Maciej Zembaty – Wikipedia, wolna encyklopedia

Maciej Zembaty
Ilustracja
Maciej Zembaty w Warszawie w maju 2009
Imię i nazwisko

Jan Maciej Zembaty

Data i miejsce urodzenia

16 maja 1944
Tarnów

Data i miejsce śmierci

27 czerwca 2011
Warszawa

Typ głosu

bas

Gatunki

poezja śpiewana

Zawód

wokalista, poeta, scenarzysta

Aktywność

1965–2011

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Pamiątkowy wpis Macieja Zembatego do Kroniki Klubu Związków i Stowarzyszeń Twórczych, Katowice, 23-25.02.1979r.
Portret Macieja Zembatego autorstwa Zbigniewa Kresowatego
Grób Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach
Tablica pamiątkowa w Alei Gwiazd Satyrykonu na głównym deptaku Legnicy (ul. Najświętszej Marii Panny)

Maciej Zembaty, właśc. Jan Maciej Zembaty[1] (ur. 16 maja 1944 w Tarnowie[a][2], zm. 27 czerwca 2011 w Warszawie[3]) – polski poeta, satyryk, scenarzysta, reżyser radiowy, muzyk i tłumacz, głównie poezji Leonarda Cohena.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo spędził w Wadowicach, dokąd przeniosła się jego rodzina krótko po narodzinach syna[a][2].

Uczył się gry na fortepianie w średniej szkole muzycznej, uczęszczał również do liceum plastycznego w Warszawie, w którym historii uczył go Jacek Kuroń[4][2]. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską napisał na temat polskiej piosenki i gwary więziennej. Dzięki swym badaniom stał się jednym z pierwszych specjalistów od grypsery. Przez krótki czas studiował również w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki[4][2].

Zadebiutował w 1965 na Festiwalu w Opolu, gdzie uzyskał wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski.

Był poliglotą, znającym siedem języków[jakich?], z trzech tłumaczył teksty i piosenki[potrzebny przypis].

W 1972 dzięki Maciejowi Karpińskiemu[5] zetknął się z piosenkami Leonarda Cohena. W ciągu kilku miesięcy przetłumaczył ich kilkanaście, zaś w całym swoim życiu – ponad 60. Większość z nich opublikował w tomikach, zarówno w obiegu oficjalnym, jak i poza nim. Wydał także kilka płyt z własnymi aranżacjami i wykonaniami piosenek kanadyjskiego autora. Jego tłumaczenie piosenki „Partisan” stało się jednym z nieoficjalnych hymnów[6] „Solidarności”.

W 1972 we współpracy z Jackiem Janczarskim stworzył radiowe słuchowisko Rodzina Poszepszyńskich, które stało się jedną ze sztandarowych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Tworzone i nadawane było z dłuższymi przerwami przez 25 lat, a jego bohaterowie stali się parodią postaci znanych z innych seriali radiowych takich jak Matysiakowie i W Jezioranach.

W latach 70. związał się też z Programem Trzecim Polskiego Radia, gdzie prowadził między innymi autorską audycję Płyty nasze i naszych przyjaciół, Zgryz, był też jednym z prezenterów Zapraszamy do Trójki – pierwszej i jedynej wówczas audycji nadawanej na żywo, z telefonicznym udziałem słuchaczy.

W pierwszą rocznicę Sierpnia 1980 współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” – imprezę będącą „antyfestiwalem sopockim”, prezentującą twórców i twórczość poza peerelowską cenzurą.

Album Alleluja sprzedano w ponad 400 tys. egzemplarzy, dzięki czemu w 1986 przyznano wydawnictwu certyfikat złotej płyty. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem.

W 1988 nagrał recytowany wstęp do piosenki „Galaktyczny zwiad” grupy Papa Dance.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i własną twórczością, opublikował także kilka przekładów wierszy i piosenek autorów rosyjskich, głównie tzw. pieśni błatnych. Przez wiele lat Zembaty współpracował także z polskimi reżyserami. Zasłynął jako scenarzysta i autor muzyki do kilku filmów, m.in. Około północy (1977), Sam na sam (1977) i serialu telewizyjnego Siedem życzeń (1984); w tym ostatnim użyczył również głosu kotu o imieniu Rademenes.

Wspierał kampanię Muzyka Przeciwko Rasizmowi Stowarzyszenia „Nigdy Więcej”. Zamieścił jej logotyp na płycie Ostatnia posługa. Czarne przeboje 65–88[7].

Od listopada 2007 radio Tok FM emitowało ostatnie słuchowisko Macieja Zembatego – Przygody Wuja Alberta.

Był autorem piosenki „Ostatnia posługa”, śpiewanej na melodię marsza żałobnego Chopina.

Zembaty wrócił do pisania w 2007 roku; w tym też roku założył własny blog[8].

Zmarł w wyniku zatrzymania akcji serca[9]. 8 lipca 2011 Maciej Zembaty został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie[10][11] (kwatera D29-tuje-7)[12].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Książki

[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Źródło: [14]

  • 1970: Czkawka (etiuda szkolna; aktor)
  • 1971: Niebieskie jak Morze Czarne (tekst piosenki)
  • 1976: Nosił wilk razy kilka (film krótkometrażowy; scenariusz)
  • 1976: Przechadzka (film animowany; współautor scenariusza)
  • 1977: Około północy (scenariusz)
  • 1977: Sam na sam (współpraca reżyserska, scenariusz)
  • 1979: Terrarium (mężczyzna na przyjęciu u Marii; nie występuje w czołówce)
  • 1984: Siedem życzeń (scenariusz, dialogi, dubbing – głos kota Rademenesa; nie występuje w czołówce)
  • 1999: Palce lizać (lektor, odc. 2–9)
  • 1999: O dwóch takich, co nic nie ukradli (tekst piosenki)
  • 2003: Biała Róża (etiuda fabularna; wykonanie piosenki)
  • 2004: Piosenką w komunę (film dokumentalny; jako on sam)
  1. a b Część źródeł podaje, że artysta urodził się w Wadowicach; w rzeczywistości przeniósł się tam z rodziną wkrótce po narodzinach w Tarnowie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Biogram na stronach Culture.pl
  2. a b c d Maciej Zembaty - strona nieoficjalna. [dostęp 2011-06-27].
  3. Maciej Zembaty nie żyje. muzyka.interia.pl, 2011-06-27. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
  4. a b Maciej Zembaty nie żyje. wyborcza.pl. [dostęp 2011-06-29].
  5. Maciej Zembaty: Mój Cohen. Wrocław: OTO "Kalambur", 1988, s. 23.
  6. Maciej Zembaty Do Cohena trzeba dojrzeć. muzyka.dziennik.pl, 2008-09-29. [dostęp 2011-07-04].
  7. Marcin Kornak, Odszedł Maciej Zembaty, „Nigdy Więcej”, 19, 2011, ISSN 1428-0884.
  8. Maciej Zembaty internetowy ponury magazynier. maciejzembaty.pl. [dostęp 2011-06-27].
  9. „Tak to jest z sercem, że ono trach i przestaje pracować”. Maciej Zembaty nie żyje [online], TVN24.pl, 28 czerwca 2011 [dostęp 2011-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-04].
  10. Pogrzeb Macieja Zembatego na Wojskowych Powązkach [online], Dzieje.pl, 8 lipca 2011 [dostęp 2021-06-16].
  11. IAR: Maciej Zembaty spoczął na Powązkach. polskieradio.pl, 2011-07-08. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  12. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  13. M.P. z 2011 r. nr 107, poz. 1073
  14. Film Polski, Film Polski (dwa różne rekordy w bazie danych)

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]