Rosetta (uzay aracı) - Vikipedi

Rosetta

Rosetta'nın sanatsal tasviri
Görev türü	Kuyruklu yıldız yörünge/iniş aracı
Uygulayıcı	ESA
COSPAR kimliği	2004-006A
SATCAT no.	28169
Web sitesi	esa.int/rosetta
Görev süresi	Sonlanma: 12 yıl, 6 ay, 28 gün
Uzay aracı özellikleri
Üretici	Astrium
Fırlatma ağırlığı	Müşterek: 3.000 kg (6.600 lb) Yörünge aracı: 2.900 kg (6.400 lb) İniş aracı: 100 kg (220 lb) [1]
Yakıtsız ağırlık	Yörünge aracı: 1.230 kg (2.710 lb)
Yük ağırlığı	Yörünge aracı: 165 kg (364 lb) İniş aracı: 27 kg (60 lb)
Boyutlar	2,8 × 2,1 × 2 m (9,2 × 6,9 × 6,6 ft)
Güç	3,4 AU'da 850 watt[2]
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi	2 Mart 2004, 07.17:51 (2 Mart 2004, 07.17:51) UTC[3]
Roket	Ariane 5G+ V-158
Fırlatma yeri	Kourou ELA-3
Üstlenici	Arianespace
Görev sonu
Tasfiye türü	Yörüngeden çıkma
Son temas	30 Eylül 2016, 10.39:28 (30 Eylül 2016, 10.39:28) UTC SCET
İniş yeri	Sais, Ma'at bölgesi[4] Kuyrukluyıldızdaki etkinlik: 2 yıl, 55 gün
Dünya uçuşu
En yakın yaklaşım	4 Mart 2005
Mesafe	1.954 km (1.214 mi)
Mars uçuşu
En yakın yaklaşım	25 Şubat 2007
Mesafe	250 km (160 mi)
Dünya uçuşu
En yakın yaklaşım	13 Kasım 2007
Mesafe	5.700 km (3.500 mi)
2867 Šteins uçuşu
En yakın yaklaşım	5 Eylül 2008
Mesafe	800 km (500 mi)
Dünya uçuşu
En yakın yaklaşım	12 Kasım 2009
Mesafe	2.481 km (1.542 mi)
21 Lutetia uçuşu
En yakın yaklaşım	10 Temmuz 2010
Mesafe	3.162 km (1.965 mi)
67P/Churyumov–Gerasimenko yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme	6 Ağustos 2014, 09.06 UTC[5]
Aktarıcılar
Bant	S bandı (düşük kazançlı anten) X bandı (yüksek kazançlı anten)
Bant genişliği	7,8 bit/s'den (S bandı)[6] 91 kbit/s'ye (X bandı)[7] kadar
Cihazlar Alice Ultraviyole Görüntüleme Spektrometresi CONSERT Comet Nucleus Sounding Experiment by Radio wave Transmission COSIMA Cometary Secondary Ion Mass Spectrometer GIADA Grain Impact Analyser and Dust Accumulator MIDAS Micro-Imaging Dust Analysis System MIRO Microwave Spectrometer for the Rosetta Orbiter OSIRIS Optical, Spectroscopic, and InfraRed Remote Imaging System ROSINA Rosetta Orbiter Spectrometer for Ion and Neutral Analysis RPC Rosetta Plasma Consortium RSI Radio Science Investigation VIRTIS Visible and Infrared Thermal Imaging Spectrometer
Horizon 2000 ← INTEGRAL Herschel →

Rosetta, Avrupa Uzay Ajansı tarafından imal edilip 2 Mart 2004'te fırlatılan bir uzay sondasıydı. İniş modülü Philae ile birlikte 67P/Churyumov-Gerasimenko (67P) kuyruklu yıldızının ayrıntılı bir incelemesini gerçekleştirdi.^[8][9] Uzay aracı, kuyruklu yıldıza yaptığı yolculuk sırasında Dünya ve Mars gezegenleriyle, 21 Lutetia ve 2867 Šteins asteroitlerinin yakınından geçti.^[10][11][12] SOHO / Cluster ve XMM-Newton'dan sonra ESA'nın Horizon 2000 programının üçüncü temel taşı görevi olarak başlatılmıştı.

Rosetta, 6 Ağustos 2014'te kuyruklu yıldıza ulaştı ve 30 ila 10 kilometre (19 ila 6 mi) mesafelerde yörüngeye yerleşmek için bir dizi manevra yaptı.^[13] İniş modülü Philae, 12 Kasım'da bir kuyruklu yıldıza ilk başarılı inişi gerçekleştirdi,^[14] ancak pil gücü iki gün sonra tükendi.^[15] Philae ile iletişim, Haziran ve Temmuz 2015'te kısa bir süreliğine yeniden sağlandı, fakat azalan güneş enerjisi nedeniyle Rosetta'nın iniş aracıyla olan iletişim modülü 27 Temmuz 2016'da kapatıldı.^[16] Rosetta uzay aracı, 30 Eylül 2016'da kuyruklu yıldızdaki Ma'at bölgesine sert iniş yaparak görevini sona erdirdi.^[17][18]

Sonda, adını üç dilde yazılmış bir kararname içeren Mısır kökenli steldeki Rosetta Taşı'ndan almıştır. İniş aracı, adını iki dilli Yunanca ve Mısır hiyeroglif yazıtlarının yer aldığı Philae dikilitaşı'ndan almıştır.

