Zele (gemeente)

**Zele**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Oost-Vlaanderen
Arrondissement	Dendermonde
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	33,28 km² (2021); 69,83%; 13,45%; 16,72%
Coördinaten	51° 4' NB, 4° 2' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	21.374 (01/01/2023) ; 49,75% ; 50,25% ; 642,34 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 20,3%; 59,9%; 19,8%
Buitenlanders	10,12% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Hans Knop (CD&V)
Bestuur	CD&V en Leefbaarder Zele
Zetels; CD&V; Open Vld; N-VA-VLAK AF; Leefbaarder Zele; Vooruit;	27; 12; 6; 4; 3; 2;
Economie
Gemiddeld inkomen	19.410 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	5,69% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 9240	Deelgemeente; Zele
Zonenummer	052
NIS-code	42028
Politiezone	Berlare-Zele
Hulpverleningszone	Oost
Website	www.zele.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Dendermonde; in de provincie Oost-Vlaanderen
Foto's
	Het gemeentehuis
Portaal	België

Zele is een gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. Zele ligt aan de autoweg E17 en tussen de waterlopen Schelde en Durme, en de twee steden Lokeren en Dendermonde. De gemeente telt ruim 21.000 inwoners die Zelenaars worden genoemd.^[1]

Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]

De naam van de gemeente zou komen van het toponiem sel(e). Dit verwijst naar het Oudgermaanse woord sala: een gebouw, woning, nederzetting of beschutting. Dit verklaart ook waarom de naam van de gemeente in veel andere plaatsnamen voorkomt. Voorbeelden hiervan in België zijn: Dadizele, Herzele, Marenzele, Oosterzele en Vollezele.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De vroegste archeologische bewijzen van bewoning op het huidige Zeelse grondgebied dateren uit de late bronstijd, tussen 1100 en 800 voor Christus.^[2] Latere vondsten dateren uit de periode van het Romeinse Keizerrijk.

Zele was eigendom van Karel de Grote, en werd circa 800 voor het eerst vermeld toen hij het grondgebied schonk aan de abdij van Werden in Duitsland, gesticht door Sint-Ludgerus. De monniken bouwden vóór 1141 een proosdij in Zele die volgens de legende in 1452 afbrandde, samen met het kasteel, de molen en de helft van Zele. Het dorp functioneerde vooral als een klein handelscentrum tussen Dendermonde en Lokeren. Later werden een reeks straten tussen Lokeren, Zele en Dendermonde met elkaar verbonden, waardoor een verbindingsweg ontstond en er makkelijker aan handel kon gedaan worden tussen het dorp en de twee steden. Deze weg liep ook dwars door het centrum langs de Markt van Zele. Op deze baan kwam ook de Gentse Steenweg uit. Grote delen van deze voormalige verbindingsweg vormen nu de N47 in Zele.

In 1699-1704 werd de huidige, barokke Sint-Ludgeruskerk gebouwd.

Zele was in de vorige eeuwen een textielcentrum voor vlas (tot het begin van de 20e eeuw) en voor jute (20e eeuw). Een overblijfsel van deze textielindustrie zijn de spotnamen Kloddezakken of Kloddelopers die aan de Zelenaars gegeven worden, naar het afvalproduct van vlas, dat in balen wordt geperst.^[3] Zele was dan een gemeente zoals vele andere in Oost-Vlaanderen met vele cafés, brouwerijen, een distilleerderij, ongeveer 12 molens, en veel landbouwgrond. Op het einde van de 19e eeuw behoorde Zele, samen met buurgemeente Hamme, tot de meest verpauperde van Vlaanderen. Dit hield verband met de misstanden in de plaatselijke nijverheid, die werden toegedekt door de burgerlijke en religieuze overheden. In het bekende A travers la Flandre (Door Arm Vlaanderen) (1901) van de socialist August De Winne wordt over deze uitbuiting gerapporteerd. Verschillende aangrijpende foto's uit het boek werden in Zele genomen.

In de jaren 1960 werd een bedrijvencentrum opgericht voor onder meer glasvezelvervaardiging, metaalnijverheid en drukkerijen.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Zele ligt op een kleine heuvel tussen twee valleien, de Durmevallei en Scheldevallei. Het centrum van de gemeente ligt ongeveer 9 meter boven het zeeniveau, wat 4,8 meter hoger is dan de gemiddelde hoogte in de rest van de gemeente.

Aangrenzende gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Zele grenst aan drie gemeentes (Waasmunster, Hamme en Berlare) en twee steden (Dendermonde en Lokeren).

In het noorden bepalen de Durme en de E17 autosnelweg de grens, en in het zuiden de Schelde en een afgesneden meander van de Schelde.

Aangrenzende gemeenten
Lokeren	Waasmunster
		Hamme


Berlare		Dendermonde

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Zele heeft geen deelgemeenten. Binnen de gemeentegrenzen liggen, naast het centrum, wel nog een aantal kleinere kernen, gehuchten en wijken.

