French
DeutschAleksandër Xhuvani – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 14 marca 1888 |
| Data i miejsce śmierci | 22 listopada 1961 |
| Profesor nauk filologicznych | |
| Specjalność: językoznawstwo | |
| Alma Mater | |
.svg){kind=small} | |
| Odznaczenia | |
 | |
Aleksandër Xhuvani (ur. 14 marca 1888 w Elbasanie, Imperium Osmańskie, zm. 22 listopada 1961 w Tiranie[1]) – albański językoznawca i pedagog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem duchownego prawosławnego Janiego Xhuvani. Po ukończeniu szkoły greckojęzycznej w 1902 rozpoczął studia filologiczne na uniwersytecie ateńskim, które ukończył w 1906[2]. W sierpniu 1906 wyjechał do Neapolu, gdzie spotkał się z grupą Arboreszy, związanych z albańskim ruchem narodowym. Dzięki ich wstawiennictwu objął posadę nauczyciela w Kolegium Św. Adriana w San Demetrio Corone (Kalabria)[1]. W 1909 powrócił do rodzinnego Elbasanu, gdzie pracował jako nauczyciel w albańskojęzycznej szkole dla nauczycieli (Shkolla Normale)[1]. W 1910 został zmuszony przez władze osmańskie do opuszczenia ziem albańskich. Wyjechał do Kairu, gdzie pracował jako dziennikarz.
W 1916 powrócił do Albanii, gdzie zajmował się opracowaniem podręczników do języka albańskiego. W 1918 stanął na czele towarzystwa kulturalnego “Qarku letrar i Elbasanit”.
W latach 1920-1922 i 1929-1933 pracował w albańskim ministerstwie edukacji, zajmując się organizacją szkolnictwa[2]. W 1921 przez krótki czas kierował resortem edukacji. W latach 1922-1929 kierował szkołą pedagogiczną w Elbasanie[1]. W 1933 powrócił do Elbasanu, gdzie pracował jako nauczyciel.
Do pracy w ministerstwie edukacji powrócił w 1945, kiedy na zaproszenie ówczesnego ministra Kostaqa Cipo zajął się przygotowaniem podręczników do nauki języka albańskiego[2]. W latach 1947-1953 już jako profesor kierował sekcją języka i literatury w Instytucie Nauk (późniejszym Uniwersytecie Tirańskim)[1].
W swoim dorobku ma szereg tekstów dotyczących standaryzacji języka albańskiego, a także podręczników i słowników językowych. Całość dorobku Xhuvaniego, zebranego w osiem tomów opublikowano w 1980.
Był komandorem Orderu Skanderbega[3]. Imię Aleksandra Xhuvaniego nosi uniwersytet w Elbasanie. Córka Xhuvaniego, Semiramis (1925-1985) wyszła za mąż za Ramiza Alię.
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- 1954: Fjalor e gjuhës shqipe (Słownik języka albańskiego)
- 1956: Për pastertinë e gjuhës shqipe (O czystość języka albańskiego).
- 1980: Vepra (Dzieła)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Lanham, Toronto, Plymouth, UK: The Scarecrow Press Inc., 2010, s. 490-491, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-7380-3.
- ↑ a b c Hajrullah Koliqi, Aleksandër Xhuvani (1880-1961). = 2021-08-07 [online], adsh.al (alb.).
- ↑ Stephen Taylor: Who's who in Central and East-Europe 1933/1934. Zurich: The Central European Times Publishing, 1935, s. 1088.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B.Tauris: 2012, s. 488. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Sotir Temo: Aleksandër Xhuvani, themelvënës i pedagogjisë shqiptare. Tirana: 2008. ISBN 978-99927-43-81-2. (alb.).
| Księstwo Albanii | |
|---|---|
| Republika Albanii | |
| Królestwo Albanii | |
| Królestwo Albanii (protektorat włoski i okupacja niemiecka) | |
| Ludowa Republika Albanii | |
| Republika Albanii |