Görev özeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. Lütfen çeviriyi geliştirmek için yardım edin. (Aralık 2022)

Rosetta, Ariane 5 adlı füzeyle 2 Mart 2004 tarihinde gönderildi. 6 Ağustos 2014 tarihinde kuyruklu yıldıza ulaştı ve bir kuyruklu yıldızın yörüngesine giren ilk uzay aracı oldu. Önceki çalışmalarında diğer yedi kuyruklu yıldıza başarılı uçuşlar sergiledi. Rosetta, Avrupa Uzay Ajansı’nın ufku olan 2000 taşlarından biridir. Bu uzay aracı Rosetta uydusundan oluşmaktadır. Rosetta uydusunda 12 cihaz ve dokuz cihazla Philae isimli uzay aracı önemli bir rol oynar. Rosetta, 17 ay boyunca 67/P kuyruklu yıldızının yörüngesinde döndü ve daha önce hiç kalkışmadıkları, bir kuyruklu yıldız için en ayrıntılı bir çalışmayı tamamlamak için tasarlandı. Darmstadt, Almanya, Avrupa Uzay Operasyonları Merkezinden bu uzay aracı kontrol edildi. Bilimsel yük çalışması için, veri alma, kalibrasyon, arşivleme ve dağıtım ile birlikte bir planlama Avrupa Uzay Astronomi Merkezi tarafından Villanueva de la Kanada’da (Madrid/İspanya) gerçekleştirildi. İki bin insanın bu çalışmaya 10 yıl öncesinde yardımda bulunduğu düşünülüyor.

Bu araştırma, üç komut içinde bir kararname özelliğine sahip ve Mısır kökenli bir dikili taş olan Rosetta taşından sonra adlandırıldı. Philae dikilitaştan sonra adlandırılan uzay aracı iki dilli bir Yunan ve Mısır hiyeroglif yazıtı taşıyor. Rosetta taşının üstünde hiyeroglif yazısının bir karşılaştırılmasında, Mısır yazı sistemini çözmek için harekete geçmeleridir. Bu uzay aracı aynı şekilde kuyruklu yıldızları ve Güneş sistemini daha iyi anlamada yardımcı olacaktır. Doğrudan bir benzetme olan onun adaşı, Rosetta Taşı, mikro-kazınmış nikel alaşımlı Rosetta diski taşır. Buna ek olarak, Rosetta diski Uzun Şimdi Vakfı tarafından 1200 dilde metinin 13.000 sayfayla kaydedilerek bağışlandı.

Bu uzay aracı kuyruklu yıldız yolunda 2 asteroit uçuş görevi gerçekleştirdi. Rosetta, 2007 de Mars’a uçuşu gerçekleştirdi. Bu beceri 2867 Steins 2008 yılının eylül ayında ve 21 Lutetia 2010 yılının temmuz ayında tamamladı. 20 Ocak 2014 tarihinde de, Rosetta kuyruklu yıldıza yaklaşırken 31 aylık uyku moduna alındı.

Rosetta’nın Philae iniş aracı, 12 Kasım 2014 tarihinde 67P kuyruklu yıldızına dokunduğunda, kuyruklu yıldız yörüngesine başarılı bir şekilde ilk inişini gerçekleştirdi. Astrofizikçi Elizabeth Pearson Philae uzay aracının geleceği kesin olmamasına rağmen, Rosetta görevinin ve çalışmalarının devam edeceğini açıkladı.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

1986 da Halley kuyruklu yıldızına yaklaşımı boyunca, uluslararası uzay araştırma araçları kuyruklu yıldız keşfi için gönderildi. Avrupa Uzay Ajansı’nın Giotto adlı uzay aracı en öne çıkanlarından biridir. Uzay araçları değerli bilimsel bilgilerle geri döndükten sonra, bu takipler kuyruklu yıldız kompozisyonuna daha fazla ışık tutacağını ve yeni sorulara cevap verilmesi ihtiyacı olduğu açıklandı.

Hem Avrupa Uzay Ajansı(AUA) hem de Ulusal Havacılık Ve Uzay Dairesi (UHUD) işbirliği yaparak yeni uzay araçları geliştirmeye başladılar. ’’Kuyruklu Yıldız Buluşması Asteroid Uçuşu (KYBAU)‘’ misyonu UHUD’un ve ‘‘Kuyruklu Yıldız Çekirdek Örneği Dönüş (KYÇÖD)’’ misyonu AUA’nın projesiydi. Her iki misyonda Marine Mark 2 uzay aracının tasarımını paylaşmak içindi. Bu yüzdende maliyet azalmış oldu.1992 yılında UHUD, ’’Kuyruklu Yıldız Buluşması Asteroid Uçuşu (KYBAU)‘’'nu bütçe sınırlamaları nedeniyle iptal ettikten sonra, Avrupa Uzay Ajansı kendi başına KYBAU tarzı bir proje geliştirmeye karar verdi. 1993 itibarıyla, bu iddialı örnek dönüş misyonu, var olan AUA bütçesiyle imkânsız olacağı kanıtlandı. Bu sebepten dolayı görev tekrar düzenlendi ve sonradan iptal edilen KYBAU misyonuna benzeyen son uçuş planıyla da AUA tarafından misyon onaylandı. Gerhard Schwehm, uzay aracı fırlatıldıktan sonra görev yöneticisi olarak adlandırıldı ve 2014 yılının Mart ayında emekli oldu.

