نسل‌کشی اویغورها - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

نسل‌کشی اویغورها
بخشی از آزار مسلمانان در چین
تصویری از تعداد زیادی از مردان اویغور، با لباس‌های آبی مشابه، نشسته در چند صف. در طرف راست تصویر، یک حصار همراه با سیم خاردار وجود دارد. این مردان در یک اردوگاه بازآموزی هستند.
بازداشت‌شدگان در یکی از اردوگاه‌های بازآموزی سین‌کیانگ، در حال گوش دادن به سخنرانی‌های «افراطی‌زدایی»
سین‌کیانگ، پررنگ‌شده، در چین
موقعیتسین‌....کیانگ، چین
تاریخ۲۰۱۴ - اکنون
هدفاویغورها، مردم قزاق، قرقیزها، و سایر مردمان ترک مسلمان
گونه حمله
سقط جنین اجباری, عقیم‌سازی اجباری، پیشگیری از بارداری اجباری، تجاوز جنسی، تجاوز گروهی، بیگاری، شکنجه، توقیف، شستشوی مغزی، برداشت اعضای بدن
قربانی‌ها>۱ میلیون بازداشت شده
۲ میلیون بازداشت شده (ایندیپندنت)[۱]
مرتکب چین (حزب کمونیست چین)
انگیزهچینی‌سازی، آزار دینی

نسل‌کشی اویغورها، مجموعه‌ای ادامه‌دار از نقض حقوق بشر توسط حکومت چین علیه اویغورها و سایر اقلیت‌های قومی و دینی در سین‌کیانگ و اطراف آن است.[۲][۳][۴] از سال ۲۰۱۴،[۵] حکومت چین تحت حاکمیت حزب کمونیست چین در دوران حکومت شی جین پینگ، دبیر کل این حزب، سیاستی را دنبال کرده که به بازداشت و نگهداری بیش از یک میلیون مسلمان[۶][۷][۸][۹][۱۰] (که اکثریت آنان اویغور هستند) در توقیف‌گاه‌های مخفی، بدون هیچ‌گونه فرایند حقوقی، منجر شده‌است.[۱۱][۱۲] منتقدان این سیاست، از آن به عنوان چینی‌سازی سین‌کیانگ یاد کرده‌اند و آن را نوعی نسل‌کشی نژادی یا فرهنگی دانسته‌اند.[۱۱][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷] بسیاری از فعالان، سازمان‌های مردم‌نهاد، متخصصان حقوق بشر و مقامات دولتی این سیاست را نوعی نسل‌کشی خوانده‌اند.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]

به‌طور خاص، منتقدان بر جمع‌آوری اویغورها در اردوگاه‌های بازآموزی سین‌کیانگ،[۲۴][۲۵] سرکوب آموزه‌های دینی اویغورها،[۲۶][۲۷] القای باورهای سیاسی،[۱۲][۲۸] مراقبت نامناسب از بیماران،[۱۲][۲۹] و گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر، شامل عقیم‌سازی و پیشگیری از بارداری اجباری، متمرکز هستند.[۳۰][۲۴][۳۱] آمار حکومت چین نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸، نرخ زاد و ولد در ختن و کاشغر، که بیشتر اویغورنشین هستند، بیش از ۶۰٪ کاهش یافته‌است.[۳۲] در همین بازه زمانی، نرخ زاد و ولد تمام کشور ۹٫۶۹٪ کاهش یافته و از ۱۲٫۰۷ به ۱۰٫۹ به ازای هر ۱٬۰۰۰ نفر رسیده‌است.[۳۳] مقامات چینی تأیید کردند که در ۲۰۱۸، نرخ زاد و ولد در سین‌کیانگ به حدود دو سوم میزان قبلی آن رسیده، اما گزارش‌های عقیم‌سازی اجباری و نسل‌کشی را رد کردند.[۳۴] نرخ زاد و ولد در سین‌کیانگ به سقوط ادامه داده و در سال ۲۰۱۹، که نرخ زاد و ولد کل چین، ۴٫۲٪ کاهش یافت، با کاهشی حدوداً ۲۴٪ همراه بود.[۳۲]

بازخوردهای بین‌المللی، متفاوت بوده‌اند. ۵۴ عضو سازمان ملل متحد تا اکتبر ۲۰۲۰ از سیاست‌های چین در سین‌کیانگ حمایت می‌کردند،[۳۵][۳۶] و از اکتبر ۲۰۲۰، ۴۵ عضو به حمایت از این سیاست‌ها پرداخته‌اند.[۳۷] ۳۹ عضو هم نقض حقوق بشر در سین‌کیانگ را محکوم کرده‌اند.[۳۷][۳۸] در ژوئیه و اوت ۲۰۲۰، گروه‌های حقوق بشری از دیوان کیفری بین‌المللی و شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد درخواست کردند تا تحقیقاتی را در خصوص اتهامات مربوط به جنایات علیه بشریت و نسل‌کشی روی مقامات چینی آغاز کنند.[۳۹][۴۰][۴۱]

در دسامبر ۲۰۲۰، دیوان کیفری بین‌المللی از آغاز تحقیقات علیه چین امتناع کرد و اعلام داشت که بر اساس دیوان کیفری بین‌المللی برمبنای اساسنامه رم، این دیوان در خصوص اکثریت اتهامات مطرح‌شده، از صلاحیت قضایی برخوردار نیست. دیوان کیفری بین‌المللی در ارزیابی جداگانه‌ای حکم داد که انتقال اویغورها از کامبوج و تاجیکستان، که هر دو از اعضای دیوان هستند، یک جنایت علیه حقوق بشر محسوب نمی‌شود.[۴۲][۴۳]

موارد نسل‌کشی[ویرایش]

مهری‌گل تورسون یکی از زندانیان سابق کمپ‌های اجباری

تجاوز سیستماتیک به زنان مسلمان[ویرایش]

