Jari Litmanen – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jari Litmanen
Ilustracja
Jari Litmanen (2009)
Pełne imię i nazwisko

Jari Olavi Litmanen

Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1971
Lahti

Wzrost

182 cm

Pozycja

ofensywny pomocnik,
cofnięty napastnik,
środkowy napastnik

Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole
1987–1990 Lahden Reipas 86 (28)
1991 HJK Helsinki 27 (16)
1992 Myllykosken Pallo-47 18 (7)
1992–1999 AFC Ajax 159 (91)
1999–2001 FC Barcelona 21 (3)
2001–2002 Liverpool F.C. 26 (5)
2002–2004 AFC Ajax 20 (5)
2004 FC Lahti 11 (3)
2005 Hansa Rostock 13 (1)
2005–2007 Malmö FF 10 (3)
2008 Fulham F.C. 0 (0)
2008–2010 FC Lahti 40 (10)
2011 HJK Helsinki 18 (1)
W sumie: 449 (173)
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole
198?–1992  Finlandia U-21 6 (0)
1989–2010  Finlandia 137 (32)
W sumie: 143 (32)
  1. ↑ Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.
Multimedia w Wikimedia Commons
Koszulka Litmanena z Ajaksu

Jari Litmanen (ur. 20 lutego 1971 w Lahti) – fiński piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant kraju.

Jego ojciec, Olavi, również był piłkarzem i reprezentantem Finlandii; matka Liisa także uprawiała futbol[1]. Jego siostra Sini jest koszykarką[2]. W młodości trenował również hokej[3].

Rozpoczął karierę w Reipasie Lahti, w którym zadebiutował 3 maja 1987 w meczu z Koparit[4]. Po tym, jak w 1990 roku Reipas zajął czwarte miejsce w lidze, Litmanen przeszedł do HJK Helsinki, a Reipas w kolejnym sezonie spadł z ligi, na co wpływ miały problemy finansowe klubu[5]. Następnie grał w Myllykosken Pallo-47, z którego w sierpniu 1992 trafił do Ajaksu Amsterdam, z którym podpisał roczny kontrakt z możliwością przedłużenia[6]. Został piłkarzem roku 1993 w Holandii[7]. W sezonie 1993/1994 został królem strzelców Eredivisie z 26 bramkami[8], w sezonie 1994/1995 wygrał z Ajaksem Ligę Mistrzów, natomiast rok później dotarł z tym klubem do finału tych rozgrywek[9], a sam został królem strzelców tych rozgrywek z 9 golami[10]. Strzelił m.in. bramkę w przegranym po rzutach karnych finale z Juventusem[11]. W czerwcu 1999 podpisał trzyletni kontrakt z FC Barcelona[12]. W styczniu 2001 trafił do Liverpool F.C.[13], w którym zadebiutował 10 stycznia w przegranym 1:2 meczu z Crystal Palace F.C.[14][15][16], a pierwszego gola strzelił miesiąc później w zremisowanym 1:1 spotkaniu z Sunderlandem[17][14]. W sierpniu 2002 wrócił do Ajaxu[18][19]. W maju 2004 trafił do FC Lahti[20]. W styczniu 2005 przeszedł do Hansy Rostock[21][22]. W lipcu tegoż roku podpisał półroczny kontrakt z Malmö FF[23][24][25][26]. W styczniu 2008 trafił do Fulham[27][28], a w sierpniu 2008 ponownie trafił do FC Lahti[29]. W kwietniu 2011 trafił do HJK Helsinki[30][31].

Jest rekordzistą reprezentacji Finlandii pod względem liczby spotkań. W kadrze rozegrał w latach 1989–2010 137 meczów[a] i strzelił 32 gole[32]. W kadrze zadebiutował 22 października 1989 w meczu z Trynidadem i Tobago[33]. Wcześniej grał również w kadrach młodzieżowych od U-15 do U-21, w których zagrał łącznie 27 razy[34].

