Ətraf mühitə təsir vasitələrindən hərbi və ya başqa bir düşmən istifadəsinin qadağan edilməsi haqqında Konvensiya — Vikipediya

Ətraf mühitə təsir vasitələrindən hərbi və ya başqa bir düşmən istifadəsinin qadağan edilməsi haqqında Konvensiya (ing. Environmental Modification Convention или ENMOD) — iştirakçılarına biota, litosfer, hidrosfer daxil olmaqla, Yerin dinamikasını, tərkibini və quruluşunu dəyişdirmək üçün təbii proseslərin qəsdən idarə olunması yolu ilə ətraf mühitə təsir vasitələrindən hərbi və ya başqa bir düşmən istifadəsi ilə qadağan edən BMT-nin əsas sənədlərindən biri, atmosfer və ya xarici məkan^[1].

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Konvensiyanın inkişafı SSRİ-nin təşəbbüsü ilə başlandı, imzalanma üçün açılışı 18 may 1977-ci ildə baş verdi və 5 oktyabr 1978-ci ildə qüvvəyə mindi. 1997-ci ilin ortalarından etibarən, SSRİ-nin hüquqi varisi kimi Rusiya Federasiyası da daxil olmaqla 58 dövlət iştirakçı oldu^[2].

Müqavilə çərçivəsində iştirakçılar təbiətə yaradıcı təsir və ətraf mühitin dinc istifadəsi sahəsindəki işlər barədə elmi və texniki məlumat mübadiləsində əməkdaşlıq etməyi öhdələrinə götürürlər. Konvensiya konstruktiv məqsədlər üçün təbii proseslərə təsirində maneə yaratmır, lakin müddəalarına bütün iştirakçı dövlətlər tərəfindən ciddi şəkildə əməl olunmasını təmin etmək üçün bir sıra sərt tədbirləri nəzərdə tutur^[3]. Konvensiyanın müddəalarının pozulması barədə məlumat varsa, istənilən dövlət birbaşa BMT Təhlükəsizlik Şurasına şikayət etmək hüququna malikdir ^[4]. Bundan əlavə, hər hansı bir iştirakçı ölkənin ətraf mühitdəki şübhəli hadisələrin faktiki hallarını aydınlaşdırmaq və qiymətləndirmək üçün bir aydan gec olmayaraq toplanmalı olan bir Mütəxəssis Məşvərət Komitəsinin çağırılması üçün BMT Baş Katibinə rəsmi bir müraciət göndərmək hüququ vardır.

Konvensiyanın razılaşmalarının müddəti məhdud deyil, açıq sənəddir, yəni hər bir dövlət istənilən vaxt müstəqil olaraq ona qoşulmaq hüququna malikdir. Mətni giriş, on məqalə və Əlavədən ibarətdir.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Сборник действующих договоров, соглашений и конвенций, заключённых СССР с иностранными государствами. Москва: Вып. 34. 1980. 437–440.
• Рогозин Д. "Конвенция о запрещении военного или любого иного враждебного использования средств воздействия на природную среду". Словарь-справочник «Война и мир в терминах и определениях» (rus). Информационный сайт voina-i-mir.ru. 2016-10-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-15. (#apostrophe_markup)

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

• "История «Конвенции о запрещении военного или любого иного враждебного использования средств воздействия на природную среду» на сайте ООН" (PDF) (rus). UN Office of Legal Affairs. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
• "«Конвенция о запрещении военного или любого иного враждебного использования средств воздействия на природную среду» на сайте ООН". UN Treaty Series, Vol. 1108, I-17119 (rus). Официальный сайт ООН. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
• "«Конвенция о запрещении военного или любого иного враждебного использования средств воздействия на природную среду» на сайте Международного Красного креста" (rus). Официальный сайт Международного Красного Креста. 2004-10-27. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
• "HƏRBİNİN QADAĞANLANMASI VƏ TƏBİİ MÜHİTƏDƏN TƏSİR VARİDLƏRİNİZDƏN ZƏRƏRLİ İSTİFADƏSİNƏ QARŞI KONVENSİYANIN 25-ci ildönümünə həsr edilmişdir" (rus). Официальный сайт Министерства иностранных дел Российской Федерации. 2002-05-25. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
• The text of the agreement compiled by the NGO Committee on Education
• Ratifications
• A Political Primer on the ENMOD Convention from the Sunshine Project.
• The United Nations Office at Geneva^{[daimi ölü keçid]}