałości osady kultury wstęgowej. Wzdłuż terasy Osobłogi znaleziono zabytki epoki brązu (odnalezione podczas wykopalisk w osadzie obronnej Wójtowiec w lesie Olszynka na północy miasta) i kawałki naczyń z lat 900–700 p.n.e.^[15].

Średniowiecze[edytuj | edytuj kod]

Teren, na którym powstał Głogówek, znajdował się na terytorium zajmowanym przez plemię Opolan^[16]. Pierwszy organizm o charakterze obronno-administracyjnym w miejscu współczesnego Starego Miasta miał powstać na przełomie XI–XII wieku. Gród znajdował się w granicach kasztelanii kozielskiej^[15].

Głogówek po raz pierwszy wzmiankowany był w 1226 w dokumencie biskupim pod nazwą Glogov^[15]. W drugiej połowie XIII wieku powstał organizm miejski z dwoma kościołami, placem targowym i drewnianą zabudową mieszkaniową otoczoną wałami^[17]. Głogówek był drugą rezydencją księcia Władysława opolskiego^[18]. Książę wzniósł w Głogówku w 1250 nowy zamek, w 1264 klasztor franciszkanów z kościołem, 23 kwietnia 1275 nadał miejscowości przywilej targowy, a 21 grudnia 1275 – prawa miejskie. Z 1284 pochodzi pierwsza wzmianka o parafii w Głogówku^[18]. Założycielami Głogówka i jego pierwszymi wójtami byli członkowie rodziny Larischów. Pierwszym wójtem miasta wspomnianym w dokumentach historycznych był Konrad, wzmiankowany w 1295. Larischowie sprzedali wójtostwo miejskie gminie na początku XIV wieku^[17].

Miasto pozostało drugą rezydencją książąt opolskich. Mieszkańcy trudzili się rolnictwem i rzemiosłem. Głogówek usytuowany był na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Nysy przez Prudnik do Krakowa i z Ołomuńca przez Toruń do Gdańska. Na mocy przywileju piwnego, wszystkim domom mieszczańskim przysługiwało prawo warzenia piwa^[19]. Od 1313 do 1382 miasto znajdowało się w posiadaniu książąt niemodlińskich. W latach 1348–1350 trwała epidemia cholery. W 1350 Bolesław Pierworodny wzniósł szkołę i kościół parafialny, podniesiony do rangi kolegiaty w 1379^[18]. W 1359 wspomniany został ratusz w Głogówku^[20]. Książę Henryk I niemodliński w 1372 nadał miastu prawo wrocławskie, a rok później prawo magdeburskie^[19]. W 1386 książę Władysław Opolczyk nadał miastu dwie wsie kameralne – Winiary i Oracze. Pod koniec XIV wieku Głogówek opisany został jako „miasto i twierdza”, co wskazuje na to, że przystąpiono do umocnienia murów miejskich i wzniesiono murowane budowle, takie jak bramy miejskie, baszty i wieże^[20].

Bernard niemodliński wraz z bratem Bolkiem IV przejęli Prudnik i Głogówek jako oprawę po śmierci wdowy po Władysławie Opolczyku. Wkrótce władzę na tym obszarze przejął syn Bolka IV, Bolko V Husyta (Wołoszek). Początkowo sprawował on rządy wraz ze swoim ojcem. Pierwszy zachowany dokument, w którym Bolko V jest wspomniany jako pan Prudnika pochodzi z 6 maja 1425 roku, zaś jego żona Elżbieta Granowska, pasierbica króla Polski Władysława II Jagiełły, jako księżna głogówecka występuje w dokumencie z 5 lutego 1427^[21]. Bolko V tytułował się jako książę głogówecko-prudnicki. Głogówek uczestniczył w porozumieniu z Prudnikiem, Ścinawą Małą, Białą i Niemodlinem w sprawie ścigania i karania śmiercią przestępców^[18]. W 1427 książę głogówecko-prudnicki Bolko V potwierdził wcześniejszy przywilej zezwalający na osiedlanie się Żydów w Prudniku, Białej, Głogówku i Strzeleczkach^[22]. W czasie rejzy husytów na Śląsk, 13 marca 1428 Głogówek wraz z okolicznymi wsiami został ograbiony przez husytów^[18]. Na dworze Bolka V w Głogówku zamieszkał ksiądz Jędrzej Gałka z Dobczyna. Przebywając w Głogówku, między połową kwietnia a 23 czerwca 1449 stworzył Pieśń o Wiklefie oraz łaciński traktat o Wiklefie i jego nauce, stanowiący komentarz do utworu poetyckiego in lingua vulgari (po polsku)^[23]. Pożar w 1478 strawił większą część zabudowy miasta^[20]. Większość mieszkańców zmarło podczas epidemii w 1497^[18].

