دراکولا - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
نویسنده(ها) | برام استوکر |
---|---|
کشور | بریتانیا |
زبان | انگلیسی |
گونه(های) ادبی | ترسناک، گوتیک |
ناشر | آرچیبالد کانستبل اند کمپانی |
تاریخ نشر | ۲۶ مه ۱۸۹۷ |
شمار صفحات | ۴۱۸ |
شماره اوسیالسی | ۱۴۴۷۰۰۲ |
متن | دراکولا در ویکینبشته |
دراکولا (انگلیسی: Dracula) رمانی نوشتهٔ برام استوکر، نویسندهٔ ایرلندی است که در سال ۱۸۹۷ منتشر شد. این رمانِ نامهنگارانه به کمک مجموعهای از نامهها، خاطرات روزانه و مقالههای نشریهها روایت میشود. این رمان شخصیت اصلی ندارد اما داستان با جاناتان هارکر آغاز میشود که برای سفری کاری قرار است در قلعهٔ کنت دراکولا، یکی از نجیبزادههای ترانسیلوانی ساکن شود. هارکر پس از فهمیدن این موضوع که دراکولا یک خونآشام است، موفق میشود از قلعه فرار کند. سپس، کنت به انگلستان نقلمکان و شهر ساحلی ویتبی را گرفتار میکند. گروه کوچکی به سرپرستی آبراهام ون هلسینگ دراکولا را شکار میکنند و در نهایت، او را میکشند.
بخش زیادی از دراکولا در دههٔ ۱۸۹۰ نوشته شدهاست. استوکر بیش از صد صفحه یادداشت برای این رمان تهیه کرد که بهطور گستردهای دربارهٔ فرهنگ عامه و تاریخ ترانسیلوانی بود. برخی از دانشوران معتقدند که شخصیت دراکولا براساس نمونههای تاریخی همچون ولاد سوم، شاهزادهٔ والاچیایی یا کنتس الیزابت باتوری خلق شدهاست اما اتفاقنظری در این مورد وجود ندارد. استوکر در یادداشتهایش به این دو شخصیت اشارهای نمیکند. او نام دراکولا را هنگام تعطیلات در کتابخانهٔ عمومی ویتبی یافت و با این تصور که در رومانیایی بهمعنای شیطان است، آن را برگزید.
دراکولا پس از انتشار با استقبال خوب نقادان مواجه شد و آنها به استفادهٔ مؤثر از عنصر ترس در این رمان اشاره کردند. در مقابل، برخی از نقادان عقیده داشتند که رمان بیش از حد ترسناک است. برخی از نقادان و دانشوران این اثر را با سایر آثار ادبیات گوتیک مقایسه کردند و به بیان شباهت ساختاری آن با زن سفیدپوش، نوشتهٔ ویلکی کالینز پرداختند. در قرن گذشته، دراکولا بهعنوان یکی از آثار داستانی گوتیک در نظر گرفتهاند. دانشوران امروزی این رمان را از نظر موقعیت تاریخی بررسی و درمورد تلقی آن از نقشهای جنسیتی، جنسیت و نژاد بحث میکنند.
دراکولا یکی از مشهورترین آثار ادبیات انگلیسی است. بسیاری از شخصیتهای این کتاب بهعنوان نسخههای کهنالگویی از شخصیتهای خود وارد فرهنگ عامه شدهاند. برای نمونه، کنت دراکولا بهعنوان خونآشام اصلی و آبراهام ون هلسینگ بهعنوان شکارچی خونآشام معرفی میشوند. این رمان که در مالکیت عمومی است، بیش از سی بار برای ساخت فیلم اقتباس شدهاست و شخصیتهای آن تقریباً در تمامی گونههای رسانهای حضور یافتهاند.
پیشینه
[ویرایش]دربارهٔ نویسنده
[ویرایش]برام استوکر (۱۹۱۲–۱۸۴۷) نویسندهٔ ایرلندی بود. استوکر به علت بیماری، تا هفت سالگی نمیتوانست راه برود یا بایستد. او در کالج ترینیتی دوبلین و در رشتهٔ ریاضیات تحصیل کرد. استوکر بهمدت ده سال بهعنوان کارمند دولتی در قلعهٔ دوبلین کار کرد. در همین دوره، نقدهایی نیز برای دابلین ایونینگ میل[a] مینوشت که سبب آشناییاش با هنری ایروینگ، بازیگر تئاتر شد.[۱] استوکر تمایل داشت که در حوزۀ ادبیات فعالیت کند. رمان کوتاه جادۀ پامچال،[b] نخستین اثر منثور وی در سال ۱۸۷۵ در نشریۀ شمراک[c] منتشر شد. کتاب وظایف منشیهای نشستهای کوچک در ایرلند[d] اثر دیگری از استوکر است که بر اساس تجربیات خود بهعنوان کارمند دولتی نوشت و در سال ۱۸۷۹ انتشار یافت.[۲] او از سال ۱۸۷۸ تا زمان مرگ ایروینگ، مدیریت برنامههای تئاتر لایسیوم را بر عهده داشت.[۳] برام استوکر بهعنوان سرپرست تئاتر لایسیوم، چهرهای شاخص در لندن بهشمار میرفت. او به مهمانان عصرگاهی خوشآمد میگفت و دستیاری هنری ایروینگ را بر عهده داشت.[۴]
استوکر در نامهای به والت ویتمن خلقوخوی خود را «تودار نسبت به مردم» توصیف کرد اما در عین حال، زندگی کمابیش اجتماعی را گذراند.[۵] استوکر کمبود درآمدش از تئاتر را با نوشتن رمانهای عاشقانه و هیجانی[e][الف] جبران میکرد[۷] و تا زمان مرگ در سال ۱۹۱۲، هجده کتاب را به چاپ رساند.[۸] دراکولا هفتمین کتاب منتشرشدهٔ استوکر، پس از یال شاستا[f] (۱۸۹۵) و پیش از دوشیزه بتی[g] (۱۸۹۸) بود.[۹][ب] هال کین،[h] یکی از دوستان نزدیک استوکر، آگهی ترحیمی برای او در دیلی تلگراف نوشت و گفت که استوکر — علاوه بر زندگینامهاش دربارهٔ ایروینگ — فقط «برای فروش» مینوشت و «هدف والاتری نداشت.»[۱۱]
نگارش
[ویرایش]استوکر پیش از نوشتن این رمان، تحقیقات گستردهای انجام داد و بیش از صد صفحه یادداشت، شامل خلاصهٔ فصلها و طرح کلی داستان را گردآوری کرد.[۱۲] بیوهٔ استوکر، فلورانس[i] این یادداشتها را در سال ۱۹۱۳ به یک فروشندهٔ کتاب در نیویورک به قیمت ۲٫۲ پوند (معادل ۲۰۸ پوند بریتانیا در سال ۲۰۱۹) فروخت. پس از آن، یادداشتها به مالکیت چارلز اسکریبنرز سانز درآمد و سپس ناپدید شدند؛ تا اینکه در سال ۱۹۷۰، کتابخانه و موزهٔ روزنباخ،[j] مستقر در فیلادلفیا یادداشتهای استوکر را خریداری کرد.[۱۳] بهگفتهٔ اچ پی لاوکرفت، او «بانوی پیری» را میشناخت که برای اصلاح نسخهٔ دستنویس پیشنهاد شده بود اما استوکر دستمزدش را بسیار گران میدانست.[۱۴] هری لودلام، نخستین زندگینامهنویس استوکر در سال ۱۹۶۲ نوشت که این نویسنده کار نگارش دراکولا را حوالی سالهای ۱۸۹۵ یا ۱۸۹۶ آغاز کرد.[۱۵] ریموند تی. مکنالی و رادو فلورسکو پس از بازیافتن دوبارهٔ یادداشتهای استوکر، در سال ۱۹۷۲ تاریخ نگارش دراکولا را بین سالهای ۱۸۹۵ و ۱۸۹۷ تعیین کردند.[۱۶] دانشپژوهیهای بعدی این مجموعهٔ تاریخها را زیر سؤال برد. در اولین مطالعهٔ گستردهٔ یادداشتها،[۱۷] جوزف اس. بیرمن[k] مینویسد که ۸ مارس ۱۸۹۰ نخستین تاریخ در میان یادداشتها برای طرح کلی فصلی است که «تنها در جزئیاتی اندک با نسخهٔ نهایی تفاوت دارد.»[۱۸] بهگفتهٔ بیرمن، استوکر همیشه میخواست رمانی مکاتبهای بنویسد اما در اصل بهجای ترانسیلوانی، در اشتایر رخ دهد که در این دوبارهگویی از واژهٔ خونآشام استفاده نشدهاست.[۱۹] استوکر و خانوادهاش برای دو تابستان در هتل کیلمارناک آرمز[l] در کرودن بی اسکاتلند اقامت داشتند و او فعالانه مشغول نوشتن دراکولا بود.[۲۰]