گزارشی تحقیقاتی که توسط بی‌بی‌سی در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۲۱ منتشر شد، حاکی از این است که علیه زنان مسلمان چین به طرز سیستماتیک تجاوز جنسی صورت می‌گیرد. بر اساس این گزارش، زنان زندانی در کمپ‌های اصطلاحاً «بازآموزی» به شکل سیستماتیک توسط ماموران و زندان‌بانان حکومت کمونیست چین مورد تجاوز، آزار‌و‌اذیت و شکنجه جنسی قرار گرفته‌اند. تورسونای ضیاالدین، یکی از زنان مسلمان اویغوری است که از این جنایات پرده‌برداشته‌است. خانم ضیاالدین - که خودش یکی از این قربانیان بوده - می‌گوید متجاوزین با لباس رسمی (کت‌وشلواری) بودند و لباس پلیس بر تن نداشتند. خانم ضیاالدین - که ۹ ماه را در این کمپ‌ها سپری کرده - بلافاصله پس از آزادی، از چین فرار کرده‌است. او ابتدا به قزاقستان رفته و نهایتاً به آمریکا پناهنده شد. او می‌گوید زن‌ها را «هر شب» از سلول‌هایشان خارج می‌کردند و گاهی یک و یا دو مرد از «مردان چینی ماسک‌دار» به آنها تجاوز می‌کردند. ضیاالدین افزود او سه بار مورد شکنجه و تجاوز قرار گرفته، که هربار توسط دو یا سه مرد چینی صورت گرفت. ضیاالدین اظهار داشت که هنگام ورود زنان مسلمان به این کمپ‌ها، ماموران گوشواره‌هایشان را به زور از گوش‌هایشان می‌کندند، طوری که منجر به خونریزی می‌شده‌است. بر اساس این گزارش و بنا بر گفته خبرنگاران بی‌بی‌سی، شهادت خانم ضیاالدین با داده‌های تاریخی، تصاویر ماهواره‌ای و شهادت دیگر قربانیان هم‌خوانی دارد. همچنین یک زن قزاق - که ۱۸ ماه را در این کمپ‌های اجباری سپری کرده - اظهار داشت که ماموران کمپ او را مجبور کرده‌اند تا دست‌و‌پای زنان اویغور را بسته و پس از اینکه مردان چینی وارد اتاق شده‌اند، محل را ترک کرده و پس از انجام کار، اتاق را تمیز کند. برخی از قربانیان ادعا کردند که توسط ماموران چینی مجبور به همکاری و مشارکت در این تجاوزها می‌شدند.[۴۴][۴۵][۴۶]

عقیم‌سازی اجباری[ویرایش]

گاردین با انتشار گزارشی که در تاریخ ۴ سپتامبر ۲۰۲۰ و به نقل از یک معلم اویغور منتشر شد، از عقیم‌سازی اجباری زنان مسلمان خبر داده‌است. خانم "قلبی‌نور صدیق" اظهار داشت زمانی که در کمپ‌های اجباری حبس بوده و در سن ۵۰ سالگی مجبور به عقیم‌سازی شده‌است. او افزود که بر اساس پیام‌هایی که از ماموران محلی دریافت کرده، زنان ۱۹ تا ۵۹ ساله می‌بایست هدف عقیم‌سازی اجباری حکومت کمونیست چین قرار گیرند.[۴۷]

در تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰ و در همین رابطه، "کمیسون آزادی بین‌المللی دینی آمریکا" اعمال عقیم‌سازی اجباری را یکی از شواهد وقوع «نسل‌کشی» علیه مسلمانان اویغور چین دانست و نسبت به تبعات آن به دولت چین هشدار داد.[۴۸]

پیش‌گیری از بارداری و سقط جنین اجباری[ویرایش]

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد پرس، درحالیکه حکومت کمونیست چین، اکثریت هان را تشویق به افزایش فرزندآوری می‌کند، تلاش می‌کند تا جمعیت اقلیت مسلمان را کاهش دهد. این کار با روش‌هایی همچون عقیم‌سازی اجباری، پیش‌گیری از بارداری اجباری و سقط‌جنین اجباری صورت می‌گیرد.[۴۹] استراتژی حزب کمونیست چین این است که جمعیت اویغورها را کاهش دهد تا نهایتاً منجر به محو شدن این قوم از چین شود. گزارش شده حکومت چین زنان اویغور را مجبور به استفاده از وسایل پیش‌گیری از بارداری همچون آی‌یودی می‌کند، به شکلی که به جز از طریق عمل جراحی، امکان خار کردن آن از داخل رحم وجود ندارد. اقدامی که مبتنی بر "کنوانسیون نسل‌کشی" سازمان ملل متحد،از مصادیق بارز نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت به شمار می‌رود. یک نمونه دیگر از نسل‌کشی، سقط‌جنین اجباری است. چندین شاهد عینی گزارش کردند که حتی پس از بارداری بسیاری از زنان اویغور که پس از بارداری برای معاینه به بیمارستان رجوع کرده‌اند، توسط ماموران مجبور به سقط‌جنین شده‌اند.[۵۰]

جداسازی و فروش اعضای بدن[ویرایش]

بر اساس گزارشی که به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تسلیم شده‌است، حکومت چین اعضای بدن اقلیت‌های قومی-مذهبی را «در سطح صنعتی» از بدن آنها جدا کرده و در بازارهای سیاه می‌فروشد. در این رابطه دادگاهی بین‌المللی تشکیل شده و «حامد سبی» یکی از وکلای قربانیان اویغور، در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو اعلام کرد که «در ارتکاب "جنایت علیه بشریت" توسط حکومت چین، علیه شهروندان مسلمان اویغور (اعضای گروه مذهبی فالون گنگ) هیچ شکی وجود ندارد.»[۵۱]

نسل‌کشی فرهنگی[ویرایش]

مسجدی در نزدیکی تورفان، سین‌کیانگ

حکومت کمونیست چین مسلمانان را از انتخاب نام‌های اسلامی برای فرزندان خود باز داشته‌است. استفاده از نمادهای اسلامی در استان مسلمان‌نشین سین‌کیانگ چین کاملا ممنوع است. رفت‌وآمدها به مساجد نیز محدود می‌شود. چین با فرستادن «مادران تعمیدی» - که در ‌واقع ماموران حکومت هستند - به خانواده‌ها نفوذ کرده و آنها را مجبور می‌کند تا به زبان چینی با فرزندان خود سخن بگویند. این حکومت با استفاده از شیوه‌های جدید نظارتی نظیر دوربین‌های مداربسته (با قابلیت تشخیص چهره) علیه بیش از ۱۰ میلیون شهروند اویغور فعالیت می‌کند.[۵۲]

به گزارش الجزیره منتشر شده در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۹، مسلمانان در برخی مناطق چین بخاطر انجام فرایض دینی همچون نماز، روزه، پوشیدن حجاب اسلامی و داشتن ریش بلند بازداشت شدند.[۵۳]