XVI–XX wiek[edytuj | edytuj kod]

W myśl zawartych z Janem II Dobrym umów Głogówek wraz z całym księstwem opolsko-raciborskim przypadł królom czeskim z dynastii Habsburgów. Udzielali oni opolskiego lenna m.in. Wazom w latach 1645–1666. W 1561 dominium Głogówka zostało wydzierżawione baronowi Hansowi von Oppersdorff^[24], a w 1593 ród Oppersdorffów zakupił posiadłość z włościami na własność^[25].

Większość mieszkańców miasta była pochodzenia polskiego i czeskiego. W drugiej połowie XVI wieku miasto w obrębie murów miejskich liczyło 114 domów czynszowych i 32 małych domostw, na przedmieściach stało 98 domów, na Winiarach 25^[26], a na Oraczach – 54 zagrody gospodarcze^[27]. W Rynku powstał szereg murowanych domów renesansowych. 16 kwietnia 1582 w wyniku pożaru spłonęła prawie cała zabudowa w mieście i na przedmieściach^[28]. Zachował się jedynie zamek i domy w jego sąsiedztwie^[29].

Najstarszy znany druk prawdopodobnie wydrukowany w Głogówku pochodzi z 1625^[30]. W latach 1625–1635 i jesienią 1643 w mieście trwała epidemia dżumy. W samym 1643 w mieście i na przedmieściach zmarło przez nią ponad 500 osób^[31]. Miasto było kilkukrotnie spalone podczas wojny trzydziestoletniej^[18].

Najazd Szwedów na Rzeczpospolitą Obojga Narodów w 1655 roku nie spotkał się początkowo z większym oporem i wojska szwedzkie zajęły w krótkim czasie prawie całe terytorium Korony Królestwa Polskiego i część Wielkiego Księstwa Litewskiego. Prawie wszystkie województwa koronne porzuciły króla Jana II Kazimierza Wazę i przeszły na stronę króla Szwecji Karola X Gustawa. Król Jan Kazimierz musiał wraz z żoną Marią i 1800-osobowym dworem opuścić granice Rzeczypospolitej. Udał się do Głogówka, gdzie przebywał na wygnaniu przez dwa miesiące od października 1655 roku. Księstwo opolsko-raciborskie stanowiło uposażenie królowej Marii, a ówczesny właściciel zamku, Franciszek Euzebiusz Oppersdorff, mógł odwdzięczyć się parze królewskiej za to, że kilka lat wcześniej w czasie wojny trzydziestoletniej mógł schronić się najpierw na Wawelu, a później w królewskim zamku w Niepołomicach. Żona Oppersdorfa, Anna Zuzanna de Bess, była wcześniej dwórką królowej Marii. Na zamku organizowano sojusze międzynarodowe przeciwko Szwedom i spotkania z wojskowymi stojącymi po stronie króla. Jednym z dworzan przebywających na zamku był poeta barokowy Jan Andrzej Morsztyn. Ludwika Maria wyjechała z Głogówka 28 czerwca 1656 roku, sześć miesięcy po mężu^[32].

W XVIII wieku Głogówek podlegał inspekcji podatkowej w Prudniku^[33]. Do 1742 miasto było siedzibą powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów^[34]. Po I wojnie śląskiej znalazło się w granicach Królestwa Prus i weszło w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk^[35] (urząd starosty początkowo znajdował się w Głogówku)^[36]. W 1746 w Głogówku znajdowała się wartownia pocztowa, podlegająca pod urząd pocztowy w Prudniku^[37]. W pożarze 5 października 1765 spłonęły 204 domy, słodownia, kościół i klasztor minorytów wraz z przedzamczem^[38].

Na początku XIX wieku w Głogówku nadal dominował język polski^[39]. Rozwinęło się sadownictwo i warzywnictwo oraz powstały cukrownia i roszarnia lnu. W 1806 na zamku Franciszek Joachima Oppersdorff gościł Ludwig van Beethoven, który uciekł do Głogówka przed wojskami Napoleona. Z wdzięczności za gościnę niemiecki kompozytor dedykował Oppersdorffowi swoją IV symfonię B-dur opus 60. Ocalał do dziś klawesyn, na którym grywał Beethoven, obecnie instrument prezentowany jest w Muzeum Wnętrz Zamkowych w Pszczynie^[40].