Görev ilkleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Rosetta misyonu birçok tarihi ilki başarmak için planlandı.

67P kuyruklu yıldız yolunda, Rosetta ana asteroit kuşağıyla geçti ve bu ilkel nesnelerin birkaçıyla ilk Avrupa yakın karşılaşmasını yaptı. Rosetta ana güç kaynağı olarak Güneş hücreleri kullanarak Jüpiter’in yörüngesine yakın uçan ilk uzay aracıydı.

Rosetta kuyruklu yıldız çekirdeğinin etrafında bir yörüngede dönen ve iç Güneş Sistemi'ne doğru yöneliyorken bir kuyruklu yıldıza yanaşık uçan ilk uzay aracıdır. Dondurulmuş bir kuyruklu yıldızın Güneş’in sıcaklığı tarafından nasıl dönüştüğünü en yakın derecede incelemek için ilk uzay aracı olması planlanmıştır. 67P ulaştıktan kısa bir süre sonra, Rosetta uydusu kuyruklu yıldız çekirdeği üstüne ilk kontrollü iniş için Philae kuyruklu yıldızına gönderdi. Robotik uzay aracı aletleri kuyruklu yıldız yüzeyinden ilk fotoğraflarını sergiledi ve kompozisyonunun ilk durum çözümlemesini yaptı.

Tasarım ve yapım[değiştir | kaynağı değiştir]

Rosetta'nın ana gövdesi 2,8×2,1×2,0m'lik (9,2×6,9×6,6 ft) merkezi karkas ve alüminyum petek zeminliydi. 100 kg (220 lb) Philae iniş aracı ve 165 kg (364 lb) bilimsel aletleri de içeren toplam ağırlığı yaklaşık 3.000 kg (6.600 lb) idi.^[19] Yük Destek Modülü, uzay aracının üstüne takılmıştı ve bilimsel aletleri taşıyordu. Gövde Destek Modülü alttaydı ve uzay aracının destek alt sistemlerini içeriyordu. Güneşten uzak olmasına rağmen, uzay aracının etrafına yerleştirilen ısıtıcılar sistemleri sıcak tuttu. Rosetta'nın iletişim paketi, 2,2 m (7,2 ft) yönlendirilebilir yüksek kazançlı bir parabolik çanak anten, 0,8 m (2,6 ft) sabit konumlu orta kazançlı bir anten ve çok yönlü düşük kazançlı iki anten içeriyordu.^[20]

Uzay aracı için elektrik enerjisi toplamda 64 metrekare olan iki Güneş enerjisi sağlayan tertibattan geliyor. Her bir tertibat her biri 2,25×2.736 metreye sahip beş Güneş grubuna ayrılıyor. Bireysel Güneş hücreleri 200 mikrometre kalınlığında 61,95×37,75 mm olan silikondan oluşuyor. Kuyruklu yıldız işlemleri 3,4 AU başladığında, bu Güneş enerjisi sağlayan tertibatlar yaklaşık olarak günberi maksimum 1.500 watt, uyku modunda 5,2 AU minimum 400 watt ve 850 watt üretir. Uzay gücü, Mars Express uzay aracında kullanılan ihtiyaç fazlası Terma gücü tarafından kontrol edilir ve otobüslere 28 volt sağlayan dört 10-A.h NiCd aküleri içinde depolanır.

Ana itme 24 eşleştirilmiş bipropellent* 10 N itici içerir, bu iticilerin dört çifti delta-V yanması için kullanılır. Bu uzay aracı fırlatılış anında 656,6 kg mono metil hidrazın yakıtı ve 1.059.5 kg dinitrojen tetraoksit oksitleyici olmak üzere 1.719,1 kg yakıt taşıdı. Bu yakıtlar iki tane 1.108 litre 5. Sınıf titanyum alaşımı tanklarda bulunuyorlar ve görevleri boyunca saniyede en az 2.300 m/s delta-v sağlıyorlar. İtici basınçlandırma iki 68 litrelik yüksek basınçlı helyum tankları tarafından sağlanmaktadır.

COSPAR kurallarına göre Rosetta temiz bir oda içinde inşa edildi fakat mikroplardan arındırmada çok önemli değildir çünkü kuyruklu yıldızlar genellikle prebiyotik moleküller bulabileceğiniz nesneler olarak düşünülebilir. Diğer bir deyişle, Rosetta projesinin bilim adamı olan Gerhard Schwehm‘e göre bu moleküller hayatın öncesi olmasına rağmen yaşamayan organizmalardır. Bu misyonun toplam maliyeti yaklaşık olarak 1,3 milyardır.

Fırlatma[değiştir | kaynağı değiştir]

Rosetta,2011 de 46P/Wirtanen kuyruklu yıldız ile buluşmayla 12 Ocak 2003 tarihinde fırlatılmak için kuruldu.

