French
DeutschGalicyjska Kolej Transwersalna – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Galicyjska Kolej Transwersalna | |
 | |
| Dane podstawowe | |
| Długość | 768 km |
|---|---|
 Linia kolejowa w Rabce | |
| Historia | |
| Rok otwarcia | 1884 |
Galicyjska Kolej Transwersalna (niem. Galizische Transversalbahn) – państwowa linia kolejowa, otwarta w 1884 w Galicji w Austro-Węgrzech. Przebiega równoleżnikowo z zachodu na wschód przez górskie obszary Karpat, równolegle do oddanej w roku 1851 drogi 28. Jej łączna długość wynosiła około 800 km. Linia kolejowa przecięła doliny najważniejszych rzek karpackich, stąd jej nazwa, od łacińskiego trans versalis – poprzeczna[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Powstała w celu połączenia już istniejących tras o przebiegu równoleżnikowym i stworzenia nieprzerwanego ciągu komunikacji kolejowej z zachodu na wschód. Jej budowa miała głównie cel militarny – wybudowanie linii alternatywnej wobec głównej Kraków – Lwów Kolei galicyjskiej im. Karola Ludwika na wypadek wojny z Rosją. Miała również przyczynić się do zaktywizowania słabo rozwiniętych obszarów górskich. Stacjami końcowymi były Czadca na Węgrzech (obecnie na Słowacji) i Husiatyn (obecnie na Ukrainie). Główne dworce kolejowe znajdowały się w Żywcu, Suchej, Nowym Sączu, Jaśle, Krośnie, Sanoku, Zagórzu, Chyrowie, Samborze, Drohobyczu, Stryju i Stanisławowie.
Przed rozpoczęciem projektu Kolei Transwersalnej istniały trasy kolejowe:
- Zagórz – Krościenko – Chyrów (fragment Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej Łupków – Przemyśl, 1872),
- Kolej Dniestrzańska Chyrów – Sambor – Stryj (1872),
- Kolej Arcyksięcia Albrechta Stryj – Dolina – Stanisławów (1873),
- Nowy Sącz – Stróże (fragment linii Tarnów – Pławiec, 1876).
W ramach Kolei Transwersalnej w 1884 otwarto linie kolejowe o łącznej długości 577 km:
- Czadca – Zwardoń – Żywiec – Sucha – Chabówka – Limanowa – Nowy Sącz, z odgałęzieniami Sucha – Skawina – Podgórze (obecnie Kraków Płaszów) oraz Skawina – Oświęcim,
- Stróże – Jasło – Sanok – Zagórz, z odgałęzieniem do Gorlic,
- Chryplin (koło Stanisławowa) – Buczacz – Czortków – Husiatyn.
Cały szlak liczył łącznie 768 km[2].
Stan obecny[edytuj | edytuj kod]
Polska[edytuj | edytuj kod]
Obecnie (2021) ruch pasażerski odbywa się na liniach:
- Čadca – Żywiec – Sucha Beskidzka – Rabka Zdrój,
- (Krynica) – Nowy Sącz – Stróże – Jasło,
- Gorlice Zagórzany – Gorlice,
- (Rzeszów) – Jasło – Nowy Zagórz – (Komańcza) – (Łupków),
- Nowy Zagórz – Uherce.
Ruch pasażerski został wstrzymany na liniach:
- Rabka Zdrój – Nowy Sącz (wyłącznie ruch turystyczny prowadzony m.in. przez skansen w Chabówce[3] oraz lokalne Nowosądeckie Stowarzyszenie Miłośników Kolei z Nowego Sącza[4]),
- Uherce – Krościenko – Chyrów (Ukraina) – odcinek graniczny z zachowaną normalną szerokością toru.
Ukraina[edytuj | edytuj kod]
Ruch pasażerski odbywa się na liniach:
- Starżawa – Chyrów – Sambor (po szerokim torze 1520 mm),
- Sambor – Stryj,
- Iwano-Frankiwsk (Stanisławów) – Stryj,
- Drohobycz – Truskawiec.
Wyłączono z ruchu pasażerskiego odcinki:
- graniczny Krościenko – Starżawa (2009),
- Drohobycz – Borysław (2003),
- Buczacz – Czortków (2014).
Odcinek Stanisławów – Buczacz został fizycznie zlikwidowany przez hitlerowców w lecie 1944.
Odniesienia[edytuj | edytuj kod]
Poeta Janusz Szuber napisał wiersz Kolej Transwersalna 1884 wydany w tomiku poezji Pan Dymiącego Zwierciadła z 1996[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dariusz Gacek, Beskid Wyspowy. Przewodnik, Rewasz, 2012, ISBN 978-83-62460-25-0 [dostęp 2018-06-11] (pol.).
- ↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 35. ISBN 978-83-935385-7-7.
- ↑ Wakacyjne pociągi retro z Chabówki do Kasiny Wielkiej. Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ Turystyczne pociągi historyczne w Małopolsce. Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej.
- ↑ Janusz Szuber: Pan Dymiącego Zwierciadła. Sanok: 1996, s. 42–43. ISBN 83-905046-1-8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ryszard Stankiewicz, Edward Wieczorek, Przez Galicję. Kolej Transwersalna, 2009, ISBN 978-83-926946-3-2.