French
DeutschBrama Oliwska – Wikipedia, wolna encyklopedia
Brama Oliwska (niem. Olivaer Tor, Oliver Thor[1]) – niewielka część Gdańska leżąca w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta, na granicy dzielnic administracyjnych Śródmieście i Aniołki, obszar po byłej bramie miejskiej.
Brama miejska[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza brama miejska w tym miejscu powstała w 1656 r. i miała formę drewnianej furty w obwałowaniach miasta, wyposażona była w most zwodzony nad fosą. W pierwszej połowie XVIII w. powstała brama murowana[2]. Na początku I wojny światowej brama została wzmocniona żelbetowymi schronami bojowymi. Zostały one rozebrane po roku 1920 wraz z całością bramy z powodu demilitaryzacji Wolnego Miasta Gdańsk, wymuszonego przez Traktat wersalski[3]
Funkcja komunikacyjna[edytuj | edytuj kod]
Istniejąca tu brama miejska była jedyną bramą prowadzącą bezpośrednio w kierunku Oliwy. Brama Oliwska jest punktem początkowym historycznej Wielkiej Alei, w którym ta łączy się z wiaduktem Błędnik, ul. 3 Maja oraz wiaduktami (Żółty Wiadukt z około 1910, prowadzący niegdyś do ul. Jana z Kolna[4][5] oraz nowy w kolorze białym, wiodący w kierunku ulicy Nowej Wałowej i zrealizowany w latach 2013–2014) nad m.in. linią kolejową nr 202 i linią kolejową nr 250.
Jest to obecnie węzeł komunikacyjny drogowy, jest także węzłem gdańskiej sieci tramwajowej – schodzą się tu dwie linie okalające centrum miasta oraz Dworzec Główny PKP. Nazwę Brama Oliwska nosi znajdujący się w tym miejscu przystanek tramwajowy.
W okolicy Bramy Oliwskiej znajdował się niegdyś także dworzec czołowy Dworzec Brama Oliwska (Am Olivaer Tor), który był stacją końcową doprowadzonej tu w roku 1870 linii kolejowej ze Szczecina, przez Koszalin i Słupsk. Po rozebraniu miejskich fortyfikacji i zbudowaniu Dworca Głównego, stacja została przekształcona na stację towarową[6]. Obecnie kilkaset metrów dalej w stronę Wrzeszcza znajduje się przystanek trójmiejskiej SKM Gdańsk Stocznia.
Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]
Znajdujący się między Wielką Aleją a ulicami Giełguda oraz 3 Maja plac Zebrań Ludowych był w okresie peerelowskim miejscem zbiórek zarządzanych przez ówczesną nomenklaturę, pochodów pierwszomajowych, jak również miejscem sezonowych lunaparków.
W okresie stanu wojennego Brama Oliwska była miejscem starć ulicznych demonstrantów prosolidarnościowych z formacjami MO i ZOMO.
Współczesność[edytuj | edytuj kod]
Plac Zebrań Ludowych przy Bramie Oliwskiej jest obecnie miejscem festynów i cyklicznych imprez (Muzyczne Lato – letni cykl koncertów muzyki rockowej i popowej)[7]. W czerwcu 2012 roku znajdowała się tu strefa kibica Euro 2012.
Teren placu, zgodnie z planem zagospodarowania, może zostać przekształcony na teren obsługi transportu drogowego i zabudowy usługowej[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Reprodukcja planu Gdańska z 1822 ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej PAN, Dziennik Bałtycki, 18 czerwca 2012
- ↑ Fortyfikacje gdańskie od schyłku średniowiecza do końca XIX wieku. Geneza, rozwój i przemiany przestrzenne umocnień Gdańska i Wisłoujścia. Studium archeologiczne. M. Kasprzak, Uniwersytet Łódzki, 2020 r., s. 50.
- ↑ Fortyfikacje Gdańska, red. G. Bukal, Nadbałtyckie Centrum Kultury 2006, s. 56.
- ↑ „Żółty wiadukt” zostanie rozebrany. trojmiasto.pl, 21 sierpnia 2008. [dostęp 2008-08-21].
- ↑ Wiadukt przy Jana z Kolna jednak do remontu. trojmiasto.pl, 24 listopada 2010. [dostęp 2010-11-24].
- ↑ Gdzie był dworzec Brama Oliwska (Am Olivaer Tor)?. Akademia Rzygaczy.
- ↑ 10 lat sceny. Scena Muzyczna Gdańsk.
- ↑ Uchwała RMG Nr VII/109/2007, dn. 26.02.2007. Dz. U. Woj. Pom. Nr 98, poz. 1547, dn. 2007.05.21.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| Zachowane bramy murów | |
|---|---|
| Zachowane bramy wodne | |
| Częściowo zachowane bramy | |
| Niezachowane bramy |