11 Aralık 2002 tarihinde Hot Bird 7’nin fırlatılma süresi boyunca taşıyıcı roketi Ariane 5’in başarısızlığı sonrası, başarısızlığın sebebi belirlenene kadar uçuşu yasaklanarak, bu plan iptal edildi. Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı hedef gösterilerek, 26 Şubat 2004'te yeniden düzenlenmiş fırlatma tarihinde (2014'te kuyruklu yıldızda buluşma) yeni bir plan oluşturuldu. Daha geniş bir kütle ve etkili artan hız sonucu gerekli iniş takımı düzenlendi. İptal edilen iki fırlatma girişimi sonrasında, Rosetta, Fransa Guiana'daki Guiana Uzay Merkezi’nden saat 7.17’de 2 Mart 2004 tarihinde fırlatıldı. Hedef ve fırlatma zamanı üzerinde yapılan değişikliklerden başka, görev profili neredeyse aynı kaldı.

Derin uzay manevraları[değiştir | kaynağı değiştir]

67P kuyruklu yıldızı ile buluşmaya gerekli hıza ulaşmak için, Rosetta, iç Güneş Sistemi boyunca hızlanmak için yerçekimi yardım manevrasını kullandı. Rosetta’nın fırlatımından önce yeryüzünde yapılan yaklaşık olarak 100 km doğruluğunda olan ölçümlerden kuyruklu yıldızın yörüngesi biliniyordu. 24 milyon kilometre uzaklıkta başlayan yerleşik kameralar tarafından toplanan bilgi, yörüngesinin birkaç kilometre ötesinde kuyruklu yıldızın yerini incelemek için AUA’nın İşlem Merkezi’nde işlemden geçirildi. Dünya’da ilk gösteri uçuşu 4 Mart 2005'te gerçekleşti.

25 Şubat 2007’de araç, yörüngeyi doğrulamak için Mars’ın düşük rakımdaki bir kestirme yoluna göre belirlendi. Bu risksiz değildi çünkü üst geçit harekâtının tahmin edilen rakımı sadece 250 kilometreydi. Bu karşılaşma boyunca, güneş panelleri kullanılamazdı çünkü uzay aracı tehlikeli bir güç kaybına sebep olan ve 15 dakika boyunca hiçbir güneş ışığının ulaşmadığı gezegenin gölgesindeydi. Orijinal olarak bu görev için tasarlanmamış olan pillerle uçuş yaparak araç bekleme moduna alındı. Bu modda herhangi bir iletişim ağı oluşturmak mümkün değildi. Bu yüzden Mars harekâtı ‘Milyar Avroluk Kumar‘ olarak adlandırıldı. Bu uçuş gezegenin atmosferi ve yüzeyinin ayrıntılı fotoğraflarını yansıtan Rosetta ile başarılı oldu ve görev planlandığı gibi devam etti.

Dünyadaki ikinci gösteri uçuşu 13 Kasım 2007’de gerçekleşti. Dünya’ya yaklaştıkça, uzay aracı kısaca astroid olarak yanlış tanımlanmasından dolayı en küçük gezegen olan 2007 VN84’e ayarlandı.

Uzay aracı 5 Eylül 2008’de 2867 Steins asteroidine yakın bir uçuş gerçekleştirdi.800 km’den daha az bir minimum aralığa ulaşarak, yerleşik kameralar yörüngeye ince ayar yapmak için kullanıldı. Yerleştirilen cihazlar 4 Ağustos’tan 10 Eylül’e kadar asteroidin ölçümünü yaptı. Uçuş boyunca iki nesne arasındaki maksimum bağıl hız 8,6 km/s idi.

Rosetta’nın Dünyadaki üçüncü ve son uçuşu 12 Kasım 2009’da gerçekleşti.

10 Temmuz 2010 tarihinde, Rosetta, 3.168±7,5 km minimum uzaklıkta ve 15 km/s hızında, geniş bir ana kemer asteroidi olan 21 Lutetia aracılığıyla uçtu. Bu uçuş 60 metreye kadar piksel çözünürlüğünde fotoğraflar sağladı ve çoğunluğu güney yarımküre olmak üzere yüzeyin yaklaşık olarak %50’sini kapladı. 0,24 nanometreden 1 nanometreye kadar genişleyebilen 21 dar ve geniş band süzgecinden 462 fotoğraf elde edildi. Lutetia görünür ve kızılötesi termal görüntüleme spektrometresi (GKTGS) tarafından gözlemlendi ve manyetik alan ölçümleri ve plazma çevresi de alındı.

Mayıs 2014'te, Rosetta sekiz yanık dizisine başladı. Uzay aracı ve 67P kuyruklu yıldız arasındaki bağıl hız 775 m/s’den 7.9 m/s’ye kadar düştü.

Tepkime kontrol sistemi sorunları[değiştir | kaynağı değiştir]

2006’da Rosetta, tepkime kontrol sistemindeki (TKS) bir sızıntıdan dolayı mağdur oldu. 24 çift roket yakıtı ve 10 newton iticiye sahip sistem, yolculuk süresince Rosetta’nın yörüngesinin ince ayarı ile sorumluydu. TKS, sızıntı yüzünden tasarlandığından daha düşük bir basınçta çalışıyor. AUA mühendisleri, görevin başarılı bir şekilde yerine getirilmesi için yeterli yedek yakıtlarının bulunduğu konusunda emin olmalarına rağmen, bu yakıtların yarım yamalak karışmasına ve daha kirli ve verimsiz yanmasına sebep olur. Testler, çarklar üzerinde daha az aşınma sağlanarak sistemin daha verimli çalıştığını ortaya çıkarmasına rağmen, Rosetta’nın reaksiyon çarkı, beklendiğinden daha yüksek olduğunu gösteriyor. Hibernasyon’dan önce, reaksiyon çarklarından ikisi burnunu göstermeye başladı. Uzay aracı harekete geçtikten sonra, mühendisler kötü çark dahil reaksiyon çarkların üçünü açtı. Uygun bir şekilde çalışmayan diğer çark yedek olarak tutulacak. Ek olarak, gerekli olduğunda iki aktif reaksiyon çarkı çalışmasına olanak sağlayacak olan yeni bir yazılım yüklendi.