به گزارش رادیو آزاد آسیا در سال ۲۰۱۵، فهرستی از نام‌های منع‌شده اعلام شد که استفاده از نام‌هایی اسلامی همچون "اسلام"، "قرآن"، "مکه"، "جهاد"، "امام"، "صدام"، "حج" و "مدینه" را ممنوع می‌کرد.[۵۴]

چینی‌سازی[ویرایش]

بر اساس یک گزارش که به بیرون درز کرده، حزب کمونیست چین، دست به اجرای طرحی به قصد آسیمیلاسیون فرهنگی اویغورها زده‌است. این گزارش توسط بی‌بی‌سی و آدرین زنز - که یک متخصص در زمینه اقدامات چین در سین‌کیانگ است - به دست آمده‌است. این گزارش، حاصل از پرسشنامه‌هایی است که در سین‌کیانگ تهیه شده است. این داده‌ها در سال ۲۰۱۹ در اینترنت به اشتراک گذاشته شد، و نهایتاً در اواسط ۲۰۲۰ از دسترس خارج شد. بنا بر گفته بی‌بی‌سی این گزارش به شکل تصادفی در فضای آنلاین قرار گرفت. بر اساس این گزارش، حکومت چین جمعیت مسلمان اویغور را مجبور می‌کند تا در نقاط دیگری خارج از موطن اصلی خود کار کنند. این "طرح انتقال شغل" به قصد برهم زدن دموگرافی جمعیتی اویغورها در سین‌کیانگ و ادغام آنها در فرهنگ چینی (یکسان‌سازی فرهنگی آنها) صورت می‌گیرد. بنا بر اظهارات اریک فَرِل روزنبرگ، یکی از مشاوران عالی سابق در موزه یادبود هولوکاست، نتایج حاصله از این گزارش، ارتکاب "جنایت علیه بشریت" را نشان می‌دهد.[۵۵]

منع حجاب اسلامی[ویرایش]

یک زن اویغور با حجاب اسلامی

حکومت کمونیست چین، زنان مسلمان را به دلیل پوشیدن حجاب اسلامی مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد. برخی از زنان اویغور به این دلیل بازداشت شده‌اند. به همین خاطر تظاهراتی در اعتراض به این اقدامات توسط زنان مسلمان در شهر آلاکاقا، واقع در منطقه آکسو برگزار شد که در پی آن ۲۵ دانشجوی دختر مسلمان به دلیل بر سر داشتن روسری بازداشت شدند. همچنین تیم خبری روزنامه واشنگتن پست که مشغول تهیه گزارش از این اتفاقات بود نیز بلافاصله پس از حضور در تظاهرات دستگیر و نهایتاً از کشور اخراج شد.[۵۶][۵۷][۵۸][۵۹]

گزارش‌های درز کرده از کمپ‌های اجباری نشان می‌دهد که شماری از زنان زندانی به دلیل پوشیدن حجاب اسلامی در این کمپ‌ها زندانی شدند.[۶۰]

کار اجباری[ویرایش]

بر اساس گزارش گاردین، در سین‌کیانگ بیش از نیم میلیون کارگر اجباری وجود دارد. حکومت چین از این شهروندان با توسل به زور بهره‌کشی می‌کند. سین‌کیانگ یک پنجم کل پنبه جهان را تامین می‌کند و درصد قابل توجهی از کارگران این صنعت، کارگران اجباری هستند.[۶۱]

بنا بر گزارش بنیاد سیاست‌های استراتژیک استرالیا، حکومت چین شمار زیادی از شهروندان اویغور را به قصد استفاده به عنوان کارگر اجباری به خارج از سین‌کیانگ (محل زندگی و زادگاهشان) منتقل کرده و در کارخانجات مختلف مونتاژ همچون هوآوی، بی‌ام‌و، نایکی، سامسونگ، اپل، سونی و فولکس‌واگن استفاده می‌کند.[۶۲]

مزارع پنبه[ویرایش]

حکومت کمونیست چین، اویغورها را وادار به کار اجباری در مزارع پنبه سین‌کیانگ می‌کند. چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پنبه در جهان است و بسیاری از کارگران این صنعت اویغورها هستند. پس از بالا گرفتن اعتراضات توسط برخی شرکت‌های تولید پوشاک مانند نایکی، چین تهدید کرد که شرکت‌های نایکی و آدیداس را تحریم می‌کند. این خود باعث فروکش کردن این اعتراضات شد. به گفته فعالان اویغور اگر این کارگران اجباری، وظایف اجباری خود را انجام ندهند توسط ماموران شکنجه شده و یا به زندان فرستاده می‌شوند. اگر اعتراض و یا شکایتی حقوقی بکنند از حق وکیل محروم بوده و به اتهاماتی واهی محکوم می‌شوند. برخی از این اویغورها که تحمل کار اجباری را ندارند در این اردوگاه‌ها جان خود را از دست می‌دهند.[۱]

واکنش‌ها و به‌رسمیت‌شناسی[ویرایش]

دولت‌ها[ویرایش]

ترکیه در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۲۰۰۹ دولت رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر وقت ترکیه، در واکنش به کشته و زخمی شدن صدها نفر از اویغورها در واقعه ناآرامی‌های ۲۰۰۹ اورومچی، این کشتار را نسل‌کشی خواند.[۶۳] در تاریخ ۱۰ فوریه ۲۰۱۹، وزارت امور خارجه دولت اردوغان خواستار بسته شدن توقیف‌گاه‌های بازآموزی شد و رفتار حکومت چین با مسلمانان اویغور را یک "شرم برای بشریت" خواند.[۵۳] با این وجود، اردوغان که خودش را «مدافع حقوق مسلمانان در جهان» معرفی می‌کرد، بخاطر آنچه که مخالفانش «موضع ضعیف» او نسبت به نسل‌کشی اویغورها خواندند، هدف انتقاد شدید قرار گرفت. در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱ مرال آکشنر از رهبران سیاسی مخالف اردوغان، در پارلمان ترکیه و در انتقاد از اردوغان و حزبش گفت: «آنها می‌گویند بزرگترین مدافعان مسلمانان هستند، اما در شنیدن صدای برادران و خواهران ما که فریاد میزنند "ما ترک‌های مسلمان هستیم" شکست میخورند.»[۶۴]

