French
DeutschMewa siodłata – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Larus marinus[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | mewa siodłata |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 zimowiska występuje całorocznie letnie lęgowiska | |
Mewa siodłata[3] (Larus marinus) – gatunek największego ptaka z rodziny mewowatych (Laridae)[4][5]. Jego obszar występowania ograniczony jest do wysp i wybrzeży północnego Atlantyku oraz przyległych rejonów Oceanu Arktycznego. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae, uznawanej za początek nomenklatury zoologicznej. Autor nadał gatunkowi nazwę Larus marinus[6][7], która obowiązuje do tej pory[3][6][8]. Jako miejsce występowania wskazał Europę[6][7]; później miejsce typowe ograniczono do szwedzkiej wyspy Gotlandia[6]. Nie wyróżnia się podgatunków[8][9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje pas od Wielkich Jezior Północnoamerykańskich, wschodniej Kanady i USA po Karolinę Północną na południu, południową Grenlandię, wyspy Arktyki, Islandię, Wyspy Owcze, Wyspy Brytyjskie, północną Francję, oraz Półwysep Skandynawski po Półwysep Kolski i co najmniej Morze Białe. Zimą (zwłaszcza północne populacje) przenosi się bardziej na południe i południowy zachód, osiągając brzegi Półwyspu Iberyjskiego (sporadycznie Maroko), a w Ameryce – Florydę (sporadycznie Karaiby)[9]. Osiadłe populacje zimują na wybrzeżach Morza Północnego i Bałtyckiego. Większość mew siodłatych jednak przemieszcza się zimą na południe, sporadycznie docierając nawet do Morza Czarnego. Dalsze wędrówki odbywają przeważnie ptaki młode.
W Polsce nie gniazduje, nielicznie koczuje zimą na wybrzeżu, zwłaszcza nad Zatoką Gdańską i Pomorską (tu populacje oceniane na 600–2900 osobników). W głębi kraju pojawia się bardzo rzadko. Niektóre z nich przebywają w Polsce cały rok, jednak najbliższe geograficznie lęgi stwierdzono na bałtyckim wybrzeżu Niemiec. W Europie Środkowej widywana przeważnie w stadach mew srebrzystych.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
- Cechy gatunku
- Wyraźnie zaznaczony jedynie dymorfizm wiekowy. W upierzeniu godowym grzbiet i skrzydła są u obu płci czarne (czarny płaszcz). Na końcówkach skrzydeł końce lotek I rzędu biało obrzeżone i wystają poza ogon tylko kilka centymetrów. Reszta ciała biała. Dziób żółty z czerwoną plamą na żuchwie, nogi różowe. W upierzeniu spoczynkowym mają ciemne plamy na głowie i karku. Osobniki młodociane białe, z gęstym brązowym cętkowaniem na wierzchu ciała od głowy po ogon, i podobnym, lecz rzadszym na spodzie (ten jest jaśniejszy niż u mewy srebrzystej lub żółtonogiej). Ich pióra mają jasne otoczki. Na białym ogonie szeroka, ciemna pręga otoczona przez ciemne plamki. Dziób ciemnoszary. Pierwszej zimy mają już białą głowę i spód ciała. W upierzeniu przejściowym w 2. i 3. roku życia głowa i brzuch stopniowo jaśnieją, a grzbiet i skrzydła ciemnieją. Szatę osobników dorosłych uzyskują w 4. roku życia.
Jej wielkość dorównuje prawie wymiarom dzikiej gęsi, a dorosła podobna jest do mewy żółtonogiej. Przy innych mewach odróżniają się wielkością i masywną sylwetką. W powietrzu ich lot jest podobny do ruchów czapli.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 70–80 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 150–170 cm
masa ciała ok. 1,3–2,0 kg
- Głos
- Swoją obecność manifestuje głębokim „huuk”.
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Lęgną się na wybrzeżach mórz o skalistych brzegach i wyspach, rzadziej piaszczystych, lokalnie na brzegach dużych rzek i ich zakolach oraz jeziorach śródlądowych. Unikają raczej płaskich terenów. W portach trzyma się spokojniejszych miejsc, gdzie odpoczywa. Poza okresem lęgowym również wyrusza na otwarte morze. W czasie przelotów mewy siodłate wędrują wzdłuż rzek i wybrzeży morskich, rzadko tylko zapuszczając się na ląd. Jest to związane z pokarmem, który zdobywają głównie nad wodą.
Okres lęgowy[edytuj | edytuj kod]
- Toki
- W okresie godowym przyjmuje szereg ruchów i postaw rytualnych np. z unoszeniem i opuszczaniem głowy przy otwartym dziobie.
- Gniazdo
- Na kamienistym podłożu, w piasku, na skałach, w trawie, zawsze w pobliżu brzegu. Tworzy niewielkie kolonie, często w koloniach innych mew. Gniazdo budowane jest przez obojga partnerów. Używane do tego są gałęzie, trawy, glony umieszczone w płytkim dołku. Zwykle przez parę lat z rzędu zajmuje te same miejsca lęgowe.
- Jaja
- Okres lęgowy trwa od połowy kwietnia do czerwca. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–czerwcu 1–3 oliwkowych jaj pokrytych ciemnymi plamkami.
- Wysiadywanie i dorastanie
- Jaja wysiadywane są przez okres około 27 dni przez obydwoje rodziców. Oboje też karmią młode przez około 50–56 dni i to z dużym poświęceniem. Potrafią zdobywać dla nich pokarm z terenów oddalonych od gniazda o 20–35 km. Pisklęta uzyskują zdolność do lotu w wieku około 8 tygodni. Pierwsze lęgi wyprowadza w wieku 4–5 lat.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Różnorodny morski pokarm zwierzęcy, w tym odpady rybackie, małe ryby, ptaki i ssaki, padlina, a także jagody.
Od lipca do kwietnia, czyli poza sezonem lęgowym, latają nad morskimi wybrzeżami lub pełnym morzem, szukając pożywienia. Jej wielkość i żarłoczność działa na szkodę koloniom innych gatunków mew, w których to mewy siodłate kradną jaja i pisklęta. Mogą nawet polować na dorosłe ptaki, które gnieżdżą się w norach i szczelinach (są wtedy łatwym łupem) np. na maskonury.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje mewę siodłatą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się (2015) na 690–940 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji nie jest znany[2].
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Larus marinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Larus marinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Larinae Rafinesque, 1815 - mewy (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-01].
- ↑ N. Bouglouan: Great Black-backed Gull. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-01]. (ang.).
- ↑ Great Black-backed Gull. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-05-01]. (ang.).
- ↑ a b c d D. Lepage: Great Black-backed Gull Larus marinus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-03-02]. (ang.).
- ↑ a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 136 (łac.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-03-02]. (ang.).
- ↑ a b Burger, J., Gochfeld, M., Kirwan, G.M., Christie, D.A. & Garcia, E.F.J.: Great Black-backed Gull (Larus marinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Larus marinus (Mewa siodłata). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 8: Ptaki (część II). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 175–178. ISBN 83-86564-43-1.