Yanlış tarif[değiştir | kaynağı değiştir]

Kasım 2007’de, ikinci gösteri uçuşu sırasında, Rosetta uzay aracı Dünya yakınındaki bir asteroid ile karıştırıldı ve 2007 VN84 ismi verildi. Bir anstronom Catalina Gök Araştırması’nın 0.68 metre teleskopu tarafından çekilen fotoğraflarda uzayaracını buldu ve yaklaşık 20m çapında bir asteroid olarak yanlış tanımladı. Yörünge hesaplaması, 13 Kasım 2007’de 5700 km tahmin edilen bir mesafede Dünya’ya en yakın deneme uçuşu yaptığını gösterdi. Asteroidler Dünya’ya cok yakın olarak nadiren geçiyor, bu 2007 VN84’ün Dünya’yı tehlikeye sokabileceği tahminine yol açtı. Ancak, anstronom Denis Denisenko, Rosetta araştırmasının yörünge ile eşleştiğini fark etti, kuyruklu yıldızla buluşma noktasındaki rotada, Dünya’da deneme uçuşu yapıyordu. Sonra Küçük Gezegen Merkezi, 2007 VN84’ün aslında uzay aracı olduğunu bir makalede onayladı.

67P etrafındaki yörünge[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos 2014'te, 67P/Churyumov–Gerasimenko (67P) ile buluştu ve itici yanıkların birbirini sırasıyla izlediği, yörüngesinin hiperbolik kaçış yörüngesi olduğu çekirdekten 100. ve 50.  km’de ortalama alarak, iki ardışık üçlü yörüngeye katlanabilen bir dizi harekât başlattı. 10 Kasım’da kuyruklu yıldızdan yaklaşık 30 km içine yaklaştıktan sonra, uzay aracı hakiki yorüngeye girdi.

Rosetta’nın ulaşımından önce, 67P kuyruklu yıldızın yüzey düzeni bilinmiyordu. Uydu, yüzeye inen aracın ayrılmasının gerçekleşeceği düşüncesiyle kuyruklu yıldızla eşleşti. 25 Ağustos 2014'e kadar, beş olası konma alanı belirlenmişti. 15 Eylül 2014'te AUA, bir AUA halka açık karşılaması aracılığıyla Agilkia Adası’nın şerefine Agilkia adında J alanını duyurdu ve uzay aracının varış yeri olarak kuyruklu yıldızın başına yerleştirildi.

Philae iniş aracı[değiştir | kaynağı değiştir]

Philae 12 Kasım 2014 günü saat 08.35'te Rosetta’dan ayrıldı ve yaklaşık 1 m/s (3,6 km/h) bir bağıl hız da 67↨ kuyruklu yıldızına yaklaştı. İlk olarak saat 15.33’de 67↨ kuyruklu yıldızına iniş yaptı ama, iki defa geri sekti ve saat 17.33’de dinlenmek için geri geldi. 67↨ ile temas kurma onayı Dünya’ya saat 16.03’de ulaştı.

Yüzey ile olan temasla, iniş aracı sekmesini engellemek için kuyruklu yıldıza iki zıpkın ateşlendi çünkü kuyruklu yıldızın kaçış hızı 1 m/s (3,6 km/h). Ancak, telemetrinin analizleri, inişin beklendiğinden daha yumuşak olduğunu ve iniş üzerine zıpkınların ateşlenmediğini gösterdi. Kuyruklu yıldızın üzerine iniş yaptıktan sonra, Philae, bilim görevine başlamak için ayarlandı:

• Çekirdeğin özelliklerinin belirlenmesi
• Amino asit enantiomerler dahil, kimyasal bileşiklerin saptanması sağlamak
• Zamanla kuyruklu yıldızın faaliyetleri ve gelişimlerini araştırma

Dikkate değer sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk keşiflerden birisi de, 67↨ kuyruklu yıldızın manyetik alanı 40-50 milihertz arasında salınıyordu. Bilim adamları, bunu 10.000 kat hızlandırarak sinyali düzenledi ve böylelikle insanlar bunu duyabildi. Bu sadece bir doğa olayıyken, bu şarkı olarak nitelendirildi ve György Ligeti’nin Continuum for harpsichord ile karşılaştırıldı.

10 Aralık 2014'te, 67↨ kuyruklu yıldızından alınan Rosetta tarafından belirlenmiş, su buhar bileşimi Dünya’da bulunandan büyük ölçüde farklıdır. Kuyruklu yıldızdan alınan sudaki döteryum oranının hidrojene oranı, yüzeye ait suya göre üç kat daha fazla olduğu belirlendi. Bilim adamlarına göre, Dünya’da bulunan suyun 67↨ kuyruklu yıldızı gibi kuyruklu yıldızlardan geldiğini düşünmek, bunun olası olmadığını gösteriyor.

