Zhou Hanedanı - Vikipedi

Zhou Hanedanı
MÖ 1046-MÖ 256
MÖ 1050 - MÖ 771 arasında Çin'de Batı Chou Hanedanı devleti sınırları ve keşif nüfus alanları
MÖ 1050 - MÖ 771 arasında Çin'de Batı Chou Hanedanı devleti sınırları ve keşif nüfus alanları
BaşkentFenghao
(MÖ 1046-771)
Wangcheng
(MÖ 771-510; MÖ 314-256)
Luoyang
(MÖ 510-314)
Yaygın dil(ler)Eski Çince
HükûmetMonarşi
Kral 
• MÖ 1046-1043
Wu
• MÖ 781-771
You
• MÖ 770-720
Ping
• MÖ 314-256
Nan
Şansölye 
Tarihçe 
MÖ 1046
• Gongke naipligi
MÖ 841-828
• Başkentin Wangcheng'e'e nakli
MÖ 771
• Zhou Kralı Nan'in Qin tarafından halledilmesi
MÖ 256
Nüfus
• MÖ 273
30.000.000
• MÖ 230
38.000.000
Öncüller
Ardıllar
Shang Hanedanı
Qin (devlet)
Günümüzdeki durumuÇin


Çin tarihi
Çin Tarihi
Çin Tarihi

Zhou Hanedanı (Çince: 周朝; pinyin: Zhōu Cháo; Çince telaffuz: Cou Çav);[1] Çin tarihinde MÖ 1122'den MÖ 256 yılına kadar hüküm süren kraliyet hanedanı. Çin tarihindeki Zhou Hanedanı, diğer tüm hanedanlardan daha uzun süre hüküm sürmüştür. Bu hanedandan önce Çin'in yönetici hanedanı; Shang Hanedanı idi ve Çin Hanedanı'nı bu hanedan takip etmiştir.

Zhou Hanedanı'nın Çin'i siyasî ve askerî kontrolü; önce MÖ 1046'dan MÖ 771'e kadar Ji (Çince: ; pinyin: ) soyadı ile anılan hükümdarlar tarafından yönetilen Batı Çu hanedanı döneminde sağlanmıştır. Zhou Hanedanı liderleri, göstermelik yönetici olan kral (vang) olarak hüküm sürmekte iken merkezî, politik ve siyasî kontrol; İlkbahar ve Sonbahar Dönemi adı ile anılan MÖ 722-MÖ 481 arası dönemde kaybolması süreci devam etmiştir. Savaşan Devletler Çağı adıyla anılan bu dönemde Çin 170 küçük devlete bölünmüş; bu küçük devletler arasında meydana gelen savaş ve istilâlar yaşanmıştır. Bu "Savaşan Devletler Çağı" döneminde bile, MÖ 771'den MÖ 256'ya kadar Zhou Hanedanına bağlı Ji (Çince: ; pinyin: ) soyadlı hükümdarlar tarafından yönetilen Doğu Çu devletini 500 yıl daha yönetmişlerdir. "Savaşan Devletler Çağı"; bu küçük devletlerden, ilk Çin İmparatoru kabul edilen Çin Şi Huang'nin yönettiği Çin Devleti'nin gücünü artırıp diğer savaşan devletleri kendi idaresi altına alarak MÖ 221'de Çin Hanedanı hakimiyeti altında Çin İmparatorluğu'nu kurması ile son bulmuştur. Fakat bu tarihten 31 yıl önce Çiu Hanedanı'nın zaten ismen Zhou Hanedanı kralı olan "Kral Nan"'ın hükmetme gücünün resmen son bulduğu kabul edilmektedir.

Alman dil bilimcisi ve ırk bilimcisi olan Wolfram Eberhard'a göre, Chou hanedanı Türk kökenlidir.[2][3][4][5]

Çu hanedani döneminde Çin'de demirin kullanımı başlamış,[6] ayrıca birçoklarına göre Çin tunç eşya yapımı bu dönemde doruk noktasına ulaşmıştır. Hanedanı aynı zamanda yazının; antik hâlinden -ki bunun örnekleri Batı Çu tunç kitabelerinde bulunabilir- çağdaş yazım şeklinin başlangıcına, geç Muharip Devletler Dönemi'ndeki arkaik klerik yazı formuna doğru değişim geçirdiği dönemi de kapsamaktadır.

