Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri - Vikipedi

Sovyetler Birliği Komünist Parti genel sekreteri
Генеральный секретарь ЦК КПСС
UnvanSayın Genel Sekreter
(Mr. General Secretary)
ÜyelikPolitbüro
SBKP Merkez Komitesi Sekreterliği
Resmî ikametSenato Sarayı
AtayanSovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi
OluşumNisan 1917 (Teknik Sekreter)
3 Nisan 1922 (Genel Sekreter)
Açılışı yapanYelena Stasova
Teknik Sekreter olarak
Yakov Sverdlov
Sekretarya Başkanı olarak
Nikolay Krestinskiy
Sorumlu Sekreter olarak
Josef Stalin
Genel Sekreter olarak
Kaldırılma29 Ağustos 1991
Son sahibiMihail Gorbaçov
Genel Sekreter olarak
Vladimir İvaşko
Genel Sekreter vekili olarak
VekilKomünist Parti Genel Sekreter Yardımcısı

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri, 1924'ten 1991'de birliğin dağılmasına kadar, makam sahibi Sovyetler Birliği'nin tanınmış lideriydi.[1] Genel Sekreter Komünist Parti'yi doğrudan tek başına kontrol ediyordu. Bununla birlikte, parti siyasi güç üzerinde tekele sahip olduğundan, Genel Sekreter Sovyetler Birliği hükûmetini yürütme kontrolüne sahipti. Makamın devletin hem dış hem de iç politikalarını yönlendirme kabiliyeti nedeniyle Sovyetler Birliği'nin fiili olarak en yüksek makamıydı.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

1919-1922 yılları arasında Sorumlu Sekreter (Rusça: ответственный секретарь Otvetstvenny sekretar') olan Yakov Sverdlov, Nikolay Krestinski, Yelena Stasova, ve Vyacheslav Molotov'un partide önemli bir görevleri yoktu. Zaten o zamanlarda Lenin partinin fiili lideriydi.

Genel Sekreter makam aslen idari bir makam olarak yaratıldı. Josef Stalin bu makamdaki ilk kişiydi. Lenin'in ölümünden Stalin Politbüro içinde hakim konuma geldi ve kendi elindeki Genel Sekreter makamını pratikte parti liderliği ve SSCB liderliğine dönüştürdü. Daha sonra Stalin 19 Aralık 1927'deki 15. Parti Kongresinden sonraki Merkezi Komite'nin genel kurulunda Genel Sekreterliğin kaldırılmasını önerdi. Fakat bu öneri kabul edilmedi. 1934'teki 17. Parti Kongresinde Genel Sekreterlik kaldırıldı. 17., 18. ve 19. Parti Kongrelerinden sonraki Merkez Komite genel kurullarında hiç kimse Genel Sekreter olarak seçilmedi. Bu genel kurullarda Politbüro, Sekreterlik ve Orgbüro üyeleri seçildi. Stalin bu üç büroya da seçildi. Stalin bundan sonraki zamanda belgeleri Merkez Komitesi Sekreteri olarak imzaladı. 17. Parti Kongresinden Stalin'in ölümüne kadar Genel Sekreter olduğuna hiçbir resmi kanıt olmamasına rağmen Sovyet ansiklopedisinde Stalin'den 1922-1953 arası Genel Sekreter diye bahseder.

Stalin öldükten sonra Merkez Komitesi yönetimi yeniden oluşturuldu. Genel sekreterlik makamı hala boştu fakat iki önemli Politbüro üyesi, Georgy Malenkov (yeni başbakan) ve Nikita Kruşçev, aynı zamanda Sekreterlik üyesiydi. 14 Mart 1953'te Malenkov Sekreterlik üyeliğinden çıkarıldı. Bu da Kruşçev'in gücü ele geçirmesini sağladı. 7 Eylül 1953'teki Merkez Komite genel kurulunda Nikita Kruşçev Merkez Komitesi Birinci Sekreteri seçildi. 23. Parti Kongresinde parti tüzüğü ("Ustav") değiştirilerek yeniden Genel Sekreterlik makamı oluşturuldu. Bu kongreden sonraki Merkez Komite genel kurulunda Leonid Brejnev Genel Sekreter seçildi.

Ağustos 1991'deki darbe girişiminden sonra Mihail Gorbaçov Genel Sekreterlikten istifa etti. Yerine yardımcısı Vladimir Ivaşko getirildi. Fakat 5 gün sonra, 29 Ağustos 1991'de Yüksek Sovyet Meclisi Komünist Partisini yasakladı.[1]

Komünist Partisi Genel Sekreterleri[değiştir | kaynağı değiştir]

# İsim Dönem başlangıcı Dönem bitişi Toplam süre Doğumu Ölümü
2 Josef Stalin 3 Nisan 1922 5 Mart 1953 30 yıl, 336 gün 18 Aralık 1878(1878-12-18) 5 Mart 1953 (74 yaşında)
3 Nikita Kruşçev 5 Mart 1953 14 Ekim 1964 11 yıl, 30 gün 17 Nisan 1894(1894-04-17) 11 Eylül 1971 (77 yaşında)
4 Leonid Brejnev 14 Ekim 1964 10 Kasım 1982 18 yıl, 27 gün 19 Aralık 1906(1906-12-19) 10 Kasım 1982 (75 yaşında)
5 Yuri Andropov 12 Kasım 1982 9 Şubat 1984 1 yıl, 89 gün 15 Haziran 1914(1914-06-15) 9 Şubat 1984 (69 yaşında)
6 Konstantin Çernenko 13 Şubat 1984 10 Mart 1985 1 yıl, 25 gün 24 Eylül 1911(1911-09-24) 10 Mart 1985 (73 yaşında)
7 Mihail Gorbaçov 11 Mart 1985 9 Aralık 1991 6 yıl, 166 gün 2 Mart 1931(1931-03-02) 30 Ağustos 2022 (91 yaşında)
Vladimir İvaşko 24 Ağustos 1991 29 Ağustos 1991 5 gün 28 Ekim 1932 13 Kasım 1994

(62 yaşında)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ McCauley, Martin (1997). Who's who in Russia since 1900. Sayfa 105. Routledge. ISBN 0-415-13898-1