VIII. Mihail - Vikipedi

VIII. Mihail Paleologos Μιχαῆλ Η΄ Παλαιολόγος
VIII. Mihail Paleologos İsa önünde . Konstantinopolis'in tekrar alınması anısı için hazırlanan sikke
İznik İmparatoru ve Bizans İmparatoru
Hüküm süresi	1259 – 1261 İznik İmparatoru (IV. İoannis ile birlikte) 1261-1282 (Bizans İmparatoru (1272'den itibaren II. Andronikos'le birlikte)
Önce gelen	IV. İoannis
Sonra gelen	II. Andronikos
Doğum	1224
Ölüm	11 Aralık 1282 Konstantinopolis
Eş(ler)i	Theodora Paleologina
Çocuk(lar)ı	Manuel Paleologos II. Andronikos Konstantinos Paleologos İrini Paleologina Anna Palaiologina Eudokia Paleologina Theodora Paleologina Euphrosyne Paleologina Maria Paleologina
Hanedan	Paleologos Hanedanı
Babası	Andronikos Doukas Komnenos Paleologos
Annesi	Theodora Angelina Paleologina

VIII. Mihail Paleologos (Yunanca: Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος'; 1223/1224? - 11 Aralık 1282), 1259-1282 arasında Bizans İmparatorluğunu yönetmiştir. VIII. Mihail, 1453'te Osmanlı Devleti tarafından İstanbul'un Fethi'ne kadar, Bizans İmparatorluğu'nda hükmünü sürdüren, Paleologos Hanedanının kurucusu olmuştur. 1261'de Konstantinopolis şehrini Dördüncü Haçlı Seferi sonucu kurulan Latin İmparatorluğu elinden almış ve İznik İmparatorluğunu değiştirerek Bizans İmparatorluğunu yeniden kurmuştur.^[1]

İmparator olması[değiştir | kaynağı değiştir]

VIII. Mihail, Megas Domestikos ("Bizans ordusu komutanı") görevini yapan Andronikos Doukas Komnenos Paleologos ile Theodora Angelina Paleologina'nin oğludur. Anne tarafından eski Bizans İmparatoru III. Aleksios'un torunudur. Bizans'ın en tanınmış ailelerinden birine mensup olup cedleri içinde en aşağı 11 imparator bulunmaktaydı. Eski hükümdar ailelerinden Dükaslar, Angeloslar ve Komnenoslar ile akrabalık bağı vardı.

Genç yaşlarında tanınmaya ve İznik İmparatorluğu içinde hızla yükselmeye başlamıştır. III. İoannis'in bir büyük yeğeni olan Theodora Dukaina Vatatzina ile evlenmiştir. 1256'da Mihail Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı olan II. İzzeddin Keykavus'un temsilcileri ile bir hükûmet darbesi planlamaktan dolayı suçlandırılmıştır. Konya'daki II. İzzeddin Keykavus sarayına ya kendi isteğiyle gitmiştir veya sürgün olarak gönderilmiştir. 1258'de temize çıkarılıp geri çağrılmış ve Frank asıllı paralı askerler birliğinin komutanı (yani Megas Kontostaulos) olarak atanmıştır. İznik İmparatoru III. İoannes (John) Vatatzes'in Döneminde Batı Anadolu'daki Türk yayılışına engel olma yolundaki Balkanlar'da ki kalabalık Kuman topluluklarını Oğuz-Türkmenlere karşı Batı Anadolu'ya iskan etmesinden sonraki ikinci girişim XIV. yüzyılın hemen başında Balkanlardaki Alan topluluklarının İmparator VIII. Mikhail Paleologos tarafından Balkanlardan Batı Anadolu'ya nakledilmesidir.^[2]

1258'de II. Theodoros ölmüş ve tahta 8 yaşında yetişkin olmayan IV. İoannis çıkartılmıştır. İlk olarak çok nüfuzlu bir bürokrat olan Georgios Mouzalon ve Patrik I. Arsenius'u taht naipleri olarak görev yapmışlardır. Ancak (sonradan imparatorluğu gasp eden) Mihail, Mouzalon'un bir suikaste maruz kalıp öldürülmesini ve Arsenius'un ise keşiş olarak bir manastıra çekilmesini sağlamıştır. Mihail imparatorluk idaresini önce taht naibi olarak eline geçirmiştir. 1 Ocak 1259'da ise Ceneviz Cumhuriyeti yardımı ile VIII. Mihail adı ile Nympaion'da ortak imparator ilan edilmiştir.

25 Temmuz 1261 İzmit İmparatorluk orduları general Aleksios Strategopulos idaresi altında Konstantinopolis'i almış ve son Latin İmparator olan II. Baudouin'i ve Latin idarecilerini oradan kovmuştur. VIII. Mihail, Konstantinopolis'e 15 Ağustos'ta girmiştir. Orada hem kendi ve hem de daha küçük çocuk olan oğlu II. Andronikos için taç giyme töreni yapılmıştır. VIII. Mihail oradan imparatorluk idaresine başlamış, ortak imparator olan genç IV. İoannis Laskaris'i İznik'te bırakmıştır. Aralık ayında ise tam 11 yaşına girdiği zaman IV. İoannis Laskaris'i tahttan indirmiş; gözlerini kör ettirmiş ve bir manastıra keşiş olarak göndermiştir.

İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bütün hükümdarlığı boyunca, Latin İmparatorluğu'nu yeniden kurmak isteyen rakipleriyle mücadele etmek zorunda kaldı. Bizans'ın son Latin imparatoru II. Baudouin, diplomasi ve evlilik yoluyla Fransa kralı Aziz IX. Louis'nin kardeşi Charles d'Anjou ile ittifak kurdu. Yetenekli bir diplomat olan Charles papanın çağrısı üzerine Güney İtalya'ya girdi. Hohenstaufen Hanedanının son temsilcileri Manfredi ve Konradin'i yenilgiye uğrattı, Palermo ve Napoli'yi ele geçirdi. Nüfuz alanını Balkanlar'ın içlerine kadar genişleten Charles, Konstantinopolis'i tehdit etmeye başladı.

Charles'ın girişimleri papalık için de bir tehdit oluşturuyordu. Papayla Mihail arasında Charles'a karşı ittifak oluşturmak amacıyla yürütülen görüşmeler yaklaşık 20 yıl sürdü. Sonunda varılan anlaşmaya göre papa, Charles'ın Konstantinopolis'e saldırmasını önleyecek, buna karşılık Mihail de Rum Ortodoks Kilisesi'nin Roma ile birleşmesini sağlayacaktı. Mihail'in böyle bir söz vermesi Bizans halkının çoğunluğunun şiddetli tepkisine yol açtı. Papanın dinsel üstünlüğünü kabul etmek istemeyenler, Latinlerin siyasi ve kültürel egemenliğinin bu yolla yeniden kurulmasından korkuyorlardı.

Bütün bu engellere karşın, 1274'te toplanan İkinci Lyon Konsili'nde birlik ilan edildi. Bütün Doğu patriklerinin ya da temsilcilerinin konsile katılmadığı, iki kiliseyi birbirinden ayıran sorunlara ilişkin hiçbir tartışmanın yapılmadığı ve ondan sonraki hiçbir konsilin Lyon Konsili'ni ekümenlik ilan etmediği gerekçesiyle Rumlar konsile karşı çıktılar. Mihail gene de siyasal nedenlerle birliğin korunması için mücadeleyi sürdürdü. Ama 1281'de Charles d'Anjou'nun adayı IV. Martinus papa seçilince Mihail'i hemen aforoz etti; ayrıca Charles'ın Konstantinopolis'e hazırladığı saldırıyı ayrılıkçı Rumlara karşı Kutsal Haçlı Seferi olarak nitelendirdi. Böylece Charles'ın Bizans'ın doğusunu ele geçirmek için oluşturduğu geniş ittifak ağına Sicilya, İtalya'nın bazı bölümleri, Laskaris yanlıları, Baudouin, Fransa ve Venedik Cumhuriyeti'in amacı Latin imparatorluğu sırasında yararlandığı geniş ticari ayrıcalıkları yeniden elde etmek ve ezeli düşmanı olan Cenevizleri zengin Rum pazarlarından kovmaktı.

Charles ve Mihail arasındaki diplomatik çekişme yoğunlaşırken, Charles ordu ve donanmasını savaşa hazırlamaya başladı. Fransız general Sully komutasında Adriyatik kıyısındaki Berat'a (bugün Arnavutluk'ta) bir saldırı düzenlediyse de Mihail tarafından geri püskürtüldü. Bu arada Mihail, diplomatik girişimleri sonucunda bir süre için papalığın desteğini kazanmış, Sicilya'daki Hohenstaufen yandaşlarıyla gizli bir anlaşma yapmış, Cenova'nın desteğini almış ve en önemlisi Manfredi'nin damadı Aragon kralı III. Pedro'yla gizli bir ittifak kurmuştu. 30/31 Mart 1282'de Sicilya'da Vesperum Ayaklanması patlak verdi. Charles'ın hükümdarlığının sonunu haber veren bu ayaklanmada Fransızlar katledildi. Böylece Bizans, ikinci bir Latin işgalinden kurtuldu. Mihail bundan kısa süre sonra öldü. Mihail'in dikkatini yalnızca Avrupa'yla sınırlaması, Osmanlıların Anadolu'da kolayca yayılmasına ve sonunda Konstantinopolis'in de düşmesine ortam hazırladı.

Mihail'in yeğen oldu Theodora Palaiologina Synadene.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2. 
• Norwich, John Julius (1999). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011447-5. 
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: IV. İoannis	İznik İmparatoru 1259-1261 IV. İoannis Laskaris ile (1258-1261)	Sonra gelen: Bizans İmparatorluğu'nu restore edilmesi
Önce gelen: Latin İmparatoru II. Baodouin	Bizans İmparatoru 1261-1282 II. Andronikos ile (1272-1282)	Sonra gelen: II. Andronikos