Zhou Hanedanı döneminde, MÖ 6. yüzyılda, Çin felsefesinin kökenleri ortaya çıkmıştır. Daha sonraki nesillere etki edecek önemli Çin filozoflarından Konfüçyüs (Kong Fuzi, Konfüçyüscülüğün kurucusu) ve Laozi (Taoculuğun kurucusu) bu dönemde yaşamıştır. Yine bu dönemde ortaya çıkan diğer filozoflar, kuramcılar ve düşünce ekolleri şunlardır: Mozi (Mohizmin kurucusu), Mengzi (tanınmış bir Konfüçyüscü), (Çin Hanedanı temel felsefesi olan) Çin legalizminin gelişimine öncülük eden Şang Yang ve Han Feizi ve döneminin en önemli entelektüeli, Çin entelektüel yaşamının kendi dönemindeki merkezi olduğu ve hatta Mengzi gibi ikonik entelektüel figürlerden daha çok önem ve ün kazanmış olduğu iddia edilen Xunzi.[7]

Chou Hanedanı döneminde Çin

Zhou Hanedanı kralları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Şahsî ismi Tahttaki ismi Hükmettiği yıllar1 En yaygın kullanılan ismi
Ji Fa
姬發
Wuwang
武王
MÖ 1046-MÖ 10431 Çu Vuvang
(Chou Kralı Vu)
Ji Song
姬誦
Chengwang
成王
MÖ 1042-MÖ 10211 Chou Chengwang
(Chou Kralı Çeng)
Ji Zhao
姬釗
Kangwang
康王
MÖ 1020-MÖ 9961 Chou Kangwang
(Chou Kralı Kang)
Ji Xia
姬瑕
Zhaowang
昭王
MÖ 995-MÖ 9771 Chou Zhaowang
(Chou Kralı Zhao)
Ji Man
姬滿
Muwang
穆王
MÖ 976-MÖ 9221 Chou Muwang
(Chou Kralı Mu)
Ji Yihu
姬繄扈
Gongwang
共王/龔王
MÖ 922-MÖ 9001 Chou Gongwang
(Chou Kralı Gong)
Ji Jian
姬囏
Yiwang
懿王
MÖ 899-MÖ 8921 Chou Yiwang
(Chou Kralı Yi)
Ji Pifang
姬辟方
Xiaowang
孝王
MÖ 891-MÖ 8861 Chou Xiaowang
(Chou Kralı Xiao)
Ji Xie
姬燮
Yiwang
夷王
MÖ 885-MÖ 8781 Chou Yiwang
(Chou Kralı Yi)
Ji Hu
姬胡
Liwang
厲王/剌王
MÖ 877-MÖ 8411 Chou Liwang
(Chou Kralı Li)
  Gonghe (naiblik)
共和
MÖ 841-MÖ 828 Gonghe
Ji Jing
姬靜
Xuanwang
宣王
MÖ 827-MÖ 782 Chou Xuanwang
(Chou Kralı Xuan)
Ji Gongsheng
姬宮湦
Youwang
幽王
MÖ 781-MÖ 771 Chou Youwang
(Chou Kralı You)
Batı Chou'nun sonu / Doğu Chou'nun başlangıcı
Ji Yijiu
姬宜臼
Pingwang
平王
MÖ 770-MÖ 720 Chou Pingwang
(Chou Kralı Ping)
Ji Lin
姬林
Huanwang
桓王
MÖ 719-MÖ 697 Chou Huanwang
(Chou Kralı Huan)
Ji Tuo
姬佗
Zhuangwang
莊王
MÖ 696-MÖ 682 Chou Zhuangwang
(Chou Kralı Zhuang)
Ji Huqi
姬胡齊
Xiwang
釐王
MÖ 681-MÖ 677 Chou Xiwang
(Chou Kralı Xi)
Ji Lang
姬閬
Huiwang
惠王
MÖ 676-MÖ 652 Chou Huiwang
(Chou Kralı Hui)
Ji Zheng
姬鄭
Xiangwang
襄王
MÖ 651-MÖ 619 Chou Xiangwang
(Chou Kralı Xiang)
Ji Renchen
姬壬臣
Qingwang
頃王
MÖ 618-MÖ 613 Chou Qingwang
(Chou Kralı Qing)
Ji Ban
姬班
Kuangwang
匡王
MÖ 612-MÖ 607 Chou Kuangwang
(Chou Kralı Kuang)
Ji Yu
姬瑜
Dingwang
定王