در آوریل ۲۰۲۱ دولت ترکیه سفیر چین در این کشور را به دلیل اظهاراتش در ارتباط با مسلمانان اویغور احضار کرد. احضار این مقام پس از اظهاراتش در شبکه اجتماعی توئیتر نسبت به واکنش سیاستمداران ترکیه‌ای پیرامون نسل‌کشی اویغورها صورت گرفت. لویی شائوبین، سفیر چین در آنکارا در توییت خود به ترکی نوشت، «چین با هرگونه چالش توسط هر شخص یا قدرت در برابر حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور مخالفت می‌کند و حق پاسخ مناسب را برای خود محفوظ می‌داند». این اظهارات واکنش جامعه سیاسی ترکیه از جمله حزب ملی‌گرای خوب (به ترکی استانبولی: Iyi Parti) به رهبری خانم مرال آکشنر را برانگیخت. آکشنر در واکنش به این توئیت سفارت چین نوشت: «حرف توخالی نزنید، اول دست از نسل‌کشی اویغورها بردارید!» دولت ترکیه بارها در مجامع بین‌المللی از جمله در نشست سازمان همکاری اسلامی اقدام به جلب توجه جامعه جهانی نسبت به وضعیت اویغورها کرده‌است. اما بسیاری از کشورهای مسلمان از جمله جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان به دلیل اعمال فشار توسط چین و وابستگی اقتصادی به این کشور، تاکنون درباره سرکوب اویغورها سکوت اختیار کرده‌اند.[۶۵]

ایالات متحده آمریکا در تاریخ ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱ دولت ایالات متحده رسماً رفتار حکومت چین با مسلمانان اویغور را در ردیف نسل‌کشی طبقه‌بندی کرد. دولت رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در روزهای پایانی خود دست به این اقدام زد. آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه منتخب رئیس‌جمهور جو بایدن نیز با این اقدام موافقت کرد و گفت: «قضاوت من هم همین است».[۶۶] در این رابطه آمریکا ارتباط خود با بسیاری از شرکت‌های چینی - که از مسلمانان اویغور برای کار اجباری استفاده می‌کنند - را قطع کرد. همچنین، "شرکت تولید و ساخت سین کیانگ چین (XPCC)" - که مهم‌ترین شرکت تولید پنبه در چین است - نیز به دلیل اعمال بیگاری بر اقلیت اویغور تحریم شد. دولت آمریکا به سرمایه‌گذاران و تاجران نسبت به هرگونه همکاری با این گونه از شرکت‌های چینی هشدار داد.[۶۷]

در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۲۱ و بلافاصله پس از انتشار گزارش "تجاوز سیستماتیک به زنان مسلمان"، دولت آمریکا این اقدامات را محکوم کرد. در این رابطه، سخنگوی وزارت امور خارجه دولت آمریکا اعلام کرد که از خاطر این اعمال به شدت آشفته ‌‌است. این مقام آمریکایی افزود «این بی‌رحمی‌ها وجدان آدم را شوکه می‌کند و باید با عواقب جدی مواجه شود.»[۴۵]

بریتانیا در تاریخ ۳ فوریه ۲۰۲۱، نایجل آدامز، یکی از وزرای دولت بریتانیا در واکنش به انتشار گزارش "تجاوز سیستماتیک به زنان مسلمان" اظهار داشت که این گزارش وقوع «اعمال شیطانی» را نشان داده‌است.[۴۵]

استرالیا ماریس پاین، وزیر امورخارجه استرالیا، نیز در فوریه ۲۰۲۱ در واکنش به گزارش "تجاوز سیستماتیک به زنان مسلمان" اظهار داشت که ماموران حقوق‌بشری سازمان ملل متحد باید «فوراً» به منطقه مسلمان‌نشین چین دسترسی پیدا کنند. همچنین او خواستار «شفافیت» دولت چین درباره وضعیت مسلمانان این کشور شد.[۴۵]

کانادا در تاریخ دوشنبه ۲۲ مارس ۲۰۲۱، دولت کانادا چهار مقام عالی‌رتبه چینی را در ارتباط با سرکوب اویغورها تحریم کرد. این اقدام کانادا بلافاصله در پی تحریم این مقامات توسط اتحادیه اروپا صورت گرفت. جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، در یک سخنرانی در این تاریخ، از این تصمیم دفاع کرد.[۶۸]

ایران جمهوری اسلامی ایران، برخلاف کشور همسایه‌اش‌ ترکیه، رویکرد متفاوتی در قبال مسئله اویغورها اتخاذ کرد. مقامات حکومت جمهوری اسلامی، نه‌تنها سرکوب اویغورها را محکوم نکرده‌اند بلکه در تلاش‌ هستند تا سیاست‌های حکومت چین در قبال اویغورها را توجیه کنند. دلایلی همچون «اعمال فشار از سوی حکومت چین» و «وابستگی اقتصادی به این کشور» به عنوان علت این رویکرد مطرح شده‌است.[۶۷] چند روز پس از امضای قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، محمدرضا کشاورز‌‌زاده، سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین، وقوع نسل‌کشی علیه مسلمانان چین را انکار کرده و ادعا کرد گه "وضعیت زندگی این مردم بهتر شده" و از حکومت کمونیست چین به این خاطر تشکر کرد. کشاورز‌زاده گفت اقدامات حکومت کمونیست چین در سین‌کیانگ "جرم و خشونت و کشتار نژادی نبوده، بلکه تلاش برای فقرزدایی ‌است" و در ادامه نسل‌کشی مسلمانان اویغور چین را «دروغ‌بافی» خواند. در واکنش به این اظهارات کشاورز‌‌‌زاده، شماری از رسانه‌های چینی از سخنان او استقبال کردند.[۶۹]