11 marca 1860 w Głogówku powołano Związek Ochrony Pożarowej. Pierwszą remizę zbudowano w 1863 przy ul. Dąbrowskiego^[41]. W wydanej w 1863 książce „Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku” Juliusz Roger zanotował polskie pieśni ludowe pochodzące z Głogówka^[42] . W 1876 otwarto linię kolejową, która połączyła Głogówek z Nysą i Koźlem^[43].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 6314 mieszkańców Głogówka wszyscy posługiwali się językiem niemieckim^[44]. W 1911 w Głogówku powstało pierwsze pole golfowe na obecnych terenach Polski, związane z rodziną Radziwiłłów przez Dorotę Leontynę Marię Radziwiłł^[45], zaprojektowane przez C. S. Butcharta (wzmiankowane w Niemieckim Roczniku Golfowym w 1912 r. jako prywatne pole w Oberglogau).

Dwudziestolecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

Od 1919 Głogówek należał do nowo utworzonej prowincji Górny Śląsk. Prowincja została zlikwidowana w 1938, a 18 stycznia 1941 utworzono ją ponownie.

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Głogówek znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[46]. Z Prudnika do Głogówka, a następnie do Strzeleczek, został przeniesiony Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany^[47]. W Głogówku za przynależnością do Niemiec głosowało 96% mieszkańców (5093), 4% mieszkańców (226) głosowało za Polską. W głogóweckim obwodzie wyborczym wygrała opcja niemiecka z 88% (za przynależnością do Polski głosowało 12%). 23 marca 1921 w Głogówku zwolennicy opcji niemieckiej pobili przewodniczącego Komitetu Plebiscytowego Reszkę, a następnie strzelali z rewolwerów w okna ekspozytury PKP. Na miejsce przybyła Policja Plebiscytowa. Powybijano również szyby w domach polskich rodzin. Pięć dni później Niemcy napadli na gospodę przy ul. Mickiewicza, ciężko raniąc trzech Polaków i niszcząc „całe urządzenie gospody”^[48].

Podczas III powstania śląskiego, w maju 1921 dowództwo górnośląskiego Selbstschutzu przejął Karl Hoefer, który stanął na czele głównego sztabu sił niemieckich w Głogówku^[49].

W dwudziestoleciu międzywojennym remizę ochotniczej straży pożarnej przeniesiono na plac Karola Miarki^[41].

Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938, bojówki hitlerowskie spaliły głogówecką synagogę zbudowaną w 1864. Spalonego budynku jednak nie rozebrano^[50]. W mieście aresztowano wszystkich żydowskich mężczyzn w wieku od 20 do 60 lat^[51].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W czasie II wojny światowej w cukrowni w Głogówku utworzono podobóz Stalag VIII B/E600 obozu jenieckiego w Łambinowicach dla jeńców z imperium brytyjskiego^[52]. Niemieccy mieszkańcy Głogówka korzystali z niewolniczej pracy przymusowych robotników z Polski. Robotnicy byli skrajnie wykorzystywani i prześladowani przez niemieckich gospodarzy, a w razie nieposłuszeństwa kierowani do obozów koncentracyjnych. Taki los spotkał Jana Grabowskiego z Nowego Targu^[53].

Na początku grudnia 1944 do Głogówka zaczęli przybywać uchodźcy między innymi z Prus Wschodnich. W styczniu 1945 w obecnym Zespole Szkół, Domu Dziecka, na ulicy Batorego i w gimnazjum utworzono lazarety, do których przywożeni byli ranni żołnierze znad Odry. W szpitalu przy ul. Konopnickiej leczeni byli wyżsi rangą oficerowie, m.in. generał Georg Koßmala i SS-Oberführer Georg Bochmann. Lżej ranni wojskowi byli ewakuowani w głąb III Rzeszy samolotami z lotniska Rossweide w Nowych Kotkowicach^[54]. W tymże miesiącu przez Głogówek przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W toku tzw. „marszu śmierci” wiele osób zmarło lub zostało zamordowanych przez Niemców. Więźniowie dotarli do Głogówka 25 stycznia. Zostali skoszarowani w cukrowni przy ul. Fabrycznej. Rankiem następnego dnia, kilkunastu Żydów zostało rozstrzelanych w tutejszym parku. Pochowano ich w nieokreślonym miejscu^[55].

