French
DeutschYuri Manin - Vikipedi
Yuri Manin | |
|---|---|
 Yuri Manin, 2006'da Madrid'de eşi Ksenia Semenova ile ICM etkinliğinde | |
| Doğum | Yuri Ivanoviç Manin 16 Şubat 1937 Simferopol, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 7 Ocak 2023 (85 yaşında) |
| Milliyet | Rus |
| Eğitim | Moscow State University Steklov Mathematics Institute (PhD) |
| Ödüller | Şablon:No wrap |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematikçi |
| Çalıştığı kurumlar | Max-Planck-Institut für Mathematik Northwestern University |
| Doktora danışmanı | İgor Şafareviç |
| Doktora öğrencileri | Alexander Beilinson, Vladimir Berkovich, Mariusz Wodzicki, Vladimir Drinfeld, Vasilii Alekseevich Iskovskikh, Mikhail Kapranov, Victor Kolyvagin]], Alexander L. Rosenberg, Vyacheslav Shokurov, Alexei Skorobogatov, Yuri Tschinkel |
Yuri İvanoviç Manin (Rusça: Ю́рий Ива́нович Ма́нин; 16 Şubat 1937 - 7 Ocak 2023), cebirsel geometri ve diyofant geometri alanındaki çalışmaları ve matematiksel mantıktan teorik fiziğe kadar birçok açıklayıcı çalışmasıyla tanınmış bir Rus matematikçidir. Ayrıca Manin, 1980 yılında Computable and Uncomputable adlı kitabıyla kuantum bilgisayar fikrini ilk önerenlerden birisidir.[1]
Hayat ve kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]
Manin, 1960 yılında İgor Şafareviç'in öğrencisi olarak Steklov Matematik Enstitüsü'nde doktora derecesi aldı. Kendisi şimdi Bonn'daki Max-Planck-Institut für Mathematik'te Profesör ve Northwestern Üniversitesi'nde fahri profesördür.[2][3]
Manin'in ilk çalışmaları, değişmeli çeşitlerin aritmetik ve biçimsel grupları, fonksiyon alanı durumundaki Mordell varsayımı ve cebirsel diferansiyel denklemler üzerine makaleler içeriyordu. Gauss-Manin bağlantısı, cebirsel çeşitlerin ailelerinde kohomoloji çalışmasının temel bir bileşenidir. Kübik yüzeyler ve kübik formlar üzerine, hem klasik hem de çağdaş cebirsel geometri yöntemlerinin yanı sıra ilişkisel olmayan cebirin nasıl uygulanacağını gösteren bir kitap yazdı. Ayrıca, Grothendieck'in küresel Azumaya cebirleri teorisi aracılığıyla, Brauer grubunun Hasse ilkesinin önündeki engelleri açıklamadaki rolüne işaret ederek yeni bir çalışma kuşağı başlattı. Aritmetik topoloji alanınaJohn Tate, David Mumford, Michael Artin ve Barry Mazur ile birlikte öncülük etti. Ayrıca, cebirsel çeşitlerde sınırlı yükseklikteki rasyonel noktaların sayısının asimptotik davranışını tahmin eden Manin varsayımını formüle etti. Ayrıca Yang-Mills teorisi, kuantum bilgisi ve ayna simetrisi üzerine yazmıştır.
Manin'in aralarında Vladimir Berkovich, Mariusz Wodzicki, Alexander Beilinson, Ivan Cherednik, Alexei Skorobogatov, Vladimir Drinfeld, Mikhail Kapranov, Vyacheslav Shokurov, Arend Bayer ve Victor Kolyvagin'in yanı sıra Hà Huy Khoái gibi yabancı öğrencilerin de bulunduğu 40'tan fazla doktora öğrencisi vardı.
Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]
1987'de Brouwer Madalyası, 1994'te Matematikte Nemmers Ödülü, 1999'da İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi Schock Ödülü, 2002'de Alman Matematik Derneği Cantor Madalyası, 2002'de Kral Faysal Uluslararası Ödülü ve 2010 yılında Macar Bilimler Akademisi Bolyai Ödülü almıştır.