یادداشتهای استوکر دربارهٔ دوبارهگوییهای اولیهٔ رمان بسیار روشن است. بهعنوان مثال، این یادداشتها نشان میدهد که خونآشام رمان حتی قبل از اینکه دراکولا نامیده شود، یک کنت بودهاست.[۲۱] استوکر به احتمال زیاد نام دراکولا را زمانی که در سال ۱۸۸۹ بههمراه همسر و پسرش در تعطیلات بودند، در کتابخانهٔ عمومی ویتبی پیدا کرد.[۲۲] استوکر درمورد این نام نوشت: «دراکولا به معنای شیطان است. والاچیاییها عادت داشتند آن را به عنوان نامخانوادگی برای هر فردی که با شجاعت، اقدامات ظالمانه یا حیلهگری خود را نمایان میکرد، بگذارند.»[۲۳] طرحهای اولیهٔ استوکر برای دراکولا بهطور قابلتوجهی با رمان پایانی متفاوت است. اگر استوکر برنامهٔ اولیهٔ خود را به سرانجام میرساند، استادی آلمانی به نام ماکس ویندشوفل[m] «با کنت ومپیر[n] از اشتایریا مقابله میکرد» و گرگینهای یکی از خدمهٔ نور را میکشت.[۲۴] نخستین یادداشتهای استوکر مشخص میکند دراکولا ممکن است در ابتدا داستانی پلیسی بوده باشد که کارآگاه کاتفورد[o] و فراروانشناسی به نام سینگلتون[p] شخصیتهای اصلی آن بودند.[۲۵]
انتشار
[ویرایش]آرچیبالد کانستبل اند کمپانی[q] دراکولا را در مهٔ ۱۸۹۷ در لندن منتشر کرد. کتاب با قیمت شش شیلینگ در جلدی زرد صحافی و عنوان آن با حروف قرمز روی جلد نوشته شده بود.[۲۶] باربارا بلفورد،[r] زندگینامهنویس در سال ۲۰۰۲ نوشت که این رمان «رنگورورفته» به نظر میرسید؛ شاید به این خاطر که اسم آن در مرحلهای دیرهنگام تغییر کرده بود.[۲۷] اگرچه قراردادها معمولاً حداقل شش ماه قبل از انتشار امضا میشد اما قرارداد دراکولا بهطور غیرعادی تنها شش روز قبل از انتشار به امضا رسید. استوکر برای هزار فروش نخست رمان هیچ حق امتیازی کسب نکرد.[۲۸] پس از انتشار بهصورت پاورقی در روزنامههای آمریکا، دابلدی اند مککلور[s] نسخهٔ آمریکایی رمان را در سال ۱۸۹۹ منتشر کرد.[۲۹] در دهه ۱۹۳۰، زمانی که یونیورسال پیکچرز قصد داشت حقوق ساخت یک نسخهٔ سینمایی را خریداری کند، مشخص شد که استوکر بهطور کامل قانون حق تکثیر ایالات متحده را رعایت نکرده و رمان را در مالکیت عمومی قرار دادهاست.[۳۰] رماننویس ملزم به خرید حق تکثیر و ثبت دو نسخه بود اما او تنها یک نسخه را ثبت کرده بود.[۳۱] شارلوت استوکر،[t] مادر برام با حرارت درمورد رمان پسرش حرف میزد و پیشبینی میکرد که این رمان موفقیت مالی زیادی برای او بههمراه خواهد داشت. این رمان گرچه به خوبی مورد نقد و بررسی قرار گرفت اما سود زیادی برای استوکر نداشت و تا پس از مرگش میراث منتقدانهٔ او را تثبیت نکرد.[۳۲] دراکولا از زمان چاپش هیچگاه نایاب نشدهاست.[۳۳]
خلاصه داستان
[ویرایش]این بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
جاناتان هارکر، وکیل جوان انگلیسی است که به ترانسیلوانی سفر میکند تا با نجیبزادهای ثروتمند به نام کنت دراکولا که در قلعهای در کوههای کارپات زندگی میکند، دیدار کند و به او کمک کند تا ملکی در نزدیکی لندن بخرد. هارکر هشدار کنت را نادیده میگیرد و شبانه در قلعه پرسه میزند و با سه بانوی خونآشام مواجه میشود. در آخرین لحظه، دراکولا او را نجات میدهد و به آن سه زن گونیای میدهد که کودکی درونش گرفتار شده بود.
سبک
[ویرایش]روایت
[ویرایش]دراکولا رمانی نامهنگارانه است که به کمک مجموعهای از اسناد روایت میشود. چهار فصل نخست رمان بهعنوان دفتر خاطرات جاناتان هارکر با یکدیگر مرتبط هستند. بهگفتهٔ دیوید سید،[u] دانشور، هارکر تلاش میکند تا با یادداشتبرداری، رویدادهای «عجیب» بازدیدش از قلعهٔ دراکولا را به سبک سفرنامهنویسی رایج در قرن نوزدهم منتقل کند.[۳۴] جان سوارد، مینا موری و جاناتان هارکر همگی گزارشی متبلور از این دوره را بهعنوان اقدامی برای حفاظت از خود نگاه میدارند. دیوید سید خاطر نشان میکند که روایت هارکر بهصورت تندنویسی نوشته شدهاست تا برای کنت غیرقابل درک بماند و از هویت خود، که دراکولا تهدید به نابودی آن میکند، حفاظت کند.[۳۵] برای مثال، دفتر خاطرات هارکر تنها مزیت را در طول اقامتش در قلعه دراکولا نشان میدهد: اینکه او بیش از آنچه که کنت میپندارد، میداند.[۳۶] با گسترش روایت، گزارشهای نامتجانس رمان به نوعی وحدت روایی نزدیک میشوند. در نیمهٔ اول رمان، هر یک از راویها صدای روایی بسیار مشخصی دارند، مانند پُرحرفی لوسی، لحن رسمی و سوداگرانهٔ سوارد و ادب بیش از حد هارکر.[۳۷] این سبکهای روایی بر کشمکش قدرت میان خونآشام و شکارچیانش تأکید میکند. توجه فزایندهٔ به انگلیسی دستوپاشکستهٔ ون هلسینگ همزمان با قدرت گرفتن دراکولا، نمایانگر ورود خارجیها به جامعهٔ ویکتوریایی است.[۳۸]
گونه
[ویرایش]دراکولا بهعنوان یکی از متنهای مرجع در مباحث ادبیات گوتیک شناخته میشود. جرولد ای. هوگل[v] به تمایل ادبیات گوتیک به محو کردن مرزها اشاره میکند و به گرایش جنسی، نژاد، طبقهٔ اجتماعی و حتی نوعها میپردازد. در ارتباط با دراکولا، او تأکید میکند که کنت علاوه بر دندانهایش، «میتواند از سینههایش نیز خون پس دهد». همچنین وی جذب جاناتان هارکر و مینا موری شدهاست، از نظر نژادی غربی و شرقی معرفی میشود و اشرافزادهای است که میتواند با ولگردهای بیخانمان همصحبت شود.[۳۹] استوکر در خلق شخصیت کنت دراکولا بهطور گستردهای از فرهنگ عامه کمک گرفت اما بسیاری از ویژگیهای فیزیکی کنت مشابه شخصیتهای منفی داستانهای گوتیک در زمان زندگی استوکر بود؛ مثلاً دماغ عقابی، پوست رنگپریده، سبیل بلند و ابروهای پرپشت وی احتمالاً از شرورهای ادبیات گوتیک الهام گرفته شدهاست.[۴۰] به همین ترتیب، انتخاب ترانسیلوانی از سوی استوکر ریشه در گوتیک دارد. نویسندگانِ این سبک به موقعیت اروپای شرقی کشیده شدند، زیرا سفرنامهها آنجا را بهعنوان سرزمین خرافات بدوی معرفی میکردند.[۴۱] دراکولا بهعنوان اثری مدرن در این گونه از ادبیات، از فضای قصههای گوتیک پیش از خود فاصله گرفت.[۴۲] این رمان نمونهای از گوتیک شهری[w] است.[۴۳]
دراکولا در اوایل دههٔ ۱۹۹۰ موردتوجه نقادان ادبیات ایرلند قرار گرفت. داستان دراکولا عمدتاً در انگلستان اتفاق میافتد اما استوکر در ایرلند متولد شد که در آن زمان بخشی از امپراتوری بریتانیا بود و سی سال نخست زندگیاش را در آنجا گذراند.[۴۴] در نتیجه، مجموعهٔ قابل توجهی از نوشتهها درمورد دراکولا، ایرلند، انگلستان و استعمارگری وجود دارد. طبق نوشتهٔ کلوین دابلیو. کیو،[x] سفر هارکر به اروپای شرقی «مقایسهای از حاشیهٔ سلتیک با غرب اروپا را نیز به همراه دارد» که آنها را بهعنوان دو سرزمین «متمایز» از هم مشخص میکند. کیو اشاره میکند که مسئلهٔ شرق هم بهصورت نمادین و هم در طول تاریخ با مسئلهٔ ایرلند[y] در ارتباط بودهاست. در این زمینهٔ مطالعاتی، از ترانسیلوانی بهجای ایرلند استفاده میشود.[۴۵] بسیاری از نقادان کنت دراکولا را اربابی ایرلندی-انگلیسی معرفی کردهاند.[۴۶]
تأثیرپذیری