W lutym 1945 miasto zostało zamienione w twierdzę. Miejscowy volkssturm wraz z robotnikami przymusowymi zaczęli kopać okopy, budować wały i zapory przeciwpancerne. W mieście pozostało około 1500 osób, głównie śląskich gospodarzy. Żandarmeria wojskowa dokonała egzekucji na około 30 niemieckich dezerterach w okolicy ul. Zamkowej i na żwirowni w Rzepczu^[54]. 18 marca 1945 Głogówek został zbombardowany przez sowiecki samolot. Zniszczeniu uległy kamienice na rynku, ratusz, roszarnia i magazyny na ulicy Fabrycznej. 19 marca 1945 roku jednostki niemieckie zostały wyparte z miasta przez oddziały 135 i 245 dywizji piechoty 115 Korpusu Strzeleckiego 59 Armii 1 Frontu Ukraińskiego (po wojnie ku ich czci odsłonięto w Parku Miejskim Pomnik Wdzięczności)^[56].

Polska Ludowa[edytuj | edytuj kod]

Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim^[57]. Mieszkańcom Głogówka, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać w mieście po otrzymaniu polskiego obywatelstwa. Ze względu na dużą liczbę autochtonów, miasto nosiło przydomek „Mały Berlin”^[18].

Zamek w Głogówku został przejęty przez władze polskie i stał się własnością gminy. Do lat 50. XX wieku niszczejący zamek nie był objęty opieką konserwatorską. Dwie cegielnie parowe w Głogówku zostały przejęte przez Prudnickie Zakłady Terenowego Przemysłu Materiałów Budowlanych w Prudniku^[58].

„Podział administracyjny województwa opolskiego według stanu na dzień 31 sierpnia 1964 r.” wymienia integralne części miasta: Głogowiec, Polaczki, Wielkie Oracze, Winiary^[59]. W 1972 oddano do użytku nową remizę ochotniczej straży pożarnej przy ul. Dworcowej^[41].

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Po pierwszych wyborach do samorządu terytorialnego w Polsce po jego przywróceniu w 1990 roku burmistrzem miasta został Hans Borsutzky.

W 1995 wzniesiono nową oczyszczalnię ścieków^[18]. W 2005 zamek w Głogówku sprzedano prywatnemu inwestorowi, jednak w 2013 wrócił on do gminy Głogówek. Część zamku została zaadaptowana na schronisko młodzieżowe, muzeum regionalne, galerię malarstwa Jana Cybisa i domu kultury^[60]. W 2019 pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej w Parku Miejskim został usunięty^{[potrzebny przypis]}.

Uchwałą z 21 grudnia 2020 Rady Miejskiej Głogówka wyznaczono na terenie gminy Głogówek aglomerację Głogówek o równoważnej liczbie mieszkańców 8057 oraz zlokalizowaną na terenie miejscowości: Głogówek, Dzierżysławice, Mochów, Racławice Śląskie, Rzepcze z oczyszczalnią ścieków w Głogówku^[61].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych GUS z 30 czerwca 2018, Głogówek miał 5614 mieszkańców (25. miejsce w województwie opolskim i 558. w Polsce), powierzchnię 22,1 km² (8. miejsce w województwie opolskim i 262. miejsce w Polsce) i gęstość zaludnienia 254 os./km²^[62].

Mieszkańcy Głogówka stanowią około 10% populacji powiatu prudnickiego, co stanowi 0,57% populacji województwa opolskiego.

Głogówek podlega pod Urząd Statystyczny w Opolu, oddział w Prudniku^[63].

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	5607	100	2909	51,9	2598	48,1
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	240		132		118

Liczba mieszkańców miasta[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Głogówka w 2014 roku[edytuj | edytuj kod]

^[67]

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Zabytki w Głogówku.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[68]:

