Ernst Mach – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ernst Mach
Ilustracja
Ernst Mach, zdjęcie z 1900 r.
Data i miejsce urodzenia

18 lutego 1838
Tuřany koło Brna

Data i miejsce śmierci

19 lutego 1916
Haar (Bawaria)

Zawód, zajęcie

fizyk, filozof, historyk

podpis

Ernst Mach (ur. 18 lutego 1838 w Chrlicach koło Brna, dziś Brno-Chrlice, zm. 19 lutego 1916 w Haar koło Monachium[1]) – austriacki uczony: fizyk, filozof i historyk nauki; profesor Uniwersytetu Wiedeńskiego, a wcześniej Uniwersytetu Karola w Pradze i Uniwersytetu w Grazu.

Mach przedstawiał empiryzm poznawczy oraz pozytywizm. Krytykował używane przez Newtona pojęcia bezwzględnej przestrzeni i czasu jako nienaukowe. To zaprowadziło Macha do pewnej hipotezy na temat bezwładności; stała się ona jedną z inspiracji dla Einsteina do stworzenia ogólnej teorii względności i została przez niego nazwana zasadą Macha[potrzebny przypis].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studia wyższe ukończył w Wiedniu. W latach 1864–1867 wykładał fizykę na uniwersytecie w Grazu, następnie był wykładowcą w Pradze. W latach 1895–1901 prowadził katedrę filozofii na uniwersytecie w Wiedniu.

Został pochowany na Cmentarzu Północnym w Monachium.

Dorobek naukowy

[edytuj | edytuj kod]

Fizyka

[edytuj | edytuj kod]

W swych pracach zajmował się zjawiskami z zakresu mechaniki (zasada Macha), aerodynamiki, optyki i termodynamiki. Od jego nazwiska nazwano:

Filozofia nauki

[edytuj | edytuj kod]

Mach jako filozof jest zaliczany do empiriokrytycyzmu, zwanego też „drugim pozytywizmem”. Domagał się usunięcia z nauki pojęć „metafizycznych”, takich jak „atom”, „siła” i „przyczyna”, a także pojęć religijnych. Jego zdaniem prawa nauki są jedynie ekonomicznym opisem faktów. Podstawową regułą nauki powinna być „zasada ekonomii myślenia”: najbardziej skrótowy opis zjawisk pozwala zaoszczędzić wysiłek wkładany w przedstawianie faktów. Opis winien ograniczać się do odpowiadających wrażeniom „elementów” i ich trwalszych zespołów – „ciał”. Ten punkt widzenia kwestionował tradycyjne wymaganie stawiane nauce, aby dostarczała absolutnej wiedzy, i wpłynął istotnie na rozwój logicznego pozytywizmu.

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Niels Bohr uważał, że Mach przez swą krytykę atomistyki prowadzoną z pobudek metafizycznych wyrządził szkodę nauce[2].

Niektóre prace

[edytuj | edytuj kod]
  • 1883: Die Mechanik in ihrer Entwicklung historisch-kritisch dargestellt,
    • 1888: II wydanie niemieckojęzyczne,
    • 1893: The Science of Mechanics, tłum. Thomas J. McCormack, autoryzowane,
    • 1897: III wydanie niemieckojęzyczne,
    • 1901: IV wydanie niemieckojęzyczne,
    • 1902: II wydanie anglojęzyczne, podtytuł A critical and historical account of its development,
    • 1919: III wydanie anglojęzyczne.
  • 1886: Die Analyse der Empfindungen,
  • 1906: Erkenntnis und Irrtum (Percepcja i błąd),
  • 1921: Die Prinzipien der physikalischen Optik,
    • 1926: The Principles of Physical Optics.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  • Peter Salcher – fotograf współpracujący z uczonym, który m.in. wykonał pierwszą na świecie fotografię pocisku w locie.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mach Ernst, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
  2. Teoria poznania w Niemczech: neokantyzm i empiriokrytycyzm. W: Władysław Tatarkiewicz: Historia filozofii. Wyd. XXII. T. III: Filozofia XIX wieku i współczesna. Warszawa: PWN, 2007, s. 122. ISBN 978-83-01-14466-1.

Literatura

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]