Budynek szkoły muzycznej w Bytomiu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Budynek szkoły muzycznej
w Bytomiu
Symbol zabytku nr rej. :
- A/699/2020 z 24 września 2020 (woj. śląskie)[1]
- 1210/75 z 15 maja 1975 (woj. katowickie)[2]
Ilustracja
Budynek szkoły, widok z zachodu, z lewej dobudówka (2022)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Bytom

Adres

ul. Moniuszki 17[3][4]

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

Paul Jackisch

Wysokość całkowita

około 30 m

Kondygnacje

3[5]

Rozpoczęcie budowy

1867

Ukończenie budowy

1869

Ważniejsze przebudowy

lata 70. XX w. (wzniesienie dobudówki: pawilonu i łącznika)

Pierwszy właściciel

miasto Bytom[6]

Obecny właściciel

władze samorządowe Bytomia (od 1994)[7]

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek szkoły muzycznejw Bytomiu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek szkoły muzycznejw Bytomiu”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek szkoły muzycznejw Bytomiu”
Ziemia50°20′41,1″N 18°55′09,2″E/50,344750 18,919222
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Budynek szkoły muzycznej w Bytomiu – murowany gmach z 1869 roku w Bytomiu, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego[2], najstarszy zachowany budynek szkolny w mieście[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Kartusz herbowy z orłem na fasadzie budynku (2019)

Budynek został zaprojektowany przez Paula Jackischa[8][2] na potrzeby katolickiego[9] męskiego[4][3] Miejskiego Katolickiego Gimnazjum w Bytomiu[10] (niem. Städtisches Katholisches Gymnasium zu Beuthen O.-S.), które powołano decyzją Rady Miejskiej Bytomia[9] i oficjalnie otwarto 29 kwietnia 1867 roku[3]. Gmach był budowany w latach 1867–1869[8] na działce ofiarowanej miastu przez księdza Józefa Szafranka, wówczas proboszcza Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu w imieniu biskupa wrocławskiego[8]. Powstał jeden z największych wówczas budynków w mieście: mierzył pierwotnie 51,5 m długości, 23 m szerokości, a jego maksymalna wysokość to 30 m[11]. Koszt budowy wyniósł 190 tys. talarów[11]. Obiekt był wykorzystywany przez gimnazjum od 1 października 1869 roku[11], wcześniej zajęcia odbywały się w wynajmowanej kamienicy (obecnie ul. Dworcowa 19 w Bytomiu)[4]. Początkowo była to jedyna szkoła średnia w mieście[12][8].

1 kwietnia 1889 roku gimnazjum zostało upaństwowione, o co z przyczyn finansowych zabiegał bytomski magistrat[13]. Nowa oficjalna nazwa szkoły brzmiała: Königlisches Gymnasium zu Beuthen O.-S. lub Das Königlische Gymnasium zu Beuthen O.-S. (pol. Królewskie Gimnazjum w Bytomiu G. Śl.)[14]; z liczbą około 600 uczniów pod koniec XIX wieku było jednym z największych gimnazjów Górnego Śląska[12]. W lutym 1915 roku patronem szkoły został Paul von Hindenburg, który przebywał w jej budynku przez tydzień w drugiej połowie września 1914 roku[14], nowa nazwa placówki brzmiała: Königlisches Hindenburg-Gymnasium zu Beuthen O.-S. (pol. Królewskie Gimnazjum im. Hindenburga w Bytomiu G. Śl.). Od końca 1918 roku do końca działalności placówki tj. do stycznia 1945 roku szkoła figurowała jako Staatlisches Hindenburg-Gymnasium zu Beuthen O.-S. (pol. Państwowe Gimnazjum im. Hindenburga w Bytomiu G. Śl.)[14]. W 1925 do szkoły chodziło 726 uczniów[12], w połowie lat dwudziestych i później do szkoły przyjęto poza chłopcami również kilka dziewcząt[4].

Od 1945 roku budynek był siedzibą Konserwatorium Muzycznego[15] (od 1946 roku pod nazwą Miejskiej Szkoły Muzycznej[16]), które założył Stefan Marian Stoiński[17]. Obecnie jest to siedziba Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu[18][19].

Na początku lat 70. XX wieku wzniesiono przylegającą do pierwotnej bryły bezstylową dobudówkę[12][20] w postaci trójkondygnacyjnego łącznika[21] między starym gmachem a budynkiem pomocniczym, tzw. pawilonem, wybudowanym około 1971 roku[22].

15 maja 1975 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa katowickiego pod numerem A/1210/75[2][23] (obecnie śląskiego; nr rej. A/699/2020[24]).