1990'da Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi'nin yabancı üyesi oldu.[4]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Manin: Selected works with commentary, World Scientific 1996
- Manin: Mathematics as metaphor - selected essays 5 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., American Mathematical Society 2009
- Manin: Rational points of algebraic curves over function fields 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. AMS translations 1966 (Mordell conjecture for function fields)
- Manin: Algebraic topology of algebraic varieties 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Russian Mathematical Surveys 1965
- Manin: Modular forms and Number Theory. International Congress of Mathematicians, Helsinki 1978
- Manin: Frobenius manifolds, quantum cohomology, and moduli spaces 10 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., American Mathematical Society 1999[5]
- Manin: Quantum groups and non commutative geometry 24 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Montreal, Centre de Recherches Mathématiques, 1988
- Manin: Topics in non-commutative geometry 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Princeton University Press 1991[6]
- Manin: Gauge field theory and complex geometry 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Springer 1988 (Grundlehren der mathematischen Wissenschaften)[7]
- Manin: Cubic forms - algebra, geometry, arithmetics 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., North Holland 1986
- Manin: A course in mathematical logic 11 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Springer 1977,[8] second expanded edition with new chapters by the author and Boris Zilber, Springer 2010.
- Manin: The provable and the unprovable (Russ.), Moscow 1979
- Manin: Computable and Uncomputable (Russ.), Moscow 1980 arXiv:quant-ph/0005003
- Manin: Mathematics and physics 10 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Birkhäuser 1981
- Manin: New dimensions in geometry 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. in Arbeitstagung Bonn 1984, Lectures Notes in Mathematics Vol. 1111, Springer Verlag
- Manin, Alexei Ivanovich Kostrikin: Linear algebra and geometry, Gordon and Breach 1989
- Manin, Sergei Gelfand: Homological algebra 20 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Springer 1994 (Encyclopedia of mathematical sciences).
- Manin, Sergei Gelfand: Methods of Homological algebra 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Springer 1996
- Manin, Igor Kobzarev: Elementary Particles: mathematics, physics and philosophy 12 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dordrecht, Kluwer, 1989 (This book is introductory.)
- Manin, Alexei A. Panchishkin: Introduction to Number theory 20 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Springer Verlag 1995, 2nd edn. 2005
- Manin Moduli, Motives, Mirrors 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 3. European Congress Math. Barcelona 2000, Plenary talk
- Manin Classical computing, quantum computing and Shor´s factoring algorithm 16 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bourbaki Seminar 1999
- Manin Von Zahlen und Figuren 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2002
- Manin, Matilde Marcolli Holography principle and arithmetic of algebraic curves 12 Şubat 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, 2002
- Manin 3-dimensional hyperbolic geometry as infinite-adic Arakelov geometry, Inventiones Mathematicae 1991 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Manin: Mathematik, Kunst und Zivilisation 16 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., e-enterprise, 2014
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Manin, Yu. I. (1980). Vychislimoe i nevychislimoe [Computable and Noncomputable] (Rusça). Sov.Radio. ss. 13-15. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2013.
- ^ "Yuri Manin | Max Planck Institute for Mathematics". www.mpim-bonn.mpg.de (İngilizce). 16 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2018.
- ^ "Emeriti Faculty: Department of Mathematics - Northwestern University". www.math.northwestern.edu (İngilizce). 24 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2018.
- ^ "Y.I. Manin". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.
- ^ Getzler, Ezra (2001). "Review: Frobenius manifolds, quantum cohomology, and moduli spaces by Yuri I. Manin". Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 38 (1). ss. 101-108. doi:10.1090/S0273-0979-00-00888-0
. - ^ Penkov, Ivan (1993). "Review: Topics in non-commutative geometry by Yuri I. Manin". Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 29 (1). ss. 106-111. doi:10.1090/S0273-0979-1993-00391-4 .
- ^ LeBrun, Claude (1989). "Review: Gauge field theory and complex geometry by Yuri I. Manin; trans. by N. Koblitz and J. R. King". Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 21 (1). ss. 192-196. doi:10.1090/S0273-0979-1989-15816-3 .
- ^ Shoenfield, J. R. (1979). "Review: A course in mathematical logic by Yu. I Manin" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 1 (3). ss. 539-541. doi:10.1090/s0273-0979-1979-14613-5 . 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
İleri okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Némethi, A. (April 2011). "Yuri Ivanovich Manin" (PDF). Acta Mathematica Hungarica. 133 (1–2). ss. 1-13. doi:10.1007/s10474-011-0151-x . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2022.
- Jean-Paul Pier (1 Ocak 2000). Development of Mathematics 1950–2000. Springer Science & Business Media. s. 1116. ISBN 978-3-7643-6280-5.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Vikisöz'de Yuri Manin ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- Yuri Manin at the Mathematics Genealogy Project
- Manin's page at Max-Planck-Institut für Mathematik website 21 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Good Proofs are Proofs that Make us Wiser 4 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., interview by Martin Aigner and Vasco A. Schmidt
- Biography 10 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