[ویرایش]شخصیتهای بسیاری بهعنوان الهامبخش کنت دراکولا پیشنهاد شدهاند اما اتفاقنظری در این مورد وجود ندارد. هری لودلام[z] در زندگینامهاش از استوکر در سال ۱۹۶۲ گفت که آرمین وامبری، استاد دانشگاه بوداپست اطلاعاتی را درمورد ولاد دراکولا که معمولاً با نام ولاد به میخکِشنده شناخته میشود، در اختیار استوکر قرار داد.[۴۷] ریموند تی. مکنالی[aa] و رادو فلورسکو[ab] این ایده را در کتاب در جستوجوی دراکولا[ac] که در سال ۱۹۷۲ منتشر شد، رواج دادند.[۴۸] بنجامین اچ. لیبلانک[ad] مینویسد که در رمان از وامبری بهعنوان «آرمینیوس، از دانشگاه بوداپست» یاد میشود که با ولاد سوم تاریخی آشنا و از دوستان آبراهام ون هلسینگ است[۴۹] اما در تحقیقات مکنالی و فلورسکو چیزی درمورد «ولاد، دراکولا یا خونآشامها» در مقالههای منتشرشدهٔ وامبری و همچنین در یادداشتهای استوکر دربارهٔ ملاقاتهایش با وی پیدا نشد.[۵۰] الیزابت میلر،[ae] دانشور دانشگاهی و دراکولا، پیوند ولاد سوم را «ضعیف» مینامد که نشان میدهد استوکر حجم زیادی از «جزئیات بیاهمیت» را در تحقیقات خود گنجاندهاست و به شیوهٔ پرسش بلاغی میپرسد که چرا ظلم ولاد سوم بدنام را حذف میکند.[۵۱]
دراکولا یک زن بود[af] (۱۹۸۳) نوشتهٔ ریموند مکنالی نمونهٔ تاریخی دیگری را بهعنوان الهامبخش این شخصیت معرفی میکند: الیزابت باتوری.[۵۲] مکنالی استدلال میکند که تصویرپردازی دراکولا قابلقیاس با جنایتهای توصیفشدهٔ باتوری مانند استفاده از قفسی شبیه به جامهٔ تیغدار آهنی[ag] است.[۵۳] ماری مالوی رابرتس،[ah] نقاد گوتیک و مدرس دانشگاه، مینویسد که خونآشامها در اصل بهعنوان بازگشتگانی توصیف میشوند که در حالت پوسیدن هستند و در حوالی گورستانها پرسه میزنند اما دراکولا — مانند باتوری — از خون برای احیای جوانیاش استفاده میکند.[۵۴] پژوهشهای اخیر این پرسش را مطرح کردهاند که آیا مخالفان سیاسی باتوری جنایتهای وی را اغراقآمیز کردهاند[۵۵] و از طرف دیگر اشاره میشود که اطلاعات بسیار کمی دربارهٔ زندگی باتوری وجود دارد.[۵۶] کتاب گرگینهها،[ai] کتابی که استوکر از آن برای تحقیق استفاده کرد، اطلاعاتی درمورد باتوری دارد اما میلر مینویسد این نویسنده هرگز از بخش کوتاهی که مختص باتوری بود، یادداشتبرداری نکرد.[۵۷] در نسخهٔ رونوشت عینی[aj] یادداشتهای اصلی استوکر برای کتاب، میلر و نویسندهٔ همکارش، رابرت ایتین بیسانگ[ak] در پانویس اظهار میکنند مدرکی وجود ندارد که استوکر از باتوری الهام گرفته باشد.[۵۸] نوئل شوالیه،[al] استاد دانشگاه گفت که مطالعهٔ مفصل میلر در سال ۲۰۰۰ تحت عنوان دراکولا: مفهوم و مزخرفات[am] «نهتنها دانشوران برجستهٔ دراکولا، بلکه نابلدها و فیلمهای پرطرفدار سینمایی و مستندهای تلویزیونی» را تصحیح کرد.[۵۹]
کنت دراکولا علاوه بر مبنای تاریخی، نمونههای ادبی نیز دارد. الیزابت سینیورتی،[an] مدرس دانشگاه استدلال میکند دراکولا پاسخی به خونآشام همجنسگرای کارمیلا[ao] (۱۸۷۲) نوشتهٔ شریدان له فانیو است که تأکید آن بر میل زنانه را «تصحیح» میکند.[۶۰] دانیل فارسون،[ap] نوهٔ برادر برام استوکر و گویندهٔ رادیو و تلویزیون زندگینامهای دربارهٔ این نویسنده نوشت که در آن اظهار شک میکند که استوکر از عناصر همجنسگرایی زنانهٔ کارمیلا آگاه بوده باشد اما با این حال از نظر وی این موضوع عمیقاً بر نویسندهٔ دراکولا تأثیر داشتهاست.[۶۱] فارسون مینویسد که کتیبهای بر روی مقبرهای در دراکولا، تلمیحی مستقیم به کارمیلا است.[۶۲] دانشور، آلیسون میلبانک[aq] میگوید همانطور که دراکولا میتواند به سگ تبدیل شود، کارمیلا میتواند به گربه تبدیل شود.[۶۳] بهگفتهٔ پاتریک مکگرات،[ar] نویسنده، «ردی از کارمیلا» را میتوان در سه خونآشام زن ساکن در قلعهٔ دراکولا یافت.[۶۴] داستان کوتاه «میهمان دراکولا»،[as] نوشتهٔ برام استوکر که پس از مرگ وی منتشر شد، بهعنوان شاهدی بر تأثیر کارمیلا تلقی شدهاست.[۶۵] بهگفتهٔ میلبانک، این داستان یک فصل نخست حذفشده از نسخهٔ اصلی خطی بود و بهجای ترانسیلوانی، موقعیت کارمیلا در اشتایر را تکرار میکند.[۶۶]
بازخورد
[ویرایش]درمورد خانم رادکلیف گفته میشود آن زمان که رمانهایش را که اکنون فراموش شدهاند، مینوشت، خودش را در انزوای کامل قرار میداد و گوشت خام میخورد تا به آثارش فضایی تاریک، غمناک و وحشتناک را القا کند. اگر از خلاف آن اطمینان نداشتیم، ممکن بود درمورد روش و رژیم غذایی آقای برام استوکر، زمانی که رمان دراکولا را مینوشت، همین گفته شود.
دراکولا پس از انتشار با استقبال خوبی مواجه شد. اغلب، نقادان این رمان را با دیگر آثار نویسندگان ادبیات گوتیک مقایسه میکردند و معمولاً در نقد آنها از رماننویس ویلکی کالینز و زن سفیدپوش (۱۸۵۹) بهدلیل شباهت در سبک و ساختار نام برده میشد.[۶۸] در نقدی که در بوکسلر[at] به چاپ رسید، به این اشاره شد که سبک رمان دراکولا بهگونهای است که انگار کالینز آن را نوشته باشد.[۶۹] همچنین فردی ناشناس نقدی برای ستردی ریویو[au] نوشت که در آن اظهار کرد دراکولا سبک آن رادکلیف را که پیشگام ادبیات گوتیک است، بهبود بخشید.[۷۰] نویسنده ناشناس دیگری استوکر را «ادگار آلن پوی دههٔ نود» توصیف کرد.[۷۱] از دیگر افرادی که مقایسههایی در تأیید رمان دراکولا با دیگر رماننویسان ادبیات گوتیک نوشتهاند، میتوان به خواهران برونته و مری شلی اشاره کرد.[۷۲]
بسیاری از نقادان در نخستین نقدهایشان مجذوب تلقی خاص استوکر از افسانهٔ خونآشامها شدند. یکی از نقادان، دراکولا را بهترین داستان خونآشامی دانست که تا آن زمان نوشته شده بود. نقاد دیلی تلگراف خاطرنشان کرد که گرچه نویسندگان در آثار گوتیک پیشین مانند قلعهٔ اوترانتو،[av] نوشتهٔ هورس والپول ماوراءطبیعی را از میهن خویش دور نگاه میداشتند اما در دراکولا این موضوع هم در سرزمینهای دوردست، در کوههای کارپات رخ میدهد و هم در وطن، در ویتبی و همپستید هیث.[۷۳] نشریهٔ استرالیایی ادورتایزر[aw] این رمان را توأمان هیجانی و خانوادگی دانست.[۷۴] یکی از نقادان «قدرت قابل توجه» نثر استوکر را ستود و آن را امپرسیونیستی توصیف کرد. آنها کمتر به بخشهایی که در انگلستان میگذرد، علاقه داشتند و دریافتند که خونآشام برای داستانهای دور از میهن مناسبتر است.[۷۵] مجلهٔ بریتانیایی ونتی فیر[ax] اشاره کرد که این رمان بعضی وقتها، ناخواسته خندهدار بود و به بیزاری دراکولا از سیر پرداخت.[۷۶]
در اکثر نقدها، از دراکولا بهعنوان داستانی ترسناک یاد میشود. نقدی که در گاردین منچستر در سال ۱۸۹۷ منتشر شد، ظرفیت این رمان را برای سرگرمی ستود اما به این نتیجه رسید که استوکر در گنجاندن اینهمه وحشت اشتباه کردهاست.[۷۷] به همین ترتیب، ونتی فیر عقیده داشت رمان «تحسینبرانگیز» و جذاب است اما نمیتوان آن را به کسانی که «قوی» نیستند، توصیه کرد.[۷۸] بسیاری از نشریهها نثر استوکر را بهعنوان عاملی مؤثر در حفظ وحشت رمان تحسین کردند.[۷۹] یکی از نقادان سان فرانسیسکو ویو[ay] این رمان را «شکستی ادبی» توصیف کرد. آنها توضیح دادند که همراه کردن خونآشامها با تصویرهای ترسناک مانند تیمارستان و «اشتهای غیرطبیعی»، وحشت را بیش از حد نمایان کردهاست و آثار دیگر در این گونه مثل مورد غیرعادی دکتر جکیل و آقای هاید خویشتنداری بیشتری داشتند.[۸۰]