در تاریخ سه‌شنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۹، محمود احمدی‌نژاد، ریاست جمهوری پیشین نظام جمهوری اسلامی، در مورد رویکرد این حکومت در مواجهه با نسل‌کشی مسلمانان چین موضع گرفت. او نسبت به سکوت این نظام در مقابل این وقایع اعتراض کرد. احمدی نژاد در این باره گفت: «... الآن در قلب آسیا، بخاطر قدرت، در اویغور دارند نسل کشی می‌کنند. زنان و بچه‌ها را می‌برند و بلاهایی سر آنان می‌آورند که نسل‌شان را قطع کنند. انسان از بازگویی این مطالب شرم می‌کند. نه اینکه فکر کنید چون آنها مسلمان هستند من دارم دفاع می‌کنم.، آنها هم انسان هستند. بحث، بحث انسانی است. تعجب می‌کنم از کشور خودمان که چرا سکوت کرده‌اند. ما که ادعای مسلمانی داریم، ادعای مبارزه با ظلم و استکبار را داریم. چه چیزی در ازای این سکوت دریافت شده است؟ که آنجا به این شکل دارند ظلم و جنایت می‌کنند و اینجا همه سکوت کرده‌اند. چرا تذکر نمی‌دهید و اعتراض نمی‌کنید؟ فرقی نمی‌کند کجای دنیا باشد. چه رابطه ای هست؟».[۷۰]

نهادهای بین‌المللی[ویرایش]

سازمان ملل متحد سازمان ملل متحد[ویرایش]

در ژوئیه ۲۰۱۹، ۲۲ کشور عضو سازمان ملل متحد در طی یک بیانیه مشترک در چهل‌ویکمین جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد بازداشت ‌جمعی مردم اویغور در اردوگاه‌های اجباری را محکوم کردند. آنها از دولت چین خواستند تا از بازداشت جمعی و ایجاد محدودیت علیه جنبش آزادی‌خواهانه مردم اویغور و دیگر اقلیت‌های مسلمان در سین‌کیانگ دست بردارد.[۷۱][۷۲]

اتحادیه اروپا اتحادیه اروپا[ویرایش]

در تاریخ دوشنبه ۲۲ مارس ۲۰۲۱ اتحادیه اروپا در واکنش به نسل‌کشی اویغورها شماری از افراد و یک نهاد وابسته به حکومت چین را مورد تحریم قرار داد. مطابق با این تحریم‌ها اموال این افراد مصادره و از ورود آنها به کشورهای اتحادیه اروپا ممانعت صورت می‌گیرد. این نخستین تحریم حکومت کمونیست چین توسط این اتحادیه از زمان اعتراضات دموکراسی‌خواهانه میدان تیان‌آن‌من در سال ۱۹۸۶ است. همچنین شهروندان و شرکت‌های اروپایی از مراوده مالی با این افراد منع شدند. این تحریم‌ها چهار مقام چینی در استان سین‌کیانگ را مورد هدف قرار داد. ۲۷ کشور عضو این اتحادیه اموال «شرکت ساخت و تولید سین‌کیانگ» که به گفته این نهاد "یک سازمان حکومتی اقتصادی و شبه‌نظامی است که سین‌کیانگ و اقتصاد آن را اداره می‌کند" را مصادره کردند. در حمایت از این تصمیم اتحادیه اروپا، کشورهای بریتانیا، آمریکا و کانادا نیز به این تحریم‌ها پیوستند. دومنیک راب و آنتونی بلینکن، به‌ترتیب وزرای امور خاریجه بریتانیا و آمریکا، در بیانیه‌هایی خواستار پایان جرایم ضدبشری در سین‌کیانگ شدند. در واکنش به این تحریم‌ها، حکومت کمونیست چین، بلافاصله تعدادی از مقامات اروپایی را (به قصد تلافی) تحریم کرد و اظهارات آنها را "نشر اکاذیب" خواند.[۷۳]

موزه یادبود هولوکاست[ویرایش]

در تاریخ سه‌شنبه ۹ نوامبر ۲۰۲۱ موزه یادبود هولوکاست با صدور گزارشی اعلام کرد به شدت از این بابت نگران است که دولت چین "ممکن است علیه اویغورها مرتکب نسل‌کشی" شده باشد. این نهاد در گزارش خود به ارتکاب بالقوه اعمالی همچون "عقیم‌سازی اجباری، خشونت جنسی، برده‌داری، شکنجه و جابجایی اجباری" اشاره کرده‌است.[۷۴]

پارلمان‌ها[ویرایش]

کنگره آمریکا[ویرایش]

در تاریخ پنج‌شنبه ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱ کنگره آمریکا در گزارشی دوجانبه (از حزب جمهوری‌خواه و دموکرات) گفت: "نسل‌کشی مسلمانان چین به شکل بالقوه در حال انجام است." کمیسیون اجرایی کنگره آمریکا درباره چین (به انگلیسی: The Congressional-Executive Commission on China (CECC)) در جدیدترین گزارش خود اظهار داشت که «جنایت علیه بشریت» و به احتمال بالقوه «نسل‌کشی» در حال انجام است. همچنین این کمیسیون حکومت چین را بخاطر «آزار و اذیت اویغورها در خاک آمریکا» مقصر دانست. [۷۵] [۷۶]

پارلمان کانادا[ویرایش]

در تاریخ ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ پارلمان کانادا نسل‌کشی اویغورها را به رسمیت شناخت. در این رای‌گیری، تمام ۲۶۶ عضو حاضر در این مجلس به رسمیت‌شناسی نسل‌کشی اویغورها رای مثبت دادند. همچنین نمایندگان این مجلس از اقدام احتمالی انجمن بین‌المللی المپیک در لغو برگزاری المپیک زمستانی ۲۰۲۲ در پکن، «در صورتی که چین به نسل‌کشی ادامه دهد» حمایت کردند.[۷۷][۷۸][۷۹]

پارلمان هلند[ویرایش]

در تاریخ پنج‌شنبه ۲۵ فوریه ۲۰۲۱ پارلمان هلند - در طی تصویب یک طرح غیرالزام‌آور - رفتار حکومت چین با اقلیت مسلمان اویغور را نسل‌کشی اعلام کرد. این نمایندگان گفتند مواردی همچون 'جلوگیری از فرزندآوری' و 'کمپ‌های اجباری' با "قطع‌نامه ۲۶۰ سازمان ملل متحد" موسوم به 'کنوانسیون نسل‌کشی' مطابقت دارد.[۸۰]

مجلس عوام بریتانیا[ویرایش]

در ۲۲ آوریل ۲۰۲۱، مجلس عوام بریتانیا به اتفاق آرا با تصویب یک طرح غیرالزام‌آور، نقض حقوق بشر در سین‌کیانگ را نسل‌کشی اعلام کرد.[۸۱][۸۲][۸۳]

پارلمان نیوزیلند[ویرایش]

