Sytuacjonizm (ruch społeczno-artystyczny) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: inne znaczenia wyrazu „sytuacjonizm”.

Sytuacjonizm – ruch społeczno-artystyczny powstały w latach pięćdziesiątych XX wieku, skupiający głównie artystów, architektów i radykalnych działaczy studenckich z Francji, Holandii, Belgii, Danii i Włoch^[1].

Zrzeszał członków z ruchu artystycznego Międzynarodówki Lettrystycznej.

Według sytuacjonizmu dźwignią rewolucji społecznej jest przewrót w świadomości zbiorowej. Dlatego pojawia się postulat kreowania sytuacji kontrkulturowych (kontrkultury) – stąd termin sytuacjonizm. Młodzież z właściwą jej żywą twórczością jest podmiotem walki rewolucyjnej. Zamiast demonstracji zaleca się „bezpośrednie działanie polityczne”. Studenci-sytuacjoniści zajęli w 1966 samorząd Uniwersytetu w Strasburgu, rozpoczynając tym sytuację buntu młodzieży w Europie, którego finałem stał się Maj 1968. 14 maja 1968 studenci-sytuacjoniści podjęli okupację uniwersytetu w Nanterre pod Paryżem.

Podłoże filozoficzne[edytuj | edytuj kod]

Sytuacjoniści wywodzili swoją teorię filozoficzną bezpośrednio od marksizmu lub anarchizmu, zaś od strony artystycznej nawiązywali m.in. do dadaizmu i surrealizmu, co doprowadziło ich do całościowej krytyki kultury Zachodu.

Odrzucenie opresji na lewicy[edytuj | edytuj kod]

W pamflecie O nędzy życia studenckiego (De la misère en milieu étudiant considérée sous ses aspects économique, politique, psychologique, sexuel et notamment intellectuel et de quelques moyens pour y remédier) Sytuacjoniści krytycznie podchodzili do innych nurtów ultralewicowych. Stalinistów, trockistów i maoistów atakowali za biurokratyzację rewolucji, opresję i antydemokratyczne nastawienie, zaś anarchistów za skrajny idealizm i niezrozumienie procesów społeczno-ekonomicznych. Ich krytyka okazała się słuszna, gdy w czasie paryskiego maja 1968 roku wszystkie pozostałe nurty albo zasiliły siły kontrrewolucji (staliniści) albo dryfowały na rewolucyjnej fali, nie rozumiejąc sytuacji^{[potrzebny przypis]}. Sytuacjoniści walczyli również z koncepcjami łączenia marksizmu ze strukturalizmem, postmodernizmem i psychoanalizą, uważając, że prowadzi to do upadku marksizmu jako teorii i metody rewolucyjnej oraz utraty przez niego wszelkiej siły krytycznej.

Krytyka konsumpcjonizmu[edytuj | edytuj kod]

Sytuacjoniści twierdzili, że współczesny świat obdarzony jest szczególną formą fałszywej świadomości, która każe mu traktować fetyszyzm towarów (fr. fétichisme de la marchandise) opisanych przez Marksa jako jedyną możliwą rzeczywistość, a wszelkie przejawy życia sprowadzają się do ich reprezentacji. Uważają, że pogoń za materialnymi dobrami odbiera wolność ludziom i przez to pozbawia ich człowieczeństwa.

Spektakl[edytuj | edytuj kod]

Rozwinięte przez nich pojęcie „spektaklu” (fr. spectacle) oznaczające model społeczeństwa, w którym demokracja jest fasadą, a społeczeństwo może być tylko widzem spektaklu, nie zaś jego czynnym uczestnikiem. Pojęcie odnosiło się do krajów „demokratycznego” kapitalizmu (tzw. spektakl rozproszony) w których jawił się on poprzez nadmiar towarów i rozwój reklamy, jak i do kapitalizmu państwowego krajów bloku wschodniego (tzw. spektakl skoncentrowany) w których opierał się on na partii.

W 1988 Guy Debord opisał tzw. spektakl zintegrowany, który rozwinął się po upadku Związku Radzieckiego, a którego zalążki dostrzegł on w latach osiemdziesiątych.

Za twórców teoretycznego podłoża ruchu sytuacjonistów uważani są Guy Debord oraz Ivan Szczegłow (Иван Владимирович Щеглов).

Międzynarodówka Sytuacjonistów (Internationale situationniste) powstała w 1957 roku.

W Polsce do myśli sytuacjonistycznej nawiązywały działające w latach dziewięćdziesiątych grupy anarchistów skupione wokół pisma „Rewolta” w Warszawie i „Monada” we Wrocławiu.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Zobacz kolekcję cytatów o sytuacjonizmie w Wikicytatach

• letryzm
• luksemburgizm

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Guy Debord, Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu, przeł. i wstępem opatrzył M. Kwaterko, Warszawa 2006.
• MirosławM. Pęczak MirosławM., Mały słownik subkultur młodzieżowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1992, ISBN 83-900523-1-8 .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Archiwa Przyszłości. archiwa-przyszlosci.bzzz.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-02)]. – polskie archiwum tekstów sytuacjonistycznych
• Sytuacjoniści – Międzynarodówka Sytuacjonistów