Lovis Corinth – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lovis Corinth

Autoportret bez kołnierzyka (1900)
Imię i nazwisko	Franz Heinrich Louis Corinth
Data i miejsce urodzenia	21 lipca 1858 Tapiau (Tapiewo)
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1925 Zandvoort
Narodowość	Niemiec
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	modernizm
Multimedia w Wikimedia Commons

Lovis Corinth, właściwie Franz Heinrich Louis Corinth (IPA: [′ko:nnt]; ur. 21 lipca 1858 w Tapiewie, zm. 17 lipca 1925 w Zandvoort) – niemiecki malarz i grafik, przedstawiciel impresjonizmu, wywarł wpływ na ekspresjonizm niemiecki. Malował obrazy o tematyce mitologicznej, religijnej, pejzaże, akty, portrety i martwe natury. Zajmował się grafiką, wykonywał akwaforty, litografie oraz ilustracje do książek^[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem garbarza, jednym z pięciorga rodzeństwa. W latach 1866–1873 kształcił się w renomowanym gimnazjum królewieckim, a następnie (od 1876) w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, będąc uczniem Otto Günthera, u którego zdobywał podstawy malarstwa historycznego. Studia uzupełniał w Berlinie i Weimarze.

W 1880 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Odbywszy ochotniczo służbę wojskową, przez trzy miesiące studiował w Antwerpii malarstwo rodzajowe u Paula Gorge’a (1884). Jego obraz Das Komplott (Sprzysiężenie) nagrodzony w Londynie brązowym medalem, w 1885 wystawiono też na Salonie Paryskim. Do 1887 studia kontynuował w paryskiej pracowni akademika Bouguereau i w Académie Julian, gdzie doskonalił się szczególnie w malarstwie aktu^[2][1].

W 1891 zamieszkał w Monachium, gdzie inspirował go wpływ Maxa Klingera i Franza von Stucka. Jesienią 1901 przeniósł się do Berlina i w nowym środowisku włączył się w nurt sztuki progresywnej, zbliżając się m.in. do Maxa Liebermanna i Maxa Slevogta. Założył tam „szkołę malarstwa dla niewiast”, a w 1903 poślubił swą pierwszą uczennicę i modelkę Charlotte Berend. Został członkiem berlińskiej „Secesji”, w 1915 wybrano go jej przewodniczącym^[3][1].

Wskutek ataku apopleksji doznał w 1911 lewostronnego paraliżu ciała.

Rozpoczętą wojnę światową ideowo aprobował, tworząc gloryfikujące ją obrazy (np. propagandowy Pod zbrojną ochroną, 1915). Jej zakończenie wraz z klęską kajzerowskiej Rzeszy zniweczyły jego nadzieje na zapoczątkowanie „odnowy niemieckiego malarstwa” z nadaniem mu rangi światowej^[4].

W 1918 w Berlińskiej Akademii Sztuki przyznano mu tytuł profesora. 15 marca 1921 otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Królewcu. W 1925 został członkiem honorowym Bawarskiej Akademii Sztuki. W 1896 został współzałożycielem dotychczas istniejącej masońskiej loży In Treue fest^[5].

Był autorem pism poświęconych sztuce malarskiej, m.in. autobiograficznych Legenden aus dem Künstlerleben oraz podręcznika Das Erlernen der Malerei (1908); napisał też biografię Leistikowa (1910) i rozpoczętą w 1906 autobiografię, wydaną pośmiertnie w 1926.

Od 1918 corocznie spędzał lato w swej bawarskiej posiadłości w Urfeld nad jeziorem Walchensee, będącym głównym tematem jego licznych górskich pejzaży. Zmarł w wieku 67 lat wskutek zapalenia płuc podczas podróży artystycznej do Amsterdamu^[2][3].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Obok Slevogta i Liebermanna Corinth znamiennie reprezentuje charakterystyczny impresjonizm niemiecki, będąc zarazem prekursorem nowego kierunku jako twórca torujący drogę tamtejszemu ekspresjonizmowi^[2][6].

Kształcąc się w akademii królewieckiej, tworzył początkowo pod wpływem malarstwa starych mistrzów flamandzkich i holenderskich (Fransa Halsa, Rembrandta, zwłaszcza Rubensa, a także Velázqueza) oraz pejzaży J.-F. Milleta^[6][7]. Malarstwo jego odznaczające się ciężkim i zmysłowym naturalizmem, skłaniało się ku tematom orgiastycznym oraz dość płytkim alegoriom heroicznym^[2]. Od połowy lat 80., podczas studiów w Paryżu, artysta odszedł już od pierwotnej idealizacji przedstawień (np. studium cierpienia w portrecie umierającego ojca, 1888), ale formalnie i tematycznie nie zerwał wciąż z tendencją klasycyzującą (Zuzanna i starcy, Diogenes)^[6].

