Jan Moll – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jan Moll
Ilustracja
Jan Witold Moll, 1976 r.
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

24 października 1912
Schönsee, Cesarstwo Niemieckie

Data i miejsce śmierci

2 czerwca 1990
Wrocław, Polska

profesor nauk medycznych
Specjalność: chirurgia, kardiochirurgia
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1946 – nauki medyczne
Akademia Medyczna w Poznaniu

Habilitacja

1957 – nauki medyczne
Akademia Medyczna w Poznaniu

Profesura

1961

Doktor honoris causa
Akademia Medyczna w Białymstoku – 1984
Śląski Uniwersytet Medyczny – 1990
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Operacja przeszczepu serca prowadzona przez Jana Witolda Molla
Grobowiec Jana Witolda Molla na Starym Cmentarzu w Łodzi

Jan Witold Moll (ur. 24 października 1912 w Schönsee, zm. 2 czerwca 1990 we Wrocławiu) – kardiochirurg, jeden z pionierów kardiochirurgii w Polsce[1]. Pierwszy w Polsce podjął (nieudaną) próbę operacji przeszczepu serca[2][3].

Rodzice i rodzeństwo[edytuj | edytuj kod]

Ojciec, Tadeusz Moll, był magistrem farmacji i właścicielem apteki „Pod Lwem” w Inowrocławiu. Matka – Bronisława, z d. Stachanowska. Miał dwoje rodzeństwa: starszą siostrę Marię Izabelę (1910–1972) i młodszego brata Henryka (1918–1980)[4].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Absolwent ówczesnego gimnazjum, dziś Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. Studiował medycynę w Poznaniu, Nancy i w Warszawie, gdzie w czerwcu 1939 uzyskał dyplom lekarza. W czasie wojny pracował jako chirurg w Radomiu pod kierownictwem profesora Kazimierza Nowakowskiego, z narażeniem życia ratując m.in. żołnierzy AK. Po wojnie był związany początkowo ze Szpitalem im. Józefa Strusia w Poznaniu, gdzie w 1949 stworzył od podstaw Oddział Chirurgii Torakalnej. W Poznaniu w 1946 doktoryzował się, a w 1957 uzyskał stopień doktora habilitowanego i stanowisko docenta w tamtejszej Akademii Medycznej. W 1961 otrzymał tytuł profesora[3][5].

1 czerwca 1958 został przeniesiony z Akademii Medycznej w Poznaniu do Akademii Medycznej w Łodzi na stanowisko kierownika II Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu Klinicznym im. dr. Seweryna Sterlinga w Łodzi, przekształconej w 1975 w Klinikę Kardiochirurgiczną Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej w Łodzi i nieprzerwanie piastował to stanowisko aż do przejścia w stan spoczynku w 1983. Od 1977 był ponadto dyrektorem Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej w Łodzi[3][6].

W 1958 wyjechał na roczne stypendium w ramach Fundacji Rockefellera do kliniki chirurgicznej uniwersytetu w Minneapolis w USA pod kierownictwem profesora Clarence’a W. Lilleheia, gdzie zapoznał się z aktualnymi osiągnięciami w kardiochirurgii. W trakcie pobytu wielokrotnie odwiedzał Klinikę Mayo w Rochester, gdzie jako czołowy kardiochirurg pracował John W. Kirklin. Na zakończenie pobytu w USA zwiedził przodujące ośrodki chirurgii serca i naczyń w Ameryce i Wielkiej Brytanii, między innymi klinikę profesora Michaela DeBakeya w Houston, który zapoznał go z nowymi technikami w chirurgii naczyniowej z zastosowaniem protez dakronowych. Tam poznał także Dentona Cooleya i obserwował jego nadzwyczajną technikę chirurgiczną[3][7].

Po powrocie do Łodzi wiedzę i umiejętności zdobyte podczas pobytu w USA zastosował w swojej klinice, co zaowocowało stworzeniem i rozwojem łódzkiego ośrodka kardiochirurgii. Wkrótce głównym zainteresowaniem Kliniki stały się choroby serca, klatki piersiowej i naczyń. W 1959 w Łodzi wykonał pierwszą operację z wykorzystaniem krążenia pozaustrojowego. Należy podkreślić, że operacje z krążeniem pozaustrojowym były wykonywane z użyciem aparatu płuco-serce skonstruowanym przez prof. Jana Molla we współpracy z inżynierami – Franciszkiem Płużkiem i Stanisławem Szymkowiakiem z Zakładów im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. Przeważały operacje wad wrodzonych i zastawkowych serca[3][8][9].

W 1963 wykonał pierwszą w Polsce komisurotomię mitralną (poszerzenie zwężonej zastawki mitralnej) u ciężarnej z krytycznym zwężeniem zastawki mitralnej. 24 stycznia 1967 wszczepił pierwszą w Polsce sztuczną zastawkę aortalną. W tym samym roku dokonał wszczepienia pierwszego sztucznego rozrusznika serca z wykorzystaniem elektrod nasierdziowych[10].

W styczniu 1969 podjął próbę pierwszego przeszczepu serca w Polsce. Rok później rozpoczął leczenie choroby wieńcowej za pomocą żylnych pomostów aortalno-wieńcowych. W 1972 wykonał arterializację żył serca, modyfikując metodę Becka, podwiązaniem żyły wielkiej serca przy spływie do zatoki wieńcowej. W piśmiennictwie ta zmodyfikowana operacja jest znana jako „arterializacja żył serca sposobem Becka-Molla”[11][12][13].

W połowie lat 70. XX wieku w klinice wprowadzono przeszczepy aortalnych zastawek allogennych i przeszczepy allogennej aorty wraz z zastawką aortalną w tętniakach aorty wstępującej, głównie w zespole Marfana[11].

