Gołonóg (gmina) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gołonóg
	gmina wiejska
	1915–1919, 1941/1950–54
	; Gołonóg (1943 rok)
Państwo	Polska
Województwo	1915–1919: GGL; 1945: kieleckie; 1945-1950: śląskie; 1950-53: katowickie; 1953-54: stalinogrodzkie
Powiat	1915–1919: dąbrowski; 1941–1954: będziński
Data powstania	1 marca 1915;; 15 marca 1941; (1 stycznia 1950)
Data likwidacji	20 marca 1919;; 29 września 1954
Siedziba	Gołonóg
Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad	0
brak współrzędnych

Gołonóg – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1915–1919, a następnie: de facto 1941–1954, de jure polonorum 1950–1954, w Kieleckiem i Katowickiem. Siedzibą władz gminy był Gołonóg (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej).

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Gmina Gołonóg powstała po raz pierwszy wiosną 1915, utworzona przez austriackich okupantów z części gminy Olkusko-Siewierskiej, która znalazła się w obrębie utworzonego przez nich powiatu dąbrowskiego^[2]. Jedynie północna część gminy Olkusko-Siewierskiej na północ od Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej weszła w skład strefy okupacyjnej niemieckiej i reformowanego tam powiatu będzińskiego. Chodziło o rzadko zaludniono obszary (część Gołonоga z m.in. Łęknicami i Piekłem), które 27 lutego 1915 włączono do gminy Wojkowice Kościelne^[3].

Gmina ta liczyła w 1916 roku 28.790 mieszkańców^[4].

20 marca 1919, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zgodnie z życzeniem Wydziału Powiatowgo, gmina Gołonóg została zniesiona w związku z reaktywacją gminy Olkusko-Siewierskiej^[5] w jej przedwojennych granicach^[6].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Gminę Gołonóg utworzono ponownie przez okupantów niemieckich 15 marca 1941^[7] za okupacji hitlerowskiej z części przedwojennej gminy Olkusko-Siewierskiej, odpowiadającej miejscowości Gołonóg (z pozostałej części gminy Niemcy utworzyli odrębną gminę Strzemieszyce^[8]).

PRL[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie gmina Gołonóg przeszła pod administrację polską jako pozostałość po niemieckiej jednostce^[9]^[10]. Według stanu z 1 stycznia 1946 gmina o nazwie Gołonóg składała się tylko z samego Gołonoga^[11].

Formalnie, tzn. przez administrację polską, gmina została "utworzona" dopiero 1 stycznia 1950 roku w woj. śląskim (powiat będziński) z części obszaru znoszonej gminy Olkusko-Siewierskiej (gromada Gołonóg)^[12]. 12 września 1953 roku część obszaru gminy włączono do Dąbrowy Górniczej^[13]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina Gołonóg nie była podzielona na gromady^[14].

Zniesiona została 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[15], a jej obszar przekształcony w gromadę Gołonóg. 1 stycznia 1957 roku gromada Gołonóg uzyskała status osiedla^[16], które 30 grudnia 1960 roku zostało włączone do Dąbrowy Górniczej^[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ W czasie I i II wojny światowej poza administracją polską.
↑ Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 1, poz. 1
↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)
↑ Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 marca 1919 r. w sprawie przywrócenia gminie Gołonóg dawnej nazwy "Olkusko-Siewierskiej" (Dz. Urz. MSW z 1919 r. Nr 19, poz. 225)
↑ Rozporządzenie z d. 29 marca 1919 r. w przedmiocie przywrócenia na terenie b. Królestwa Kongresowego dawnych granic gmin wiejskich, zmienionych prze władze okupacyjne niemieckie i austriacko-węgierskie (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1919, nr 21, poz. 265)
↑ Amtsbezirk Golonog
↑ Amtsbezirk Strzemieszyce
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Według publikacji Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946) wydanej przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947 roku
↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24
↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 186
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 31
↑ Dz.U. z 1960 r. nr 60, poz. 340

[1] W czasie I i II wojny światowej poza administracją polską.

