Pożar w szpitalu psychiatrycznym w Górnej Grupie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pożar w szpitalu psychiatrycznym
Państwo

Polska PRL

Miejsce

Górna Grupa

Rodzaj zdarzenia

pożar

Data

31 października 1980

Godzina

23:00

Ofiary śmiertelne

55 osób[1]

Ranni

26 osób[1]

Położenie na mapie Polski w latach 1975–1991
Mapa konturowa Polski w latach 1975–1991, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce zdarzenia”
Ziemia53°29′02,65″N 18°40′17,11″E/53,484070 18,671420

Pożar w szpitalu psychiatrycznym – pożar, który miał miejsce w nocy z 31 października na 1 listopada 1980 roku w miejscowości Górna Grupa w ówczesnym województwie bydgoskim[2]. W budynku przebywało od 300 do 400 pacjentów (oficjalnie 319[2]). Bezpośrednią przyczyną powstania pożaru, który wybuchł tuż po godzinie 23:00, była nieszczelność przewodu kominowego[2]. W wyniku rażących zaniedbań w zakresie ochrony przeciwpożarowej w pożarze zginęło 55 pacjentów szpitala psychiatrycznego, a 26 doznało ciężkich poparzeń.

Historia budynku przed pożarem[edytuj | edytuj kod]

Pałac w Górnej Grupie początkowo należał do Malwiny von Bismarck – młodszej siostry Ottona von Bismarcka. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości budynek został przejęty przez ówczesny Urząd Ziemski w Grudziądzu, a pierwszym jego właścicielem w odrodzonej Rzeczypospolitej został gen. Kazimierz Sosnkowski. W 1923 roku majątek został nabyty przez werbistów, którzy rozbudowali pałac i założyli w nim dom misyjny, seminarium, gimnazjum oraz dom rekolekcyjny. W 1939 roku mieszkało w nim 60 braci zakonnych i 15 ojców, a w gimnazjum uczyło się 240 uczniów[2][3][4].

Po wybuchu II wojny światowej werbiści zostali internowani w pałacu. Poza nimi, do Górnej Grupy przewieziono księży z okolicznych parafii i diecezji. Część duchownych zwolniono do domów, innych rozstrzelano lub zesłano do obozów koncentracyjnych[3][4]. Narodowi socjaliści przejęli pałac i urządzili w nim swój sztab, strzelnicę i więzienie[2].

W 1945 roku werbiści odzyskali majątek, gdzie rok później ponownie uruchomili szkołę. 3 lipca 1952 roku na mocy decyzji podjętej przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy zlikwidowano seminarium duchowne, a misjonarzy przesiedlono do jednej z części pałacu. Rozpoczęto prowizoryczną przebudowę wnętrza budynku, w ramach której m.in. podzielono sale za pomocą płyt pilśniowych oraz zamurowano część wyjść ewakuacyjnych, w tym przejście łączące część pałacu, do której przeniesiono werbistów, z jego resztą. Budynek został zaadaptowany jako oddział Szpitala dla nerwowo i psychicznie chorych w Świeciu[2][3][5].

Na zły stan zabezpieczeń przeciwpożarowych w budynku zwracano uwagę jeszcze przed wybuchem pożaru. W wyniku kontroli przeprowadzonej przez komendanta Państwowej Straży Pożarnej w Świeciu, jaka została przeprowadzona w szpitalu w 1979 roku, wykryto liczne uchybienia w zakresie ochrony przeciwpożarowej, które dotyczyły m.in. rozmieszczenia pacjentów w budynku oraz dróg ewakuacyjnych. Zarządzenie nakazujące usunięcie nieprawidłowości nigdy nie zostało wykonane[5].

Okoliczności pożaru[edytuj | edytuj kod]

Pacjenci mieszkali na drugim i trzecim piętrze poklasztornego gmachu. Były to głównie osoby ciężko chore psychicznie, opuszczone przez rodziny i bliskich. Według relacji świadków akcja ratunkowa była prowadzona chaotycznie. Na miejsce pożaru przyjechali żołnierze z Chełmna, Świecia, Grudziądza i Bydgoszczy. Alarm ogłosiły Milicja Obywatelska i Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej. 1 listopada 1980 roku na miejsce tragedii przybyli wicepremier Henryk Kisiel oraz wiceminister zdrowia Tadeusz Szelachowski. W stan oskarżenia postawiono dyrekcję szpitala, jednak sprawa została umorzona na mocy amnestii z 1984 roku. Większość tragicznie zmarłych pacjentów (46 osób) pochowano w zbiorowej mogile na cmentarzu szpitalnym w Świeciu.

