Stanowisko PZ-39 – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanowisko PZ-39
Пулеметная казематная установка ПЗ-39
Widok zewnętrzny pancerza stanowiska PZ-39
Widok zewnętrzny pancerza stanowiska PZ-39
Dane podstawowe
Państwo

 ZSRR

Rodzaj

stanowisko forteczne

Dane taktyczno-techniczne
Kaliber

7,62 mm

Nabój

Mosin 7,69 x 54 R

Donośność

1500 m

Szybkostrzelność

teor. 600 strz./min

Obsługa

1–2 osoby

Widok wewnętrzny pancerza stanowiska PZ-39
Widok wewnętrzny pancerza stanowiska PZ-39
Izba bojowa schronu OPPK z pancerzem stanowiska PZ-39
Izba bojowa schronu OPPK z pancerzem stanowiska PZ-39

Stanowisko PZ-39 (ros. Пулеметная казематная установка ПЗ-39) – radzieckie forteczne stanowisko ręcznego karabinu maszynowego z przełomu lat 30. i 40. XX wieku, skonstruowane na potrzeby budowanych w tym czasie umocnień, w tym na nowej zachodniej granicy państwowej (tzw. Linii Mołotowa). Składało się z karabinu maszynowego DT wz. 1929 kalibru 7,62 mm, zamontowanego w jarzmie kulistym i osadzonego w gazoszczelnym pancerzu. Stanowisko PZ-39 było pomocniczym uzbrojeniem służącym głównie do obrony wejścia i zapola schronów artyleryjskich, przeciwpancernych i broni maszynowej do prowadzenia ognia czołowego i bocznego, zbudowanych na Linii Mołotowa.

Historia i użycie[edytuj | edytuj kod]

Sygnatura pancerza
Sygnatura pancerza

Niektóre budowane na początku lat 40. stałe obiekty obronne na nowej zachodniej granicy państwowej, tzw. Linii Mołotowa, zostały wyposażone w nowe pancerne stanowiska obrony bliskiej wejścia i zapola, przeznaczone dla karabinu maszynowego[1][2]. Stanowiska obrony bliskiej o nazwie PZ-39 (ros. Пулеметная казематная установка ПЗ-39)[3] otrzymały głównie duże, wieloizbowe schrony: półkaponiery artyleryjskie do ognia bocznego APK (ros. артиллерийский полукапонир), artyleryjskie schrony do ognia czołowego ADOT (ros. артиллерийская долговременная огневая точка), schrony przeciwpancerne i broni maszynowej do prowadzenia ognia czołowego OPDOT (ros. орудийно-пулемётная долговременная огневая точка), schrony broni maszynowej do prowadzenia ognia czołowego PDOT (ros. пулемётная долговременная огневая точка), schrony przeciwpancerne i broni maszynowej do prowadzenia ognia bocznego – półkaponiery OPPK (ros. орудийно-пулеметный поукапонир) oraz schrony broni maszynowej do ognia bocznego - półkaponiery PPK (ros. пулемётный поукапонир)[2][4]. W niektórych schronach (np. Punktu Oporu Komosewo 66 Osowieckiego Rejonu Umocnionego) PZ-39 nie był montowany jako stanowisko obrony wejścia i zapola, a jako uzupełnienie sektorów ognia broni głównej[5].

Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

W stanowisku zastosowano chłodzony powietrzem czołgowy karabin maszynowy DT wz. 1929 kalibru 7,62 mm, będący modyfikacją ręcznego karabinu maszynowego DP wz. 1927, ze względu na jego niewielkie wymiary[5][6]. Broń osadzona była w jarzmie kulistym o grubości 65 mm, zamontowanym w płycie pancernej o grubości 30 mm umieszczonej w wewnętrznej niszy ambrazury schronu[2][7]. Płyta przykręcona była śrubami do zewnętrznej części stanowiska pancernego, zakotwiczonej i zabetonowanej w strzelnicy[5]. Mocowanie broni w jarzmie odbywało się przy pomocy dźwigni uchwytu; możliwe było zablokowanie km w żądanym położeniu przy użyciu klucza imbusowego[3][7]. Regulację docisku jarzma kulistego odbywała się poprzez umieszczone na dole jarzma pokrętło[3][5]. Obserwacja i celowanie odbywały się za pomocą celownika przeziernikowego poprzez wykonany w tarczy dociskowej jarzma wziernik, osłonięty szkłem pancernym[5][8]. Gdy karabin maszynowy nie był zamocowany w jarzmie, otwór na lufę zamykany był płytą pancerną o grubości 25 mm[9][a].

Standardowo sektor ostrzału sięgał 60° (30° w prawo i 30° w lewo), choć w zależności od położenia schronu i ukształtowania terenu mógł mieć wielkość 36°, co przekładało się na możliwość rażenia celów położonych od zaledwie kilku do kilkuset metrów od stanowiska[3]. Skuteczny zasięg ognia wynosił około 1500 metrów[2][10]. Szybkostrzelność teoretyczna km wynosiła 600 strz./min, praktyczna zaś około 100 strz./min[2]. Wykorzystywano standardową amunicję Mosin 7,62 x 54 R, przechowywaną w magazynkach talerzowych mieszczących 63 naboje[6]. Najczęściej stosowano naboje z pociskami lekkimi (L) oraz ciężkimi (D)[8]. Łuski trafiały do wykonanego z brezentu worka podwieszanego pod komorą zamkową[2]. Gazy prochowe odprowadzane były przez rurę do wentylatora[3].

Obsługa stanowiska składała się z jednej lub dwóch osób: strzelca i ewentualnie amunicyjnego[8][10]. Doświadczenia wojsk niemieckich dowiodły, że do unieszkodliwienia stanowiska PZ-39 potrzebny był ładunek skupiony o masie 1 kg[7].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wesołowski 2001 ↓, s. 122 podaje, że grubość płyty zamknięcia otworu w jarzmie wynosiła 20 mm.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bujko i in. 2018 ↓, s. 94.
  2. ↑ a b c d e f Wesołowski 2001 ↓, s. 120.
  3. ↑ a b c d e Aufmann 2022 ↓.
  4. ↑ Bujko i in. 2018 ↓, s. 21-22.
  5. ↑ a b c d e Bujko i in. 2018 ↓, s. 96.
  6. ↑ a b Wesołowski 2001 ↓, s. 120-122.
  7. ↑ a b c Mazur 2018 ↓, s. 319.
  8. ↑ a b c Wesołowski 2001 ↓, s. 122.
  9. ↑ Mazur 2018 ↓, s. 318-319.
  10. ↑ a b rkm ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Franz Aufmann: Strzelnica obrony bliskiej w radzieckiej fortyfikacji stałej. Hauba – Przenikliwy świat chłodu stali i betonu. [dostęp 2022-07-22]. (pol.).
  • Rafał Bujko, Łukasz Kozdrój, Marcin Kozdrój, Anna Świtalska: 66 Osowiecki Rejon Umocniony 1940-1941. Część północna. Grajewo: EKO-DOM Sp. z o.o., 2018. ISBN 978-83-950987-8-9.
  • Pancerz rkm. Architectura Militaris - Fortyfikacje w Polsce północnej. [dostęp 2023-01-05]. (pol.).
  • Rosyjskie fortyfikacje lądowe (Denkschrift über die russische Landesbefestigung). Rafał Mazur (red.). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-818-4.
  • Tomasz Wesołowski: „Linia Mołotowa”. Sowieckie fortyfikacje graniczne z lat 1940-1941 na przykładzie 62 Brzeskiego Rejonu Umocnionego. Białystok: Instytut Historii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001. ISBN 83-87881-18-X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanowisko_PZ-39&oldid=72402577”