[2] Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 1, poz. 1

[pocz-3] Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)

[4] Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego

[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 marca 1919 r. w sprawie przywrócenia gminie Gołonóg dawnej nazwy "Olkusko-Siewierskiej" (Dz. Urz. MSW z 1919 r. Nr 19, poz. 225)

[6] Rozporządzenie z d. 29 marca 1919 r. w przedmiocie przywrócenia na terenie b. Królestwa Kongresowego dawnych granic gmin wiejskich, zmienionych prze władze okupacyjne niemieckie i austriacko-węgierskie (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1919, nr 21, poz. 265)

[7] Amtsbezirk Golonog

[8] Amtsbezirk Strzemieszyce

[9] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[10] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[11] Według publikacji Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad (stan z dnia 1 stycznia 1946) wydanej przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947 roku

[12] Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24

[13] Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 186

[14] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[15] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[16] Dz.U. z 1957 r. nr 8, poz. 31

[17] Dz.U. z 1960 r. nr 60, poz. 340

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915–19) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta	Będzin (do 1948 →) Czeladź (do 1870 i 1916–51 →) Dąbrowa (Górnicza) (1916–49 →) Grodziec (od 1951) Kazimierz Górniczy (od 1967) Klimontów (od 1967) Koziegłowy (do 1870) Łagisza (1969–72 →) Modrzejów (do 1870) Mrzygłód (do 1870 i 1916–19) Porąbka (1967–72 →) Siewierz (do 1870 i 1916–19) Sosnowiec (1902–28 →) Strzemieszyce Wielkie (od 1954) Włodowice (do 1870) Wojkowice (od 1962) Zagórze (od 1967) Zawiercie (1915–26 →) Ząbkowice (od 1962) Żarki (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Gołonóg (1957–60) Kazimierz (1954–66 →) Klimontów (1954–66) Maczki (1958–72 →) Ostrowy Górnicze (1956–66 →) Porąbka (1956–66) Wojkowice Komorne (1954–62) Zagórze (1954–66) Ząbkowice (1956–62)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bobrowniki (1867–1954 i od 1973) Choroń (1867–1925) Czeladź (1915) Dąbrowa Górnicza (1909–16) Gołonóg (de facto 1941–54, de jure 1950–54) Górnicza (1874–1909) Grodziec (1915–51) Gzichów (1867–1915) Kazimierz (1950–54) Koziegłowy (1867–1915) Koziegłowy (1915–26 →) Koziegłówki (1915–26 →) Kromołów (← 1890–1926 →) Łagisza (1915–54) Łosień (1867–1954 i od 1973) Mierzęcice (1915–26 →) Milowice (1915) Modrzejów (1915) Mrzygłód (1915–16 i 1919–26 →) Myszków (1924–26 →) Niegowa (1867–1926 →) Niwka (1915–53) Olkusko-Siewierska (1867–1915, 1919–41 i 194?–49) Osad Górniczych (1867–1874) Ożarowice (1867–1941 i 1945–49) Pińczyce (1867–1926 →) Poraj (1915–19 i 1925–26 →) Poręba (Mrzygłodzka) (1867–1926 →) Psary (od 1973) Rokitno Szlacheckie (1867–1926 →) Rudnik–Wielki (1867–1926 →) Sączów (1941–45 i 1950–54) Siewierz (1890–1916 i 1919–26 →) Strzemieszyce (1941–4?) Strzemieszyce Wielkie (1950–54) Sulików (1867–1915) Włodowice (1867–1926 →) Wojkowice Kościelne (de facto 1867–1941, de jure 1867–1949; i od 1973) Wysoka (1915–19) Zagórze (Olkuskie) (1867–1874 i 1909–54) Zagórze (GGW) (1915) Ząbkowice (de facto 1941–54, de jure 1950–54; i od 1973) Żarki (1867–1926 →)
Gromady (1954–72)	Błędów (1954–61) Bobrowniki (1954–72) Dąbie (1954–72) Dobieszowice (1954–72) Gołonóg (1954–56) Kazimierz (1954) Klimontów (1954) Łagisza (1954–68) Łosień (1954–72) Maczki (1954–57) Okradzionów (1954–72) Ostrowy Górnicze (1954–55) Ożarowice (1954–56 →) Porąbka (1954–55) Psary (1954–72) Rogoźnik (1954–72) Sarnów (1954–72) Sączów (1954–72) Siemonia (1954–61) Strzemieszyce Małe (1954–72) Strzemieszyce Wielkie (1954) Strzyżowice (1954–72) Tąpkowice (1954–56 →) Tuczna Baba / Tucznawa (1954–72) Ujejsce (1954–72) Wojkowice Komorne (1954) Wojkowice Kościelne (1954–72) Zagórze (1954) Ząbkowice (1954–55) Żychcice (1954–61)

Przynależność administracyjna	Generalne Gubernatorstwo Lubelskie (1915–19)
Miasta	Dąbrowa Górnicza (1916–19)
Gminy wiejskie	Choroń (1915–19) Dańdówka (1915) Dąbrowa Górnicza (1915–16) Gołonóg (1915–19) Klimontów (1915) Kromołów (1915–19) Łosień (1915–19) Niegowa (1915–19) Niwka (1915–19) Rokitno Szlacheckie (1915–19) Włodowice (1915–19) Zagórze (1915 i 1915–19) Żarki (1915–19)