در مهٔ ۲۰۲۱، پارلمان نیوزیلند به اتفاق آرا اعلام کرد که «نقض شدید حقوق بشر» در چین علیه مردم اویغور در حال انجام است.[۸۴]

سازمان‌های تجاری[ویرایش]

اچ اَند ام[ویرایش]

در فوریه ۲۰۲۱ شرکت سوئدی اچ اند ام با صدور یک بیانیه رسمی اعلام کرد که نسبت به "گزارش‌هایی از سازمان‌های حقوق بشری و رسانه‌ها پیرامون کار اجباری در سین‌کیانگ بدست آمده به‌شدت نگران است" و اظهار داشت که از پنبه‌های تولید شده در سین‌کیانگ در محصولات خود استفاده نمی‌کند. در واکنش به این اقدام، یک فروشگاه اینترنتی چینی فروش محصولات این شرکت سوئدی را متوقف کرد.[۸۵]

نایکی[ویرایش]

شرکت آمریکایی نایکی، (که یک تولیدکننده در عرصه کفش‌های اسپورت است) در دسامبر ۲۰۲۰ طی یک بیانیه رسمی نسبت به اعمال کار اجباری بر مردم اویغور (در مزارع پنبه در استان سین‌کیانگ) ابراز نگرانی کرد. این شرکت اظهار داشت که پنبه مورد نیاز خود را از این منطقه تامین نمی‌کند. در واکنش به این اقدام نایکی و اچ اند ام، «سازمان جوانان کمونیست» - که ارگان وابسته به حزب کمونیست چین است - در طی صدور پستی در شبکه‌های اجتماعی این دو شرکت را به "نشر شایعه در جهت بایکوت پنبه سین‌کیانگ" متهم کرد. در این راستا، رسانه‌های حکومتی چین نیز کمپین‌هایی علیه این دو شرکت ترتیب دادند.[۸۶]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «اویغورها، از سرکوب و تجاوز تا نسل‌کشی». ایندیپندنت فارسی. ۲۵ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۲۱.
  2. ↑ "Uyghur American Association holds rally in US to raise awareness about Muslim genocide in China". Hindustan Times. 3 October 2020.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  3. ↑ Allen-Ebrahimian, Bethany (10 February 2021). "Norway's youth parties call for end to China free trade talks". Axios. ...[O]pposition to China's Uyghur genocide is gaining momentum in Norway, where some politicians are fearful of jeopardizing ties with Beijing.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  4. ↑ "Uighurs: 'Credible case' China carrying out genocide". BBC News. 2021-02-08. Retrieved 2021-02-08.
  5. ↑ Davidson, Helen (18 September 2020). "Clues to scale of Xinjiang labour operation emerge as China defends camps". The Guardian.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  6. ↑ "One million Muslim Uighurs held in secret China camps: UN panel". Al Jazeera. 10 August 2018.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  7. ↑ Welch, Dylan; Hui, Echo; Hutcheon, Stephen (24 November 2019). "The China Cables: Leak reveals the scale of Beijing's repressive control over Xinjiang". ABC News (Australia).{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  8. ↑ Mourenza, Andrés (31 January 2021). "Los exiliados uigures en Turquía temen la larga mano china". El País.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  9. ↑ Child, David (27 Jan 2021). "Holocaust Memorial Day: Jewish figures condemn Uighur persecution". Al Jazeera.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  10. ↑ "Trump signs bill pressuring China over Uighur Muslim crackdown". The Daily Star (Lebanon). 28 June 2020. Archived from the original on 12 February 2021.
  11. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ "'Cultural genocide': China separating thousands of Muslim children from parents for 'thought education'". The Independent. 5 July 2019. Archived from the original on 22 April 2020. Retrieved 27 April 2020.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ "UN: Unprecedented Joint Call for China to End Xinjiang Abuses". Human Rights Watch. 10 July 2019. Archived from the original on 17 December 2019. Retrieved 18 December 2020.
  13. ↑ "'Cultural genocide' for repressed minority of Uighurs". The Times. 17 December 2019. Archived from the original on 25 April 2020. Retrieved 27 April 2020.
  14. ↑ "China's Oppression of the Uighurs 'The Equivalent of Cultural Genocide'". Der Spiegel. 28 November 2019. Archived from the original on 21 January 2020. Retrieved 27 April 2020.
  15. ↑ "Fear and oppression in Xinjiang: China's war on Uighur culture". Financial Times. 12 September 2019. Archived from the original on 14 April 2020. Retrieved 27 April 2020.
  16. ↑ "The Uyghur Minority in China: A Case Study of Cultural Genocide, Minority Rights and the Insufficiency of the International Legal Framework in Preventing State-Imposed Extinction". November 2019. Archived from the original on 2020-02-15. Retrieved 2020-04-27.
  17. ↑ "China's crime against Uyghurs is a form of genocide". Summer 2019. Archived from the original on 2020-02-01. Retrieved 2020-04-27.
  18. ↑ Carbert, Michelle (20 July 2020). "Activists urge Canada to recognize Uyghur abuses as genocide, impose sanctions on Chinese officials". The Globe and Mail. Archived from the original on 1 November 2020. Retrieved 20 October 2020.
  19. ↑ Steger, Isabella (20 August 2020). "On Xinjiang, even those wary of Holocaust comparisons are reaching for the word "genocide"". Quartz. Archived from the original on 23 October 2020. Retrieved 20 October 2020.
  20. ↑ "Menendez, Cornyn Introduce Bipartisan Resolution to Designate Uyghur Human Rights Abuses by China as Genocide". foreign.senate.gov. United States Senate Committee on Foreign Relations. October 27, 2020. Retrieved December 18, 2020.
  21. ↑ "Blackburn Responds to Offensive Comments by Chinese State Media". U.S. Senator Marsha Blackburn of Tennessee. December 3, 2020. Retrieved December 18, 2020.
  22. ↑ Alecci, Scilla (October 14, 2020). "British lawmakers call for sanctions over Uighur human rights abuses". International Consortium of Investigative Journalists. Retrieved December 18, 2020.
  23. ↑ "Committee News Release - October 21, 2020 - SDIR (43-2)". House of Commons of Canada. October 21, 2020. Retrieved December 18, 2020.