10 października 2010 roku w fińskim mieście Lahti w obecności Litmanena dokonano odsłonięcia jego pomnika, który został ustawiony przed halą piłkarską w rodzinnym mieście zawodnika[35][36]. W kwietniu 2012 został ekspertem i komentatorem sportowym Yle[37]. We wrześniu 2012 swoją premierę miał film dokumentalny w reżyserii Miki Kaurismäkiego o Litmanenie, zatytułowany „Kuningas Litmanen”[38][39] (Król Litmanen). We wrześniu 2015 wydał swoją autobiografię zatytułowaną „Litmanen 10”[40]. W tym samym miesiącu został wpisany do galerii sław fińskiej piłki nożnej[41].

Ośmiokrotnie (1990, 1992–1998) był wybierany najlepszym piłkarzem roku w Finlandii przez dziennikarzy, a dziewięciokrotnie (1990, 1992–1998, 2000) przez Suomen Palloliitto[42][43]. Ponadto w 1995 został najlepszym sportowcem roku w kraju[42].

7 sierpnia 2015 w Rzymie poślubił Ly Jürgenson[44][45][46], z którą ma dwóch synów urodzonych w 2005[47] i 2007 roku[48].

W 2003 roku Suomen Palloliitto uznała go za najlepszego fińskiego piłkarza pięćdziesięciolecia[49]. Rok później uplasował się na 42. pozycji w głosowaniu na 100 najwybitniejszych Finów w historii[50].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ National Football Teams podaje 135 spotkań.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jari Litmanen: Litmanen 10. Tammi, 2015, s. 4. ISBN 978-951-31-8574-9. (fiń.).
  2. ↑ Jari Litmasen sisko pääsee kentälle veljeään useammin. iltasanomat.fi, 2002-01-08. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-29)]. (fiń.).
  3. ↑ Jari Litmanen: Litmanen 10. Tammi, 2015, s. 7. ISBN 978-951-31-8574-9. (fiń.).
  4. ↑ Litmanen Jari. palloliitto.fi. [dostęp 2019-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)]. (fiń.).
  5. ↑ Lahden Reipas. urheilumuseo.fi. [dostęp 2019-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (fiń.).
  6. ↑ Ajax huurt Fin Jari Litmanen. „De Telegraaf”, s. 21, 1992-08-07. (niderl.). 
  7. ↑ Litmanen speler van het jaar '93. „NRC Handelsblad”, s. 11, 1994-02-22. (niderl.). 
  8. ↑ Netherlands – Eredivisie Top Scorers. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  9. ↑ Champions’ Cup 1995-96. [w:] European Competitions 1995-96 [on-line]. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  10. ↑ Champions Cup/Champions League Topscorers. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  11. ↑ 1995/96: Juve hold their nerve. uefa.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  12. ↑ Litmanen, sexto jugador del Ajax de Van Gaal, en el Barcelona. elmundo.es, 1999-06-10. [dostęp 2015-10-27]. (hiszp.).
  13. ↑ Litmanen completes Liverpool switch. bbc.co.uk, 2001-01-04. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  14. ↑ a b Jari Litmanen. lfchistory.net. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
  15. ↑ Clockwatch: Palace 2-1 Liverpool. bbc.co.uk, 2001-01-10. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
  16. ↑ Palace leave Liverpool red-faced. bbc.co.uk, 2001-01-10. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
  17. ↑ Litmanen penalty denies Sunderland. bbc.co.uk, 2001-02-10. [dostęp 2019-12-25]. (ang.).
  18. ↑ Ajax sign Litmanen. bbc.co.uk, 2002-08-30. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  19. ↑ Jari Litmanen palaa Ajaxiin. mtv.fi, 2002-08-30. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  20. ↑ Litmanen heads home. bbc.co.uk, 2004-05-25. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  21. ↑ Jari Litmanen Hansa Rostockiin. yle.fi, 2005-01-27. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  22. ↑ Hansa und sein Superstar. rp-online.de, 2005-01-27. [dostęp 2015-10-27]. (niem.).