Aletler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekirdek[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekirdeğin araştırması üç spektroskop, bir mikrodalga radyo anteni ve bir radar tarafından yapıldı.

• ALICE (Mor ötesi görüntüleme spektografı). Mor ötesi spektografı, kuyruklu yıldız oluşumu süresince sıcaklığın tahmin edilebildiği kuyruklu yıldızın çekirdeğinde asal gaz içeriğini araştıracak ve miktarını ölçecek. Tespit, bir dizi potasyum bromür, sesyum iyodid ve fotokatot tarafından yapılır. 3.1 kg malzeme 2.9 watt kullanıyor ve Amerika’da üretiliyordu. Gelişmiş versiyonu Yeni Ufuklar uzay aracında kullanıldı. 70-205 nm arasında, aşırı derece ve yüksek mor ötesi spektrumunda çalışıyor.
• OSMKGS (Optik, Spektroskopik ve Morötesi Kumanda Görüntüleme Sistemi). Kamera sistemi, 2048x2048 piksel CCD çip (Charge Coupled Device – Yük Bağlaşımlı Cihaz)’li, 700 mm’lik dar açılı lenslerden ve 140 mm’lik geniş açılı lenslerden oluşuyor ve cihaz Almanya’da yapıldı.
• GTKGS (Görülür ve Termal Kızılötesi Görüntüleme Spektrometresi). Görülür ve morötesi spektrometresi kızılötesiyle çekirdeğin fotoğrafını alabilir ve komadaki moleküllerin kızılötesi spektrumlarını arayabilir. Tespit cıva kadmiyum tellür dizisi tarafından yapılır ve görünür dalga boyu aralığı bir CCD çipi ile yapılır. Cihaz İtalya’da üretilmiştir ve geliştirilmiş versiyonu Dawn ve Venüs Express’de kullanılmıştır.
• RUMA (Rosetta Uydusu için Mikrodalga Cihazı). Su, amonyak ve karbon dioksit gibi uçucu maddelerin sıcaklığı ve bolluğu mikrodalga emisyonu aracılığıyla RUMA tarafından belirlenebilir. 18.5 kg malzeme’nin geri kalanı Amerika Birleşik Devletleri tarafından sağlanırken 30 cm radyo anteni Almanya’da imal edilmiştir.
• KÇRİSD (Kuyruklu Yıldız Çekirdeğine Radyodalga İletimiyle Sondaj Deneyi). KÇRİSD deneyi, radar kullanarak kuyruklu yıldızın derinliği hakkında bilgi sağlayacaktır. Kuyruklu yıldızın çekirdeğine doğru Philae iniş aracı ve Rosetta uydusu arasında elktromanyetik dalga yayılımını ölçerek, radar, çekirdeğin tomografisini belirleyecek. Bu çekirdeğin iç yapısını belirlenmesine ve çekirdeğin oluşumu hakkında bilgiye sahip olmamızı sağlayacak. Elektronik cihazlar France tarafından geliştirildi ve ikisinin de anteni Almanya’da yapıldı.
• RBA (Radyo Bilim Araştırması). RMA, çekirdeğin fiziksel araştırması ve kuyruklu yıldızın kuyruk saçılımı için incelemenin iletişim sistemini kullanıyor.

Gaz ve tanecikler[değiştir | kaynağı değiştir]

• İDARUS (İyon ve Doğal Analizler için Rosetta Uydu Spektrometresi). Cihaz, çift odaklı manyetik kütle spektrometresi ÇOKS (DFMS-double-focus magnetic mass spectrometer) ve zaman yansıtıcılı uçuş kütle spektrometresi ZYUS (RTOF- reflectron type time of flight spectrometer) içerir. ÇOKS, akb (atomik kütle birimi) 300’e ulaşan moleküller için yüksek çözünürlüğe sahiptir. ZYUS, nötr moleküller ve iyonlar için çok hassa bir yapıya sahiptir. İDARUS, İsviçre’de Bern Üniversitesi’de geliştirilmiştir.
• MGTAS (Mikro Görüntülü Toz Analiz Sistemi). Yüksek çözünürlüklü atomsal kuvvet mikroskobu, silikon plaka üzerinde biriken toz parçacıklarının birkaç fiziksel yönünü inceler.
• KİKÇ (Kuyruklu yıldız İkincil Yükünlü Kütle Çözümleyici). KİKÇ, indiyum iyonlarını kullanarak, ikincil yükünlü kütle spektroskopisi aracılığıyla toz parçacıklarının bileşimini analiz eder. Akb’si 6500 kütlesine kadar olan iyonları saptayabilir.
• TEÇTA (Tane Etki Çözümleyicisi ve Toz Akümülatörü). TEÇTA, optik kesit, momentum, hız ve cihaz içine giren her tanenin kütlesini ölçerek, kuyruklu yıldız komasının toz ortamını analiz eder.

