Tana gölü — Vikipediya

Tana gölü
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü	1.788 m
Eni	66 km
Uzunluğu	84 km
Sahəsi	2.156 km² 3.600 km²[1]
Həcmi	28 km³
Dərin yeri	14 m, 8 m[1]
Yerləşməsi
12°00′ şm. e. 37°15′ ş. u.
Ölkə	Efiopiya
Tana gölü
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tana (amh. ጣና ሐይቅ) və yaxud Tsana^[2] — Afrikanın şərqində, Efiopiyanın şimal-qərbində yerləşən göl. Efiopiya dağlarının şimal-qərbindəki Amhara bölgəsində yerləşən göl təxminən 84 kilometr (52 mil) uzunluğunda və 66 kilometr (41 mil) enində, maksimum dərinliyi 15 metr (49 fut)^[3] və 1,788 metr (5,866 fut)^[4] yüksəklikdədir. Tana gölü əsasən Gilgel Abay, Reb və Qumara çaylarından qidalanır. Onun səth sahəsi mövsümdən və yağıntıdan asılı olaraq 3000–3500 kvadrat kilometr (1200–1400 kvadrat mil) arasında dəyişir. Gölün səviyyəsi gölün Mavi Nilə axıdıldığı suaşıran bəndin inşasından bəri tənzimlənir. Bu, Mavi Nil şəlaləsinə (Tis Abbai) və su elektrik stansiyasına gedən axını idarə edir.

2015-ci ildə Tana gölü bölgəsi milli və beynəlxalq təbii və mədəni əhəmiyyətini nəzərə alaraq YUNESKO-nun biosfer qoruğu kimi namizədliyi irəli sürülüb.^[5]

Coğrafiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tana Efiopiyanın ən böyük gölüdür. Göl təxminən 5 milyon il əvvəl, erkən pleystosen dövründə axan çayların məcrasını kəsən vulkanik fəaliyyət nəticəsində əmələ gəib. Sahəsi mövsümdən asılı olaraq dəyişir: 3100–3600 km². Maksimum dərinliyi 15 metrdir.^[6] Göl dəniz səviyyəsindən 1830 m hündürlükdə yerləşir. Ona 50-yə yaxın çay tökülür. Onların arasında Reb, Qumara-Şet, Selda, Anferas, Quari, Saqi, Saruaxa, Abaqanan, Aluqsa, Dirma, Maqaça, Sinsil, Qumira və s. var. Onların ən böyüyü Bılgel Abbaydı (Kiçik Abbay və ya Abbay). Göldən Göy Nil çayı (Abbay) axır. Tarixən Kiçik Abbay çayı Mavi Nilin başlanğıcı hesab olunurdu, indi mənbə kimi adətən Tana gölünün özü götürülür.

Göldə 20-dən çox ada var. Onlardan ən iriləri Nargadaga-Deset, Daga, Mitraa, Heliya (Gelila-Zakarias), Bata, Desikt-Georgis, Simana, Bohlao, Silesi, Likaba (Ərəb-Duba), Buait və s. Adaların bəzilərində xristian monastırları və kilsələri inşa edilib.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bəhr Dar şəhəri yaxınlığındakı Mavi Nil çayının çıxışında su elektrik bəndinin tikintisinə qədər gölün səviyyəsi mövsümdən asılı olaraq dəyişirdi.

Daqa adasındakı monastırda bir neçə Efiopiya kralı və imperatoru dəfn olunub. Gölün şimalında, təxminən 35 km məsafədə XV–XVI əsrlərdə Efiopiyanın keçmiş paytaxtı olmuş Qondar şəhəri yerləşir.

İnfrastruktur[redaktə | mənbəni redaktə et]

Balıqçılıq göl kənarında yaşayan əhalinin böyük hissəsinin əsas məşğuliyyətidir. Yerli əhali əsasən qəhvə, taxıl və yağlı bitkilərin becərilməsi ilə məşğul olur, həmçinin mal-qara yetişdirir.

Bəhr Dar və Qorqora şəhərləri arasında bərə xidməti vardır.

Qalereya[redaktə | mənbəni redaktə et]

• 
  Tana gölünün sputnikdən çəkilmiş rəsmi
• 
  Sutnikdən çəkilmiş foto (1991-ci il)
• 
  Gölün sahilində balıqçılar
• 
  Papirusdan düzəldilmiş yerli qayıq
• 
  Begemotlar göl sularında
• 
  Begemotlar göl sularında
• 
  Tana gölünün mənzərələri
• 
  Tana gölündəki adada kilsə
• 
  Yerli bələdçi Zege yarımadasındakı monastırda yemək vaxtını bildirmək üçün daşın necə vurulduğunu nümayiş etdirir
• 
  Göldən mənzərə
• 
  Mavi Nil çayının Tana gölündən olan mənbəyi
• 
  Tana gölündəki Bahir Dar adasında otel
• 
  Tana gölünün sahilində üzən zanbaq gülləri
• 
  Tana gölündə üzən çəhrayı qutanlar
• 
  Tana gölündə tutulan balıqlar

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vikianbarda Tana gölü ilə əlaqəli mediafayllar var.

• laketana-biosphere.com — «Tana gölü qoruğu» rəsmi saytı
• Homepage of Lake Tana Biosphere Reserve
• Lake Tana project webpage of The Nature and Biodiversity Conservation Union (NABU e. V.)
• Lake Tana project Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine at en:Aberystwyth University
• Photographs of the lake
• Unesco plan for Lake T'ana
• LakeNet Profile
• Pictures from Lake Tana and the Monasteries
•  Garstin, William Edmund; Cana, Frank Richardson. Tsana // Kisholm, Hyu (redaktor ). Britannika Ensiklopediyası. 27 (XI). Cambridge University Press. 1911. 347–348.
• "Photographs of the lake". www.galenfrysinger.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2019-09-27.
• "Lake T'ana" (ingilis). 2004-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-19.
• "LakeNet Profile". www.worldlakes.org (ingilis). İstifadə tarixi: 2019-09-27.