  23. ↑ Jari Litmanen klar för Malmö FF. mff.se, 2005-07-07. [dostęp 2017-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-10-27)]. (szw.).
  24. ↑ Litmanen klar för Malmö FF. aftonbladet.se, 2005-07-07. [dostęp 2015-10-27]. (szw.).
  25. ↑ Jari Litmanen klar för Malmö. svt.se, 2005-07-07. [dostęp 2015-10-27]. (szw.).
  26. ↑ Jari Litmanen siirtyy Malmöön. mtv.fi, 2005-07-07. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  27. ↑ Litmanen Joins Fulham. fulhamfc.com, 2008-01-31. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  28. ↑ Fulham bring in three new players. bbc.co.uk, 2008-01-31. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  29. ↑ Jari Litmanen palaa FC Lahteen. fclahti.fi, 2008-08-08. [dostęp 2017-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-10)]. (fiń.).
  30. ↑ Litmanen Signs On For Another Year. yle.fi, 2011-04-20. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  31. ↑ Litmanen pelaa tulevan kauden HJK:ssa. hjk.fi, 2011-04-20. [dostęp 2017-02-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-25)]. (fiń.).
  32. ↑ Finland – International Player Records. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  33. ↑ Jari Litmanen – Century of International Appearances. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  34. ↑ Jari Litmanen. kaleva.fi, 2006-10-19. [dostęp 2019-12-25]. (fiń.).
  35. ↑ Litmanen nostalgisena patsastilaisuudessa. yle.fi, 2010-10-10. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-29)]. (fiń.).
  36. ↑ Litmasen patsas paljastettiin. yle.fi, 2010-10-10. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-26)]. (fiń.).
  37. ↑ Litmanen vahvistamaan Ylen kisastudioita. yle.fi, 2012-04-02. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  38. ↑ Kuningas Litmasen mysteeri aukeaa vain vähän. nyt.fi, 2012-09-28. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  39. ↑ Kuningas Litmanen ei paljasta Jari Litmasen salaisuuksia. yle.fi, 2012-09-28. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  40. ↑ Tällainen on uusi Litmanen 10 -kirja. mtv.fi, 2015-09-10. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  41. ↑ Jonne Niemeläinen: Jari Litmanen nimettiin Hall of Fameen. yle.fi, 2015-09-26. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  42. ↑ a b Finland – Player of the Year Awards. rsssf.com. [dostęp 2015-10-27]. (ang.).
  43. ↑ Suomen vuoden pelaaja. lahdensuomalainenklubi.com. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  44. ↑ Jari Litmanen avioliiton satamaan. palloliitto.fi, 2015-08-08. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-15)]. (fiń.).
  45. ↑ Kuulus Soome jalgpallur Jari Litmanen abiellus eestlannaga. delfi.ee, 2015-08-09. [dostęp 2015-10-27]. (est.).
  46. ↑ Tero Hakola: Jari Litmanen naimisiin, presidentti Niinistö ja Platini onnittelivat. hs.fi, 2015-08-09. [dostęp 2015-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-03)]. (fiń.).
  47. ↑ Ly Jürgenson sünnitas poja. delfi.ee, 2005-11-11. [dostęp 2015-10-27]. (est.).
  48. ↑ Jo toinen pikku-Litti!. iltalehti.fi, 2007-09-07. [dostęp 2015-10-27]. (fiń.).
  49. ↑ Golden Players take centre stage. uefa.com, 2003-11-29. [dostęp 2021-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-24)]. (ang.).
  50. ↑ Jaana Iso-Markku: Suuret suomalaiset. Helsinki: Otava, 2004, s. 258–259. ISBN 978-951-11-9538-2. (fiń.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Królowie strzelców Eredivisie
1957–1960
1961–1970
1971–1980
1981–1990
1991–2000
2001–2010
2011–2020
od 2021
Piłkarze jubileuszu UEFA
Królowie strzelców Pucharu Europy i Ligi Mistrzów
Puchar Europy
Liga Mistrzów


złoto

Piłkarz roku w Holandii
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jari_Litmanen&oldid=73534819”