• kościół – kolegiata par. pw. św. Bartłomieja, z 1380-XVIII w. Rzadko spotykana gotycka architektura z barokowym wystrojem wnętrza z freskami Franciszka Sebastiniego i sztukateriami Jana Schuberta. Kościół nazywany jest Perłą Opolskiej Ziemi
  • kaplica Oppersdorffów w kościele parafialnym z 1400 r. Wewnątrz alabastrowy nagrobek i sklepienie z kamiennymi wspornikami
• kościół cmentarny pw. Świętego Krzyża, szachulcowy z 1705 r., na cmentarzu
• zespół klasztorny franciszkanów, z XIV/XV w. – XIX w.: kościół pw. św. Franciszka z XV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVII w.; klasztor
  • domek loretański z figurą Matki Boskiej z 1630 r., znajdująca się wewnątrz kościoła franciszkanów
• kaplica „Boży Grób” – replika Grobu Pańskiego powstała w 1634 r., 1714 r., 1822 r., z elementami neogotyckimi, jedna z trzech w Polsce kaplic grobu Chrystusa niewchodzących w skład większych zespołów (pozostałe znajdują się w Żaganiu i Potępie); ul. Zamkowa
• cmentarz żydowski, zabytkowy z poł. XIX w. / XX w.
• zespół zamkowy, z XVI-XX w.: manierystyczny zamek Oppersdorffów górny i dolny z lat 1561–1571, rozbudowany w XVII w., trójskrzydłowy, z narożnymi wieżami, ozdobnymi portalami i kaplicą z polichromią Franciszka Sebastiniego. Obecnie część zamku zajmuje Muzeum Regionalne; budynek bramny – brama zamkowa – folwarczna barokowa z 1700 r., ul. Zamkowa; park, obecnie miejski
• mury obronne, z XIV/XV w., 1600 r.
• baszta strażniczo-więzienna zbudowana w 1595 r.
• zespół szpitalny, ul. Piastowska, z 1773 r.: kaplica – kościół pw. św. Mikołaja, szpital, na miejscu kompleksu szpitalnego z początku XIV wieku, obecnie dom mieszkalny
• wieża wodna, z 1597 r.
• ratusz, późnorenesansowy z 1608 r., 1880 r., z wieżą na rynku
• dom, ul. Głubczycka 33 (d. 35)
• domy, ul. Kościelna 4, 12, z XVIII w., XIX w.
• domy, ul. Mickiewicza 1, 9 (d. 13), 11 (d. 15), 13 (d. 17), 15 (d. 19), z XVIII w., XIX w.
• d. zajazd, ul. Pasternak 2, z XVII–XVIII w., 1962 r.
• winiarnia, ul. Pasternak / ul. Powstańców, z XVI w.
• dom, ul. Piastowska 35, z poł. XIX w.
• domy, Rynek 1, 2, 3, 4, 5, 8 nie istnieje, 12 (d. 14), 13 (d. 15); 14 (d. 16), 16 (d. 18), 17 (d. 19), wypisany z księgi rejestru; 18 (d. 20), 19 (d. 21), 21 (d.30); 22 (d. 31), 24 (d. 33), 30 (d. 38), 31 (d. 39), wypisany z księgi rejestru; z XVII w., XVIII w., XIX w., XX w.
• dom Sebastiniego, Rynek 25 (d. 34), z poł. XVIII w., XIX w., wypisany z księgi rejestru
• domy, ul. Zamkowa 3, 4 wypisany z księgi rejestru, 5, 8, 10, 12, 14, 18, 20, 21, 26, 30, 32, 38, XVII, XVIII w./XIX w.
• dom, ul. Zamkowa 19, z XVIII w.-XX w.

inne zabytki:

• synagoga z 1864 r.
• cmentarz ewangelicki, zaniedbany
• cmentarz żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej z 1945 r.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Przedsiębiorstwa[edytuj | edytuj kod]

Przy ulicy 3 Maja 52a ma swoją siedzibę firma transportowa Morawiec Transport Sp. z o.o^[69]. Przy ulicy 3 Maja 33 znajduje się Filplast Sp. z o.o^[70]. – producent okien, drzwi i rolet. Przy ulicy 3 Maja 40 znajduje się producent artykułów tekstylnych Multitex Sp. z o.o^[71].

Handel[edytuj | edytuj kod]

W mieście znajdują się m.in. placówki handlowe sieci: Biedronka, PSB-Mrówka, Żabka. Przy ul. Piotra Skargi znajduje się centrum handlowe Premium Park. Ulokowały się w nim m.in. marki: Biedronka, Media Expert, Pepco, Rossmann.

Usługi[edytuj | edytuj kod]

Głogówek wraz z całą gminą podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku^[72].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Przez Głogówek przebiega droga krajowa:

• 40 Prudnik – Głogówek – Większyce – Kędzierzyn-Koźle

Sieć uzupełniają drogi wojewódzkie:

• 416 Krapkowice – Głogówek – Głubczyce – Kietrz – Racibórz

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

Stacja kolejowa w Głogówku znajduje się przy ul. Dworcowej. Z Głogówka odjeżdżają pociągi Polregio i PKP Intercity, do Brzegu, Gliwic, Jeleniej Góry, Katowic, Kędzierzyna-Koźla, Kłodzka, Krakowa, Nysy, Wałbrzycha i Zabrza^[73].