نقادان امروزی اغلب مینویسند که دراکولا به محض انتشار با واکنش متنوع منتقدانه مواجه شد.[۸۱] برای نمونه، کارول مارگارت دیویسن[az] به واکنش «نامنصفانهٔ» نقادان دورهٔ استوکر اشاره میکند.[۸۲] جان ادگار براونینگ،[ba] دانشوری که تحقیقاتش بر دراکولا و خونآشامهای ادبی متمرکز است، در سال ۲۰۱۲ نقدی اولیه از رمان را بررسی کرد و تشخیص داد که دراکولا «رمان مورد تحسین نقادان» بودهاست.[۸۳] براونینگ مینویسد که برداشتِ غلط از بازخورد متنوع دراکولا از اندازهٔ نمونهٔ محدود ناشی میشود.[۸۴] براونینگ از میان ۹۱ نقد و بررسی آن دوره، ۱۰ مورد را «بهطور کلی مثبت»، ۴ مورد را «متنوع» در ارزیابیشان، ۳ مورد را «کاملاً یا بیشتر منفی» و بقیه را بهعنوان مثبت و بدون شرط منفی ارزیابی و معرفی کرد. در میان نقدهای مثبت، براونینگ مینویسد که ۳۶ مورد از جمله نشریههایی مثل دیلی میل، دیلی تلگراف و روزنامهٔ لویدز ویکلی[bb] در ستایش خود بیقیدوشرط بودند.[۸۵] سایر آثار انتقادی روایت بازخورد ترکیبی دراکولا را رد کردهاند. ریموند تی. مکنالی و رادو فلورسکو در در جستوجوی دراکولا به «موفقیت آنی» رمان اشاره میکنند.[۸۶] گابریل رونای[bc] میگوید این رمان «از سوی طرفداران و نقادان بهعنوان نبوغ نویسندهٔ ترسناک» شناخته شد[۸۷] و آنتونی مسترز[bd] به «جذابیت عظیم مردمی» آن اشاره میکند.[۸۸] از زمان دههٔ ۱۹۷۰، دراکولا بهطور قابل توجهی به موضوع موردعلاقهٔ پژوهشهای دانشگاهی تبدیل شد که آن را میتوان در مجلههای معتبر دانشگاهی، کتابها و مقالههای متعدد که دربارهٔ این رمان بحث میکنند، یافت.[۸۹]
ترجمه
[ویرایش]دراکولا به بیش از ۳۰ زبان دیگر ترجمه شدهاست.[۹۰] نسخهٔ مجاری دراکولا، یکی از نخستینهای ترجمههای رمان استوکر بود که در سال ۱۸۹۸، بهصورت سریالی در یکی از روزنامههای بوداپست چاپ و بعداً در قالب یک کتاب با نام دراکولا: رمان انگلیسی — دفتر خاطرات جاناتان هارکر[be] منتشر شد.[۹۱] والدمار اسموندسون[bf] در سال ۱۹۰۱ دراکولا را تحت عنوان قدرتهای تاریکی[bg] به ایسلندی برگرداند که با پیشگفتاری از استوکر به چاپ رسید. استوکر در این پیشگفتار مینویسد که وقایع موجود در رمان واقعی است و «به دلایل واضح» نام مکانها و افراد را تغییر دادهاست.[۹۲] اگرچه محققان از دههٔ ۱۹۸۰ بهدلیل پیشگفتار استوکر از وجود این ترجمه آگاه بودند اما کسی به فکر ترجمهٔ آن به انگلیسی نبود. قدرتهای تاریکی تفاوت قابل توجهی با رمان استوکر دارد. نام شخصیتها در این نسخه تغییر کرد، طول آن کوتاه شد و آشکارا جنسیتر از نسخهٔ اصلی بود. محقق هلندی، هانس کورنیل دی روس[bh] ترجمه را به خوبی با استوکر مقایسه کرد و نوشت در جایی که دراکولا پیچوتاب میخورد، ترجمه مختصر و دقیق است.[۹۳]
علیاکبر کسمائی نخستین مترجمی بود که دراکولا را به فارسی ترجمه کرد. او تحصیلات روزنامهنگاریاش را در مصر به انجام رساند و بیشتر به ترجمهٔ آثار از زبان عربی میپرداخت. کسمائی دراکولا را نیز از زبان عربی به فارسی برگرداند و بنگاه افشاری این ترجمه را در سال ۱۳۱۸ با نام دراکیولا مرد خونآشام منتشر کرد. او در مقدمهٔ دراکیولا نوشت که این رمان را از روی نسخهٔ بنگاه روایات الجیب، ناشر مصری ترجمه کردهاست. در ایران، برخی از ناشران از جزوههایی که روایات الجیب ماهانه از داستانهای مختلف منتشر میکرد، بهعنوان منبع برای ترجمه استفاده میکردند. در ترجمهای که کسمائی انجام دادهاست، داستان بهشکل سوم شخص روایت میشود که با شیوهٔ روایت رمان استوکر تفاوت دارد و نسبت به نسخهٔ اصلی، خلاصهتر است.[۹۴] جمشید اسکندانی یکی دیگر از مترجمهایی است که این رمان را به فارسی ترجمه کردهاست. در سال ۱۳۷۶، نشر ثالث ترجمهٔ اسکندانی را که بیش از ۱۳۰۰ صفحه بود ، فقط یک نوبت و آن هم در دو جلد منتشر کرد.[۹۴] نشر برج در سال ۱۳۹۹ ترجمهٔ تازهای از دراکولا را منتشر کرد که برگردانی از محمود گودرزی بود.[۹۵] یک سال بعد، انتشارات ققنوس نیز ترجمهٔ دیگری از این رمان را منتشر کرد. بهگفتهٔ خبرگزاری مهر، مهرداد وثوقی این رمان را از روی نسخهٔ تصحیحشدهٔ جان کالتاردت در سال ۱۹۷۸ ترجمه کردهاست.[۹۶]
درونمایههای اصلی
[ویرایش]بیماری
[ویرایش]بازنمایی خونآشامی در این رمان، بهعنوان نمادی از تشویشهای ویکتوریایی درخصوص بیماری در نظر گرفته میشود. به این درونمایه در کنار سایر موضوعها پرداخته شده و با بسامد بسیار کمتری نسبت به درونمایههای دیگر، مورد بحث قرار گرفتهاست.[۹۷] برای نمونه، برخی نقش بیماری را به نژاد ربط میدهند. جک هالبرستام[bi] به بخشی از رمان اشاره میکند که در آن، یک کارگر انگلیسی بوی زنندهٔ خانهٔ کنت دراکولا را بهمانند بوی «اورشلیم قدیمی» میداند.[۹۸] اغلب، یهودیان در ادبیات عصر ویکتوریا بهعنوان انگل توصیف میشدند. هالبرستام به یک ترس خاص از یهودیان اشاره میکند که آنها عامل انتشار بیماریهای خونی هستند و به توصیف روزنامهنگاری نیز میپردازد که این افراد را «خونخواران ییدیشی» مینامد.[۹۹] در مقابل، ماتیاس کلاسن[bj] به شباهتهای میان خونآشامی و بیماریهای آمیزشی، بهویژه سیفلیس اشاره میکند.[۱۰۰] مارتین ویلیس،[bk] محققی که به بررسی تلاقی ادبیات و بیماری میپردازد، استدلال میکند که توصیف دراکولا از خونآشامی، آن را بهعنوان عفونت اولیه و نیز بیماری ناشی از آن تبدیل میکند.[۱۰۱]
میراث
[ویرایش]اقتباسها
[ویرایش]داستان دراکولا اساس ساخت فیلمها و نمایشنامههای متعددی بودهاست. استوکر، خودش اولین اقتباس تئاتری را نوشت که ۱۸ مهٔ ۱۸۹۷ در تئاتر لایسیوم با عنوان دراکولا یا نامیرا[bl] اندکی پیش از انتشار رمان به روی صحنه رفت و تنها یک بار اجرا شد تا حق تکثیر خود را برای چنین اقتباسهایی ایجاد کند. گرچه تصور میشد نسخه دستنویس گم شدهاست[۱۰۲] اما کتابخانهٔ بریتانیا یک نسخه از آن را دارد. این نسخه شامل گزیدههایی از نمونهٔ دستی[bm] رمان به خط استوکر است که کارگردانی و توصیف گفتوگوها را ارائه میکند.[۱۰۳]
مرگ دراکولا،[bn] فیلم صامت مجارستانی به کارگردانی کاروی لایتایی،[bo] اولین فیلمی بود که کنت دراکولا را به تصویر کشید. این فیلم در سال ۱۹۲۱ منتشر شد و اکنون بخش بسیار کمی از آن در دسترس است. بهگفتهٔ دیوید جی. اسکال،[bp] طرح پوستر نسخهٔ ۱۹۲۶ مجارستانی این فیلم برگرفته از دومین اقتباس دراکولا، نوسفراتو ساختهٔ فریدریش ویلهلم مورنائو بود.[۱۰۴] وین ای. هنسلی،[bq] نقاد مینویسد که روایت این فیلم با رمان متفاوت است اما شخصیتهای آن همتایان مشخصی دارند.[۱۰۵] فلورانس، بیوهٔ استوکر علیه استودیوی فیلم پرانا[br] اقدام قانونی کرد. پروندهٔ حقوقی دو یا سه سال به طول انجامید و سرانجام، پرانا در مهٔ ۱۹۲۴ موافقت کرد که تمام نسخههای فیلم را از بین ببرد.[۱۰۶]