Od połowy listopada 2018 roku do początku października 2019 roku, przeprowadzona została gruntowna termomodernizacja budynku, która polegała między innymi na wymianie stolarki okiennej, instalacji grzewczej czy zamontowaniu ogniw fotowoltaicznych. W ramach tychże prac, wnętrze budynku zostało odświeżone. W ramach kolejnego remontu, została odnowiona sala koncertowa szkoły[25]. Pod koniec 2021 roku zakończono rewitalizację budynku, odnowiono elewację z zastosowaniem metody hydrofobizacji[26].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Aula (2022)

Budynek szkoły w Bytomiu to ceglany gmach wolnostojący, którego detale zostały wykonane ze sztucznego kamienia[20], o wyraźnych cechach neogotyckich[20], wąskie skarpy podkreślają wertykalizm projektu[20]. W południowym frontowym ryzalicie znajduje się ostrołukowy portal (wejście od wewnątrz zostało zamurowane[27]), a w nim dębowe drzwi, pomalowane na brązowo[28], z oryginalnymi okuciami[20], nad nimi czterolistny maswerk z witrażem[20] oraz dwie gładkie gotyckie tarcze herbowe, jak również trzy okna auli z witrażami[29] zakończone ślepymi maswerkami[3][20], nad środkowym oknem umieszczono w XIX wieku kartusz herbowy z orłem w koronie, przypominający polskiego orła[28]. Mury wieńczy schodkowy szczyt zwieńczony pinaklami[3][20].

Północna elewacja budowli jest zbliżona stylistycznie do południowej, znajdują się na niej jednak nie trzy, a dwa ostrołukowe okna[20].

Elewacje boczne są również ozdobione podobnie jak ryzalit, na środku znajdują podwójne okna, które umieszczono w ostrołukowej płycinie, zakończonej blendami oraz maswerkiem[20]. Zachodnia boczna elewacja jest w dużej części zasłonięta przez dobudówkę[20]. We wschodniej elewacji znajdował się neogotycki portal, zlikwidowany przed 1973 rokiem i zastąpiony podwójnym oknem[30].

Górne części ścian są ozdobione poddachowym fryzem arkadkowym, nad nim znajduje się stylizowana attyka w formie ostrołukowej arkadkowej balustrady[20] oraz rozdzielające ją pinakle z kwiatonami[31].

Dach gmachu jest pokryty dachówką oraz częściowo papą[20]. Budynek jest chroniony instalacją odgromową, która pierwotnie była połączona z rurociągiem miejskiego wodociągu[20].

We wnętrzu znajduje się aula o pierwotnej kubaturze niecałych 2500 m³, również o cechach neogotycko-neorenesansowych[32], przekształcona z dawnej szkolnej kaplicy[12].

Około 1941 roku w piwnicy powstał schron przeciwlotniczy, z którego mogło skorzystać około 300 osób[33].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-21)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-08]
  2. ↑ a b c d Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 23 [dostęp 2018-01-27].
  3. ↑ a b c d e f Śmiałek 2007 ↓, s. 2.
  4. ↑ a b c d Śmiałek 2016 ↓, s. 12.
  5. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 58.
  6. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 23.
  7. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 120.
  8. ↑ a b c d Śmiałek 2016 ↓, s. 47.
  9. ↑ a b Śmiałek 2016 ↓, s. 9.
  10. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 10.
  11. ↑ a b c Śmiałek 2016 ↓, s. 48.
  12. ↑ a b c d e Śmiałek 2007 ↓, s. 3.
  13. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 24.
  14. ↑ a b c Śmiałek 2016 ↓, s. 11.
  15. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 98.
  16. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 99.
  17. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 94.
  18. ↑ Śmiałek 2007 ↓, s. 4.
  19. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 121.
  20. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Śmiałek 2016 ↓, s. 49.
  21. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 112.
  22. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 111.
  23. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 115.
  24. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 7 października 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-10-08]
  25. ↑ Najpiękniejsza sala koncertowa Bytomia... jeszcze bardziej wypiękniała! [online], Bytomski.pl [dostęp 2022-02-20] (pol.).
  26. ↑ Szymon Bijak, Szkoła muzyczna w Bytomiu olśniewa po rewitalizacji. Odnowiono m.in. neogotycką fasadę budynku [online], Bytom Nasze Miasto, 4 stycznia 2022 [dostęp 2022-07-05] (pol.).
  27. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 52.
  28. ↑ a b Śmiałek 2016 ↓, s. 51.
  29. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 69, 149.
  30. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 50.
  31. ↑ Śmiałek 2007 ↓, s. 2–3.
  32. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 68.
  33. ↑ Śmiałek 2016 ↓, s. 73.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Budynek_szkoły_muzycznej_w_Bytomiu&oldid=69133453”