French
DeutschJózef Fryderyk von Sachsen-Hildburghausen – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Joseph Friedrich von Sachsen-Hildburghausen | |
 Portret pędzla Johanna Valentina Tischbeina | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | Zofia Henrietta z Waldeck-Eisenberg |
| Żona | Wiktoria sabaudzka |
Józef Fryderyk (ur. 5 października 1702 w Erbach, zm. 4 stycznia 1787 w Hildburghausen[1][2][3]) – marszałek polny w wojsku austriackim, regent księstwa Saksonia-Hildburghausen, mecenas muzyki, książę z dynastii Wettinów.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Był synem księcia Saksonii-Hildburghausen Ernesta i Zofii Henrietty, córki księcia Waldeck-Eisenberg Jerzego Fryderyka[1][2]. Został wychowany w wierze luterańskiej[1].
Kariera wojskowa[edytuj | edytuj kod]
Karierę wojskową w służbie Habsburgów rozpoczął w wieku 16 lat[2][4]. Cenili go jako oficera i wspierali jego karierę książę Eugeniusz Sabaudzki[2][4][5] i Joseph Lothar von Königsegg-Rothenfels[2][4], zaskarbił sobie także łaski cesarza Karola VI[3][5]. Służył początkowo pod rozkazami cesarskiego marszałka polnego Friedricha Heinricha von Seckendorffa w południowej Italii[1]. W 1730 otrzymuł stopień pułkownika[2][3][4]. W 1732 został szefem pułku (niem. Inhaber) 8 Pułku Piechoty[3][4]. Podczas wojny o sukcesję polską w 1734 awansował na stopień generalski[1][2][4] i służył w północnej Italii, odznaczył się m.in. w bitwie pod Guastallą[1]. W 1735 otrzymał stopień Feldmarschalleutnanta[1][3][4] i zabezpieczał odwrót armii cesarskiej do Tyrolu oraz brał udział w rokowaniach dotyczących zawieszenia broni[1]. Następnie został dowódcą twierdzy Komárno[1][3]. W 1736 w stopniu generała artylerii (Feldzeugmeister)[1][2][3][4] służył na terenie Wielkiego Księstwa Toskanii[1][3]. W 1737 opracował plany reorganizacji Pogranicza Wojskowego[1][2], których celem było przekształcenie tamtejszych nieregularnych oddziałów w regularną armię i podporządkowanie ich bezpośrednio Wiedniowi[2]. Plany te jednak nie zostały wówczas zrealizowane z powodu wojny austriacko-tureckiej[1]. Józef Fryderyk otrzymał dowództwo korpusu i jego zadaniem było zdobycie Banja Luki – musiał jednak ustąpić wobec przewagi tureckiej[1][2][4][5]. Odznaczył się w innych starciach tej wojny, m.in. w bitwie pod Grocką 23 lipca 1739[4][5], podczas której osłaniał odwrót cesarskiego wojska[4]. Po wojnie powrócił do Komárna[1][2][4], a w 1741 awansował na stopień marszałka polnego[1][2][3][4]. Podczas wojny o sukcesję austriacką najpierw dowodził oddziałami austriackimi ściąganymi z Italii[1][4], a następnie powierzono mu tworzenie oddziałów powstańczych na Węgrzech[1][2][4]. W 1744 został komendantem wojskowym Austrii wewnętrznej (Styria, Karyntia, Kraina i Pobrzeże)[1][3][4]. Objął także władzę w Pograniczu Wojskowym, gdzie przeprowadził zaplanowane kilka lat wcześniej reformy[1][2][4]. W 1749 złożył pełnione funkcje[1][4].
Po wybuchu wojny siedmioletniej otrzymał dowództwo armii Rzeszy działającej w Turyngii, został jednak pokonany przez króla Prus Fryderyka II w bitwie pod Rossbach 5 listopada 1757. W styczniu 1758 wystąpił ze służby[1][2][3][4][5].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
W 1727 przeszedł na katolicyzm[1][3]. Napisał pierwsze obszerne opracowanie historii Pogranicza Wojskowego Beitrag zur Geschichte der Warasdiner und Karlstädter Grenzverfassung[1]. W 1737 otrzymał order Złotego Runa[1]. W 1738 poślubił Wiktorię[1][2][3][4][5], córkę Ludwika Tomasza z dynastii sabaudzkiej[1][2][4]. Była ona bratanicą i dziedziczką Eugeniusza Sabaudzkiego[2][3][4], znacznie starszą od Józefa Fryderyka[3]. W 1744 rozstali się[1][2][3], małżeństwo było bezdzietne[1][2], jednak Józef Fryderyk zawdzięczał mu dużą fortunę[1]. W 1741 zastępował króla Polski Augusta III w roli ojca chrzestnego późniejszego cesarza Józefa II[3][4].
Po 1749 mieszkał w Wiedniu w pałacu później nazwanym Auersperg i na zamku Schloßhof[1][4]. Utrzymywał wystawny dwór[1] i zasłynął jako mecenas znakomitych muzyków, takich jak Christoph Willibald Gluck (który szefował jego nadwornej orkiestrze istniejącej od co najmniej 1749 do 1761[3]) i Karl Ditters von Dittersdorf (który grał w niej na skrzypcach[3])[1][2][3][4]. W piątkowe wieczory organizował akademie muzyczne, które były słynne w Wiedniu[4]. Później mieszkał także w rodzinnym Hildburghausen, gdzie od 1769 zarządzał finasami zadłużonego księstwa Saksonia-Hildburghausen[3], a od 1780 sprawował rządy opiekuńcze w księstwie w imieniu małoletniego Fryderyka, prawnuka swego brata[1][3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Rainer Egger: Joseph Friedrich. W: Neue Deutsche Biographie. T. 10. Berlin: Duncker & Humblot, 1974, s. 624–625. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Gerhard Seewann: Joseph Maria Friedrich Wilhelm. W: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Mathias Bernath, Felix von Schroeder (hgg.). T. 2. München: 1976, s. 298–299. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Christian Fastl, Elisabeth Th. Hilscher: Sachsen-Hildburghausen, Joseph (Maria) Friedrich Wilhelm Hollandius Prinz von. [w:] Oesterreichisches Musiklexikon online [on-line]. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 2007-01-31. [dostęp 2020-04-01]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Karl Friedrich Hermann Albrecht: Hildburghausen: Josef Maria Friedrich Wilhelm. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 12. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1880, s. 395–397. (niem.).
- ↑ a b c d e f Sachsen-Hildburghausen, Wilhelm Herzog. W: Constant von Wurzbach: Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. T. 28. Wien: 1874, s. 31–32. (niem.).