بازنمایی تصویری کنت در گذر زمان بهطور قابلتوجهی تغییر کردهاست. تولیدات نمایشی در لندن و نیویورک برداشت اولیه از ظاهر دراکولا را ایجاد کردند. ایفاگران برجستهٔ بعدی کنت دراکولا، بلا لوگوسی (در اقتباس سال ۱۹۳۱) و کریستوفر لی (در اقتباس سال ۱۹۵۸ و دنبالههای آن) این شخصیت را براساس نسخههای قبلی آن بازی کردند. در درجهٔ اول، سبک تصویری نخستین دراکولا شامل ترکیب رنگهای سیاه و قرمز و موهای براق مشکی بود.[۱۰۷] بازی لی آشکارا جنسی بود و همچنین نمایش دندانهای نیش را در سینما رایج کرد.[۱۰۸] بازی گری اولدمن در نقش کنت دراکولا در دراکولای برام استوکر (۱۹۹۲) ساختهٔ فرانسیس فورد کوپولا و طراحی لباس ایکو ایشیوکا،[۱۰۹] نگاهی تازه به این شخصیت را پایهگذاری کرد؛ کنتی که موهای بلندی دارد و به لهجهٔ رومانیایی صحبت میکند.[۱۱۰] مجموعهٔ متنوعی از اقتباسها، خصلتها و ویژگیهای متفاوت کنت را به تصویر میکشند.[۱۱۱]
دراکولا بارها و تقریباً در تمامی شکلهای رسانهای اقتباس شدهاست. جان ادگار براونینگ و کارولین جوآن اس. پیکارت[bs] نوشتهاند که این رمان و شخصیتهایش برای بیش از هفتصد بار برای فیلم، تلویزیون، بازی ویدئویی و پویانمایی اقتباس شدهاند و همچنین نزدیک به هزار حضور بیشتر در کتابهای کمیک و روی صحنه داشتهاند.[۱۱۲] روبرتو فرناندز رتامار کنت دراکولا را بههمراه شخصیتهایی همچون هیولای فرانکنشتاین، میکی ماوس و سوپرمن بهعنوان بخشی از «خوراک سینمایی سلطهٔ فرهنگی جهان آنگلوساکسون» میدانست.[۱۱۳] در سرتاسر جهان، اقتباسهای تازهٔ تکمیلشده را میتوان هر هفته تولید کرد.[۱۱۴]
اثرگذاری
[ویرایش]دراکولا نخستین اثر ادبیاتی نبود که خونآشامها را توصیف میکرد[۱۱۵] اما با این وجود، رمان توجه دانشوران و مردم را به خود جلب کرد.[۱۱۶] وقتی مردم از خونآشامها حرف میزنند، کنت دراکولا اولین شخصیتی است که به ذهنشان میرسد.[۱۱۷] دراکولا با گردآوری فولکلور، افسانه، داستانهای خونآشامی و سنتهای رمان گوتیک موفق شد.[۱۱۸] وندی دونیگر[bt] این رمان را بهعنوان اثر محوری ادبیات خونآشامی توصیف کرد که «تمام خونآشامهای دیگر را با بیاس یا ایاس نشان میدهد.»[۱۱۹][پ] این رمان تأثیر فوقالعادهای بر شکلگیری درک عمومی از نحوهٔ عملکرد خونآشامها، از جمله نقاط قوت و ضعف و سایر ویژگیهای آنها داشت.[۱۲۰] خفاشها پیش از دراکولا بهدلیل وجود خفاش خونآشام بهنوعی به خونآشامها مرتبط بودند. برای مثال، طرح جلد وارنی خونآشام[bu] (۱۸۴۷) تصویری از خفاش بود اما استوکر با خلق دراکولا توانست این مفهوم را گسترش بدهد. استودیوهای فیلمسازی که بهدنبال فرصتی برای استفاده از جلوههای ویژه بودند، این موضوع را پذیرفتند.[۱۲۱] پاتریک مکگراث[bv] خاطرنشان میکند بسیاری از خصوصیات کنت که هنرمندان پس از توصیف استوکر از خونآشامها به تصویر کشیدهاند، آن ویژگیها را به کلیشه تبدیل کردهاند. مکگراث جدای از توانایی تغییرشکل کنت، بهطور خاص نفرت او از سیر، نور خورشید و صلیبها را موردتوجه قرار میدهد.[۱۲۲]
اقتباسها از این رمان و شخصیتهایش در محبوبیت پایدار آن نقش داشتهاند. حتی در بحثهای دانشگاهی، مرزهای بین رمان استوکر و اقتباس شخصیت در طیف وسیعی از رسانهها بهطور مؤثری محو شدهاست.[۱۲۳] دیکر استوکر[bw] معتقد است که عدم رعایت قانون حق تکثیر ایالات متحده از سوی استوکر به این جلب محبوبیت عامه کمک کردهاست و مینویسد نویسندهها و تهیهکنندهها نیازی نیست برای استفاده از این شخصیتها هزینهای بابت اجازهنامه بپردازند.[۱۲۴]
یادداشتها
[ویرایش]
واژهنامه
[ویرایش]- ↑ Dublin Evening Mail
- ↑ The Primrose Path
- ↑ The Shamrock
- ↑ The Duties of Clerks of Petty Sessions in Ireland
- ↑ Sensation novel
- ↑ The Shoulder of Shasta
- ↑ Miss Betty
- ↑ Hall Caine
- ↑ Florence Balcombe
- ↑ Rosenbach Museum and Library
- ↑ Joseph S. Bierman
- ↑ Kilmarnock Arms Hotel
- ↑ Max Windshoeffel
- ↑ Count Wampyr
- ↑ Cotford
- ↑ Singleton
- ↑ Archibald Constable and Company
- ↑ Barbara Belford
- ↑ Doubleday & McClure
- ↑ Charlotte Stoker
- ↑ David Seed
- ↑ Jerrold E. Hogle
- ↑ Urban Gothic
- ↑ Calvin W. Keogh
- ↑ Irish question
- ↑ Harry Ludlam
- ↑ Raymond T. McNally
- ↑ Radu Florescu
- ↑ In Search of Dracula
- ↑ Benjamin H. LeBlanc
- ↑ Elizabeth Miller
- ↑ Dracula Was A Woman
- ↑ Iron maiden
- ↑ Marie Mulvey-Roberts
- ↑ The Book of Were-Wolves
- ↑ Facsimile
- ↑ Robert Eighteen-Bisang
- ↑ Noel Chevalier
- ↑ Dracula: Sense and Nonsense
- ↑ Elizabeth Signorotti
- ↑ Carmilla
- ↑ Daniel Farson
- ↑ Alison Milbank
- ↑ Patrick McGrath
- ↑ Dracula's Guest
- ↑ The Bookseller
- ↑ Saturday Review of Politics, Literature, Science and Art
- ↑ The Castle of Otranto
- ↑ The Advertiser
- ↑ Vanity Fair
- ↑ San Francisco Wave
- ↑ Carol Margaret Davison
- ↑ John Edgar Browning
- ↑ Lloyd's Weekly Newspaper
- ↑ Gabriel Ronay
- ↑ Anthony Masters
- ↑ Drakula: Angol Regény — Harker Jonathan Naplója
- ↑ Valdimar Ásmundsson
- ↑ Makt Myrkranna (Powers of Darkness)
- ↑ Hans Corneel de Roos
- ↑ Jack Halberstam
- ↑ Mathias Clasen
- ↑ Martin Willis
- ↑ Dracula, or The Undead
- ↑ Galley proof
- ↑ Drakula Halála (The Death of Dracula)
- ↑ Károly Lajthay
- ↑ David J. Skal
- ↑ Wayne E. Hensley
- ↑ Prana
- ↑ Caroline Joan S. Picart
- ↑ Wendy Doniger
- ↑ Varney the Vampire
- ↑ Patrick McGrath
- ↑ Dacre Stoker
پانویس
[ویرایش]- ↑ Luebering, Bram Stoker.
- ↑ Belford, Stoker, Abraham [Bram].
- ↑ Luebering, Bram Stoker.
- ↑ Hopkins, Bram Stoker, 4.
- ↑ Hopkins, Bram Stoker, 4.
- ↑ Rubery, Sensation Fiction.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 301; Belford, Bram Stoker and The Man, 269.
- ↑ Hopkins, Bram Stoker, 1.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 363.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 277.
- ↑ Caine, Bram Stoker, 16.
- ↑ Bierman, A Crucial Stage in the Writing, 152.
- ↑ Barsanti, Foreword, 1.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 4; Lovecraft, Selected Letters, 255.
- ↑ Ludlam, A Biography of Dracula, 99–100.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 3; McNally and Florescu, Dracula, 160.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 4.