Güneş rüzgarı etkileşimi[değiştir | kaynağı değiştir]

• RPK (Rosetta Plazma Konsorsiyumu)

Organik bileşiklerin araştırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Önceki gözlemler gösteriyor ki, kuyruklu yıldızlar karmaşık organik bileşkeler içeriyor. Bunlar nükleik asit ve amino asit oluşturan elementler, bildiğimiz gibi yaşam için gerekli olan öğeler. Kuyruklu yıldızlar, Dünya’ya geniş bir miktarda su sağladığı ve, organik moleküllerin Dünya’yı besleyebileceğini düşünülüyor. Rosetta ve Philae, kuyruklu yıldızın çekirdeğinden, gaz ve toz bulutlarından örnek alıp analiz ederek ve kuyruklu yıldız oluşumunun Dünya üzerindeki yaşamın başlangıcına katkısının olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için, organik moleküller, nükleik asitler ve amino asitler üzerinde araştırma yapıyorlar. Düşen güç seviyelerine boyun eğmeden önce, Philae’nın COSAC cihazı, kuyruklu yıldızın atmosferinde organik moleküller belirleyebildi ve hibernesyondan ortaya çıkıp çıkmadığı hakkındaki araştırmaya devam edebildi.

Amino asitler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuyruklu yıldızın üzerine konduktan sonra, Philae, neden gerekli amino asitlerin neredeyse hepsi sol taraflı olduğu hakkında (atomların ortadaki karbon moleküne göre konumlanış biçimini belirtiyor) bazı hipotezleri test edecek. En düzensiz moleküller, yaklaşık olarak eşit sayılarda sol ve sağ elli konfügrasyonlarına göre yönlendirilir ve yaşayan organizmalar tarafından kullanılan gerekli amino asitlerin öncelikli sol el yapısı bir anomidir. Test edilecek hipotezlerden biri de, 1983 tarihinde Standford Üniversitesin’de tıp ve kimya emekli profesörleri William A. Bonner ve Edward Rubenstein tarafından önerilmişti. Onlar, helezonik radyasonlar süpernova tarafından oluşturulduğunda, bu radyasyonun, dairesel polarizasyonu tek tip “el’li” molekülleri imha edeceğini tahmin ettiler. Ayrıca boşluğa diğer yaşayan moleküllerin içine atıldığında da, süpernova tek tip molekülleri yokedebilir.

Önemli olaylar ve keşiflerin zaman çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

2004

• 2 Mart: Fransa, Guiana’dan, yerel saatle 04.17'de Avrupa Uzay Ajansı’nın Rosetta görevi başarılı bir şekilde başlatılmıştır. Üst kademe ve misyon yükü, 200 km × 4.000 km'de garip bir kıyı yörüngesine başarılı bir şekilde enjekte edildi. Saat 09.14 UTC‘de üst kademe motoru Güneş merkezli bir yörüngeye girmek ve Dünya’dan ayrılmak için kaçış hızını uzay aracına getirmek için ateşlendi. Rosetta 18 dakika sonra bırakıldı. Rosetta’nın serbest bırakılmasından sonra, Almanya’nın Darmstadt şehrinde, Avrupa Uzay İşlemleri Merkezi (AUİM) kısa bir süre araştırma aracı ile temas kurdu.
• 10 Mayıs: %0.05’lik rapor edilmiş bir yanlışlıkla birlikte uzay aracıyla izlenen rotayı ayarlamak için ilk ve en önemli derin uzay harekâtı başarılı bir şekilde gerçekleştirildi.

2005

• 4 Mart: Rosetta Dünyada planladığı ilk yakın yerçekimi yardım geçişini gerçekleştirdi. Ay ve Dünya’nın manyetik alanı uzay aracı gemisinin cihazlarıyla ayarlandı ve test edildi. 22.09 UTC ‘de Dünya yüzeyinin üstündeki en düşük rakım 1.954,7 km idi ve uzay araştırma fotoğrafları amatör astronomlar tarafından çekildi.
• 4 Temmuz: Gemideki görüntüleme cihazları Tempel 1 kuyruklu yıldız ve derin etki görevi olan darbe ölçer arasındaki çarpışmayı gözlemledi.

2007

• 25 Şubat: Mars uçuşu: Rosetta’nın optik, spektroskopik ve kızılötesi uzaktan görüntüleme sistemi, farklı fotoğraf filtreleri kullanarak gezegenin çeşitli resimlerini alıyorken, Rosetta'nın Philae iniş aracı mıknatıs ölçer ve plazma monitör cihazı karmaşık Martian manyetik çevreyi ölçer. Mars’ın gölgesindeki birçok cihazlar kapatıldı ve iniş aracı Philae bağımsızca pillerini çalıştırdı. Bu işlem boyunca araç üstündeki ÇIVA cihazı Mars’ın resimlerini aldı. Diğerleri arasında uzay aracının cihazları test edildi. Kasımda ikinci Dünya uçuşunun seyrini değiştirmek için uzay aracı Mars’taki yerçekimini kullandı.
• 8 Kasım: Bir asteroit olarak Rosetta uzay aracının yanlış saptanması.
• 13 Kasım: Rosetta 45.000 km/h hızla giderken 5.295 km olan en düşük rakımda ikinci Dünya uçuşunu gerçekleştirdi.

2008

• 5 Eylül: 2867 Steins asteroidinin uçuşu. Uzay aracı kısmen 8,6 km/s yavaş bir hızla ve 800 km uzaklıkta ana kemer asteroitinden geçti.

