Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna bezdźwięczna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna bezdźwięczna
Numer IPA	119 402B
	ŋ̊
Jednostka znakowa	ŋ̊
Unikod	U+014b U+030a
UTF-8 (hex)	c5 8b cc 8a
	Inne systemy
X-SAMPA	N_0
IPA Braille↗	⠫⠈⠫
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: ŋ̊. Symbol ten pochodzi od znaku ⟨ŋ⟩ (Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna) i znaku diakrytycznego oznaczającego bezdźwięczność. Odpowiednik w X-SAMPA to N_0.

Artykulacja[edytuj | edytuj kod]

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [ŋ]:

mimo iż dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez tor ustny jamę ustną, podniebienie miękkie jest skierowane w dół i powietrze uchodzi (oprócz ust) przez nos – jest to spółgłoska nosowa;
prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub też powietrze uchodzi tylko wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna;
tylna część języka dotyka podniebienia miękkiego – jest to spółgłoska miękkopodniebienna.
wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest więc bezdźwięczna.

Przykłady w wybranych językach:

Język	Słowo	IPA	Znaczenie	Uwagi
Język birmański^[1]	ငှါ	[ŋ̊á]	'pożyczyć'
Język yupik środkowy	calisteńguciquq	[tʃ a ˈ l i s t ə ˈ ŋ̊u tʃ ɪ q u q ]	'będzie pracownikiem'
Język farerski	onkur	[ˈ ɔ ŋ̊k ʰ ʊ ɹ ]	'ktokolwiek'	Alofon głoski /n/ przed głoskami welarnymi z przydechem.
Język walijski^[2]	fy nghot	[v ə ŋ̊ɔ t ]	'moja kurtka'	Nosowa mutacja /k/.

↑ PeterP. Ladefoged PeterP., IanI. Maddieson IanI., The Sounds of the World's Languages, Oxford: Blackwell, 1996 (ang.).
↑ Glyn E.G.E. Jones Glyn E.G.E., Welsh Phonology: Selected Readings, Cardiff: University of Wales Press, 1984, s. 40–64 (ang.).

	wargowe					przedniojęzykowe									tylnojęzykowe						laryngalne
	dwuwar- gowe		wargowo- zębowe		językowo- wargowe		zębo- we		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe		z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardłowe / nagłośniowe		krtaniowe
nosowe	m̥	m		ɱ		n̼			n̥	n			ɳ̊	ɳ	ɲ̊	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
zwarte	p	b	p̪	b̪	t̼	d̼			t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ	ʡ		ʔ
syczące zwarto-szczelinowe									ts	dz	t̠ʃ	d̠ʒ	ʈʂ	ɖʐ	t̠ɕ	d̠ʑ
niesyczące zwarto-szczelinowe	pɸ	bβ	p̪f	b̪v			t̪θ	d̪ð	tɹ̝̊	dɹ̝	t̠ɹ̠̊˔	d̠ɹ̠˔			cç	ɟʝ	kx	ɡɣ	qχ			ʡʢ	ʔh
syczące szczelinowe									s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ɕ	ʑ
niesyczące szczelinowe	ɸ	β	f	v	θ̼	ð̼	θ	ð	θ̠	ð̠	ɹ̠̊˔	ɹ̠˔		ɻ˔	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	h	ɦ
półotwarte			ʋ̥	ʋ					ɹ̥	ɹ			ɻ̊	ɻ	j̊	j	ɰ̊	ɰ						ʔ̞
uderzeniowe		ⱱ̟		ⱱ		ɾ̼			ɾ̥	ɾ			ɽ̊	ɽ						ɢ̆		ʡ̆
drżące	ʙ̥	ʙ							r̥	r									ʀ̥	ʀ	ʜ	ʢ
boczne zwarto-szczelinowe									tɬ	dɮ			ʈɭ̊˔		cʎ̝̊		kʟ̝̊	ɡʟ̝
boczne szczelinowe									ɬ	ɮ			ɭ̊˔	ɭ˔	ʎ̝̊	ʎ̝	ʟ̝̊	ʟ̝
boczne półotwarte									l̥	l			ɭ̊	ɭ	ʎ̥	ʎ	ʟ̥	ʟ		ʟ̠
boczne uderzeniowe										ɺ				ɭ̆		ʎ̆		ʟ̆

		dwuwar- gowe		wargowo- zębowe	zębowe		przednio- językowo- dziąsłowe		zadziąs- łowe	z retroflek- sją		podnie- bienne		miękko- podnie- bienne		języcz- kowe		gardło- we
ejektywne	zwarte	pʼ					tʼ			ʈʼ		cʼ		kʼ		qʼ		ʡʼ
	zwarto- szczelinowe				t̪θʼ		tsʼ		t̠ʃʼ	ʈʂʼ				kxʼ		qχʼ
	szczelinowe	ɸʼ		fʼ	θʼ		sʼ		ʃʼ	ʂʼ		ɕʼ		xʼ		χʼ
	boczne zwarto- szczelinowe						tɬʼ					cʎ̝̊ʼ		kʟ̝̊ʼ
	boczne szczelinowe						ɬʼ
mlaski	nieprzydechowe/ dźwięczne	ʘ	ʘ̬		ǀ	ǀ̬	ǃ	ǃ̬		ǃ˞	ǃ̬˞	ǂ	ǂ̬						◌ˀ
	nosowe		ʘ̃			ǀ̃		ǃ̃			ǃ̃˞		ǂ̃							◌̃ˀ
	boczne						ǁ	ǁ̬
	boczne nosowe							ǁ̃
iniektywne		ɓ̥	ɓ				ɗ̥	ɗ		ᶑ̥	ᶑ	ʄ̊	ʄ	ɠ̊	ɠ	ʛ̥	ʛ