- ↑ Bierman, A Crucial Stage in the Writing, 40.
- ↑ Bierman, A Crucial Stage in the Writing, 40.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 255.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 15.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 4.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 245.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 318.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 241.
- ↑ Davison, “Introduction”, Bram Stoker's Dracula, 19.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 272.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 269.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 272.
- ↑ Stoker & Holt 2009, pp. 312–313.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 272.
- ↑ Belford, Bram Stoker and The Man, 274.
- ↑ Davison, “Introduction”, Bram Stoker's Dracula, 21.
- ↑ Seed, The Narrative Method of Dracula, 64.
- ↑ Seed, The Narrative Method of Dracula, 65; Moretti, The Dialectic of Fear, 77.
- ↑ Case, Tasting the Original Apple, 226.
- ↑ Seed, The Narrative Method of Dracula, 70.
- ↑ Moretti, The Dialectic of Fear, 77.
- ↑ Hogle, “Introduction”, The Cambridge Companion to Gothic Fiction, 12.
- ↑ Miller, Dracula, 150.
- ↑ Miller, Dracula, 137.
- ↑ Arata, The Occidental Tourist, 621.
- ↑ Spencer, Purity and Danger, 219.
- ↑ Glover, Vampires, Mummies, and Liberals, 26.
- ↑ Keogh, The Critics' Count, 195–196.
- ↑ Ingelbien, Gothic Genealogies, 1089; Stewart, Bram Stoker's Dracula, 239–240.
- ↑ Ludlam, A Biography of Dracula, 100.
- ↑ Dearden, Radu Florescu dead.
- ↑ Leblanc, The Death of Dracula, 360.
- ↑ McNally and Florescu, In Search of Dracula, 150; Leblanc, The Death of Dracula, 360.
- ↑ Miller, Filing for Divorce, 2.
- ↑ Fitts, Alejandra Pizarnik's "La condesa, 34.
- ↑ McNally, Dracula Was a Woman, 46–47.
- ↑ Mulvey-Roberts, Dracula and the Doctors, 83–84.
- ↑ Kord, Murderesses in German Writing, 60.
- ↑ Stephanou, Reading Vampire Gothic through Blood, 90.
- ↑ Miller, Back to the Basics, 187–188.
- ↑ Eighteen-Bisang and Miller, Bram Stoker's Notes for Dracula, 131.
- ↑ Chevalier, Dracula, 749.
- ↑ Signorotti, Repossessing the Body, 607.
- ↑ Farson, The Man Who Wrote Dracula, 22.
- ↑ Farson, The Man Who Wrote Dracula, 144.
- ↑ Milbank, Powers Old and New, 15.
- ↑ McGrath, Preface, 43.
- ↑ Senf, Dracula, 34.
- ↑ Milbank, Powers Old and New, 14.
- ↑ Untitled review of Dracula, 3.
- ↑ Recent Novels, 150–151; A Romance of Vampirism, 80; The Academy, 98; Dracula, 10.
- ↑ The Bookseller, 816.
- ↑ Review, 21.
- ↑ Untitled, 131.
- ↑ Davison, “Introduction”, Bram Stoker's Dracula, 19; Browning, “Introduction: The Myth of Dracula's Reception”, Bram Stoker's Dracula.
- ↑ Books of the Day, 6.
- ↑ Current Literature, 8.
- ↑ Untitled review of Dracula, 11.
- ↑ Books to Read, and Others, 80.
- ↑ Review.
- ↑ Books to Read, and Others, 80.
- ↑ Current Literature, 8; Supped Full with Horrors, 261; A Fantastic Theme Realistically Treated, 13.
- ↑ The Insanity of the Horrible, 5.
- ↑ Browning, “Introduction: The Myth of Dracula's Reception”, Bram Stoker's Dracula.
- ↑ Davison, Bram Stoker's, 19.
- ↑ Browning, “Introduction: The Myth of Dracula's Reception”, Bram Stoker's Dracula.
- ↑ Browning, “Introduction: The Myth of Dracula's Reception”, Bram Stoker's Dracula.
- ↑ Browning, “Introduction: The Myth of Dracula's Reception”, Bram Stoker's Dracula.
- ↑ McNally and Florescu, In Search of Dracula, 162.
- ↑ Ronay, The Truth About Dracula, 53.
- ↑ Masters, The Natural History of the Vampire, 208.
- ↑ Clasen, Attention, Predation, Counterintuition, 379.
- ↑ Light, When was Dracula first translated.
- ↑ Berni, Dracula by Bram Stoker, 31.
- ↑ Davison, Blood Brothers, 147–148.
- ↑ Escher, The Icelandic Translation of Dracula.
- ↑ ۹۴٫۰ ۹۴٫۱ سیدی نژاد، باستانشناسی ترجمه فارسی دراکولا.
- ↑ وفایی، ترجمه نسخه کامل رمان «دراکولا» به کتابفروشیها آمد.
- ↑ وفایی، ترجمه جدید «دراکولا» چاپ شد.
- ↑ Willis, The Invisible Giant, 302–304.
- ↑ Halberstam, Technologies of Monstrosity, 341.
- ↑ Halberstam, Technologies of Monstrosity, 350.
- ↑ Clasen, Attention, Predation, Counterintuition, 389.
- ↑ Willis, The Invisible Giant, 302.
- ↑ Stuart, Stage Blood, 193.
- ↑ Buzwell, Bram Stoker's stage adaptation.
- ↑ Skal, Introduction—Dracula, 11.
- ↑ Hensley, The Contribution of F. W. Murnau's, 61.
- ↑ Hensley, The Contribution of F. W. Murnau's, 63.
- ↑ Browning and Picart, Dracula in Visual Media, 4.
- ↑ Cengel, How the Vampire Got His Fangs; Why Christopher Lee's Dracula.
- ↑ Sommerlad, Celebrating Eiko Ishioka's extraordinary.
- ↑ Browning and Picart, Dracula in Visual Media, 4.
- ↑ Clasen, Attention, Predation, Counterintuition, 378.
- ↑ Browning and Picart, Dracula in Visual Media, 4.
- ↑ Retamar and Winks, On Dracula, the West, America, and Other Inventions, 22.
- ↑ Browning and Picart, Dracula in Visual Media, 7.
- ↑ Miller, Dracula, 147.
- ↑ Davison, “Introduction”, Bram Stoker's Dracula, 21.
- ↑ Beresford, From Demons to Dracula, 139.
- ↑ Miller, Dracula, 147.
- ↑ Doniger, Sympathy for the Vampire, 608.
- ↑ Miller, Dracula, 152.
- ↑ Miller, Dracula, 157.
- ↑ McGrath, Preface, 45.
- ↑ Hughes, Fictional Vampires in the Nineteenth, 198.
- ↑ Stoker, “Foreword”, Dracula in Visual Media, 2.
منابع
[ویرایش]فارسی
[ویرایش]- سیدی نژاد، مرتضی (۳۱ خرداد ۱۳۹۹). «باستانشناسی ترجمه فارسی دراکولا». راهک. بایگانیشده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۲۳. دریافتشده در ۱۷ دی ۱۴۰۱.
- وفایی، صادق (۴ بهمن ۱۴۰۰). «ترجمه جدید «دراکولا» چاپ شد». خبرگزاری مهر. بایگانیشده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافتشده در ۷ بهمن ۱۴۰۱.
- وفایی، صادق (۱۲ مهر ۱۳۹۹). «ترجمه نسخه کامل رمان «دراکولا» به کتابفروشیها آمد». خبرگزاری مهر. بایگانیشده از اصلی در ۲۵ فوریه ۲۰۲۳. دریافتشده در ۷ بهمن ۱۴۰۱.
انگلیسی
[ویرایش]کتابها
[ویرایش]- Arnds, Peter (2015). "Gypsies and Jews as Wolves in Realist Fiction". Lycanthropy in German Literature. London: Palgrave Macmillan. pp. 69–96. doi:10.1057/9781137541635_5. ISBN 978-1-137-54163-5.
- Bauman, Zygmunt (1991). Modernity and the Holocaust. Cambridge: Polity Press.
- Belford, Barbra (2002). Bram Stoker and The Man Who Was Dracula. London: Hachette Books. ISBN 0-306-81098-0.
- Beresford, Mathew (2008). From Demons to Dracula: The Creation of the Modern Vampire Myth. London: Reaktion. ISBN 978-1-86189-742-8. OCLC 647920291.
- Berni, Simone (2016). Dracula by Bram Stoker The Mystery of The Early Editions. Biblohaus. ISBN 978-1-326-62179-7.
- Bordin, Ruth Birgitta Anderson (1993). Alice Freeman Palmer: The Evolution of a New Woman. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-10392-8.
- Browning, John Edgar (2012). Bram Stoker's Dracula: The Critical Feast. Apocryphile Press. ISBN 978-1-937002-21-3.
- Browning, John Edgar; Picart, Caroline Joan, eds. (2011). Dracula in Visual Media: Film, Television, Comic Book and Electronic Game Appearances, 1921-2010. Jefferson, N.C.: McFarland & Co. ISBN 978-0-7864-3365-0. OCLC 664519546.