De gemeente telt vier grote buitenwijken met eigen parochies^[4]:

Buitenwijken
Naam	Parochie
Avermaat	Sint-Ludgerus
Durmen	Sint-Jozef
Heikant	Sint-Antonius
Huivelde	Sint-Jozef

De wijk Kouter heeft ook zijn eigen parochie, gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van 7 Weeën.

Andere kleine wijken of gehuchten in de gemeente zijn Bookhamer, Burgemeester Van Ackerwijk, Dijk, Dries, Elst, Hoek, Kamershoek, Langevelde, Meerskant, Mespelaar, Rinkhout, de Schrijverswijk, Stokstraat, de Tuinwijk, Veldeken, Wezepoel en de Zandberg.

Zie ook Zele (wijken)

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

De barokke Sint-Ludgeruskerk werd gebouwd in 1699-1704 en is geklasseerd. De achthoekige kerktoren, die pas in 1718 voltooid was, is een 59 meter hoge nogal massieve toren die ooit de bijnaam "de wachter van de Schelde" heeft gekregen in een Vlaams boek en "het pronckstuk van den Lande van Dendermonde". De augustijn Jan Vrijeels was de bouwmeester.
Het Oorlogsmonument in brons en arduin, met een stervende soldaat door beeldhouwer Aloïs De Beule
De begraafplaats Zele-Centrum met verschillende monumentale praalgraven van oa. steenhouwer Ernest Salu
De Onze-Lieve-Vrouwekerk in de wijk Avermaat
De Sint-Jozef en Sint-Antonius van Paduakerk in de wijk Heikant
De Sint-Jozefkerk in de wijk Huivelde
De Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeënkerk in de wijk Kouter
De Heilig Hartkerk in de wijk Durmen
De Onze-Lieve-Vrouw Hulp-der-Christenenkapel
De Onze-Lieve-Vrouw van den Tuimelaarkapel
De Kouterkapel aan de Kouterstraat
De Kapelhof aan de Kouterstraat
Het Kasteel Hof ten Goede aan de Lokerenbaan
De Woning Haegens aan de Stationsstraat
De Doginnemolen

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Zele ligt ten noorden van de Schelde op een hoogte van 5-6 meter.

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar	Aantal^[5]
1992	20.135
1993	20.230
1994	20.360
1995	20.405
1996	20.442
1997	20.453
1998	20.442
1999	20.406
2000	20.394
2001	20.348
2002	20.357
2003	20.319
2004	20.247
2005	20.284
2006	20.371
2007	20.444
2008	20.453
2009	20.579
2010	20.544
2011	20.763
2012	20.762
2013	20.744
2014	20.713
2015	20.848
2016	20.785
2017	20.916
2018	20.976
2019	21.125
2020	21.338
2021	21.333
2022	21.349
2023	21.374
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1976 behaalde de CVP nog 34%; bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 was dat voor de CD&V-N-VA teruggevallen tot 23%. De liberale partij behaalde in 1976 17% (PVV) en 37,5% in 2004 (VLD). De socialistische partij BSP behaalde in 1976 13%, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 slechts 5,9% (sp.a). De met de Volksunie gelieerde plaatselijke partij Zeelse Belangen behaalde in 1976 37% van de stemmen. In 2006 behaalde het Vlaams Belang 15,5% van de stemmen. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 behaalde de VLD 12 zetels (+ 4 in vergelijking met 2000), de CD&V/N-VA kreeg 7 zetels (tegenover 8 voor de CVP in 2000), het Vlaams Belang 4 (in 2000 waren er 3 voor Vlaams Blok), de plaatselijke partij Lijst M.A.S.S.A.R.T behaalde 2 zetels, de Zeelse Democratische Belangen (nog 6 zetels in 2000) en de sp.a (2 zetels in 2000) strandden allebei op 1 zetel in 2006.

Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van burgemeesters van Zele voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

2007-2012[bewerken | brontekst bewerken]

Onder burgemeester Patrick Poppe (Open Vld) was er een coalitie tussen VLD en de 2 plaatselijke formaties Lijst M.A.S.S.A.R.T en "Zeelse Democratische Belangen".

2013-2018[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester blijft Patrick Poppe. Hij leidt een coalitie bestaande uit Open Vld, Lijst MASSART, ZDB en sp.a-Groen. Samen vormen ze de meerderheid met 14 op 27 zetels.

2019-2024[bewerken | brontekst bewerken]

In 2019 behaalde CD&V een grote overwinning. De partij mocht dan ook de burgemeester leveren. Hans Knop leidt een coalitie bestaande uit CD&V en Leefbaarder Zele. Schepenen zijn Jos Withofs (CD&V), Francis De Donder (Leefbaarder Zele), Tineke Lootens (CD&V), Pieter Herwege (CD&V), Thomas Bauwens (CD&V), Johan Anthuenis (CD&V).

Op 27 april werd schepen De Donder (leefbaarder Zele) uit de coalitie gezet nadat hij samen met de oppositie tegen het geplande Zeelse mobiliteitsplan heeft gestemd.