Linia kolejowa nr 137 relacji Katowice – Legnica, zwana magistralą podsudecką, została doprowadzona do Głogówka w 1876. Połączyła ona uprzemysłowione miasta Przedgórza Sudeckiego z kopalniami Górnego Śląska^[74]. Została zaliczona do linii pierwszorzędnych o najważniejszym znaczeniu państwowym^[75].

Transport autobusowy[edytuj | edytuj kod]

Dworzec autobusowy w Głogówku znajduje się w pobliżu centrum miasta, przy ul. Piotra Skargi.

W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska^[76]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna^[77], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska^[78]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika^[79]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Głogówku i okolicy zajęły się ościenne PKS-y^[80]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu^[81].

Oświata[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Głogówka działają: 2 przedszkola, 3 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, 3 licea ogólnokształcące, 1 szkoła branżowa I stopnia, 2 technika i 1 szkoła policealna^[82].

Przedszkola Publiczne Przedszkole nr 3, ul. Powstańców 16 Publiczne Przedszkole nr 4, ul. Korfantego 3 Szkoły podstawowe Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie, ul. Jana Pawła II 1[83] Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza, ul. Sobieskiego 6 Specjalna Szkoła Podstawowa nr 4, ul. Batorego 2[84] Szkoły policealne Szkoła Policealna dla Dorosłych, ul. Powstańców 34[85]

Gimnazja Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Króla Jana Kazimierza, ul. Kościuszki 10[86] Specjalne Gimnazjum nr 3, ul. Batorego 2[84] Szkoły ponadgimnazjalne Branżowa Szkoła I Stopnia, ul. Powstańców 34[85] Liceum Ogólnokształcące, ul. Powstańców 34[85] Technikum, ul. Powstańców 34[85] Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych, ul. Powstańców 34[85] Specjalna Szkoła przysposobienia zawodowego, ul. Batorego 2[84] Liceum Uzupełniające dla Dorosłych, ul. Powstańców 34[85] Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące, ul. Powstańców 34[85] Technikum Uzupełniające dla Dorosłych, ul. Powstańców 34[85]

Kultura[edytuj | edytuj kod]

• Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Głogówku
• Muzeum Regionalne w Głogówku
• dwa koła DFK Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim – Winiary i Oracze^[87][88]

Stałe imprezy kulturalne[edytuj | edytuj kod]

• Dni Głogówka – impreza plenerowa organizowana corocznie w lipcu na głogóweckim rynku^[89]
• Śląski Festiwal Ziemi Prudnickiej im. Ludwiga van Beethovena – festiwal muzyki klasycznej odbywający się corocznie w październiku w Prudniku i Głogówku^[90][91]

Odniesienia w kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]

• Henryk Sienkiewicz – Potop, 1886
• Andrzej Sapkowski – Narrenturm, 2002; Boży bojownicy, 2004; Lux perpetua, 2006
• Jan Jakub Kolski – Jasminum, 2006

Media lokalne[edytuj | edytuj kod]

Prasa[edytuj | edytuj kod]

• Życie Głogówka – miesięcznik wydawany przez Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Głogówku opisujący głównie wydarzenie związane z pracą placówek oświatowych.
• Nowiny z Głogówka – niezależny dwutygodnik o profilu politycznym, podejmujący tematykę samorządową.
• Tygodnik Prudnicki
• Prudnik24
• Gazeta Pogranicza

Telewizja[edytuj | edytuj kod]

• TV Prudnik (TV Pogranicza)

Radio[edytuj | edytuj kod]

• Radio Opole
• Radio Park

Portale[edytuj | edytuj kod]

• Teraz Prudnik^[92] (do 2017 Tygodnik Prudnicki^[93])
• prudnik24.pl^[94]

Religia[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Religia w Głogówku.

Katolicką patronką miasta jest św. Kandyda(inne języki)^[95].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Dekanat Głogówek

• parafia św. Bartłomieja (ul. Kościelna 2)
  • kolegiata św. Bartłomieja (ul. Kościelna 2)
  • kościół św. Franciszka (ul. Klasztorna)
  • kościół św. Mikołaja (ul. Piastowska 35)
  • kościół Świętego Krzyża (ul. Podgórna)

Cmentarze[edytuj | edytuj kod]

• Cmentarz komunalny (ul. Podgórna)
• Cmentarz żydowski (ul. Olszynka)
• Cmentarz Ewangelicki (ul. Powstańców)
• Niemiecki Cmentarz wojskowy (ul. Powstańców)

Nieistniejące obiekty sakralne[edytuj | edytuj kod]

• synagoga (nieczynna)
• kościół ewangelicki (nie istnieje)

Sport[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Sport w Głogówku.