- Stoker, Dacre (2011). "Foreword". In Browning, John Edgar; Picart, Caroline Joan (eds.). Dracula in Visual Media: Film, Television, Comic Book and Electronic Game Appearances, 1921–2010. Jefferson, N.C.: McFarland & Co. ISBN 978-0-7864-3365-0. OCLC 664519546.
- Skal, David J. (2011). "Introduction—Dracula: Undead and Unseen". In Browning, John Edgar; Picart, Caroline Joan (eds.). Dracula in Visual Media: Film, Television, Comic Book and Electronic Game Appearances, 1921–2010. Jefferson, North Carolina: McFarland & Co. ISBN 978-0-7864-3365-0. OCLC 664519546.
- Dalby, Richard (1986). "Bram Stoker". In Sullivan, Jack (ed.). The Penguin Encyclopedia of Horror and the Supernatural. New York City: Viking Press. pp. 404–406. ISBN 978-0-670-80902-8.
- Davison, Carol Margaret (1997). "Introduction". In Davison, Carol Margaret (ed.). Bram Stoker's Dracula: Sucking through the Century, 1897-1997. Toronto: Dundurn Press. ISBN 978-1-55488-105-5. OCLC 244770292.
- Davison, Carol Margaret (1997). "Blood Brothers: Dracula and Jack the Ripper". In Davison, Carol Margaret (ed.). Bram Stoker's Dracula: Sucking through the Century, 1897–1997. Toronto: Dundurn Press. ISBN 978-1-55488-105-5. OCLC 244770292.
- Eighteen-Bisang, Robert; Miller, Elizabeth, eds. (2008). Bram Stoker's Notes for Dracula: A Facsimile Edition. Jefferson: McFarland & Co. Pub. ISBN 978-0-7864-5186-9. OCLC 335291872.
- Barsanti, Michael (2008). "Foreword". In Eighteen-Bisang, Robert; Miller, Elizabeth (eds.). Bram Stoker's Notes for Dracula: A Facsimile Edition. Jefferson: McFarland & Co. Pub. ISBN 978-0-7864-5186-9. OCLC 335291872.
- Farson, Daniel (1975). The Man Who Wrote Dracula: A Biography of Bram Stoker. London: Michael Joseph. ISBN 0-7181-1098-6. OCLC 1989574.
- Glover, David (1996). Vampires, Mummies, and Liberals: Bram Stoker and the Politics of Popular Fiction (به انگلیسی). Duke University Press. ISBN 978-0-8223-1798-2.
- Hogle, Jerrold E. (2002). "Introduction". The Cambridge Companion to Gothic Fiction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Hopkins, Lisa (2007). Bram Stoker: A Literary Life. Basingstoke: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-4647-8. OCLC 70335483.
- Houston, Gail Turley (2005). From Dickens to Dracula: Gothic, Economics, and Victorian Fiction. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-511-12624-7. OCLC 61394818.
- Hughes, William; Smith, Andrew, eds. (1998). Bram Stoker: History, Psychoanalysis and the Gothic. Basingston: Macmillan Press. ISBN 978-1-349-26840-5.
- Bierman, Joseph S. (1998). "A Crucial Stage in the Writing of Dracula". In Hughes, William; Smith, Andrew (eds.). Bram Stoker: History, Psychoanalysis and the Gothic. Basingston: Macmillan Press. ISBN 978-1-349-26840-5.
- Milbank, Alison (1998). "'Powers Old and New': Stoker's Alliances with Anglo-Irish Gothic". In Hughes, William; Smith, Andrew (eds.). Bram Stoker: History, Psychoanalysis and the Gothic. Basingston: Macmillan Press. ISBN 978-1-349-26840-5.
- Mulvey-Roberts, Marie (1998). "Dracula and the Doctors: Bad Blood, Menstrual Taboo and the New Woman". In Hughes, William; Smith, Andrew (eds.). Bram Stoker: History, Psychoanalysis and the Gothic. Basingston: Macmillan Press. ISBN 978-1-349-26840-5.
- Hughes, William (2000). Beyond Dracula: Bram Stoker's Fiction and Its Cultural Context. New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-349-40967-9. OCLC 1004391205.
- Kord, Susanne (2009). Murderesses in German Writing, 1720-1860: Heroines of Horror. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-51977-9. OCLC 297147082.
- Leblanc, Benjamin H. (1997). "The Death of Dracula: A Darwinian Approach to the Vampire's Evolution". In Davison, Carol Margaret (ed.). Bram Stoker's Dracula: Sucking through the Century, 1897-1997. Toronto: Dundurn Press. ISBN 978-1-55488-105-5. OCLC 244770292.
- Ludlam, Harry (1962). A Biography of Dracula: The Life Story of Bram Stoker. W. Foulsham. ISBN 978-0-572-00217-6.
- Lovecraft, H. P. (1965). Derleth, August; Wandrei, Donald (eds.). Selected Letters. Vol. 1. Arkham House. ISBN 978-0-87054-034-9.
- Masters, Anthony (1972). The Natural History of the Vampire. New York: G. P. Putnam's Sons. ISBN 978-0-399-10931-7.
- McGrath, Patrick (1997). "Preface: Bram Stoker and his Vampire". In Davison, Carol Margaret (ed.). Bram Stoker's Dracula: Sucking through the Century, 1897–1997. Toronto: Dundurn Press. ISBN 978-1-55488-105-5. OCLC 244770292.
- McNally, Raymond T.; Florescu, Radu (1973). Dracula: A Biography of Vlad the Impaler. New York: Hawthorne Books.
- McNally, Raymond T. (1983). Dracula Was a Woman: In Search of the Blood Countess of Transylvania. New York: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-045671-6.
- McNally, Raymond T.; Florescu, Radu (1994). In Search of Dracula: The History of Dracula and Vampires. Boston: Houghton Mifflin. ISBN 978-0-395-65783-6.
- Miller, Elizabeth (2001). Dracula. New York: Parkstone Press.
- Punter, David (2012). A New Companion to the Gothic. Hoboken: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-5492-8. OCLC 773567111.
- Hughes, William (2012). "Fictional Vampires in the Nineteenth and Twentieth Century". In Punter, David (ed.). A New Companion to the Gothic. Hoboken: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-5492-8. OCLC 773567111.
- Ronay, Gabriel (1972). The Truth About Dracula. New York: Stein and Day. ISBN 978-0-8128-1524-5.
- Showalter, Elaine (1991). Sexual Anarchy: Gender and Culture at the Fin de Siècle. Penguin. ISBN 978-0-14-011587-1.
- Spooner, Catherine (2006). Contemporary Gothic (به انگلیسی). Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-301-7.
- Stephanou, Aspasia (2014). Reading Vampire Gothic through Blood: Bloodlines. Houndmills: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-34922-4. OCLC 873725229.
- Stuart, Roxana (1994). Stage Blood: Vampires of the 19th Century Stage (به انگلیسی). Popular Press. ISBN 978-0-87972-660-7.
- Auerbach, Nina; Skal, David J., eds. (1997). Dracula: Authoritative Text, Contexts, Reviews and Reactions, Dramatic and Film Variations, Criticism. W.W. Norton. ISBN 978-0-393-97012-8.
- Stoker, Dacre; Holt, Ian (2009). Dracula The Un-Dead. Penguin Publishing Group. pp. 312–13. ISBN 978-0-525-95129-2.
مقالههای ژورنالها و روزنامهها
[ویرایش]- Arata, Stephen D. (1990). "The Occidental Tourist: "Dracula" and the Anxiety of Reverse Colonization". Victorian Studies. 33 (4): 621–645. ISSN 0042-5222. JSTOR 3827794.
- Bierman, Joseph S. (1977-01-01). "The Genesis and Dating of 'Dracula' from Bram Stoker's Working Notes". Notes and Queries (به انگلیسی). CCXXII (jan): 39–41. doi:10.1093/notesj/CCXXII.jan.39. ISSN 0029-3970.
- Caine, Hall (April 24, 1912). "Bram Stoker. The story of a great friendship". The Daily Telegraph. p. 16.
- Case, Alison (1993). "Tasting the Original Apple: Gender and the Struggle for Narrative Authority in "Dracula"". Narrative. 1 (3): 223–243. ISSN 1063-3685. JSTOR 20107013.
- Cengel, Katya (October 2020). "How the Vampire Got His Fangs". Smithsonian Magazine.
- Chevalier, Noel (2002). "Dracula: Sense & Nonsense by Elizabeth Miller (review)". ESC: English Studies in Canada (به انگلیسی). 28 (4): 749–751. doi:10.1353/esc.2002.0017. ISSN 1913-4835. S2CID 166341977.
- Clasen, Mathias (2012). "Attention, Predation, Counterintuition: Why Dracula Won't Die". Style. 46 (3–4): 378–398. ISSN 0039-4238. JSTOR 10.5325/style.46.3-4.378.
- Craft, Christopher (1984). ""Kiss Me with those Red Lips": Gender and Inversion in Bram Stoker's Dracula". Representations (8): 107–133. doi:10.2307/2928560. ISSN 0734-6018. JSTOR 2928560.
- Croley, Laura Sagolla (1995). "The Rhetoric of Reform in Stoker's "Dracula": Depravity, Decline, and the Fin-de-Siècle "Residuum"". Criticism. 37 (1): 85–108. ISSN 0011-1589. JSTOR 23116578.
- Dearden, Lizzie (May 20, 2014). "Radu Florescu dead: Legacy of the Romanian 'Dracula professor'". The Independent. Archived from the original on 12 January 2021.