MÖ 606-MÖ 586 Chou Dingwang
(Chou Kralı Ding)
Ji Yi
姬夷
Jianwang
簡王
MÖ 585-MÖ 572 Chou Jianwang
(Chou Kralı Jian)
Ji Xiexin
姬泄心
Lingwang
靈王
MÖ 571-MÖ 545 Chou Lingwang
(Chou Kralı Ling)
Ji Gui
姬貴
Jingwang
景王
MÖ 544-MÖ 521 Chou Jingwang
(Chou Kralı Jing)
Ji Meng
姬猛
Daowang
悼王
MÖ 520 Chou Daowang
(Chou Kralı Dao)
Ji Gai
姬丐
Jingwang
敬王
MÖ 519-MÖ 476 Chou Jingwang
(Chou Kralı Jing)
Ji Ren
姬仁
Yuanwang
元王
MÖ 475-MÖ 469 Chou Yuanwang
(Chou Kralı Yuan)
Ji Jie
姬介
Zhendingwang
貞定王
MÖ 468-MÖ 442 Chou Zhendingwang
(Chou Kralı Zhending)
Ji Quji
姬去疾
Aiwang
哀王
MÖ 441 Chou Aiwang
(Chou Kralı Ai)
Ji Shu
姬叔
Siwang
思王
MÖ 441 Chou Siwang
(Chou Kralı Si)
Ji Wei
姬嵬
Kaowang
考王
MÖ 440-MÖ 426 Chou Kaowang
(Chou Kralı Kao)
Ji Wu
姬午
Weiliewang
威烈王
MÖ 425-MÖ 402 Chou Weiliewang
(Chou Kralı Weilie)
Ji Jiao
姬驕
Anwang
安王
MÖ 401-MÖ 376 Chou Anwang
(Chou Kralı An)
Ji Xi
姬喜
Liewang
烈王
MÖ 375-MÖ 369 Chou Liewang
(Chou Kralı Lie)
Ji Bian
姬扁
Xianwang
顯王
MÖ 368-MÖ 321 Chou Xianwang
(Chou Kralı Xian)
Ji Ding
姬定
Shenjingwang
慎靚王
MÖ 320-MÖ 315 Chou Shenjingwang
(Chou Kralı Shenjing)
Ji Yan
姬延
Nanwang
赧王
MÖ 314-MÖ 256 Chou Nanwang
(Chou Kralı Nan)
  Huiwang
惠王
MÖ 255-MÖ 249 Chou Huiwang²
(Doğu Chou Kralı Hui)
2 Ji ailesinden asilzadeler, başkentleri Luoyang'ın Kin güçlerine düşüşünden sonra, Kral Hui'yi Kral Nan'ın varisi, yeni kral olarak açıklamışlardır.
Bununla birlikte Chou direnişi kısa sürmüştür ve dolayısıyla genelde Chou Hanedanının son kralının Kral Nan olduğu kabul edilir.

Chou Hanedanı döneminden örnek sanat eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "周朝 nasıl telaffuz edilir". forvo.com. 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2017. 
  2. ^ W. Eberhard, "Çin Tarihi", Ankara 1947, s.33. Yrd. Doç. Dr. Hasan Bahar: "Türkistan'ın coğrafi konumu ve ilkçağ kaynaklarına göre tarihi", s. 240. 12 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Şevket Koçsoy, "Türk Tarihi Kronojojisi", Türkler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 73.
  4. ^ Özkan Ezgi, Orta Asya'nın En Eski Kültürleri ve Çin Medeniyeti ile İlişkileri, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, ss. 467 - 469.
  5. ^ Emel Esin, İç Asya'da Milattan Önceki Bin Yılda Türklerin Atalarına Atfedilen Kültürler, C. I., Yeni Türkiye, Ankara, 2002, s. 498.
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008. 
  7. ^ Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47