2009

• 13 Kasım: Dünyada üçüncü ve son uçuşu .Rosetta 07.45 UTC‘de Java Endonezya adasının kıyısında kapalı olan 109°E ve 8°S üstünde 2.481 km rakımda en yakın uçuşunu yaptı. Bu uzay aracı 48.024 km/h hızda ilerliyordu.

2010

• 16 Mart: P/2010 A2 asteroid’in kuyruk kalıntısını gözlemleme. Hubble Uzay Teleskopu aracılığıyla yapılan gözlemlerle birlikte, P/2010 A2’nin bir kuyruklu yıldız olmadığı bir asteroid olduğu ve büyük ihtimal, kuyruğun daha küçük asteroitlerin etkisinden parçacıklarla oluştuğunu onaylandı.
• 10 Temmuz: Uçuş ve 21 Lutetia asteroit fotoğraflandı.

2011

• 8 Haziran: Uzay aracı sabit dönme moduna dönme komutu verildi ve yerleşik bilgisayar ve hibernasyon ısıtıcıları haricinde bütün elektronik cihazlar kapatıldı.

2014

• 20 Ocak: Saat 10.00’ da önceden programlanmış zamanlayıcı hibernasyon modunu devreye soktu ve sonra hibernasyon prosedürlerini başlattı. Rosetta, saat 18.18’de NASA’nın Goldstone yer istasyonu aracılığıyla Avrupa Uzay İşlemleri Merkezi ile bağlantısını eski haline koydu.
• Mayıs – Temmuz: Mayıs’ın 7’sinde başlayarak, Rosetta, 67↨ kuyruklu yıldızın yörüngesine dahil olmak için yörüngesel düzeltme harekâtına başladı. İlk yavaşlama yanığında, Rosetta, &67↨ kuyruklu yıldızından yaklaşık olarak 2.000.000 km uzaktı ve +775 m/s bağıl hızına sahipti: son yanmanın sonuna kadar (23 Temmuzda gerçekleşti) mesafe sadece 4.000 km‘ye düşürülmüştü ve bağıl hızı +7.9 m/s idi. Toplamda, yanma süresince oluşan büyük yavaşlamayla, Rosetta, 67↨ kuyruklu yıldızının yörüngesine hizalanmak için sekiz yanmalar kullanıldı: 21 Mayıs’ta hız değişimi 291 m/s, 4 Haziran’da hız değişimi 271 m/s ve 18 Haziran’da hız değişimi 91 m/s.
• 14 Temmuz: (Optik, spektroskopik ve kızılötesi uzaktan görüntüleme sistemi) Yerleşik görüntüleme sistemi, yıldızın düzensiz şeklini teyit etmek için, 67↨ kuyruklu yıldızının resimleri gönderdi.
• 6 Ağustos: Rosetta, 100 km yaklaşarak ve bağıl hızını 1 m/s’e düşürecek bir itici yanması gerçekleştirerek, 67↨ kuyruklu yıldızına ulaştı. Philae için uygun bir yörünge ve iniş yeri belirlemek için kuyruklu yıldızı haritalandırma ve tanımlama işlemi başlatıldı.
• 4 Eylül: ALICE cihazından elde edilen ilk bilimsel veri bildirildi, bu kuyruklu yıldızın ultraviyole dalga boyunda nadiren karanlık olduğunu, hidrojen ve oksijen’in kuyruklu yıldızda mevcut olduğunu ve kuyruklu yıldızın yüzeyinde kayda değer hiçbir su-buz alanı olmadığını gösteriyordu. Su veya buzun bulunması bekleniyordu çünkü suyun buhara dönüşmesi için kuyruklu yıldız Güneş’ten çok çok uzakta.
• 10 Eylül 2014: Rosetta, 29 km bir rakımda 67P kuyruklu yıldızının yörüngesini izleyerek. Küresel Haritalama Aşaması’na girer.
• 12 Kasım 2014: Philae saat 15.33’de 67↨ kuyruklu yıldızının yüzeyine iniş yapar.
• 10 Aralık 2014: ROSINA kütle spektormetrelerinden elde edilen veri, 67↨ kuyruklu yıldızında ağır suyun oranının normal suya oranını Dünya’dakinden üç kat daha fazla olduğunu gösterdi. Oran, kendine özgü bir imza olarak kabul edildi ve bu keşif ile Dünya’nın suyunun 67P kuyruklu yıldızı gibi kuyruklu yıldızlardan gelmediği belirlendi.

Gelecek kilometre taşları'

• Kasım 2014 – Aralık 2015: Rosetta, Güneş’in etrafında kuyruklu yıldıza eşlik ediyor.
• 30 Eylül 2016: UTC 11.19 sularında 67P kuyruklu yıldızına serbest düşüş yaparak görevine son verildi.

Medyada yer alması[değiştir | kaynağı değiştir]

Bütün görev ağırlıkla sosyal medyada ön plana çıktı, görev için a Facebook hesabı, uzay araçlarının kişiliğini resmeden resmî twitter hesabına sahip uydu ve iniş aracı. ”#CometLanding” geniş çapta ilgi çekti. Kontrol merkezlerinde canlı yayınlar oluşturuldu, ki bunlar Philae’nin 67P kuyruklu yıldızına inişini takip etmek için dünya çapında resmî ve gayriresmî organizasyonlardı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]