Głównym podmiotem odpowiedzialnym za sport i rekreację w mieście jest Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Głogówku^[96].

Obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]

• Stadion Miejski (ul. Damrota)
• Kąpielisko Gminne (ul. Kąpielowa)
• Korty tenisowe (ul. Targowa)
• Strzelnica sportowa (ul. Winiary)
• Boisko pełnowymiarowe
• Hala Sportowa przy Publicznym Gimnazjum Nr 1
• Boiska ORLIK 2012

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

• KS Fortuna Głogówek (piłka nożna)^[97]
• LKS Rolnik Biedrzychowice Głogówek (piłka nożna)
• UKS Akademia Piłki Nożnej Głogówek (piłka nożna)
• SPS Głogówek (siatkówka)

Zawody sportowe[edytuj | edytuj kod]

3 września 1976 w Głogówku zlokalizowany był start VIII etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne^[98].

Polityka[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Piotr Bujak^[99]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Rynku.

Rada Miejska[edytuj | edytuj kod]

Mieszkańcy Głogówka wybierają do swojej Rady Miejskiej 3 radnych (3 z 15). Pozostałych 12 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Głogówek^[100].

Liczba radnych poszczególnych ugrupowań w Radzie Miejskiej w latach 2002–2028^[a]:

Lp.	Ugrupowanie	Kadencja
		2002–2006[101]	2006–2010[102]	2010–2014[103]	2014–2018[104]	2018–2024[105]	2024–2028[106]
1	Centrum	–	–	1	–	–	–
2	Forum Samorządowe Plus	–	–	3	–	–	–
3	Forum Samorządowe Powiatu Prudnickiego	2	–	–	–	–	–
4	Głogóweckie Towarzystwo Gospodarcze	3	–	–	–	–	–
5	Gmina Głogówek-Wspólna Sprawa	–	–	–	–	4	7
6	KWW Gminnego Zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych w Głogówku	1	–	–	–	–	–
7	Mniejszość Niemiecka	8	7	7	5	2	–
8	Nasza Ziemia	–	–	–	1	–	–
9	Niezależni Razem	–	–	–	8	7	–
10	Porozumienie Dla Gminy Głogówek	–	–	–	–	2	2
11	Prawo i Sprawiedliwość	–	2	–	–	–	–
12	Razem w Przyszłość	–	–	–	1	–	–
13	Samorządność	2	4	2	–	–	–
14	Śląscy Samorządowcy	–	–	–	–	–	3
15	Tak! Dla Ziemi Prudnickiej	–	–	–	–	–	3
16	Tradycja i Rozwój Gminy Głogówek	–	–	2	–	–	–
18	Tylko Razem	1	–	–	–	–	–

Budżet miasta[edytuj | edytuj kod]

Budżet miasta Głogówka
Lp.	Rok	Budżet mln zł
1	2009	34,2
2	2010	34,7
3	2011	33,5
4	2012	37,7
5	2013	37,5
6	2014	41,3
8	2015	38,8
9	2016	45,0

Lista burmistrzów[edytuj | edytuj kod]

Czasy niemieckie^[107][108][edytuj | edytuj kod]

Rzeczpospolita Polska i PRL[edytuj | edytuj kod]

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

• Tyrała (1945–1946)
• Ludwik Stanisławczyk (1946)
• Wiktor Les (1946–1949)
• Zenon Kowalczyk (1975–1993)^[109]

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

• Jan Borsutzky (1990–1994)
• Karol Kopacz (1994–1998)
• Jan Mencler (1998–2006)
• Andrzej Jan Kałamarz (2006–2018)
• Piotr Bujak (od 2018)

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie^[110]

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Rietberg	Niemcy	30 maja 1998
Osobłoga	Czechy	25 czerwca 1998
Vrbno pod Pradědem	Czechy	8 czerwca 2002
Ribérac	Francja	25 czerwca 2010
Kelmieńce	Ukraina	lipiec 2023[111]

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Głogówek jest miastem o dużych walorach turystycznych^[112]. Zespół staromiejski w Głogówku został wymieniony w Kanonie Krajoznawczym Polski^[113]. Renesansowy zamek w Głogówku, w którym podczas potopu szwedzkiego przebywał król Polski Jan Kazimierz, prezentowany jest jako dziedzictwo polskiej historii^[114]. Zespół klasztorny franciszkanów z domkiem loretańskim jest ważnym centrum pielgrzymkowym^[115].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Głogówku^[116]. PTTK Prudnik przyznaje również Kolarską Odznakę Turystyczną w „Królestwie Pradziada” za odwiedzenie m.in. Głogówka^[117].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Głogówek prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”^[118].