  24. ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Danilova, Maria (2018-11-27). "Woman describes torture, beatings in Chinese detention camp". AP NEWS. Archived from the original on 2019-12-13. Retrieved 2019-12-02.
  25. ↑ Stewart, Phil (2019-05-04). "China putting minority Muslims in 'concentration camps,' U.S. says" (به انگلیسی). Reuters. Archived from the original on 2019-12-08. Retrieved 2019-12-02.
  26. ↑ Congressional Research Service (18 June 2019). "Uyghurs in China" (PDF). Congressional Research Service. Archived (PDF) from the original on 18 December 2020. Retrieved 2 December 2019.
  27. ↑ Blackwell, Tom (25 September 2019). "Canadian went to China to debunk reports of anti-Muslim repression, but was 'shocked' by treatment of Uyghurs". National Post (به انگلیسی). Archived from the original on 18 December 2020. Retrieved 2019-12-02.
  28. ↑ "Muslim minority in China's Xinjiang face 'political indoctrination': Human Rights Watch". Reuters. September 9, 2018. Archived from the original on 9 November 2020. Retrieved December 18, 2020.
  29. ↑ "Responsibility of States under International Law to Uyghurs and other Turkic Muslims in Xinjiang, China" (PDF). Bar Human Rights Committee. Archived (PDF) from the original on 21 September 2020. Retrieved 18 December 2020.
  30. ↑ Enos, Olivia; Kim, Yujin (29 August 2019). "China's Forced Sterilization of Uighur Women Is Cultural Genocide". The Heritage Foundation. Archived from the original on 2 December 2019. Retrieved 2 December 2019.
  31. ↑ "China 'using birth control' to suppress Uighurs". BBC News (به انگلیسی). 2020-06-29. Archived from the original on 2020-06-29. Retrieved 2020-07-07.
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ "China cuts Uighur births with IUDs, abortion, sterilization". Associated Press. June 28, 2020. Archived from the original on 16 December 2020. Retrieved December 18, 2020.
  33. ↑ "Birth rate, crude (per 1,000 people) - China". The World Bank. Retrieved 2 January 2021.
  34. ↑ CNN, Ivan Watson, Rebecca Wright and Ben Westcott (21 September 2020). "Xinjiang government confirms huge birth rate drop but denies forced sterilization of women". CNN. Archived from the original on 27 September 2020. Retrieved 26 September 2020.
  35. ↑ "Joint Statement delivered by Permanent Mission of Belarus at the 44th session of Human Rights Council". china-un.ch. Archived from the original on 10 August 2020. Retrieved 2020-08-12.
  36. ↑ "Letter to UNHRC" (PDF). United Nations Human Rights Council. Archived (PDF) from the original on 26 September 2020. Retrieved 2020-08-12.
  37. ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ Basu, Zachary (8 October 2020). "Mapped: More countries sign UN statement condemning China's mass detentions in Xinjiang". Axios. Archived from the original on 1 November 2020. Retrieved 18 December 2020.
  38. ↑ Kashgarian, Asim. "Diaspora Uighurs Say China Confirms Deaths, Indictments of Missing Relatives Years Later". Voice of America. Archived from the original on 18 December 2020. Retrieved 23 October 2020.
  39. ↑ Simons, Marlise (2020-07-06). "Uighur Exiles Push for Court Case Accusing China of Genocide". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Archived from the original on 10 July 2020. Retrieved 2020-07-08.
  40. ↑ Kuo, Lily (2020-07-07). "Exiled Uighurs call on ICC to investigate Chinese 'genocide' in Xinjiang". The Guardian (به انگلیسی). ISSN 0261-3077. Archived from the original on 8 July 2020. Retrieved 2020-07-08.
  41. ↑ "Activists want UN to probe 'genocide' of China's Uighur minority". Al Jazeera. 15 September 2020. Archived from the original on 20 October 2020. Retrieved 20 October 2020.
  42. ↑ Griffiths, James. "China avoids ICC prosecution over Xinjiang for now, but pressure is growing". CNN. Retrieved 19 December 2020.
  43. ↑ "Report on Preliminary Examination Activities 2020" (PDF). The Office of the Prosecutor. International Criminal Court. 14 December 2020. Retrieved 19 December 2020.
  44. ↑ "'Their goal is to destroy everyone': Uighur camp detainees allege systematic rape" (به انگلیسی). BBC. ۲ فوریه ۲۰۲۱. Retrieved 18 February 2021.
  45. ↑ ۴۵٫۰ ۴۵٫۱ ۴۵٫۲ ۴۵٫۳ "Uighur camps: US, UK governments condemn reports of systematic rape" (به انگلیسی). BBC. ۴ فوریه ۲۰۲۱. Retrieved 18 February 2021.
  46. ↑ «انتشار روایت‌هایی از 'تجاوز سیستماتیک به زنان' در اردوگاه‌های نگهداری مسلمانان اویغور در چین». بی‌بی‌سی فارسی. ۳ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۱.
  47. ↑ "Uighur Muslim teacher tells of forced sterilisation in Xinjiang" (به انگلیسی). The Guardian. ۴ سپتامبر ۲۰۲۰. Retrieved 18 February 2021.
  48. ↑ "USCIRF Warns that Forced Sterilization of Uyghur Muslims is Evidence of Genocide" (به انگلیسی). USCIRF. ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰. Retrieved 18 February 2021.
  49. ↑ "China cuts Uighur births with IUDs, abortion, sterilization" (به انگلیسی). The Associated Press. ۲۹ ژوئن ۲۰۲۱. Retrieved 8 March 2021.
  50. ↑ "The demographic and cultural genocide of China's Uyghur population" (به انگلیسی). Lifegate. ۱۵ فوریه ۲۰۲۱. Retrieved 8 March 2021.
  51. ↑ «China is killing religious and ethnic minorities and harvesting their organs, UN Human Rights Council told». Independent. ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۲۱.
  52. ↑ ««نسل‌کشی فرهنگی» اویغورها توسط حکومت چین». دویچه‌وله فارسی. ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۲۱.
  53. ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ "'Shame for humanity': Turkey urges China to close Uighur camps" (به انگلیسی). Aljazeera. ۱۰ فوریه ۲۰۱۹. Retrieved 25 February 2021.