Szpital w Górnej Grupie był oddziałem szpitala psychiatrycznego w Świeciu. Po pożarze nie uruchomiono ponownie szpitala; po 1989 roku ruiny przejęło zgromadzenie werbistów[1].

Odniesienie w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Tragedia stała się tematem piosenki skomponowanej przez Przemysława Gintrowskiego do słów Jacka Kaczmarskiego pt. „A my nie chcemy uciekać stąd”, śpiewanej (tu: przez Jacka Wójcickiego) w filmie Ostatni dzwonek[2]. Po katastrofie Krystian Przysiecki zrealizował reportaż pt. Znak zapytania zawierający wywiady z członkami personelu szpitala, przedstawicielami straży pożarnej i prokuratury oraz relację ze zbiorowego pogrzebu[6]. Wątek pożaru szpitala w Górnej Grupie przewija się w filmie kryminalnym w reżyserii Michała Otłowskiego pt. Jeziorak z 2014 roku[7]. Historia tej tragedii została również przedstawiona w odcinkach seriali dokumentalnych Nieznane katastrofy oraz Miejsca przeklęte[4][5].

Ofiary pożaru[edytuj | edytuj kod]

Nazwiska ofiar pożaru, pochowanych w zbiorowej mogile, wymienione są na nagrobku, który postawiono w 2010 roku w miejsce starego[7].

  1. Edwin Belt
  2. Bogdan Berent
  3. Adolf Błażejewski
  4. Ireneusz Brzykcy
  5. Roman Cieślicki
  6. Władysław Gierszewski
  7. Józef Gołębiewski
  8. Ryszard Gołębiewski
  9. Kazimierz Górajewski
  10. Henryk Groblewski
  11. Henryk Jabłoński
  12. Andrzej Janowski
  13. Grzegorz Jaskulski
  14. Stanisław Jurkowski
  15. Kazimierz Kałduński
  16. Jan Kasprzykowski
  17. Wiesław Kociuga
  18. Zygmunt Kondracki
  19. Stanisław Kotwicki
  20. Bogdan Krzyżanowski
  21. Jan Lemieszek
  22. Kazimierz Lugiewicz
  23. Stanisław Maciejewski
  24. Władysław Małecki
  25. Stanisław Marks
  26. Edmund Marulewski
  27. Andrzej Motyka
  28. Kazimierz Olejniczak
  29. Stefan Paczkowski
  30. Jan Przeperski
  31. Stanisław Romanowski
  32. Wiesław Romanowski
  33. Brunon Sawicki
  34. Stanisław Siwiński
  35. Jan Skrzeszewski
  36. Jerzy Sobczyk
  37. Zygmunt Styborski
  38. Mieczysław Sztaf
  39. Kazimierz Tomaszewski
  40. Paweł Wielgorz
  41. Jan Wiliczek
  42. Szczepan Zakrzewski
  43. Zygmunt Zakrzewski
  44. Mieczysław Zaremba
  45. Józef Żurawski
  46. Adam Woźniak

47-55. Nie ujawniono nazwisk 9 ofiar

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Dagmara Oleksy: Głosy zaklęte w murach. mapakultury.pl, 2011-03-10. [dostęp 2015-11-27]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g Marcin Kowalski: Na rusztach łóżek. kaczmarski.art.pl, 2004-05-10. [dostęp 2015-11-27]. (pol.).
  3. ↑ a b c Historia domu. gornagrupa.werbisci.pl. [dostęp 2020-11-01].
  4. ↑ a b c Szpital w płomieniach. Miejsca przeklęte. Odcinek 25. [dostęp 2020-11-01].
  5. ↑ a b c Śmierć tliła się pod podłogą. Nieznane katastrofy. Odcinek 6. [dostęp 2020-11-01].
  6. ↑ Znak zapytania, reportaż 1980.
  7. ↑ a b Maciej Ciemny: Zbliża się 35 rocznica pożaru szpitala w Górnej Grupie. pomorska.pl, 15 października 2015. [dostęp 2020-11-01].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pożar_w_szpitalu_psychiatrycznym_w_Górnej_Grupie&oldid=73043632”