Szlaki rowerowe[edytuj | edytuj kod]

Przez Głogówek prowadzi szlak rowerowy^[119]:

• Trasa rowerowa PTTK nr 34-n: Głogówek – Mochów – Dzierżysławice – Racławice Śląskie

Służba zdrowia[edytuj | edytuj kod]

• Zakład Opiekuńczo-Leczniczy – Prudnickie Centrum Medyczne (ul. Konopnickiej 2)^[120]
  • zespół podstawowy ratownictwa medycznego^[121]

Służby mundurowe[edytuj | edytuj kod]

• Policja – Komisariat Policji (ul. Dworcowa 22), podległy Komendzie Powiatowej Policji w Prudniku^[122]
• Straż pożarna – Ochotnicza Straż Pożarna (ul. Dworcowa 9)^[123]

Ludzie związani z Głogówkiem[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Głogówkiem.

Honorowi Obywatele Miasta[edytuj | edytuj kod]

• Waldemar Lankauf (2002)
• Georg Lubczyk (2002)
• Joachim Georg Görlich (2002)
• Zbigniew Pawlicki (2002)
• Hans Georg von Oppersdorff (2002)
• Waldemar Filipowski (2006)
• Ludwig Merckle (2006)
• Günther Hauptstock (2006)
• Alfons Nossol (2006)
• Tadeusz Soroczyński (2006)
• Gwardian Waldemar Czerwonka (2010)
• Joachim Kobienia (2010)
• Jarosław Kłuskiewicz (2010)
• Johannes Preisner (2010)
• Ryszard Galla (2014)
• Danuta Jazłowiecka (2014)
• Janina Okrągły (2014)
• Krzysztof Cichon (2014)

Zasłużeni dla Miasta i Gminy Głogówek[edytuj | edytuj kod]

Odznaka honorowa „Zasłużony dla Miasta i Gminy Głogówek” jest przyznawana osobom, instytucjom, organizacjom społecznych, gospodarczych i politycznych jako wyraz uznania i wdzięczności za zasługi dla miasta i gminy Głogówek^[124].

• Lesław Niziński (2002)
• Zygmunt Wojas (2002)
• Krystian Knicz (2002)
• Barbara Grzegorczyk (2006)
• Bolesław Osadkowski (2006)
• Józef Matysek (2006)
• Ursula Trinczek (2010)
• Albert Szyndzielorz (2010)
• Bronisław Kielański (2010)
• Waldemar Kurspiot (2010)
• Ryszard Kinder (2014)
• Krzysztof Hura (2014)
• Marian Duda (2019)
• Tadeusz Kłuskiewicz (2019)
• Henryk Larysz (2019)
• Andrzej Szała (2019)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Głogówek (stacja kolejowa)
• Głogówek Winiary

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Jerzy Ciurlok: O drukarzach, drukarniach i drukach śląskich. Mikołów, Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018. ISBN 978-83-952024-1-4.
• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Felix Triest: Topographisches Handbuch von Oberschlesien. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
• Juliusz Roger: Pieśni Ludu Polskiego na Górnym Śląsku. Wrocław: Juliusz Roger, 1863.
• AleksanderA. Devosges-Cuber AleksanderA., 400 lat Ratusza w Głogówku: 1608-2008, Głogówek: Muzeum Regionalne, 2008 .
• Wiesław Drobek, Ewa Dawidejt-Drobek. Nowe turystyczne funkcje wsi na Śląsku Opolskim w kontekście pamięci przeszłości. „Studia Obszarów Wiejskich”. 54, 2019. Warszawa: PAN IGiPZ. ISSN 1642-4689. 
• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Informacje w Wikipodróżach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• Witryna Urzędu Miasta
• Głogowa Górna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 605 ., s. 605–606.
• Historia Żydów w Głogówku na portalu Wirtualny Sztetl
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
• Głogówek, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09] .