French
DeutschWei Nehri Antlaşması - Vikipedi
| Wei Nehri Gizli Antlaşması | |
|---|---|
 Antlaşmanın yapıldığı coğrafya | |
| Tür | Barış Antlaşması |
| İmzalanma | 25 Eylül 626 |
| Yer | Wei Nehri Kıyısı |
Wei Nehri Antlaşması, Doğu Göktürk Kağanlığı ile Tang Hanedanı arasında yapılan barış antlaşmasıdır. Antlaşma, Tang hükümdarının Doğu Göktürklere ödemek zorunda kaldığı yüklü tazminat nedeniyle Çin kaynaklarında "Wei Nehri Utancı" adıyla anılmaktadır.[1] Anlaşmanın sonucunda Türk kağanı İllig Kağan kazançlı olarak görülse de; Doğu Göktürklere sığınan Sui Hanedanı üyelerinin geri verilmesini içeren bu antlaşma Doğu Göktürklerin, Tang'a karşı siyasi üstünlüğünü bitirmiştir.
Çangan baskını ve Bian Köprüsü Görüşmeleri[değiştir | kaynağı değiştir]
626'nın Ağustos ayında, Türk kağanı İllig Kağan ve yeğeni Tölis Çin'e yüz bin kişilik ordusuyla[2] ani bir baskın yaptı. Bu baskın, diğer baskınlardan farklı olarak, Tang hanedanlığının bizzat başkenti Çangan'ı ele geçirme amacını taşımaktaydı.[3] Hazırlıksız yakalanan Tang hükümdarı Li Şimin; ordusuyla Türk ordusunun karşısına çıkmaktansa yanına aldığı 8 atlı ile birlikte Çangan'a yaklaşan; Türk hükümdarı İllig Kağan'ın karargâhını ziyarete karar verdi.İllig Kağan, Çin hükümdarını Bian Köprüsü'nde karşıladı ve iki hükümdar arasındaki müzakereler burada başladı.[1] Tang hanedanı, Doğu Göktürk kağanına yüklü miktarda altın ve gümüş vermeyi, ayrıca Çin prenseslerinden birini İllig ile evlendirmeyi kabul etti.[1] Ödenen yüklü miktardaki tazminat sonrasında Türk ordusu geri çekildi.
Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]
İllig Kağan'ın başkent Çangan'a saldırmadan geri çekilmesi, Doğu Göktürkler arasındaki huzursuzluğu artırdı. Bu durum Doğu Göktürk Kağanlığı'nın gittikçe zayıflamasında etken oldu.[2] 630'da İllig Kağan'ın Li Şimin'in Doğu Seferi sonucunda öldürülmesiyle, Doğu Göktürk Kağanlığı çöktü.[4]
Anlaşma, Çin tarafından küçük düşürücü olarak nitelendirilse bile; dönemin şartları açısından Türklerin Tang üzerindeki baskısını ortadan kaldırdığı için başarılı bir anlaşma olarak nitelendirilmiştir.[1]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Skaff, J. Karam (2012), Sui-Tang China and Its Turko-Mongol Neighbors: Culture, Power, and Connections 23 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., s. 190.
- ^ a b Hugh Dyson Walker (2012), East Asia: A New History, AuthorHouse, s. 159.
- ^ Cary Yee-Wei Liu, Dora C. Y. Ching (1999), Arts of the Sung and Yüan: Ritual, Ethnicity, and Style in Painting, s. 213.
- ^ Cho-yun Hsu (2012), China: A New Cultural History, Columbia University Press, s. 576.