W 1895 otrzymał w Paryżu złoty medal za obraz Zdjęcie z krzyża, który zyskał mu miano współczesnego Rubensa (uprzednio wystawiony w monachijskim Glaspalast i będący pierwszym obrazem sprzedanym). Podejmując tak spopularyzowany w sztuce motyw religijny, zwrócił uwagę plastycznym przedstawieniem nagiego ciała w sposób niemal zmaterializowany oraz spotęgowaniem tragizmu tej sceny poprzez niezwykłe jej naświetlenie w otaczającym mroku^[8]. Ujęcie to zastosował we wcześniejszym przedstawieniu Pietà (1890), wystawionym i wyróżnionym na Salonie Paryskim, a zaginionym podczas ostatniej wojny. Od 1892 powstawał też ekspresyjny cykl obrazów z rzeźni, zaskakujących zarówno ujęciem, jak i samym tematem.

W tym czasie Corinth eksperymentował w zakresie technik malarskich, kierując się ku impresjonizmowi, co uwidoczniło się już w Autoportrecie ze szkieletem m.in. w potraktowaniu detali i rozłożeniu akcentów świetlnych. Połączenie klasycystycznego tematu z nowatorską formą w obrazie Salome z głową św. Jana (1900), oprócz wzrostu popularności zwróciło uwagę na zmienny i prowokacyjny charakter jego osobowości artystycznej^[2].

Psychiczny wstrząs i trwała utrata zdrowia sprawiły, że od 1911 warsztat i nurt twórczości artysty uległ radykalnej przemianie. Corinth odszedł od powierzchownej zmysłowości i poszukiwań trójwymiarowej perspektywy, oddając całą przestrzeń w silnym ruchu barwnej materii ze śmielszym perspektywicznym ujęciem^[2]. Nowy, nacechowany ekspresją i bardziej spontaniczny sposób malowania silniejszymi pociągnięciami pędzla, operuje też ciemniejszymi, ostro skontrastowanymi barwami^[3][7]. W tym czasie artysta zajął się również działalnością ilustracyjną^[1].

W nurcie ekspresji powstają i przedstawienia religijne, prowokujące ujęciem w postaci agresywnego przetworzenia tematu (Oślepiony Samson 1912, Kain i Abel 1917, Czerwony Chrystus 1922). Na ich tle wyróżnia się kontrowersyjny Ecce homo (1925), ukazujący kobietę w więzach pomiędzy lekarzem a zbrojnym oprawcą. Wybitne znamiona ekspresjonizmu okazuje Wielki autoportret przed Walchensee (1924)^[3].

Nad Walchensee Corinth do końca zajmował się doskonaleniem ekspresyjnego stylu, oprócz martwych natur (kwiatów) najchętniej malując krajobrazy o silnym skontrastowaniu barw i z zatarciem poprzedniej dokładności szczegółów. Ta sama tendencja uwidacznia się w jego malarstwie portretowym, które w późniejszym okresie nacechowane jest większą emocjonalnością. Będąc cenionym portrecistą, malował m.in. polityka Friedricha Eberta, admirała von Tirpitza, malarzy Leistikowa i Liebermanna, krytyka Meiera-Graefego. W licznych autoportretach powstających w ciągu życia dokumentalnie rejestrował zmiany zachodzące w wyglądzie osobistym^[2][3].

Późniejsza recepcja[edytuj | edytuj kod]

W okresie hitleryzmu wczesne prace Corintha spotkały się z aprobatą, natomiast późniejsze, o charakterze ekspresjonistycznym napiętnowano jako „sztukę zdegenerowaną”. 295 jego prac skonfiskowano (w tym obrazy ze zbiorów Galerii Narodowej i hamburskiej Kunsthalle); niektóre znalazły się w 1937 na monachijskiej wystawie tzw. sztuki zdegenerowanej, większość obrazów sprzedano za granicę, głównie do Szwajcarii.

Od połowy ubiegłego stulecia do chwili obecnej obserwuje się powrót jego popularności i wzrost zainteresowania jego malarstwem, czego świadectwem jest wiele wystaw prac Corintha oraz liczba poświęconych mu wydawniczych publikacji.

W zbiorach polskich[edytuj | edytuj kod]

Muzea polskie posiadają następujące obrazy Lovisa Corintha:

• Muzeum Narodowe w Warszawie: Anna Schaumberg z lalką (1886)
• Muzeum Narodowe we Wrocławiu: Las. Powódź nad Jeziorem Starnberskim (1896)
• Muzeum Narodowe w Szczecinie: Portret pisarza Georga Hirschfelda i jego żony Elli (1903)
• Muzeum Narodowe w Gdańsku: Akt kobiecy (1909)
• Muzeum Narodowe w Poznaniu: Autoportret jako chorążego (1911)

Galeria[edytuj | edytuj kod]

• 
  W rzeźni (1893)
• 
  Autoportret ze szkieletem (1896)
• 
  Pod krzyżem (1909)
• 
  Jezioro Walchensee (1924)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Annegret Boelke-Heinrichs i in.: Księga 100 malarzy stulecia. Warszawa: Interart, 1997. ISBN 83-7060-509-5.
• Od Maneta do Pollocka. Słownik malarstwa nowoczesnego. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1995. ISBN 83-213-3760-0.
• Zdzisław Kępiński: Impresjonizm. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982, seria: Style – Kierunki – Tendencje. ISBN 83-221-0205-4.brak strony w książce
• Wielka encyklopedia PWN. T. 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.