Wprowadził także, we współpracy z położnikami i anestezjologami, kompleksowy program prowadzenia kobiet w ciąży z wadami serca i sztucznymi zastawkami, co było ewenementem nie tylko w skali krajowej[11].

Należał do wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych. Był członkiem licznych międzynarodowych i krajowych towarzystw naukowych oraz członkiem honorowym wielu uniwersytetów w kraju i zagranicą[14].

Wykształcił wielu specjalistów w zakresie chirurgii ogólnej, oraz kardiochirurgii i stworzył szkołę chirurgiczną, której uczniowie zajęli wiele stanowisk kierowniczych w ośrodkach akademickich całego kraju[14][15].

Za swoje osiągnięcia odznaczony został między innymi[16] Krzyżem Komandorskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem 10-lecia Polski Ludowej, Medalem 30-lecia Polski Ludowej, Medalem 40-lecia Polski Ludowej oraz był laureatem nagród naukowych Ministra Zdrowia[17].

W 1984 uhonorowano go tytułem doctora honoris causa Akademii Medycznej w Białymstoku[18][17].

W 1990 został uhonorowany ponownie tytułem doctora honoris causa przez Śląski Uniwersytet Medyczny[17].

Zmarł we Wrocławiu uczestnicząc w medycznym zjeździe naukowym. Pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Żona, Izabela ze Staniewskich, magister farmacji, pochodziła także z rodziny aptekarskiej. Pracowała jako farmaceuta początkowo w aptece rodzinnej, a następnie w aptece Szpitala im. Józefa Strusia w Poznaniu. Po narodzinach trzeciego dziecka przestała pracować zawodowo. Zajęła się wychowaniem trójki, a następnie czwórki dzieci (córki – Jolanta, Jadwiga, Izabella i syn Jacek Moll – kardiochirurg dziecięcy) i przez całe życie wspierała karierę lekarską oraz naukową męża[4].

Dokonania[edytuj | edytuj kod]

  • w 1953 skonstruował pierwszy polski aparat sztucznego płucoserca do krążenia pozaustrojowego (wspólnie z inżynierami Zakładów Hipolita Cegielskiego w Poznaniu)
  • w 1954 przeprowadził pierwsze w Polsce lewostronne cewnikowanie serca
  • pierwszy w Polsce wszczepił sztuczną zastawkę aortalną
  • pierwszy w Polsce założył pomosty aortalno-wieńcowe (tzw. by-passy)
  • 4 stycznia 1969 próbował jako pierwszy w Polsce przeszczepić serce, bez powodzenia. Było to trzynaście miesięcy po pierwszej na świecie transplantacji serca przeprowadzonej w Kapsztadzie przez prof. Christiaana Barnarda.
  • autor kilkuset prac naukowych w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych oraz dwóch podręczników: „Technika resekcji tkanki płucnej” i „Atlas wad serca” – tłumaczony na kilka języków
  • promotor 27 rozpraw doktorskich
  • stworzył warunki do przeprowadzenia dziewięciu przewodów habilitacyjnych

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wojciech Noszczyk (red.) - O chirurgii polskiej końca XX wieku. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa, 2001, s. 185, język polski, ISBN 83-911977-4-3
  2. ↑ Adam Czerwiński: Profesor Moll przeszczepia serce. wyborcza.pl, 2012-07-10.
  3. ↑ a b c d e W Łodzi dokonano operacji, o której mówił cały świat. Jan Moll i jego pionierska operacja. dzienniklodzki.pl. [dostęp 2022-07-23].
  4. ↑ a b Joanna Dolna. Dzieje aptekarskiej rodziny Mollów. „Tygodnik Niedziela”. ISSN 0208-872X. 
  5. ↑ Prof. zw. dr Jan Moll, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2021-01-16].[martwy link]
  6. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 274.
  7. ↑ Jan Moll: Tajemnice serca – wspomnienia. Łódź: Wydawnictwo ADI, 1997, s. 78–98. ISBN 83-85815-18-X.
  8. ↑ Zarys kardiochirurgii. Zbigniew Religa (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1993, s. 13. ISBN 83-200-1732-7.
  9. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 279.
  10. ↑ Jarosław Drożdż, Ryszard Jaszewski, Sześćdziesięciolecie kardiologii w Szpitalu im. Seweryna Sterlinga (1950–2010), „Kardiochirurgia i Torakochirurgia Polska”, 7 (4, s-472–475), 2010, ISSN 1731-5530 [dostęp 2021-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-16].
  11. ↑ a b c Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 280.
  12. ↑ 15. Kardiochirurgia. W: O chirurgii polskiej końca XX wieku. Wojciech Noszczyk (red.). Warszawa: Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, 2001, s. 280. ISBN 83-911977-4-3.
  13. ↑ Artur Bartoszcze: Wpływ rodzaju śródoperacyjnej ochrony serca pacjentów poddanych operacji pomostowania tętnic wieńcowych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski, 2005.
  14. ↑ a b Jan Witold Moll (1912-1990).. ptkardio.pl. [dostęp 2024-04-14]. (pol.).
  15. ↑ Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 281-290.
  16. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 863
  17. ↑ a b c Jerzy Kuch i inni 2008 ↓, s. 281.
  18. ↑ Doktorzy Honoris Causa [online], Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, 10 sierpnia 2020 [dostęp 2021-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-10].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jerzy Kuch, Janusz Skalski, Wanda Kawalec, Polskie szkoły kardiologiczne - kardiochirurgiczne - kardiologii dziecięcej, wyd. I, warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, ISBN 83-901168-1-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Moll&oldid=73508917”