- Demetrakopoulos, Stephanie (1977). "Feminism, Sex Role Exchanges, and Other Subliminal Fantasies in Bram Stoker's "Dracula"". Frontiers: A Journal of Women Studies. 2 (3): 104–113. doi:10.2307/3346355. ISSN 0160-9009. JSTOR 3346355.
- Fitts, Alexandra (1998). "Alejandra Pizarnik's "La condesa Sangrienta" and the Lure of the Absolute". Letras Femeninas. 24 (1/2): 23–35. ISSN 0277-4356. JSTOR 23021659.
- Doniger, Wendy (November 20, 1995). "Sympathy for the Vampire". The Nation. pp. 608–612.
- Halberstam, Judith (1993). "Technologies of Monstrosity: Bram Stoker's "Dracula"". Victorian Studies. 36 (3): 333–352. ISSN 0042-5222. JSTOR 3828327.
- Hensley, Wayne E. (2002). "The Contribution of F. W. Murnau's "Nosferatu" To the Evolution of Dracula". Literature/Film Quarterly. 30 (1): 59–64. ISSN 0090-4260. JSTOR 43797068.
- Ingelbien, Raphaël (2003). "Gothic Genealogies: Dracula, Bowen's Court, And Anglo-Irish Psychology". ELH. 70 (4): 1089–1105. doi:10.1353/elh.2004.0005. ISSN 1080-6547. S2CID 162335122.
- Kane, Michael (1997). "Insiders/Outsiders: Conrad's "The Nigger of the "Narcissus" " and Bram Stoker's "Dracula"". The Modern Language Review. 92 (1): 1–21. doi:10.2307/3734681. ISSN 0026-7937. JSTOR 3734681.
- Keogh, Calvin W. (2014). "The Critics' Count: Revisions of Dracula and the Postcolonial Irish Gothic". Cambridge Journal of Postcolonial Literary Inquiry (به انگلیسی). 1 (2): 189–206. doi:10.1017/pli.2014.8. ISSN 2052-2614. S2CID 193067115.
- Kuzmanovic, Dejan (2009). "Vampiric Seduction and Vicissitudes of Masculine Identity in Bram Stoker's "Dracula"". Victorian Literature and Culture. 37 (2): 411–425. doi:10.1017/S1060150309090263. ISSN 1060-1503. JSTOR 40347238. S2CID 54921027.
- Light, Duncan (2009). "When was Dracula first translated into Romanian?". Journal of Dracula Studies. 11 (1).
- Miller, Elizabeth (August 1996). "Filing for Divorce: Vlad Tepes vs. Count Dracula". The Borgo Post: 2.
- Miller, Elizabeth (2006). "Filing for Divorce: Count Dracula vs. Vlad Tepes". Dictionary of Literary Biography. 394: 212–217.
- Miller, Elizabeth (1999). "Back to the Basics: Re-Examining Stoker's Sources for "Dracula"". Journal of the Fantastic in the Arts. 10 (2 (38)): 187–196. ISSN 0897-0521. JSTOR 43308384.
- Moretti, Franco (1982). "The Dialectic of Fear". New Left Review. 13: 67–85.
- Nandris, Grigore (1966). "The Historical Dracula: The Theme of His Legend in the Western and in the Eastern Literatures of Europe". Comparative Literature Studies. 3 (4): 367–396. ISSN 0010-4132. JSTOR 40245833.
- Retamar, Roberto Fernández; Winks, Christopher (2005). "On Dracula, the West, America, and Other Inventions". The Black Scholar. 35 (3): 22–29. doi:10.1080/00064246.2005.11413319. ISSN 0006-4246. JSTOR 41069152. S2CID 147429554.
- Schaffer, Talia (1994). ""A Wilde Desire Took Me": the Homoerotic History of Dracula". ELH. 61 (2): 381–425. doi:10.1353/elh.1994.0019. ISSN 1080-6547. S2CID 161888586.
- Seed, David (1985). "The Narrative Method of Dracula". Nineteenth-Century Fiction. 40 (1): 61–75. doi:10.2307/3044836. ISSN 0029-0564. JSTOR 3044836.
- Senf, Carol A. (1982). ""Dracula": Stoker's Response to the New Woman". Victorian Studies. 26 (1): 33–49. ISSN 0042-5222. JSTOR 3827492.
- Signorotti, Elizabeth (1996). "Repossessing the Body: Transgressive Desire in "Carmilla" and "Dracula"". Criticism. 38 (4): 607–632. ISSN 0011-1589. JSTOR 23118160.
- Spencer, Kathleen L. (1992). "Purity and Danger: Dracula, the Urban Gothic, and the Late Victorian Degeneracy Crisis". ELH. 59 (1): 197–225. doi:10.2307/2873424. ISSN 0013-8304. JSTOR 2873424.
- Stewart, Bruce (1999). ""Bram Stoker's Dracula: Possessed by the Spirit of the Nation?"". Irish University Review. 29 (2): 238–255. ISSN 0021-1427. JSTOR 25484813.
- Stevenson, John Allen (1988). "A Vampire in the Mirror: The Sexuality of Dracula". PMLA. 103 (2): 139–149. doi:10.2307/462430. ISSN 0030-8129. JSTOR 462430.
- Tchaprazov, Stoyan (2015). "The Slovaks and Gypsies of Bram Stoker's Dracula: Vampires in Human Flesh". English Literature in Transition, 1880–1920. 58: 523–535. ProQuest 1684297393 – via ProQuest.
- Tomaszweska, Monika (2004). "Vampirism and the Degeneration of the Imperial Race: Stoker's Dracula as the Invasive Degenerate Other" (PDF). Journal of Dracula Studies. 6.
- Wasserman, Judith (1977). "Women and Vampires: Dracula as a Victorian Novel". Midwest Quarterly. 18.
- "Why Christopher Lee's Dracula didn't suck". The Telegraph. 13 June 2015. Archived from the original on 11 January 2022.
- Willis, Martin (2007). ""The Invisible Giant," 'Dracula', and Disease". Studies in the Novel. 39 (3): 301–325. ISSN 0039-3827. JSTOR 29533817.
- Zanger, Jules (1991). "A Sympathetic Vibration: Dracula and the Jews". English Literature in Transition, 1880–1920. 34.
نقدهای انتقادی معاصر
[ویرایش]- "Recent Novels". Review of Politics, Literature, Theology, and Art. London. 79: 150–151. July 31, 1897.
- "A Romance of Vampirism". Lloyd's Weekly Newspaper. London. May 30, 1897. p. 80.
- "Untitled review of Dracula". The Bookseller: A Newspaper of British and Foreign Literature. London. September 3, 1897. p. 816.
- "Book Reviews Reviewed". The Academy: A Weekly Review of Literature, Science, and Art. London. July 31, 1897. p. 98.
- "Untitled review of Dracula". The Daily Mail. London. June 1, 1897. p. 3.
- "Untitled". Publisher's Circular and Booksellers' Record of British and Foreign Literature. London. August 7, 1897. p. 131.
- "Review: Dracula". Saturday Review of Politics, Literature, Science and Art. London. July 3, 1897. p. 21.
- "Books of the Day". The Daily Telegraph. London. June 3, 1897. p. 6.
- "Dracula". The Glasgow Herald. Glasgow. June 10, 1897. p. 10.
- "Untitled review of Dracula". Of Literature, Science, and Art (Fiction Supplement). London. June 12, 1897. p. 11.
- "Current Literature: Hutchinson & Co's Publications". The Advertiser. Adelaide. January 22, 1898. p. 8.
- "Books to Read, and Others". Vanity Fair: A Weekly Show of Political, Social, and Literary Wares. London. June 29, 1897. p. 80.
- "Supped Full with Horrors". The Land of Sunshine. June 1899. p. 261.
- "A Fantastic Theme Realistically Treated". New-York Tribune (Illustrated Supplement). New York City. November 19, 1899.
- "The Insanity of the Horrible". The San Francisco Wave. San Francisco. December 9, 1899. p. 5.
- "Review: Dracula". The Manchester Guardian. 1897.
وبگاهها
[ویرایش]- Belford, Barbara (23 September 2004). "Stoker, Abraham [Bram]". Oxford Dictionary of National Biography.
{{cite web}}
: نگهداری CS1: url-status (link) - Escher, Kat (19 May 2017). "The Icelandic Translation of 'Dracula' Is Actually a Different Book". Smithsonian. Archived from the original on 15 December 2019.
- Buzwell, Greg (May 14, 2014). "Bram Stoker's stage adaptation of Dracula". The British Library. Retrieved 2021-06-13.
- Luebering, J.E (February 20, 2024). "Bram Stoker". Encyclopedia Britannica. Retrieved March 27, 2024.
- Rubery, Matthew (March 2, 2011). "Sensation Fiction". Oxford Bibliographies. Oxford University Press. Retrieved January 17, 2021.
- Sommerlad, Joe (July 13, 2017). "Celebrating Eiko Ishioka's extraordinary costumes for Bram Stoker's Dracula". The Independent (به انگلیسی). Retrieved 2021-07-13.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- کتاب الکترونیکی رایگان Dracula در پروژهٔ گوتنبرگ
- کتاب صوتی در مالکیت عمومی Dracula واقع در LibriVox