Sinds 2 juni is er een nieuwe coalitie bestaande uit cd&v, één verkozene van Vooruit, en een onafhankelijk raadslid.

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij	10-10-1976^[6]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[7]		14-10-2012^[8]		14-10-2018
Stemmen / Zetels	%	25	%	25	%	25	%	25	%	27	%	27	%	27	%	27
CVP¹/CD&V²	33,74¹	9	33,52¹	9	25,62¹	6	26,51¹	7	25,42¹	8	-		24,53²	8	33,8²	12
CD&V+N-VA	-		-		-		-		-		23,50	7	-		-
N-VA¹/N-VA-Zele Vlakaf²	-		-		-		-		-		-		14,04¹	4	14,7²	4
PVV¹/VLD²/Open Vld³	16,53¹	4	12,73¹	2	13,82¹	3	25,5²	7	27,28²	8	37,49²	12	29,39³	9	20,0³	6
SP¹/sp.a²	12,66¹	2	12,88¹	3	16,72¹	4	10,23¹	2	8,38¹	2	5,91²	1	-		8,9²	2
sp.a-Groen	-		-		-		-		-		-		7,76	1	-
Agalev	-		-		-		5,05	0	4,55	0	-		-		-
Vlaams Blok¹/Vlaams Belang²	-		-		-		-		13,07¹	3	15,45²	4	-		-
Leefbaarder Zele	-		-		-		-		-		-		-		10,7	3
ZB-Zele	37,06	10	38,25	11	43,83	12	-		21,3	6	-		-		-
ZA	-		2,61	0	-		-		-		-		-		-
ZB	-		-		-		32,72	9	-		-		-		-
Lijst Massart	-		-		-		-		-		10,08	2	10,49	2	-
ZDB	-		-		-		-		-		7,57	1	8,37	2	5,1	0
Vlaams Beleid-Zele	-		-		-		-		-		-		5,43	1	5,1	0
BUB Zele	-		-		-		-		-		-		-		0,9	0
VMC	-		-		-		-		-		-		-		0,8	0
Totaal stemmen	12821		13373		13803		14117		14197		14745		14260		14429
Opkomst %					95,36		94,81		94,19		95,8		92,16		93,1
Blanco en ongeldig %	3,06		5,04		5,51		5,23		3,83		3,58		2,44		3,5

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Kanton Zele[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Zele is de hoofdplaats van het gelijknamige kanton, dat ook de gemeente Berlare omvat.

Verkiezingsuitslagen in % voor de Kamer in het kanton Zele[bewerken | brontekst bewerken]

Gezindte	1925	1936	1946	1954	1965	1974	1985	1995	2007	2010
Katholieken	55,0	45,0	58,5	52,5	47,0	39,6	40,2	33,1	29,7	17,1
Socialisten	24,7	25,7	25,5	25,8	23,3	18,5	18,5	13,4	10,6	11,0
Liberalen	18,9	16,7	12,9	19,0	19,6	19,2	22,4	25,6	30,8	20,9
Nationalisten	1,5	7,5	-	2,1	9,5	22,1	12,6	6,5	-	29,0
Rex	-	4,1	-	-	-	-	-	-	-	-
Vlaams Belang	-	-	-	-	-	-	1,7	13,4	18,6	13,9
Groenen	-	-	-	-	-	-	3,7	4,6	4,0	3,9
Communisten	-	1,0	3,2	0,6	0,6	0,6	0,8	0,3	0,8	0,8

Katholieken: Katholieke Partij, CVP, CD&V

Nationalisten: Frontpartij, VNV, VU, N-VA

Communisten: KPB, PVDA, SAP

Verkeer en vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Wegennet[bewerken | brontekst bewerken]

Ten noorden van het centrum, op de grens met Lokeren, ligt de E17 die Zele met Antwerpen en Gent verbindt. De N445 die ten zuiden van het centrum ligt, wordt gezien als een halve ringweg van de gemeente. Door Zele loopt ook de N47 die dient als de verbindingsweg tussen Dendermonde en Lokeren.

De belangrijkste wegen in en rond Zele zijn:

E17: richting Antwerpen en richting Gent / Rijsel
N47: richting Lokeren en Dendermonde / Brussel; sluit aan met N9; aansluiting met E19
N445: richting Gent; sluit aan met N70; N70a en N424

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Trein[bewerken | brontekst bewerken]

Zele telt één station op haar grondgebied, station Zele. Het ligt aan spoorlijn 57 (Aalst- Lokeren). Vanuit het station zijn rechtstreekse verbindingen mogelijk naar Brussel, Dendermonde, Lokeren en Sint-Niklaas.

Dit zijn alle huidige en voormalige (cursief) treinstations op het grondgebied Zele:

Bus[bewerken | brontekst bewerken]

In Zele komen vooral bussen uit Dendermonde, Gent en Lokeren samen. Zele Markt, nabij de Sint-Ludgeruskerk en Zele Station zijn de belangrijkste bushaltes in de gemeente.