  54. ↑ Lin, Xin (20 April 2017). Luisetta Mudie (ed.). "China Bans 'Extreme' Islamic Baby Names Among Xinjiang's Uyghurs". Translated by Luisetta Mudie. Radio Free Asia. Archived from the original on 14 November 2019. Retrieved 26 April 2020.
  55. ↑ "Leaked Chinese report suggests it is forcing Uighurs to take jobs thousands of miles away to change the demographics of their homeland" (به انگلیسی). Business Insider. ۳ مارس ۲۰۲۱. Retrieved 4 March 2021.
  56. ↑ Denyer, Simon (19 September 2014). "China's war on terror becomes all-out attack on Islam in Xinjiang". The Washington Post. Archived from the original on 28 July 2020. Retrieved 9 July 2020.
  57. ↑ Hoshur, Shohret; Finney, Richard (23 May 2014). "Over 100 Detained After Xinjiang Police Open Fire on Protesters". Translated by Shohret Hoshur. Radio Free Asia. Archived from the original on 9 July 2020. Retrieved 9 July 2020.
  58. ↑ Sulaiman, Eset; Ponnudurai, Parameswaran (20 May 2014). "Xinjiang Police Open Fire at Protest Against Clampdown on Islamic Dress". Translated by Eset Sulaiman. Radio Free Asia. Archived from the original on 6 August 2020. Retrieved 9 July 2020.
  59. ↑ "The Global Magnitsky Human Rights Accountability Act". US Government Publishing Office. 2015. p. 13 & 15 – via Internet Archive.
  60. ↑ "Report: China's Treatment of Uyghurs Meets Definition of Genocide". National Catholic Register. Catholic News Agency. 10 March 2021.{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  61. ↑ "Xinjiang: more than half a million forced to pick cotton, report suggests" (به انگلیسی). The Guardian. ۱۵ دسامبر ۲۰۲۰. Retrieved 27 May 2021.
  62. ↑ "Uyghurs for sale" (به انگلیسی). ۱ مه ۲۰۲۱. Archived from the original on 24 August 2020. Retrieved 27 May 2021.
  63. ↑ "Turkish leader calls Xinjiang killings "genocide"" (به انگلیسی). Reuters. ۱۰ ژوئیه ۲۰۰۹. Retrieved 25 February 2021.
  64. ↑ "Turkish Opposition Challenge Erdogan Over Uighur Silence" (به انگلیسی). VOA. ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. Retrieved 25 February 2021.
  65. ↑ «دو رویکرد متفاوت ترکیه و ایران در قبال سرکوب اویغورها در چین». دویچه‌وله فارسی. ۶ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۲۱.
  66. ↑ "US Classifies China's Policies Toward Uighurs as 'Genocide'" (به انگلیسی). VOA. ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱. Retrieved 25 February 2021.
  67. ↑ ۶۷٫۰ ۶۷٫۱ «آمریکا یک شرکت چینی را به دلیل کار اجباری اویغورها تحریم کرد». خبرگزاری آناتولی. ۳ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۱.
  68. ↑ «Canada sanctions 4 Chinese officials for human rights abuses in Xinjiang». CBC زبان=en. ۲۲ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۲۱.
  69. ↑ «سفیر ایران در چین با انکار نسل‌کشی مسلمانان اویغور: زندگی مردم بهتر شده است». رادیو فردا. ۵ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۲۱.
  70. ↑ «احمدی‌نژاد: ایران چرا در مقابل نسل‌کشی اویغورها سکوت کرده است». خبرگزاری آناتولی. ۳ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۷ مه ۲۰۲۱.
  71. ↑ Yellinek, Roie; Chen, Elizabeth. "The "22 vs. 50" Diplomatic Split Between the West and China Over Xinjiang and Human Rights". Jamestown Foundation. Archived from the original on 7 May 2020. Retrieved 2020-08-12.
  72. ↑ "UN: Unprecedented Joint Call for China to End Xinjiang Abuses". Human Rights Watch. 2019-07-10. Archived from the original on 2019-12-17. Retrieved 2019-12-05.
  73. ↑ "EU, US, UK, Canada target China officials over Uyghur abuses" (به انگلیسی). َAssociated Press. ۲۲ مارس ۲۰۲۱. Retrieved 10 April 2021.
  74. ↑ "U.S. Holocaust Museum Says China 'May Be Committing Genocide' Against Uyghurs" (به انگلیسی). The New York Times. ۹ نوامبر ۲۰۲۱. Retrieved 12 November 2021.
  75. ↑ "China possibly committed 'genocide' against Xinjiang Muslims" (به انگلیسی). الجزیره. ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱. Retrieved 17 January 2021.
  76. ↑ "U.S. commission says China possibly committed 'genocide' against Xinjiang Muslims" (به انگلیسی). Reuters. ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱. Retrieved 17 January 2021.
  77. ↑ «کانادا دومین کشوری که آزار اویغورها را در چین «نسل‌کشی» خواند». ایندیپندنت فارسی. ۲۳ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱.
  78. ↑ «پارلمان کانادا رفتار چین با اقلیت اویغور را «نسل کشی» اعلام کرد». یورونیوز فارسی. ۲۳ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱.
  79. ↑ «پارلمان کانادا برخورد چین با مسلمانان اویغور را «نسل‌کشی» دانست». رادیوفردا. ۲۳ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۲۱.
  80. ↑ "Dutch parliament: China's treatment of Uighurs is genocide" (به انگلیسی). Reuters. ۲۵ فوریه ۲۰۲۱. Retrieved 27 February 2021.
  81. ↑ Hefffer, Greg (22 April 2021). "House of Commons declares Uighurs are being subjected to genocide in China". Sky News (به انگلیسی). Retrieved 2021-04-22.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  82. ↑ "UK lawmakers pass motion saying China committing genocide". Minneapolis Star-Tribune. Associated Press. 22 April 2021. Archived from the original on 22 April 2021. Retrieved 23 April 2021.
  83. ↑ Smith-Spark, Laura; Griffiths, James (22 April 2021). "UK lawmakers declare China's treatment of Uyghurs is genocide". CNN.
  84. ↑ "New Zealand parliament says 'severe human rights abuses' against Uyghurs are taking place in China" (به انگلیسی). 2021-05-05. Retrieved 2021-05-14.
  85. ↑ "Old H&M comment on 'forced labour' in China's Xinjiang raises online storm" (به انگلیسی). Reuters. ۲۴ مارس ۲۰۲۱. Retrieved 10 April 2021.
  86. ↑ "Nike, H&M face China fury over Xinjiang cotton 'concerns'" (به انگلیسی). BBC World. ۲۵ مارس ۲۰۲۱. Retrieved 10 April 2021.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نسل‌کشی_اویغورها&oldid=39392138»